Shaeran Va Adiban

‫ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ ﻭ ﺍﺩﺑﯿﺎﻥ ﻣﻌﺎﺻﺮ‬ ‫ﺍﺯ ﺍﺩﯾﺐ ﭘﯿﺸﺎﻭﺭﯼ ﺗﺎ ﻗﯿﺼﺮ‬

‫ﭘﯽﺩﯼﺍﻑ ﺗﻮﺳﻂ ﺍﺑﺰﺍﺭ ﻣﺘﻦﺑﺎﺯ ‪ mwlib‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ‪ /http://code.pediapress.com .‬ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﮐﺴﺐ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬ ‫‪PDF generated at: Fri, 06 Jan 2012 07:25:58 UTC‬‬

‫ﻣﺤﺘﻮﯾﺎﺕ‬ ‫ﻣﻘﺎﻻﺕ‬ ‫‪1‬‬

‫ﺍﺩﯾﺐ ﭘﯿﺸﺎﻭﺭﯼ‬

‫‪3‬‬

‫ﺍﺩﯾﺐ ﻧﯿﺸﺎﺑﻮﺭﯼ‬

‫‪6‬‬

‫ﻣﺤﻤﺪﺗﻘﯽ ﺍﺩﯾﺐ ﻧﯿﺸﺎﺑﻮﺭﯼ‬

‫‪8‬‬

‫ﺑﺪﯾﻊﺍﻟﺰﻣﺎﻥ ﻓﺮﻭﺯﺍﻧﻔﺮ‬

‫‪11‬‬

‫ﻣﺤﻤﺪﺗﻘﯽ ﺑﻬﺎﺭ‬

‫‪15‬‬

‫ﺍﯾﺮﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍ‬

‫‪22‬‬

‫ﻣﯿﺮﺯﺍﺩﻩ ﻋﺸﻘﯽ‬

‫‪25‬‬

‫ﻋﺎﺭﻑ ﻗﺰﻭﯾﻨﯽ‬

‫‪29‬‬

‫ﻣﺤﻤﺪ ﻓﺮﺧﯽ ﯾﺰﺩﯼ‬

‫‪33‬‬

‫ﭘﺮﻭﯾﻦ ﺍﻋﺘﺼﺎﻣﯽ‬

‫‪36‬‬

‫ﻧﯿﻤﺎ‬

‫‪37‬‬

‫ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ )ﺷﺎﻋﺮ(‬

‫‪42‬‬

‫ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﺷﻔﯿﻌﯽ ﮐﺪﮐﻨﯽ‬

‫‪46‬‬

‫ﻣﻬﺪﯼ ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺛﺎﻟﺚ‬

‫‪52‬‬

‫ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ ﺑﻬﻤﻨﯽ‬

‫‪53‬‬

‫ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ ﺁﺗﺸﯽ‬

‫‪55‬‬

‫ﻓﺮﻭﻍ ﻓﺮﺧﺰﺍﺩ‬

‫‪59‬‬

‫ﺳﻬﺮﺍﺏ ﺳﭙﻬﺮﯼ‬

‫‪64‬‬

‫ﻫﻮﺷﻨﮓ ﺍﺑﺘﻬﺎﺝ‬

‫‪69‬‬

‫ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ‬

‫‪83‬‬

‫ﻓﺮﯾﺪﻭﻥ ﻣﺸﯿﺮﯼ‬

‫‪86‬‬

‫ﺍﺣﻤﺪﺭﺿﺎ ﺍﺣﻤﺪﯼ‬

‫‪92‬‬

‫ﻗﯿﺼﺮ ﺍﻣﯿﻦﭘﻮﺭ‬

‫‪94‬‬

‫ﺣﺴﯿﻦ ﻣﻨﺰﻭﯼ‬

‫‪96‬‬

‫ﻣﻬﺮﺩﺍﺩ ﺍﻭﺳﺘﺎ‬

‫‪99‬‬

‫ﺛﻤﯿﻦ ﺑﺎﻏﭽﻪﺑﺎﻥ‬

‫‪101‬‬

‫ﺭﺿﺎ ﺑﺮﺍﻫﻨﯽ‬

‫‪103‬‬

‫ﺳﯿﻤﯿﻦ ﺑﻬﺒﻬﺎﻧﯽ‬

‫‪105‬‬

‫ﻓﺮﯾﺪﻭﻥ ﺗﻮﻟﻠﯽ‬

‫‪107‬‬

‫ﻋﺒﺪﺍﻟﻌﻠﯽ ﺍﺩﯾﺐ ﺑﺮﻭﻣﻨﺪ‬

‫‪111‬‬

‫ﺍﯾﺮﺝ ﺟﻨﺘﯽ ﻋﻄﺎﯾﯽ‬

‫‪112‬‬

‫ﻣﻬﺪﯼ ﺣﻤﯿﺪﯼ ﺷﯿﺮﺍﺯﯼ‬

‫‪114‬‬

‫ﭘﺮﻭﯾﺰ ﻧﺎﺗﻞ ﺧﺎﻧﻠﺮﯼ‬

‫‪118‬‬

‫ﺳﯿﺪ ﮐﺮﯾﻢ ﺍﻣﯿﺮﯼ ﻓﯿﺮﻭﺯﮐﻮﻫﯽ‬

‫‪119‬‬

‫ﻣﺤﻤﺪ ﺯﻫﺮﯼ‬

‫‪120‬‬

‫ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ‬

‫‪131‬‬

‫ﻋﻤﺮﺍﻥ ﺻﻼﺣﯽ‬

‫‪133‬‬

‫ﻧﺎﺩﺭ ﻧﺎﺩﺭﭘﻮﺭ‬

‫‪135‬‬

‫ﻣﺤﻤﺪ ﭘﺮﻭﯾﻦ ﮔﻨﺎﺑﺎﺩﯼ‬

‫‪137‬‬

‫ﻟﻄﻔﻌﻠﯽ ﺻﻮﺭﺗﮕﺮ‬

‫‪138‬‬

‫ﻣﺸﻔﻖ ﮐﺎﺷﺎﻧﯽ‬

‫ﻣﺮﺍﺟﻊ‬ ‫‪139‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ ﻭ ﻣﺸﺎﺭﮐﺖﻫﺎ‬

‫‪141‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﺼﻮﯾﺮ‪ ،‬ﻣﺠﻮﺯﻫﺎ ﻭ ﻣﺸﺎﺭﮐﺖﻫﺎ‬

‫ﻣﺠﻮﺯ ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ‬ ‫‪142‬‬

‫ﺍﺟﺎﺯﻩﻧﺎﻣﻪ‬

‫ﺍﺩﯾﺐ ﭘﯿﺸﺎﻭﺭﯼ‬

‫‪1‬‬

‫ﺍﺩﯾﺐ ﭘﯿﺸﺎﻭﺭﯼ‬ ‫ﺍﺩﯾﺐ ﭘﯿﺸﺎﻭﺭﯼ‬ ‫ﻧﺎﻡ ﺍﺻﻠﯽ‬

‫ﺍﺣﻤﺪ ﺑﻦ ﺳﯿﺪ ﺷﻬﺎﺏﺍﻟﺪﯾﻦ‬

‫ﻣﻠﯿﺖ‬

‫ﻫﻨﺪﯼ‪-‬ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ‬

‫ﺗﻮﻟﺪ‬

‫‪) ۱۲۶۰‬ﻗﻤﺮﯼ(‬ ‫ﭘﯿﺸﺎﻭﺭ‬

‫ﻭﺍﻟﺪﯾﻦ‬

‫ﺳﯿﺪﻋﺒﺪﺍﻟﺮﺯﺍﻕ ﺭﺿﻮﯼ‬

‫ﻣﺮﮒ‬

‫‪ ٣‬ﺻﻔﺮ ‪) ۱۳۴۹‬ﻗﻤﺮﯼ(‬ ‫ﺗﻬﺮﺍﻥ‬

‫ﻟﻘﺐ‬

‫ﺳﯿﺪﺷﺎﻩﺑﺎﺑﺎ‬

‫ﭘﯿﺸﻪ‬

‫ﺷﺎﻋﺮ‬

‫ﺍﺩﯾﺐ ﭘﯿﺸﺎﻭﺭﯼ‪) ،‬ﺍﺣﻤﺪﺑﻦ ﺳﯿﺪﺷﻬﺎﺏﺍﻟﺪﯾﻦ ﻣﻮﺳﻮﻡ ﺑﻪ ﺳﯿﺪﺷﺎﻩﺑﺎﺑﺎ‪ ،‬ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺳﯿﺪﻋﺒﺪﺍﻟﺮﺯﺍﻕ ﺭﺿﻮﯼ( ﺍﺯ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﺳﺎﺩﺍﺕ ﺻﺎﺣﺐ ﺯﻫﺪ ﻭ ﺗﻘﻮﺍ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ »ﺳﯿﺮ ﻭ‬ ‫ﺳﻠﻮﮎ« ﺍﺯ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﺳﻬﺮﻭﺭﺩﯼ ﻧﺴﺐ ﻣﯽﺑﺮﺩ‪ .‬ﺍﺩﯾﺐ ﭘﯿﺸﺎﻭﺭﯼ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۲۶۰‬ﻫﺠﺮﯼ ﻗﻤﺮﯼ ﺩﺭ ﭘﯿﺸﺎﻭﺭ ﭼﺸﻢ ﺑﻪ ﺟﻬﺎﻥ ﮔﺸﻮﺩ ﻭ ﭼﻮﻥ ﺑﻪ ﺳﻦ ﺗﻌﻠﻢ ﺭﺳﯿﺪ‪ ،‬ﭘﺪﺭﺵ ﺍﻭ‬ ‫ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﺑﺴﺘﺎﻥ ﺳﭙﺮﺩ ﺗﺎ ﺧﻮﺍﻧﺪﻥ ﻭ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺁﻣﻮﺯﺩ‪ .‬ﭼﻨﺎﻥﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﺩﯾﻮﺍﻥ »ﻗﯿﺼﺮﻧﺎﻣﻪ« ﺍﺷﺎﺭﻩ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺧﺮﺩﯾﻢ‪ ،‬ﻓﺮﺥﭘﺪﺭ‬

‫ﮐﻪ ﺑﺎﺩﺵ ﺭﻭﺍﻥ ﺷﺎﺩ‪ ،‬ﻣﯿﻨﻮﯼ ﺩﺭ‬

‫ﺑﻪ ﯾﮏ ﭘﺮﻫﻨﺮ ﭘﺎﺭﺳﺎﯾﻢ ﺳﭙﺮﺩ‬

‫ﭼﻮ ﻣﻪ ﮔﺸﺖ ﻧﻮ‪ ،‬ﻣﺎﻫﯿﺎﻧﻪ ﺷﻤﺮﺩ‬

‫ﮐﻪ ﺗﺎ ﺟﺎﻥ ﺑﻪ ﺩﺍﻧﺶ ﺑﺮﺍﻓﺮﻭﺯﺩﻡ‬

‫ﺯ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺩﺍﻧﺶ ﺑﯿﺎﻣﻮﺯﺩﻡ‬

‫ﺯ ﺧﻮﺭﺷﯿﺪ ﺩﺍﻧﺶ ﭼﻮ ﭘﺮﺗﻮ ﮔﺮﻓﺖ‬

‫ﻫﯿﻮﻻﯼ ﺟﺎﻥ‪ ،‬ﺻﻮﺭﺕ ﻧﻮ ﮔﺮﻓﺖ‬

‫ﭼﻨﺎﻥ ﭼﻮﻥﮐﻪ ﺗﻦ‪ ،‬ﺯﻧﺪﻩ ﮔﺮﺩﺩ ﺑﻪ ﺟﺎﻥ ﺑﻪ ﺩﺍﻧﺶ ﻓﺮﻭﺯﻧﺪ ﺟﺎﻥ ﻭ ﺭﻭﺍﻥ‬ ‫ﭘﺲ ﺁﻣﻮﺯﮔﺎﺭﺕ ﻣﺴﯿﺤﺎﯼ ﺗﻮﺳﺖ‬

‫ﺩَﻡ ﭘﺎﮐﺶ ﺍﻓﺴﻮﻥ ﺍﺣﯿﺎﯼ ﺗﻮﺳﺖ‬

‫ﺩﻭﺭﺍﻥ ﻧﻮﺟﻮﺍﻧﯽ ﻭ ﮐﺴﺐ ﺩﺍﻧﺶ‬ ‫ﺍﺩﯾﺐ ﺩﺭ ﺯﺍﺩﮔﺎﻩ ﺧﻮﺩ ﻣﻘﺪﻣﺎﺕ ﺭﺍ ﺁﻣﻮﺧﺖ ﻭ ﭼﻮﻥ ﺩﺭ ﺳﺮﺣﺪﺍﺕ ﻏﺮﺑﯽ ﻫﻨﺪ ﺑﯿﻦ ﺍﻫﺎﻟﯽ ﻭ ﻗﻮﺍﯼ ﺍﻧﮕﻠﯿﺲ ﺟﻨﮓ ﺩﺭﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﭘﺪﺭ ﻭ ﺩﯾﮕﺮ ﺧﻮﯾﺸﺎﻭﻧﺪﺍﻧﺶ ﺑﻪ ﻗﺘﻞ ﺭﺳﯿﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺍﺩﯾﺐ‪ ،‬ﻣﺎﺩﺭ ﺳﺎﻟﺨﻮﺭﺩﻩ ﺭﺍ ﻭﺩﺍﻉ ﮔﻔﺖ ﻭ ﺭﻫﺴﭙﺎﺭ ﮐﺎﺑﻞ ﺷﺪ‪ .‬ﻭﯼ ﺩﺭ ﮐﺎﺑﻞ ﻧﺰﺩ ﻣﻼﻣﺤﻤﺪ ﺁﻝﻧﺎﺻﺮ ﺑﻪ ﮐﺴﺐ ﻋﻠﻮﻡ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺩﻭﺳﺎﻝ ﺭﺍﻫﯽ ﻏﺰﻧﯿﻦ ﺷﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺟﻮﺍﺭ‬ ‫ﺁﺭﺍﻣﮕﺎﻩ ﺳﻨﺎﯾﯽ ﻭ ﻣﺤﻤﻮﺩ ﻏﺰﻧﻮﯼ ﺩﺭ ﻣﺤﻠﯽ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ »ﺑﺎﻍ ﻓﯿﺮﻭﺯﻩ« ﺍﻗﺎﻣﺖ ﮔﺰﯾﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺁﻥﺟﺎ ﺑﻪ ﮐﺴﺐ ﻋﻠﻮﻡ ﻫﻤﺖ ﮔﻤﺎﺷﺖ ﻭ ﺍﺯ ﻣﺤﻀﺮ ﻣﻼﺳﻌﺪﺍﻟﺪﯾﻦ ﺑﻬﺮﻣﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺍﺩﯾﺐ‬ ‫ﭘﺲ ﺍﺯ ﺩﻭﺳﺎﻝ ﻭ ﻧﯿﻢ ﻏﺰﻧﯿﻦ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﻘﺼﺪ ﻫﺮﺍﺕ ﺗﺮﮎ ﮔﻔﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺁﻥﺟﺎ ﺑﻪ ﻣﺪﺕ ﭼﻬﺎﺭﺩﻩﻣﺎﻩ ﺑﻤﺎﻧﺪ ﻭ ﺳﭙﺲ ﺭﺍﻫﯽ ﺗﺮﺑﺖ ﺟﺎﻡ ﺷﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺳﻦ ﺑﯿﺴﺖ ﻭ ﺩﻭﺳﺎﻟﮕﯽ ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺸﻬﺪ ﺭﻓﺖ‪ .‬ﺍﺩﯾﺐ ﺩﺭ ﻣﺸﻬﺪ ﻧﺰﺩ ﻓﻀﻼﯼ ﺁﻥ ﺩﻭﺭﻩ ﺑﻪ ﺗﺤﺼﯿﻞ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﺷﺪ‪ .‬ﺍﻭ ﻋﻠﻢ ﺣﮑﻤﺖ ﻭ ﺭﯾﺎﺿﯽ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻣﯿﺮﺯﺍﻋﺒﺪﺍﻟﺮﺣﻤﻦ ﻭ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻭ »ﻋﻠﻮﻡ ﻋﻘﻠﯿﻪ« ﺭﺍ ﺍﺯ‬ ‫ﻣﻼﻏﻼﻣﺤﺴﯿﻦ ﺷﯿﺦﺍﻻﺳﻼﻡ ﻓﺮﺍﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﺑﻪ ﺁﻣﻮﺧﺘﻦ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻫﻤﺖ ﮔﻤﺎﺷﺖ‪ .‬ﺍﺩﯾﺐ ﺑﻪ ﻭﺍﺳﻄﻪ ﺫﻭﻕ ﻓﻄﺮﯼ ﻭ ﻧﯿﺮﻭﯼ ﺣﺎﻓﻈﻪ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﻓﻦ ﺑﻪ ﻣﻬﺎﺭﺕ ﺭﺳﯿﺪ‪.‬‬

‫ﺍﻗﺎﻣﺖ ﺩﺭ ﺳﺒﺰﻭﺍﺭ‬ ‫ﺍﺩﯾﺐ ﭘﯿﺸﺎﻭﺭﯼ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ‪ ۱۲۸۷‬ﻫﺠﺮﯼ ﻗﻤﺮﯼ ﺩﺭ ﺳﺒﺰﻭﺍﺭ ﺍﻗﺎﻣﺖ ﮔﺰﯾﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺣﻠﻘﻪ ﺩﺭﺱ ﻣﻼﻫﺎﺩﯼ ﺳﺒﺰﻭﺍﺭﯼ ﺩﺭ ﺁﻣﺪ ﻭ ﺩﻭﺳﺎﻝ ﺁﺧﺮ ﻋﻤﺮ ﺍﯾﻦ ﺣﮑﯿﻢ ﺭﺍ ﺩﺭﮎ ﮐﺮﺩ‪.‬‬ ‫ﺍﺩﯾﺐ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣﺮﮒ ﻣﻼﻫﺎﺩﯼ ﺳﺒﺰﻭﺍﺭﯼ‪ ،‬ﺩﺭ ﻣﺤﻀﺮ ﻓﺮﺯﻧﺪﺵ ﻣﻼﻣﺤﻤﺪ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺍﺯ ﻣﺤﻀﺮ ﻣﻼﺍﺳﻤﺎﻋﯿﻞ ﺑﻬﺮﻩ ﯾﺎﻓﺖ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﭼﻨﺪﯼ ﺑﻪ ﻣﺸﻬﺪ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﻭ ﺩﺭ‬ ‫ﻣﺪﺭﺳﻪ ﻣﯿﺮﺯﺍﺟﻌﻔﺮ ﺳﮑﻮﻧﺖ ﮔﺰﯾﺪ‪ .‬ﺍﺩﯾﺐ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺩﻭﺭﻩ ﺍﺯ ﺩﺍﻧﺸﻤﻨﺪﺍﻥ ﻭ ﻓﻀﻼﯼ ﺯﻣﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﻣﺤﺴﻮﺏ ﻣﯽﺷﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ »ﺍﺩﯾﺐ ﻫﻨﺪﯼ« ﺍﺷﺘﻬﺎﺭ ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬

‫ﺍﻗﺎﻣﺖ ﺩﺭ ﺗﻬﺮﺍﻥ‬ ‫ﺍﺩﯾﺐ ﭘﯿﺸﺎﻭﺭﯼ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۰۰‬ﻫﺠﺮﯼ ﻗﻤﺮﯼ ﺭﺧﺖ ﺍﻗﺎﻣﺖ ﺑﻪ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺍﻓﮑﻨﺪ ﻭ ﺗﺎ ﭘﺎﯾﺎﻥ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺩﺭ ﺁﻥﺟﺎ ﺑﺴﺮ ﺑﺮﺩ‪ .‬ﺍﺩﯾﺐ‪ ،‬ﻧﻮﺩﺳﺎﻝ ﻋﻤﺮ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻭﻗﻒ ﺗﺤﺼﯿﻞ ﺩﺍﻧﺶ ﻭ‬ ‫ﻓﻀﯿﻠﺖ ﻧﻤﻮﺩ ﻭ ﺗﻤﺎﻡ ﻋﻤﺮ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺗﺰﮐﯿﻪ ﻧﻔﺲ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‪ .‬ﻭﯼ ﺍﺯ ﻋﻼﯾﻖ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﮔﯽ ﺁﺯﺍﺩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺍﺯ ﻣﺎﻝ ﺩﻧﯿﺎ ﺟﺰ ﭼﻨﺪ ﺟﻠﺪ ﮐﺘﺎﺏ ﮐﻪ ﭘﺎﺭﻩﺍﯼ ﺍﺯ ﺁﻥﻫﺎ ﺭﺍ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﺧﻂ ﺧﻮﺩ‬ ‫ﻧﺴﺨﻪﺑﺮﺩﺍﺭﯼ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﭼﯿﺰ ﺩﯾﮕﺮﯼ ﻧﺪﺍﺷﺖ‪.‬‬

‫ﺍﺩﯾﺐ ﭘﯿﺸﺎﻭﺭﯼ‬

‫‪2‬‬

‫ﺁﺛﺎﺭ ﻭ ﺭﺳﺎﻻﺕ‬ ‫ﺍﺩﯾﺐ‪ ،‬ﺳﺎﻝﻫﺎﯼ ﭘﺎﯾﺎﻥ ﻋﻤﺮ ﺭﺍ ﺻﺮﻑ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻭ ﻣﺮﺍﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﺁﺛﺎﺭ ﺧﺎﻗﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻧﺎﺻﺮﺧﺴﺮﻭ‪ ،‬ﺳﻨﺎﯾﯽ ﻭ ﺑﻪ ﻭﯾﮋﻩ ﻣﺜﻨﻮﯼ ﻣﻮﻟﻮﯼ ﻣﯽﮐﺮﺩ‪ ،‬ﻟﺬﺍ ﺁﺛﺎﺭ ﺯﯾﺎﺩﯼ ﺍﺯ ﻭﯼ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﻧﻤﺎﻧﺪﻩ‬ ‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺯ ﺣﻮﺍﺷﯽ ﻭ ﺗﻌﻠﯿﻘﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺍﺑﻮﺍﻟﻔﻀﻞ ﺑﯿﻬﻘﯽ ﻧﮕﺎﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﺍﺣﺎﻃﻪ ﺑﺴﯿﻂ ﺍﻭ ﺑﺮ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﻭ ﻟﻐﺖ ﭘﯽﺑﺮﺩ‪ .‬ﺩﯾﻮﺍﻥ ﺍﺩﯾﺐ ﭘﯿﺸﺎﻭﺭﯼ ﻣﺸﺘﻤﻞ ﺑﺮ ﭼﻬﺎﺭﻫﺰﺍﺭ ﻭ‬ ‫ﺩﻭﯾﺴﺖ ﺑﯿﺖ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﻭ ﺳﯿﺼﺪ ﻭ ﻫﻔﺘﺎﺩ ﺑﯿﺖ ﻋﺮﺑﯽ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۱۲‬ﻫﺠﺮﯼ ﻗﻤﺮﯼ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺩﻭ ﺭﺳﺎﻟﻪ ﺩﯾﮕﺮ‪ ،‬ﯾﮑﯽ ﺩﺭ ﺑﯿﺎﻥ »ﻗﻀﺎﯾﺎﯼ ﺑﺪﯾﻬﯿﯿﺎﺕ ﺍﻭﻟﯿﻪ« ﻭ ﺩﯾﮕﺮﯼ ﺩﺭ ﺗﺼﺤﯿﺢ ﺩﯾﻮﺍﻥ ﻧﺎﺻﺮﺧﺴﺮﻭ ﺍﺯ ﻭﯼ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻗﯿﺼﺮﻧﺎﻣﻪ ﺍﺩﯾﺐ ﭘﯿﺸﺎﻭﺭﯼ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﺤﺮ‬ ‫ﻣﺘﻘﺎﺭﺏ ﻭ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩٔ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺍﻭﻝ ﺳﺮﻭﺩﻩ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﭼﻬﺎﺭﺩﻩﻫﺰﺍﺭ ﺑﯿﺖ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺩﯾﺐ ﺩﺭ ﭘﺎﯾﺎﻥ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺑﻪ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺍﺷﺎﺭﺍﺕ ﺍﺑﻦ ﺳﯿﻨﺎ ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﻫﻤﺖ ﮔﻤﺎﺷﺖ‬ ‫ﮐﻪ ﻋﻤﺮﺵ ﺑﻪ ﺍﺗﻤﺎﻡ ﺁﻥ ﻭﻓﺎ ﻧﮑﺮﺩ‪ .‬ﺍﺩﯾﺐ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻭ ﺯﺑﺎﻥ ﻭ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺗﻘﺮﯾﺒﺄ ﻫﯿﭻﮐﺪﺍﻡ ﺍﺯ ﺁﺛﺎﺭﺵ ﺧﺎﻟﯽ ﺍﺯ ﭼﺎﺷﻨﯽ ﻣﯿﻬﻦﭘﺮﺳﺘﯽ ﻭ ﺗﺮﻭﯾﺞ‬ ‫ﺍﺳﺘﻘﻼﻝ ﻭ ﺁﺯﺍﺩﮔﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﺧﺮﺩ‪ ،‬ﭼﯿﺮﻩ ﺑﺮ ﺁﺭﺯﻭ ﺩﺍﺷﺘﻢ‬

‫ﺟﻬﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﮐﻢﻣﺎﯾﻪ ﺑﮕﺬﺍﺷﺘﻢ‬

‫ﺳﭙﺮﺩﻡ ﭼﻮ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﻣﺮﯾﻢ‪ ،‬ﺟﻬﺎﻥ ﻧﻪ ﺷﺎﻣﻢ ﻣﻬﯿﺎ ﻭ ﻧﻪ ﭼﺎﺷﺘﻢ‬ ‫ﺗﻦﺁﺳﺎﯾﯽ ﺁﺭﺩ ﺭﻭﺍﻥ ﺭﺍ ﮔﺰﻧﺪ‬

‫ﮔﺰﻧﺪ ﺭﻭﺍﻥ ﺧﻮﺍﺭ ﺑﮕﺬﺍﺷﺘﻢ‬

‫ﺯﻣﺎﻧﻪ ﺑﮑﺎﻫﺪ ﺗﻦ ﻭ‪ ،‬ﺑﻨﺪﻩ ﻧﯿﺰ‬

‫ﺑﺮ ﺁﯾﯿﻦ ﺍﻭ ﻫﻮﺵ ﺑﮕﻤﺎﺷﺘﻢ‬

‫ﭼﻮ ﺗﺨﻢ ﺍﻣﻞ‪ ،‬ﺑﺎﺭ ﺭﻧﺞ ﺁﻭﺭﺩ‬

‫ﻧﻪ ﻭﺭﺯﯾﺪﻡ ﺍﯾﻦ ﺗﺨﻢ ﻭ ﻧﻪ ﮐﺎﺷﺘﻢ‬

‫ﺯﺩﻭﺩﻡ ﺯ ﺩﻝ ﻧﻘﺶ ﻫﺮ ﺩﻓﺘﺮﯼ‬

‫ﺳﺘﺮﺩﻡ ﻫﻤﻪ ﺁﻥﭼﻪ ﺑﻨﮕﺎﺷﺘﻢ‬

‫ﺍﺩﯾﺐ ﭘﯿﺸﺎﻭﺭﯼ ﺩﺭ ﺑﺎﺭﻩ ﮔﺮﺍﻣﯽﺩﺍﺷﺖ ﺧﺎﮎ ﻣﯿﻬﻦ ﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬ ‫ﻫﻤﯿﻦ ﺧﺎﮎ ﮐﺖ ﻧﺎﻑ ﺁﻥ ﺟﺎ ﺯﺩﻧﺪ ﺗﻦ ﻭ ﺟﺎﻧﺖ ﺭﺍ ﺗﻮﺷﻪ ﺯ ﺁﻥﺟﺎ ﭼﺪﻧﺪ‬ ‫ﺗﺮﺍ ﺩﺍﯾﻪ ﻭ ﻣﻬﺮﺑﺎﻥﻣﺎﺩﺭ ﺍﺳﺖ‬

‫ﺧﻮﺭﺵﺧﺎﻧﻪ ﺗﻮﺳﺖ ﻭ ﺧﻮﺍﻟﯿﮕﺮ ﺍﺳﺖ‬

‫ﻧﮕﻪ ﮐﻦ ﮐﻪ ﭘﺴﺘﺎﻥ ﺍﯾﻦ ﻣﺎﻡ ﭘﯿﺮ‬

‫ﭼﻪﻣﺎﯾﻪ ﺑﻪ ﮐﺎﻣﺖ ﺑﯿﺎﻟﻮﺩ ﺷﯿﺮ‬

‫ﭘﺎﯾﺎﻥ ﺯﻧﺪﮔﯽ‬ ‫ﺍﺩﯾﺐ ﭘﯿﺸﺎﻭﺭﯼ ﺩﺭ ﻣﺎﻩ ﺻﻔﺮ ‪ ۱۳۴۹‬ﻫﺠﺮﯼ ﻗﻤﺮﯼ ﭘﺲ ﺍﺯ ﯾﮏ ﺳﮑﺘﻪ ﻧﺎﻗﺺ ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻓﻠﺞ ﺍﻭ ﺷﺪ‪ ،‬ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ‪ .‬ﺟﺴﺪ ﻭﯼ ﺩﺭ »ﺍﻣﺎﻣﺰﺍﺩﻩ ﻋﺒﺪﺍﻟﻠﻪ« )ﺷﺎﻩﻋﺒﺪﺍﻟﻌﻈﯿﻢ(‬ ‫ﺑﻪ ﺧﺎﮎ ﺳﭙﺮﺩﻩ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﯾﮑﯽ ﮔﻞ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﻧﻐﺰﮔﻠﺰﺍﺭ ﻧﯿﺴﺖ‬

‫ﮐﻪ ﭼﯿﻨﻨﺪﻩ ﺭﺍ ﺯ ﺁﻥ ﺩﻭﺻﺪ ﺧﺎﺭ ﻧﯿﺴﺖ‬

‫ﻣﻨﻪ ﺩﻝ ﺑﺮ ﺁﻭﺍﯼ ﻧﺮﻡ ﺟﻬﺎﻥ‬

‫ﺟﻬﺎﻥ ﺭﺍ ﭼﻮ ﮔﻔﺘﺎﺭ‪ ،‬ﮐﺮﺩﺍﺭ ﻧﯿﺴﺖ‬

‫ﻣﺸﻮ ﻏﺮﻩ ﺑﺮ ﻋﻬﺪ ﻭ ﺯﻧﻬﺎﺭ ﻭﯼ‬

‫ﮐﻪ ﻧﺰﺩﯾﮏ ﻭﯼ ﻋﻬﺪ ﻭ ﺯﻧﻬﺎﺭ ﻧﯿﺴﺖ‬

‫ﮔﻬﯽ ﻗﯿﺮﮔﻮﻥ‪ ،‬ﮔﻪ ﭼﻮ ﺭﻭﺷﻦﭼﺮﺍﻍ ﺟﺰ ﺍﯾﻦ ﺩﻭ‪ ،‬ﺟﻬﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﮔﺮ ﮐﺎﺭ ﻧﯿﺴﺖ‬

‫ﻣﻨﺒﻊ‬ ‫• ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻣﻌﺎﺻﺮ‪ ،‬ﺗﺄﻟﯿﻒ ﺭﺷﯿﺪ ﯾﺎﺳﻤﯽ‬ ‫• ﻟﻮﺡ ﻓﺸﺮﺩﻩ ﻟﻐﺖﻧﺎﻣﻪ ﺩﻫﺨﺪﺍ‬

‫ﺩﺭﺍﺯ ﺍﺳﺖ ﻃﻮﻣﺎﺭ ﮔﺮﺩﻭﻥ ﻭﻟﯿﮏ‬

‫ﻧﮕﺎﺭِﺵ ﺑﺠﺰ ﺩﺭﺩ ﻭ ﺗﯿﻤﺎﺭ ﻧﯿﺴﺖ‬

‫ﻗﻠﻢﺯﻥ ﻧﺰﺩ ﺧﺎﻣﻪ ﺩﺭ ﺁﺷﺘﯽ‬

‫ﻃﺮﺍﺯﺵ ﺑﺠﺰ ﺟﻨﮓ ﻭ ﭘﯿﮑﺎﺭ ﻧﯿﺴﺖ‬

‫ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺷﻬﺮﻩﺑﺎﺯﺍﺭ ﭘﺮﻣﺸﺘﺮﯼ‬

‫ﻣﺘﺎﻉ ﻣﺮﺍ ﮐﺲ ﺧﺮﯾﺪﺍﺭ ﻧﯿﺴﺖ‬

‫ﺍﺩﯾﺐ ﻧﯿﺸﺎﺑﻮﺭﯼ‬

‫‪3‬‬

‫ﺍﺩﯾﺐ ﻧﯿﺸﺎﺑﻮﺭﯼ‬ ‫ﺍﺩﯾﺐ ﻧﯿﺸﺎﺑﻮﺭﯼ‬

‫ﻧﺎﻡ ﺍﺻﻠﯽ‬

‫ﻋﺒﺪﺍﻟﺠﻮﺍﺩ ﺑﺠﻨﮕﺮﺩﯼ‬

‫ﺯﻣﯿﻨﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ‬

‫ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﻭ ﻋﺮﺑﯽ‪ ،‬ﺷﻌﺮ‪ ،‬ﻋﻠﻮﻡ ﺍﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﮐﻼﻡ‬

‫ﺗﻮﻟﺪ‬

‫‪) ۱۲۸۱‬ﻗﻤﺮﯼ(‬ ‫ﻧﯿﺸﺎﺑﻮﺭ‪ ،‬ﺭﻭﺳﺘﺎﯼ ﺑﯿﮋﻥ ﮔﺮﺩ‬

‫ﻭﺍﻟﺪﯾﻦ‬

‫ﮐﺮﺑﻼﯾﯽ ﺣﺴﯿﻦ ﺑﺠﻨﮕﺮﺩﯼ‬

‫ﻣﺮﮒ‬

‫‪ ۱۵‬ﺫﯾﻘﻌﺪﻩ ‪۱۳۴۴‬‬ ‫‪ ۲۷‬ﻣﯽ ‪۱۹۲۶‬‬ ‫‪ ۶‬ﺧﺮﺩﺍﺩ ‪۱۳۰۵‬‬ ‫ﻣﺸﻬﺪ‬

‫ﻣﺤﻞ ﺯﻧﺪﮔﯽ‬

‫ﻧﯿﺸﺎﺑﻮﺭ ﻭ ﻣﺸﻬﺪ‬

‫ﻣﺪﻓﻦ‬

‫ﺣﺮﻡ ﺍﻣﺎﻡ ﺭﺿﺎ‪ ،‬ﻧﺰﺩﯾﮏ ﺩﺍﺭﺍﻟﺤﻔﺎﻅ‬

‫ﻧﺎﻡ)ﻫﺎﯼ(‬

‫ﻣﯿﺮﺯﺍ ﻋﺒﺪﺍﻟﺠﻮﺍﺩ ﺍﺩﯾﺐ ﻧﯿﺸﺎﺑﻮﺭﯼ‬

‫ﺩﯾﮕﺮ‬ ‫ﻟﻘﺐ‬

‫ﺍﺩﯾﺐ ﻧﯿﺸﺎﺑﻮﺭﯼ‬

‫ﺑﻨﯿﺎﻧﮕﺬﺍﺭ‬

‫ﺍﻧﺠﻤﻦ ﺍﺩﺑﯽ ﺧﺮﺍﺳﺎﻥ‬

‫ﭘﯿﺸﻪ‬

‫ﻣﺪﺭﺱ‪ ،‬ﺷﺎﻋﺮ‪ ،‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻭ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﯽ‬

‫ﺳﺒﮏ ﻧﻮﺷﺘﺎﺭﯼ‬

‫ﻗﺎﺁﻧﯽ‪ ،‬ﺧﺮﺍﺳﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻋﺮﺍﻗﯽ‬

‫ﮐﺘﺎﺏﻫﺎ‬

‫ﺷَﺮﺡ ﻣُﻌَﻠَّﻘﺎﺕ ﺳَﺒﻌﻪ‪ ،‬ﺷﺮﺡ ﺧﻄﯿﺐ ﺗﺒﺮﯾﺰﯼ‪ ،‬ﺷﺮﺡ ﺑﺮ ﺣﻤﺎﺳﻪ ﺍﺑﻮﺗﻤﺎﻡ‬

‫ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ‬

‫ﺩﺭﺟﻤﻊ ﺑﯿﻦ ﻋﺮﻭﺽ ﻋﺮﺑﯽ ﻭ ﻓﺎﺭﺳﯽ‬

‫ﺩﯾﻮﺍﻥ ﺍﺷﻌﺎﺭ‬

‫ﻵﻟﯽ ﻣﮑﻨﻮﻥ ﺑﻪ ﺳﻌﯽ ﻋﺒﺎﺱ ﺯﺭﯾﻦ ﻗﻠﻢ‬

‫ﺗﺨﻠﺺ‬

‫ﺍﺩﯾﺐ‬

‫ﻫﻤﺴﺮ)ﻫﺎ(‬

‫ﻟﯿﻼ‬

‫ﺣﻮﺯﻩ‬

‫ﻣﺪﺭﺳﻪ ﺧﯿﺮﺍﺕ ﺧﺎﻥ‪ ،‬ﻣﺪﺭﺳﻪ ﻧﻮﺍﺏ‪،‬‬

‫ﺩﯾﮕﺮ ﮐﺎﺭﺑﺮﺩﻫﺎ‪:‬ﺍﺩﯾﺐ ﻧﯿﺸﺎﺑﻮﺭﯼ )ﺍﺑﻬﺎﻡ ﺯﺩﺍﯾﯽ(‬ ‫ﻋﺒﺪﺍﻟﺠﻮﺍﺩ ﺑﺠﻨﮕﺮﺩﯼ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺑﻪ ﺍﺩﯾﺐ ﻧﯿﺸﺎﺑﻮﺭﯼ)ﺍﺩﯾﺐ ﺍﻭﻝ‪-‬ﯾﮑﻢ(‪ ،‬ﺍﺩﺏ ﺷﻨﺎﺱ‪،‬ﺷﺎﻋﺮ‪ ،‬ﻣﺤﻘﻖ‪ ،‬ﻣﺪﺭﺱ ﻭ ﺍﻧﺪﯾﺸﻤﻨﺪ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺩﻭﺭﻩ ﻣﺸﺮﻭﻃﯿﺖ ﺍﺳﺖ‪.‬ﺍﺩﯾﺐ ﺑﻪ ﺩﻭ‬ ‫ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﻭ ﻋﺮﺑﯽ ﺷﻌﺮ ﺳﺮﻭﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬ﺩﺭ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﺻﺪﻭﭘﻨﺠﺎﻩ ﺳﺎﻝ ﺍﺧﯿﺮ ﻧﯿﺸﺎﺑﻮﺭ ﺩﻭ ﻧﻔﺮ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺑﻪ ﺍﺩﯾﺐ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪:‬ﯾﮑﯽ ﻣﯿﺮﺯﺍ ﻋﺒﺪﺍﻟﺠﻮﺍﺩ ﺑﺠﻨﮕﺮﯼ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺑﻪ‬ ‫]‪[1‬‬ ‫ﺍﺩﯾﺐ ﺍﻭﻝ ﻭ ﺷﯿﺦ ﻣﺤﻤﺪﺗﻘﯽ ﺍﺩﯾﺐ ﻧﯿﺸﺎﺑﻮﺭﯼ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺑﻪ ﺍﺩﯾﺐ ﺩﻭﻡ ﻭ ﻣﺘﺨﻠﺺ ﺑﻪ ﺭﺍﻣﻮﺯ ﮐﻪ ﺷﺎﮔﺮﺩ ﺍﺩﯾﺐ ﺍﻭﻝ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺍﺩﯾﺐ ﻧﯿﺸﺎﺑﻮﺭﯼ‬

‫ﺳﺒﮏ ﺷﻌﺮﯼ‬ ‫ﺍﻭ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﯽ ﺍﺯ ﺩﺍﻧﺶﻫﺎﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﺍﺳﻼﻣﯽ ﻭ ﻋﻠﻮﻡ ﻗﺪﯾﻢ ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﺷﺮﺍﻓﺶ ﺑﻪ ﻭﺍﮊﻩﻫﺎﯼ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﻭ ﻋﺮﺑﯽ‪ ،‬ﺷﻌﺮ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺍﺷﺎﺭﺍﺕ ﻭ ﺗﻠﻤﺤﯿﺎﺕ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺮﺷﺎﺭ‬ ‫ﮐﺮﺩﻩ ﻭ ﺍﯾﻦ ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺑﻮﺩﻥ ﻭ ﺁﮔﺎﻫﺎﻧﻪ ﺳﺮﻭﺩﻥﻫﺎ ﺳﺒﺐ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ ﺗﺎ ﺩﺭ ﺷﻌﺮ ﺍﻭ ﺷﻮﺭ‪ ،‬ﺣﺎﻝ ﻭ ﻋﻮﺍﻃﻒ ﺷﺎﻋﺮﺍﻧﻪ ﮐﻤﺘﺮ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﯿﺮﺩ‪ .‬ﺩﺭﺳﺮﻭﺩﻥ ﺷﻌﺮﺍﺯﺳﺒﮏ‬ ‫ﻗﺎﺁﻧﯽ ﭘﯿﺮﻭﯼ ﻣﯽﮐﺮﺩ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺑﻌﺪ ﺍﺯﻣﺪﺗﯽ ﺑﻪ ﺷﯿﻮﻩ ﺗﺮﮐﺴﺘﺎﻧﯽ ﺭﻭﯼ ﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺧﻮﺩ ﺻﺎﺣﺐ ﺳﺒﮑﯽ ﻭﯾﮋﻩ ﺷﺪ‪ .‬ﺍﺩﯾﺐ ﻧﯿﺸﺎﺑﻮﺭﯼ ﺷﺎﻋﺮﯼ ﺗﻮﺍﻧﺎ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺍﻟﻔﺎﻅ ﻭ‬ ‫ﺍﻧﺴﺠﺎﻡ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎﺕ ﻭ ﻣﻌﺎﻧﯽ ﺩﻗﯿﻖ ﺍﺯﺧﺼﻮﺻﯿﺎﺕ ﺑﺎﺭﺯ ﺷﻌﺮﺍﻭﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﻨﺪﯼ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺍﻭ‬ ‫ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺳﻪ ﺩﺳﺘﻪ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﺮﺩﻧﺪ‪:‬‬ ‫• ﺍﺷﻌﺎﺭﯼ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺟﻮﺍﻧﯽ ﺑﻪ ﭘﯿﺮﻭﯼ ﺍﺯ ﻗﺎﺁﻧﯽ ﺳﺮﻭﺩﻩﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺧﻮﺩﺵ ﻧﭙﺴﻨﺪﯾﺪ‪.‬‬ ‫• ﺍﺷﻌﺎﺭﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺒﮏ ﺧﺮﺍﺳﺎﻧﯽ ﺳﺮﻭﺩﻩ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭﯼ ﺍﺯ ﻭﺍﮊﮔﺎﻥ ﻏﻨﯽ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎﺭ ﺍﺳﺘﺎﺩﺍﻧﻪﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫• ﺍﺷﻌﺎﺭ ﻋﺮﻓﺎﻧﯽ ﻭ ﺻﻮﻓﯿﺎﻧﻪ ﮐﻪ ﮔﻮﯾﺎ ﺧﻮﺩﺵ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺍﯾﻦ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺭﺍ ﺩﻭﺳﺖ ﻣﯽﺩﺍﺷﺘﻪﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﺪﺭﯾﺲ‬ ‫ﺍﻭ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۲۹۷‬ﻗﻤﺮﯼ ﺑﻪ ﻣﺸﻬﺪ ﺭﻓﺖ ﻭ ﺩﺭ »ﻣﺪﺭﺳﻪ ﺧﯿﺮﺍﺕ ﺧﺎﻥ« ﻭ »ﻣﺪﺭﺳﻪ ﻓﺎﺿﻞ ﺧﺎﻥ« ﻭ »ﻣﺪﺭﺳﻪ ﻧﻮﺍﺏ« ﺩﺭﺱ ﺧﻮﺍﻧﺪ ‪.‬ﺍﺯ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۰۴‬ﺗﺎ ‪- ۱۳۴۴‬ﻣﺮﮒ‪-‬ﺩﺭ‬ ‫ﻣﺸﻬﺪ ﺑﻪ ﺗﺪﺭﯾﺲ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‪.‬ﺍﺩﯾﺐ ﻧﯿﺸﺎﺑﻮﺭﯼ ﺩﺭ ﺩﻭ ﺳﻄﺢ ﻋﺎﻟﯽ ﻭ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺗﺪﺭﯾﺲ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺳﻄﺢ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺮﺍﯼ ﻋﻤﻮﻡ ﻃﻼﺏ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺷﺮﺡ ﻧﻈﺎﻡ‪ ،‬ﻣﻐﻨﯽ ﻭ ﻣﻄﻮﻝ‬ ‫ﻣﯽ ﮔﻔﺖ ﻭ ﺑﺮﺍﯼ ﺷﺎﮔﺮﺩﺍﻥ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺍﺵ‪ ،‬ﺳﻄﺢ ﻋﺎﻟﯽ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻋﺮﺏ‪ .‬ﺍﻭ ﻣﻨﻈﻮﻣﻪ ﻣﻼﻫﺎﺩﯼ ﺳﺒﺰﻭﺍﺭﯼ ﺩﺭ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻭ ﻣﻨﻄﻖ ﺭﺍ ﻫﻢ ﺗﺪﺭﯾﺲ ﻣﯽ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺷﯿﻮﻩ ﺗﺪﺭﯾﺲ ﺍﻭ‬ ‫ﺧﻄﺎﺑﯽ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺷﺎﮔﺮﺩ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﺑﺤﺚ ﻭ ﺳﺆﺍﻝ ﻧﺪﺍﺷﺖ‪ .‬ﺍﻭ ﭼﻮﻥ ﻣﯽ ﺩﺍﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺍﯾﻦ ﺭﻭﺵ‪ ،‬ﺩﺭﺱ ﺭﺍ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﺍﯼ ﺗﻘﺮﯾﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻫﯿﭻ ﺍﺷﮑﺎﻟﯽ ﺣﺘﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺷﺎﮔﺮﺩﯼ ﺑﺎ‬ ‫ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺗﺮﯾﻦ ﺳﻄﺢ ﺍﺳﺘﻌﺪﺍﺩ ﺑﺮﺟﺎﯼ ﻧﻤﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺍﺩﯾﺐ‪ ،‬ﻓﺎﺭﺳﯽ ﻭ ﻋﺮﺑﯽ ﺭﺍ ﻓﺼﯿﺢ ﻣﯽ ﮔﻔﺖ ﻭ ﺑﻪ ﯾﺎﺭﯼ ﺣﺎﻓﻈﻪ ﺍﺵ ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎﺭ ﻗﻮﯼ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺗﻤﺎﻡ ﺩﺍﻧﺴﺘﻪ ﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩﺵ ﺭﺍ ﺑﻪ‬ ‫ﻃﺮﺯ ﻣﻨﺴﺠﻢ ﺑﻪ ﺷﺎﮔﺮﺩﺍﻧﺶ ﺍﻟﻘﺎ ﻣﯽ ﮐﺮﺩ ﻭ ﻫﻤﯿﻦ ﺍﻣﺮ ﺳﺒﺐ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺣﻠﻘﻪ ﻫﺎﯼ ﺩﺭﺳﯽ ﺍﺵ‪ ،‬ﺁﻧﭽﻨﺎﻥ ﺷﯿﺮﯾﻦ ﻭ ﺟﺬﺍﺏ ﺷﻮﺩ ﮐﻪ ﮔﺎﻫﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺍﺯ ‪ ۳۰۰‬ﻃﻠﺒﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ‬ ‫ﺷﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﮐﺮﺩﻧﺪ]‪ . [2‬ﭘﯿﺶ ﺍﺯ ﺍﯾﻨﮑﻪ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺷﺎﻋﺮﯼ ﺍﺭﺯﺷﻤﻨﺪ ﺑﺪﺍﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺪﺭﺳﯽ ﺗﻮﺍﻧﺎ ﻭ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﯽ ﺩﺍﻧﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻣﮑﺘﺐ ﺍﻭ ﺍﺩﺑﺎ ﻭ ﻓﻀﻼﯼ ﺑﺴﯿﺎﺭﯼ ﭘﺮﻭﺭﺵ ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ‬ ‫]‪[3‬‬ ‫ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻣﮑﺘﺐ ﺍﻭ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺩﺍﻧﺸﮑﺪﻩ ﻫﺎﯼ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﺩﺭ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺗﺄﺳﯿﺲ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺁﺛﺎﺭ‬ ‫ﺍﺩﯾﺐ ﭼﺸﻤﺎﻥ ﺿﻌﯿﻔﯽ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺯﯾﻦ ﺭﻭ ﺁﺛﺎﺭ ﺯﯾﺎﺩﯼ ﺍﺯﻭ ﺑﺮ ﺟﺎﯼ ﻧﻤﺎﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬ﺍﺯﺍﺩﯾﺐ ﻧﯿﺸﺎﺑﻮﺭﯼ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮﺩﯾﻮﺍﻥ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﻵﻟﯽ ﻣﮑﻨﻮﻥ‪» ،‬ﺑﺨﺸﯽ ﺍﺯﺷَﺮﺡ ﻣُﻌَﻠَّﻘﺎﺕ‬ ‫ﺳَﺒﻌﻪ ﻭ ﺭﺳﺎﻟﻪﺍﯼ ﺩﺭﺟﻤﻊ ﺑﯿﻦ ﻋﺮﻭﺽ ﻋﺮﺑﯽ ﻭ ﻓﺎﺭﺳﯽ« ﺑﺎﻗﯿﺴﺖ‪.‬‬

‫ﺷﺎﮔﺮﺩﺍﻥ‬ ‫ﻣﻠﮏﺍﻟﺸﻌﺮﺍ ﺑﻬﺎﺭ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﭘﺮﻭﯾﻦ ﮔﻨﺎﺑﺎﺩﯼ ﻭ ﺑﺪﯾﻊﺍﻟﺰﻣﺎﻥ ﻓﺮﻭﺯﺍﻧﻔﺮ ﻭﺍﺩﯾﺐ ﻃﻮﺳﯽ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﺗﻘﯽ ﻣﺪﺭﺱ ﺭﺿﻮﯼ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﻓﺮﺥ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﺗﻘﯽ ﺍﺩﯾﺐ ﻧﯿﺸﺎﺑﻮﺭﯼ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻠﯽ‬ ‫ﺑﺎﻣﺪﺍﺩ‪ ،‬ﺳﯿﺪ ﺟﻼﻝ ﺍﻟﺪﯾﻦ ﺗﻬﺮﺍﻧﯽ‪ ،‬ﺳﯿﺪ ﺣﺴﻦ ﻣﺸﮑﺎﺕ ﻃﺒﺴﯽ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻠﯽ ﺳﺠﺎﺩﯼ‪ ،‬ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺷﺎﮔﺮﺩﺍﻥ ﻣﺸﻬﻮﺭ ﺍﻭ ﺑﻮﺩﻧﺪ‬

‫ﺍﺧﻼﻕ ﻭ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﺍﻭ‬ ‫ﺍﻭ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺑﺴﯿﺎﺭ ﺳﺎﺩﻩ ﻭ ﺑﺮﺧﻼﻑ ﻣﺤﯿﻂ ﻋﻠﻤﯽ ﺁﻥ ﺭﻭﺯ‪ ،‬ﻭﺿﻊ ﻇﺎﻫﺮﯼ ﺍﺵ ﺁﻣﯿﺰﻩ ﺍﯼ ﺍﺯ ﺳﻨﺖ ﻫﺎﯼ ﻗﺪﯾﻢ ﻭ ﺟﺪﯾﺪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺑﺎ ﺁﻧﮑﻪ ﺗﻨﮕﺪﺳﺖ ﺑﻮﺩ ﻭﻟﯽ ﺍﺯ ﻣﻨﺎﻋﺖ ﻃﺒﻊ ﻭ‬ ‫ﻋﺰﺕ ﻧﻔﺲ ﺑﺎﻻﯾﯽ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭﺁﻣﺪ ﺍﻭ ﻓﻘﻂ ﻣﺴﺘﻤﺮﯼ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﻣﺪﺭﺳﻪ ﻧﻮﺍﺏ ﻣﺸﻬﺪ ﻭ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﮐﻤﯽ ﮐﻪ ﺍﺯ ﻣﻠﮏ ﺍﺭﺛﯽ ﺑﻪ ﺍﻭ ﻣﯿﺮﺳﯿﺪ‪ ،‬ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﻋﻮﺕ ﻫﯿﭻ ﯾﮏ ﺍﺯ‬ ‫ﺛﺮﻭﺗﻤﻨﺪﺍﻥ ﻭ ﺧﺎﻥ ﻫﺎﯼ ﺧﺮﺍﺳﺎﻥ ﺭﺍ ﻗﺒﻮﻝ ﻧﻤﯽ ﮐﺮﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﻭﺍﺧﺮ ﻋﻤﺮﺵ ﺟﺰ ﺑﺎ ﺻﯿﺪﻋﻠﯽ ﺧﺎﻥ ﺑﺎ ﮐﺲ ﺩﯾﮕﺮﯼ ﻣﺮﺍﻭﺩﻩ ﻧﺪﺍﺷﺖ‪ ،‬ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺻﺎﺣﺐ ﻣﻨﺼﺒﺎﻥ‪ ،‬ﻭ ﺑﺰﺭﮔﺎﻥ‬ ‫ﺍﺻﻼ ﺳﺮ ﺗﻌﻈﯿﻢ ﻓﺮﻭﺩ ﻧﯿﺎﻭﺭﺩ‪ .‬ﻣﺪﺡ ﮐﺴﯽ ﺭﺍ ﻧﻤﯽ ﮔﻔﺖ ) ﺗﻨﻬﺎ ﻗﺼﯿﺪﻩ ﺍﺵ ‪-‬ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﻣﺪﺡ‪-‬ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻣﻈﻔﺮﺍﻟﺪﯾﻦ ﺷﺎﻩ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﺍﻓﺘﺘﺎﺡ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮﺭﺍﯼ ﻣﻠﯽ ﺑﻮﺩ‪ (.‬ﺍﻭ ﺩﺭ‬ ‫ﻋﻤﺮﺵ ﻓﻘﻂ ﯾﮏ ﺭﯾﺎﺳﺖ ﻗﺒﻮﻝ ﮐﺮﺩ‪ ،‬ﺭﯾﺎﺳﺖ ﺍﻧﺠﻤﻦ ﺍﺩﺑﯽ ﺧﺮﺍﺳﺎﻥ‪ .‬ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺍﻭ ﺩﺭ ﺩﺭﺱ ﻭ ﺑﺤﺚ ﺧﻼﺻﻪ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﯾﮑﺒﺎﺭ ﺩﺭ ﺍﻭﺍﺧﺮ ﻋﻤﺮﺵ ﺑﻪ ﺯﺍﺩﮔﺎﻩ ﺧﻮﺩ ﻭ‬ ‫ﺳﻔﺮﯼ ﺑﻪ ﮐﺎﺷﻤﺮ ﻭ ﺍﻃﺮﺍﻑ ﺗﺮﺑﺖ ﺣﯿﺪﺭﯾﻪ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺗﻔﺮﯾﺢ ﻭ ﮔﺮﺩﺵ ﺍﻭ ﻓﻘﻂ ﺩﺭ ﺑﺎﻏﻬﺎﯼ ﺍﻃﺮﺍﻑ ﻣﺸﻬﺪ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺁﻥ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺤﺚ ﻫﺎﯼ ﺍﺩﺑﯽ ﻣﯽ ﮔﺬﺷﺖ ﻭ ﮔﺎﻫﯽ ﻫﻢ ﺩﺭ‬ ‫]‪[4‬‬ ‫ﭘﺎﯾﺎﻥ ﻫﻔﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻝ ﺩﻭﺳﺘﺎﻧﺶ ﭼﻮﻥ ﺍﯾﺮﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍ ﻭ ﻣﯿﺮﺯﺍﻗﻬﺮﻣﺎﻥ )ﺷﮑﺴﺘﻪ( ﻣﯽ ﺭﻓﺖ‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫ﺍﺩﯾﺐ ﻧﯿﺸﺎﺑﻮﺭﯼ‬

‫‪5‬‬

‫ﻧﻈﺮﺍﺕ ﺧﺎﺹ‬ ‫ﺍﺩﻳﺐ ﺿﻤﻦ ﻛﺴﺐ ﻋﻠﻮﻡ ﺩﻳﻨﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺪﺭﻳﺞ ﺑﺮ ﺩﺍﻧﺴﺘﻪ ﻫﺎﻱ ﺍﺩﺑﻲ ﻭ ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ ﺧﻮﺩ ﺍﻓﺰﻭﺩ‪ .‬ﺍﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﻈﺮﻳﺎﺕ ﻣﻼﺻﺪﺭﺍ ﺭﺍ ﻣﻲ ﭘﺴﻨﺪﻳﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻧﺠﻮﻡ ﻭ ﺟﺒﺮ ﻭ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﻭ‬ ‫ﺣﺴﺎﺏ ﻭ ﻫﻨﺪﺳﻪ ﺗﺴﻠﻂ ﻛﺎﻣﻞ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺗﺨﺼﺺ ﺍﻭ ﺩﺭ ﻋﻠﻮﻡ ﺍﺩﺑﯽ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﻭ ﺗﻤﺎﻡ ﻗﺎﻣﻮﺱ ﻭ ﺑﺮﻫﺎﻥ ﻗﺎﻃﻊ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺣﻔﻆ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻭ ﺍﻓﺰﻭﻥ ﺑﺮ ﺩﻭﺍﺯﺩﻩ ﻫﺰﺍﺭ ﺑﻴﺖ ﺍﺯ ﺍﺷﻌﺎﺭ‬ ‫ﻋﺮﺏ ﺟﺎﻫﻠﻲ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺳﭙﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪. [5].‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺍﺩﯾﺐ ﻫﯿﭽﮕﺎﻩ ﺗﺪﺭﯾﺲ ﺍﺵ ﺭﺍ ﺣﺘﯽ ﺩﺭ ﺭﻭﺯﻫﺎﯼ ﺗﻌﻄﯿﻞ ﺭﺳﻤﯽ‪ ،‬ﺭﻫﺎ ﻧﻤﯽ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﻣﯽ ﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬ ‫ﺍﺣﺘﺮﺍﻡ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮﺍﻥ ﻭ ﺍﺋﻤﻪ ﺍﻃﻬﺎﺭ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻋﻠﻢ ﺁﻥ ﻫﺎﺳﺖ‪.‬ﺗﺮﮎ ﻋﻠﻢ ﭼﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﺩﺍﺭﺩ؟ ﺭﺳﻮﻝ ﺧﺪﺍ ﮔﻔﺘﻪ ﮐﻪ ﺯ ﮔﻬﻮﺍﺭﻩ ﺗﺎ ﮔﻮﺭ ﺩﺍﻧﺶ ﺑﺠﻮﯼ‪ .‬ﻧﻔﺮﻣﻮﺩﻩ ﻏﯿﺮ ﺍﺯ ﺑﻌﻀﯽ ﺭﻭﺯﻫﺎ‪.‬‬

‫»‬ ‫ﭘﺎﻧﻮﯾﺲ‬ ‫]‪[1‬‬ ‫]‪[2‬‬

‫» ﺍﺩﯾﺐ ﺍﻭﻝ ﮐﻪ ﺭﻓﺖ ﻗﯿﺪ ﺛﺎﻧﯽ ﻫﻢ ﺭﻓﺖ«ﮔﻔﺘﻪ ﯼ ﺷﯿﺦ ﻣﺤﻤﺪﺗﻘﯽ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺑﻪ ﺍﺩﯾﺐ ﺛﺎﻧﯽ‪/‬ﺷﺎﻓﯿﻪ‪ ،‬ﺣﺠﺖ ﻫﺎﺷﻤﯽ ﺧﺮﺍﺳﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺻﻔﺤﻪ‪۱۵‬‬ ‫ﻣﺸﺎﻫﯿﺮ ﻧﯿﺸﺎﺑﻮﺭ‪ ،‬ﻓﺮﯾﺪﻭﻥ ﮔﺮﺍﯾﻠﯽ‬

‫]‪[3‬‬ ‫]‪[4‬‬ ‫]‪[5‬‬

‫‪(http://bse.sci-lib.com/article001439.html) Адиб Нишабури Мирза Абдул Джавад ибн Мулла Аббас‬‬ ‫ﺳﺎﯾﺖ ﺍﯾﻨﺘﺮﻧﺘﯽ ﺁﺳﺘﺎﻥ ﻗﺪﺱ ﺭﺿﻮﯼ‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﻣﺸﺎﻫﯿﺮ ﻣﺪﻓﻦ‬ ‫ﯾﺎﺩﻧﺎﻣﻪ ﺍﺩﯾﺐ‬

‫ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﯿﺮﻭﻥ ﻭ ﻣﻨﺎﺑﻊ‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫ﺩﺍﯾﺮﻩ ﺍﻟﻤﻌﺎﺭﻑ ﺑﺰﺭﮒ ﺷﻮﺭﻭﯼ ‪(http://farhang.al-shia.ru/bse2.html#adib) ۱۹۷۷ ،‬‬ ‫ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﺑﺰﺭﮒ ﻋﻠﻤﯽ ﺭﻭﺳﯿﻪ )‪(http://bse.sci-lib.com/article001439.html‬‬ ‫ﺗﺒﯿﺎﻥ )‪(pid=10658&op=peoples&http://www.bashgah.net/modules.php?name=Articles‬‬ ‫ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻃﻬﻮﺭ )‪(http://www.tahoorkotob.com/docs/45502407268.php‬‬ ‫ﺩﺍﻧﺸﻨﺎﻣﻪ ﺷﻮﺭﻭﯼ‬ ‫)‪(Adib+Nishaburi,?language=en<"http://technorati.com/search/Adib+Nishaburi,+Murza+Abdul+Jawad+Ibn+Mulla+Abbas‬‬

‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫‪.Chaikin, K. Kratkii ocherk noveishei persidskoi literatury. Moscow, 1928‬‬ ‫‪.(۱۹۵۰ .Tehran, 1329 A.H. (A.D .۱ .Burqai, Muhammad Baqar. Sokhanwarana namiya moasar, vol‬‬ ‫ﻣﺸﺎﻫﯿﺮ ﻧﯿﺸﺎﺑﻮﺭ‪ ،‬ﻓﺮﯾﺪﻭﻥ ﮔﺮﺍﯾﻠﯽ‬ ‫ﺗﺎﺭﯾﺦ ﻋﻠﻤﺎﯼ ﻧﯿﺸﺎﺑﻮﺭ‪ ،‬ﺍﺑﻮﺍﻟﻘﺎﺳﻢ ﮐﻤﺎﻟﯽ‬

‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫ﺯﻧﺪﮔﯽ ﻭ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺍﺩﯾﺐ ﻧﯿﺸﺎﺑﻮﺭﯼ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻘﺪﻣﻪ ‪ :‬ﺩﮐﺘﺮ ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﺷﻔﻴﻌﻰ‬ ‫ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻣﻌﺎﺻﺮ )‪(۱۴- ۱۵‬‬ ‫ﺍﺯ ﺻﺒﺎ ﺗﺎ ﻧﯿﻤﺎ )‪،(۲/ ۱۹- ۲۰‬‬ ‫ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺑﺮﮔﺰﯾﺪﮔﺎﻥ )‪،(۳۳۳‬‬ ‫ﺩﺍﯾﺮﺓﺍﻟﻤﻌﺎﺭﻑ ﻓﺎﺭﺳﯽ )‪،(۱/ ۷۸‬‬ ‫ﺩﻭﯾﺴﺖ ﺳﺨﻨﻮﺭ )‪،(۱۵- ۱۶‬‬ ‫ﺯﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﻬﯽ ﺭﺟﺎﻝ ﻭﻣﺸﺎﻫﯿﺮ )‪،(۱/ ۱۰۷‬‬ ‫ﺳﺨﻨﻮﺭﺍﻥ ﻧﺎﻣﯽ )‪،(۱/ ۱۰- ۱۵‬‬ ‫ﺳﺨﻨﻮﺭﺍﻥ ﻧﺎﻣﯽ ﻣﻌﺎﺻﺮ )‪،(۱/ ۲۱۹‬‬ ‫ﺳﺮﺁﻣﺪﺍﻥ ﻓﺮﻫﻨﮓ )‪،(۱/ ۱۵۶- ۱۵۷‬‬ ‫ﮔﻨﺠﯿﻨﻬﯽ ﺩﺍﻧﺸﻤﻨﺪﺍﻥ )‪،(۷/ ۹۷- ۹۸‬‬ ‫ﻟﻐﺘﻨﺎﻣﻪ )ﺫﯾﻞ‪ /‬ﺍﺩﯾﺐ ﻧﯿﺸﺎﺑﻮﺭﯼ(‪،‬‬ ‫ﯾﺎﺩﺩﺍﺷﺘﻬﺎﯼ ﻗﺰﻭﯾﻨﯽ )‪.(۸/ ۱۵۰‬‬

‫«‬

‫ﻣﺤﻤﺪﺗﻘﯽ ﺍﺩﯾﺐ ﻧﯿﺸﺎﺑﻮﺭﯼ‬

‫‪6‬‬

‫ﻣﺤﻤﺪﺗﻘﯽ ﺍﺩﯾﺐ ﻧﯿﺸﺎﺑﻮﺭﯼ‬ ‫ﻣﺤﻤﺪ ﺗﻘﯽ ﺍﺩﯾﺐ ﻧﯿﺸﺎﺑﻮﺭﯼ‬ ‫ﻧﺎﻡ ﺍﺻﻠﯽ‬

‫ﻣﺤﻤﺪ ﺗﻘﯽ ﺧﯿﺮﺁﺑﺎﺩﯼ‬

‫ﺯﻣﯿﻨﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ‬

‫ﻡ‬

‫ﺗﻮﻟﺪ‬

‫‪۱۳۱۰‬ﻩ‪ .‬ﻕ‬ ‫ﻧﯿﺸﺎﺑﻮﺭ‪ ،‬ﺭﻭﺳﺘﺎﯼ ﺧﯿﺮﺁﺑﺎﺩ‬

‫ﻭﺍﻟﺪﯾﻦ‬

‫ﺍﺳﺪﺍﻟﻠﻪ‬

‫ﻣﺮﮒ‬

‫‪ ۲۱‬ﺁﺫﺭﻣﺎﻩ ‪۱۳۵۵‬ﺵ‬ ‫ﻣﺸﻬﺪ‬

‫ﻣﺤﻞ ﺯﻧﺪﮔﯽ‬

‫ﻧﯿﺸﺎﺑﻮﺭ ﻭ ﻣﺸﻬﺪ‬

‫ﻣﺪﻓﻦ‬

‫ﺣﺮﻡ ﺍﻣﺎﻡ ﺭﺿﺎ‪ ،‬ﺍﯾﻮﺍﻥ ﺁﺧﺮﯾﻦ ﻏﺮﻓﻪ ﺟﻨﻮﺏ ﻏﺮﺑﯽ ﺻﺤﻦ ﻋﺘﯿﻖ )ﺍﻧﻘﻼﺏ( ﺭﺿﻮﯼ‬

‫ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺣﮑﻮﻣﺖ‬ ‫ﻟﻘﺐ‬

‫ﺍﺩﯾﺐ ﻧﯿﺸﺎﺑﻮﺭﯼ‪ ،‬ﺍﺩﯾﺐ ﺛﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺍﺩﯾﺐ ﺩﻭﻡ‬

‫ﭘﯿﺸﻪ‬

‫ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻋﺮﺑﯽ‪ ،‬ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ،‬ﻣﻨﻄﻖ‪ ،‬ﻓﻠﺴﻔﻪ‪ ،‬ﺭﯾﺎﺿﯿﺎﺕ‪ ،‬ﺍﺻﻮﻝ‪ ،‬ﻓﻘﻪ‪ ،‬ﺭﺟﺎﻝ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ‪ ،‬ﺗﻔﺴﯿﺮ‪ ،‬ﻃﺐ ﻗﺪﯾﻢ‪ ،‬ﻧﺠﻮﻡ‬

‫ﺗﺨﻠﺺ‬

‫ﺭﺍﻣﻮﺯ‬

‫ﺣﻮﺯﻩ‬

‫ﻣﺪﺭﺳﻪ ﺧﯿﺮﺍﺕ ﺧﺎﻥ‪ ،‬ﻣﺪﺭﺳﻪ ﻧﻮﺍﺏ‪،‬‬

‫ﺩﯾﮕﺮ ﮐﺎﺭﺑﺮﺩﻫﺎ‪:‬ﺍﺩﯾﺐ ﻧﯿﺸﺎﺑﻮﺭﯼ )ﺍﺑﻬﺎﻡ ﺯﺩﺍﯾﯽ(‬ ‫ﻣﺤﻤﺪ ﺗﻘﯽ ﺍﺩﯾﺐ ﻧﯿﺸﺎﺑﻮﺭﯼ)‪۱۳۹۶ -۱۳۱۰‬ﻫـ‪ .‬ﻕ( ﻣﺸﻬﻮﺭ ﺑﻪ ﺍﺩﯾﺐ ﺛﺎﻧﯽﻣﺘﺨﻠﺺ ﺑﻪ »ﺭﺍﻣﻮﺯ« ﺍﺯ ﺩﺍﻧﺸﻤﻨﺪﺍﻥ ﻋﻠﻮﻡ ﺍﺳﻼﻣﯽ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻭ ﺷﺎﻋﺮ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺯﺑﺎﻥ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﻭ‬ ‫ﻣﺘﺨﺼﺺ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻋﺮﺑﯽ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ،‬ﻣﻨﻄﻖ‪ ،‬ﻓﻠﺴﻔﻪ‪ ،‬ﺭﯾﺎﺿﯿﺎﺕ‪ ،‬ﺍﺻﻮﻝ‪ ،‬ﻓﻘﻪ‪ ،‬ﺭﺟﺎﻝ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ‪ ،‬ﺗﻔﺴﯿﺮ‪ ،‬ﻃﺐ ﻗﺪﯾﻢ‪ ،‬ﻧﺠﻮﻡ ﺗﺤﺼﯿﻞ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﻭ‬ ‫ﺷﺎﮔﺮﺩ ﺍﺩﯾﺐ ﻧﯿﺸﺎﺑﻮﺭﯼ ﺑﻮﺩ‪.‬‬

‫ﺯﻧﺪﮔﯽ‬ ‫ﺩﺭ ﺧﯿﺮﺁﺑﺎﺩ ﺩﺭ ﻧﯿﺸﺎﺑﻮﺭ ﺩﺭ ‪ ۱۳۱۰‬ﻫﺠﺮﯼ ﻗﻤﺮﯼ‪ ،‬ﺑﻪ ﺩﻧﯿﺎ ﺁﻣﺪ‪ .‬ﻧﺎﻡ ﻣﺎﺩﺭﺵ‪ ،‬ﻓﺎﻃﻤﻪ ﻭ ﭘﺪﺭﺵ‪ ،‬ﺍﺳﺪﺍﻟﻠﻪ ﺑﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﭘﺪﺭ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﺗﻘﯽ ﺭﺍ ﻣﺴﺘﻌﺪ ﻓﺮﺍﮔﯿﺮﯼ ﻋﻠﻮﻡ ﻣﯽﺑﯿﻨﺪ ﺩﺭ ‪ ۱۸‬ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﮐﺴﺐ ﻋﻠﻢ ﺑﻪ ﻣﺸﻬﺪ ﻣﯽﻓﺮﺳﺘﺪ ﻭ ﺍﻭ ﺳﻪ ﺳﺎﻝ ﺩﺭ ﺧﺪﻣﺖ ﺷﯿﺦ ﻣﺤﻤﺪ ﮐﺪﮐﻨﯽ )ﺩﺭ‬ ‫ﮔﺬﺷﺘﻪ ‪ ۱۳۵۷‬ﻫـ‪ .‬ﻕ‪ (.‬ﮐﻪ ﺍﺯ ﺑﺰﺭﮔﺎﻥ ﻋﻠﻤﺎ ﺑﻮﺩ ﺑﻪ ﮐﺴﺐ ﻋﻠﻢ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‪ .‬ﺍﺯ ﺍﻭﺍﺧﺮ ﺳﺎﻝ‪ ۱۳۳۳‬ﻫـ‪ .‬ﻕ ﺩﺭ ﻣﺤﻀﺮ ﺩﺭﺱ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﯾﮕﺎﻧﻪ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻭ ﺑﻼﻏﺖ ﺍﺳﻼﻣﯽ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ‬ ‫ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩ ﺧﺮﺍﺳﺎﻥ ﯾﻌﻨﯽ ﺍﺩﯾﺐ ﻧﯿﺸﺎﺑﻮﺭﯼ ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺪ ﻭ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺁﺯﻣﻮﻥ ﻭﺭﻭﺩﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺷﻔﺎﻫﯽ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ ﻣﻮﺭﺩﺗﻮﺟﻪ ﺧﺎﺹ ﺍﯾﺸﺎﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ ﺑﻪ ﻃﻮﺭﯼ‬ ‫ﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ‪ ۲۵‬ﺳﺎﻟﮕﯽ‪ ،‬ﺻﺎﺣﺐ ﺣﻮﺯﻩٔ ﺗﺪﺭﯾﺲ ﮔﺮﺩﯾﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺯﻣﺴﺘﺎﻥ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۴۷‬ﺵ‪ ،.‬ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺭﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﺪﺭﺱ ﺑﻪ ﺯﻣﯿﻦ ﺧﻮﺭﺩﻩ ﺩﭼﺎﺭ ﺷﮑﺴﺘﮕﯽ ﭘﺎ ﺷﺪﻧﺪ ﻭ ﻫﻤﯿﻦ‬ ‫ﺣﺎﺩﺛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺧﺎﻧﻪﻧﺸﯿﻦ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ ﺩﺭ ‪ ۲۱‬ﺁﺫﺭﻣﺎﻩ ‪۱۳۵۵‬ﺵ )ﺑﯿﺴﺘﻢ ﺫﯼ ﺍﻟﺤﺠﻪ ‪ ۱۳۹۶‬ﻫـ‪ .‬ﻕ‪ (.‬ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ ﻭ ﺑﻪ ﻫﻤﺖ ﺑﻌﻀﯽ ﺍﺯ ﺷﺎﮔﺮﺩﺍﻧﺶ ﺩﺭ ﺍﯾﻮﺍﻥ‬ ‫ﺁﺧﺮﯾﻦ ﻏﺮﻓﻪ ﺟﻨﻮﺏ ﻏﺮﺑﯽ ﺻﺤﻦ ﻋﺘﯿﻖ )ﺍﻧﻘﻼﺏ( ﺭﺿﻮﯼ ﺑﻪ ﺧﺎﮎ ﺳﭙﺮﺩﻩ ﺷﺪ‪ .‬ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﻳﻦ ﺷﺎﮔﺮﺩﺍﻥ ﻭﻱ ﻣﻲ ﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﺩﻛﺘﺮ ﻣﺤﻤﺪﺟﻌﻔﺮ ﺟﻌﻔﺮﻱ ﻟﻨﮕﺮﻭﺩﻱ‬ ‫ﺣﻘﻮﻕ ﺩﺍﻥ ﺑﺰﺭﮒ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﺍﺳﻼﻡ ﻭ ﺻﺎﺣﺐ ﺗﺎﻟﻴﻔﺎﺕ ﻋﺪﻳﺪﻩ ﺩﺭ ﻓﻘﻪ ‪ .‬ﺣﻘﻮﻕ ﻭ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﻭ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺣﻘﻮﻕ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻛﺮﺩ‪.‬‬

‫ﻣﺤﻤﺪﺗﻘﯽ ﺍﺩﯾﺐ ﻧﯿﺸﺎﺑﻮﺭﯼ‬

‫ﺁﺛﺎﺭ‬ ‫ﻧﻈﻢ‬ ‫ﺑﻪ ﻏﯿﺮ ﺍﺯ ﺩﯾﻮﺍﻥ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﮐﻪ ﭼﻬﺎﺭ ﻫﺰﺍﺭ ﺑﯿﺖ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻨﻈﻮﻣﻪﻫﺎﯾﯽ ﻋﺮﻓﺎﻧﯽ ﺍﺯ ﺍﺩﯾﺐ ﺩﻭﻡ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﮐﻪ ﻋﺒﺎﺭﺗﻨﺪ ﺍﺯ‪:‬‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫ﺁﯾﯿﻦ ﻧﺎﻣﻪ‬ ‫ﺁﺳﺎﯾﺶ ﻧﺎﻣﻪ‬ ‫ﺣﺪﯾﺚ ﺟﺎﻥ ﻭ ﺟﺎﻧﺎﻥ‬ ‫ﺳﺘﺎﯾﺶ ﻧﺎﻣﻪ‬ ‫ﻃﺮﯾﻘﺖ ﻧﺎﻣﻪ‬ ‫ﻓﯿﺮﻭﺯﯼ ﺟﺎﻭﯾﺪ‬ ‫ﮔﻮﻫﺮ ﺗﺎﺑﻨﺪﻩ‬ ‫ﻣﺠﻤﻊ ﺭﺍﺯ ﻭ ﻣﻨﺒﻊ ﻧﯿﺎﺯ‬ ‫ﯾﻌﻘﻮﺑﯿﻪ‬

‫ﻧﺜﺮ‬ ‫• ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻋﺮﺏ‪.‬‬ ‫• ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﺍﯾﺮﺍﻥ )ﺗﺎ ﺣﮑﯿﻢ ﻧﺎﺻﺮﺧﺴﺮﻭ(‪.‬‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫ﺗﺎﺑﺶ ﺟﺎﻥ ﻭ ﺑﯿﻨﺶ ﺭﻭﺍﻥ )ﺩﺭ ﺣﮑﻤﺖ ﺍﻟﻬﯽ(‪.‬‬ ‫ﺍﻟﺒﺪﺍﯾﻪ ﻭ ﺍﻟﻨﻬﺎﯾﻪ )ﺩﺭ ﺣﮑﻤﺖ(‪.‬‬ ‫ﮔﻮﻫﺮﻧﺎﻣﻪ ﻭ ﺭﺳﺎﻟﻪ ﻗﺎﻓﯿﻪ‪.‬‬ ‫ﺁﺭﺍﯾﺶ ﺳﺨﻦ )ﺩﺭ ﻋﻠﻢ ﺑﺪﯾﻊ(‪.‬‬

‫ﺍﺯ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎﯼ ﺍﺩﯾﺐ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﺍﯼ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻋﺮﺏ‪ ،‬ﺭﺳﺎﻟﻪ ﻗﺎﻓﯿﻪ‪ ،‬ﺁﺭﺍﯾﺶ ﺳﺨﻦ ﻭ ﭼﻨﺪ ﻗﺼﯿﺪﻩ ﻭ ﻏﺰﻝ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ »ﮔﻮﻫﺮ ﺩﺍﻧﺶ« ﺩﺭ ‪ ۱۳۳۷‬ﺷﻤﺴﯽ ﺑﻪ ﭼﺎﭖ‬ ‫ﺭﺳﯿﺪﻩﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬ ‫• ﺍﺛﺮﺁﻓﺮﯾﻨﺎﻥ ﺟﻠﺪ ﺍﻭﻝ‪-‬ﺑﺨﺶ ﺷﺸﻢ‬ ‫]‪[1‬‬ ‫• ﺁﻓﺘﺎﺏ‬ ‫• ﻣﺸﺎﻫﯿﺮ ﻧﯿﺸﺎﺑﻮﺭ ﺍﺯ ﻓﺮﯾﺪﻭﻥ ﮔﺮﺍﯾﻠﯽ ﺑﺨﺶ ﻣﺸﺎﻫﯿﺮ ﻣﻌﺎﺻﺮ‬

‫ﻣﺮﺍﺟﻊ‬ ‫]‪[1‬‬

‫‪7‬‬

‫‪-%D8%AA%D9%82%DB%8C-%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A8-%D9%86%DB%8C%D8%B4%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D9%88%D9%85‬‬

‫ﺑﺪﯾﻌﺎﻟﺰﻣﺎﻥ ﻓﺮﻭﺯﺍﻧﻔﺮ‬

‫‪8‬‬

‫ﺑﺪﯾﻊﺍﻟﺰﻣﺎﻥ ﻓﺮﻭﺯﺍﻧﻔﺮ‬ ‫ﺑﺪﯾﻊﺍﻟﺰﻣﺎﻥ ﻓﺮﻭﺯﺍﻧﻔﺮ‬

‫ﺑﺪﯾﻊﺍﻟﺰﻣﺎﻥ ﻓﺮﻭﺯﺍﻧﻔﺮ‬ ‫ﺯﺍﺩﺭﻭﺯ‬

‫‪ ۱۲۷۶‬ﻩ‪.‬ﺥ‪.‬‬ ‫ﺑﺸﺮﻭﯾﻪ ﺍﺯ ﺗﻮﺍﺑﻊ ﻓﺮﺩﻭﺱ‬

‫ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ‬

‫‪ ۱۶‬ﺍﺭﺩﯾﺒﻬﺸﺖ ‪۷۳ ) ۱۳۴۹‬‬ ‫ﺳﺎﻟﮕﯽ(‬ ‫ﺗﻬﺮﺍﻥ‬

‫ﺁﺭﺍﻣﮕﺎﻩ‬

‫ﺑﺎﻍ ﻃﻮﻃﯽ )ﺻﺤﻦ ﺷﺎﻩﻋﺒﺪﺍﻟﻌﻈﯿﻢ(‬

‫ﻧﺎﻡﻫﺎﯼ ﺩﯾﮕﺮ‬

‫ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﯿﻦ ﺑﺸﺮﻭﯾﻪﺍﯼ‬

‫ﻧﻘﺶﻫﺎﯼ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﯽ‬ ‫ﻟﻘﺐ‬

‫ﺷﯿﺦ ﻋﺒﺪﺍﻟﺠﻠﯿﻞ‬ ‫]‪[1‬‬ ‫ﺿﯿﺎء‬

‫ﻭﺍﻟﺪﯾﻦ‬

‫ﺁﻗﺎ ﺷﯿﺦ ﻋﻠﯽ ﺑﺸﺮﻭﯾﻪﺍﯼ‬

‫ﺑﺪﯾﻊﺍﻟﺰﻣﺎﻥ ﻓﺮﻭﺯﺍﻧﻔﺮ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﻭ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﻭ ﺍﺩﯾﺐ ﺳﺮﺷﻨﺎﺱ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺯﻧﺪﮔﯽ‬ ‫]‪[2‬‬

‫ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﯿﻦ ﺑﺸﺮﻭﯾﻪﺍﯼ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺑﻪ ﺑﺪﯾﻊﺍﻟﺰﻣﺎﻥ ﻓﺮﻭﺯﺍﻧﻔﺮ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺁﻗﺎ ﺷﯿﺦ ﻋﻠﯽ ﺑﺸﺮﻭﯾﻪﺍﯼ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۲۷۶‬ﻩ‪.‬ﺥ‪ .‬ﺩﺭ ﯾﮏ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﮐﺮﺩ ﺧﺮﺍﺳﺎﻥ ﺩﺭ ﺑﺸﺮﻭﯾﻪ ﺯﺍﺩﻩ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻘﺪﻣﺎﺕ ﻋﻠﻮﻡ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺯﺍﺩﮔﺎﻩ ﺧﻮﺩ ﺁﻣﻮﺧﺖ ﻭ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺭﺍﻫﯽ ﻣﺸﻬﺪ ﺷﺪ ﻭ ﺍﺯ ﻣﺤﻀﺮ ﺍﺳﺘﺎﺩﺍﻥ ﺍﺩﺏ ﺣﻮﺯﻩٔ ﺧﺮﺍﺳﺎﻥ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﺍﺩﯾﺐ ﻧﯿﺸﺎﺑﻮﺭﯼ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﺮﺩ‪ .‬ﺣﺪﻭﺩ ﺳﺎﻝ ‪۱۳۰۰‬‬ ‫ﺑﻪ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺭﻓﺖ ﻭ ﺗﺤﺼﯿﻼﺕ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﺪﺭﺳﻪٔ ﺳﭙﻬﺴﺎﻻﺭ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺩ ﻭ ﭼﻨﺪﯼ ﺣﺠﺮﻩﺍﯼ ﺩﺭ ﻣﺴﺠﺪ ﺳﭙﻬﺴﺎﻻﺭ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺟﻮﺍﻧﯽ ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﺪﺭﺳﻪ ﺑﻪ ﺗﺪﺭﯾﺲ‬ ‫ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻭ ﭼﻨﺪﯼ ﺑﻌﺪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۰۵‬ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﻌﻠﻤﯽ ﺩﺍﺭﺍﻟﻔﻨﻮﻥ ﻭ ﺩﺍﺭﺍﻟﻤﻌﻠﻤﯿﻦ ﻋﺎﻟﯽ ﻣﻨﺼﻮﺏ ﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۱۳‬ﺑﻪ ﻣﻌﺎﻭﻧﺖ ﺩﺍﻧﺸﮑﺪﻩٔ ﻣﻌﻘﻮﻝ ﻭ ﻣﻨﻘﻮﻝ‬ ‫)ﺍﻟﻬﯿﺎﺕ( ﻣﻨﺼﻮﺏ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۱۴‬ﻫﯿﺌﺖ ﻣﻤﯿﺰﻩٔ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﻣﺮﮐﺐ ﺍﺯ ﻧﺼﺮﺍﻟﻠﻪ ﺗﻘﻮﯼ‪ ،‬ﻋﻠﯽﺍﮐﺒﺮ ﺩﻫﺨﺪﺍ ﻭ ﻭﻟﯽﺍﻟﻠﻪ ﻧﺼﺮ ﺗﺄﻟﯿﻒ ﺍﺭﺯﻧﺪﻩٔ ﺍﻭ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ »ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺩﺭ ﺯﻧﺪﮔﺎﻧﯽ ﻣﻮﻻﻧﺎ‬ ‫ﺟﻼﻝﺍﻟﺪﯾﻦ ﺑﻠﺨﯽ« ﺭﺍ ﺍﺭﺯﯾﺎﺑﯽ ﻭ ﺑﻪ ﺍﻭ ﮔﻮﺍﻫﯿﻨﺎﻣﻪٔ ﺩﮐﺘﺮﯼ ﺍﻋﻄﺎ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺑﻪ ﺍﺳﺘﻨﺎﺩ ﺍﯾﻦ ﮔﻮﺍﻫﯿﻨﺎﻣﻪ ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﺳﺎﻝ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺍﺳﺘﺎﺩﯼ ﺩﺍﻧﺸﺴﺮﺍﯼ ﻋﺎﻟﯽ ﻭ ﺩﺍﻧﺸﮑﺪﻩﻫﺎﯼ‬ ‫ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻭ ﻣﻌﻘﻮﻝ ﻭ ﻣﻨﻘﻮﻝ ﻣﻨﺼﻮﺏ ﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۲۳‬ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﺭﺃﯼ ﺷﻮﺭﺍﯼ ﺍﺳﺘﺎﺩﺍﻥ ﺑﻪ ﺭﯾﺎﺳﺖ ﺩﺍﻧﺸﮑﺪﻩٔ ﻣﻌﻘﻮﻝ ﻭ ﻣﻨﻘﻮﻝ ﺑﺮﮔﺰﯾﺪﻩ ﺷﺪ ﻭ ﺗﺎ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۴۶‬ﺩﺭ ﺍﯾﻦ‬ ‫ﺳﻤﺖ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﺯ ﺍﺑﺘﺪﺍﯼ ﺗﺄﺳﯿﺲ ﺩﻭﺭﻩٔ ﺩﮐﺘﺮﯼ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺗﺪﺭﯾﺲ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩٔ ﺩﮐﺘﺮﯼ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪٔ ﺍﯾﻦ ﺩﻭﺭﻩ ﺭﺍ ﭘﺎﯾﻪﮔﺬﺍﺭﯼ‬ ‫ﮐﺮﺩ‪ .‬ﻓﺮﻭﺯﺍﻧﻔﺮ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﻭ ﺭﺍﻫﻨﻤﺎﯼ ﺟﻤﻌﯽ ﺍﺯ ﺩﺍﻧﺸﺠﻮﯾﺎﻥ ﻣﺒﺮﺯ ﺩﻭﺭﻩٔ ﺩﮐﺘﺮﯼ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮑﺪﻩﻫﺎﯼ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻭ ﺍﻟﻬﯿﺎﺕ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺍﺳﺘﺎﺩﺍﻥ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪٔ ﺍﺩﺏ ﭘﺎﺭﺳﯽ ﻭ‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺕ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺷﺪﻧﺪ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ‪ :‬ﭘﺮﻭﯾﺰ ﻧﺎﺗﻞ ﺧﺎﻧﻠﺮﯼ‪ ،‬ﺫﺑﯿﺢ ﺍﻟﻠﻪ ﺻﻔﺎ‪ ،‬ﻣﻬﺪﯼ ﺣﻤﯿﺪﯼ ﺷﯿﺮﺍﺯﯼ‪ ،‬ﻋﺒﺪﺍﻟﺤﺴﯿﻦ ﺯﺭﯾﻦﮐﻮﺏ‪ ،‬ﻏﻼﻣﺤﺴﯿﻦ ﯾﻮﺳﻔﯽ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪﺍﻣﯿﻦ‬ ‫ﺭﯾﺎﺣﯽ‪ ،‬ﺳﯿﺪ ﻣﺤﻤﺪ ﺩﺑﯿﺮﺳﯿﺎﻗﯽ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﺷﻔﯿﻌﯽ ﮐﺪﮐﻨﯽ‪ ،‬ﺳﯿﻤﯿﻦ ﺩﺍﻧﺸﻮﺭ‪ ،‬ﺿﯿﺎءﺍﻟﺪﯾﻦ ﺳﺠﺎﺩﯼ‪ ،‬ﺟﻼﻝ ﻣﺘﯿﻨﯽ‪ ،‬ﺳﯿﺪ ﺻﺎﺩﻕ ﮔﻮﻫﺮﯾﻦ‪ ،‬ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ ﺳﺘﻮﺩﻩ ﻭ ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ‬ ‫ﻣﺮﺗﻀﻮﯼ‪.‬‬ ‫ﻓﺮﻭﺯﺍﻧﻔﺮ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۴۶‬ﺍﺯ ﺍﺳﺘﺎﺩﯼ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺑﺎﺯﻧﺸﺴﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﻫﻤﮑﺎﺭﯼ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺗﺪﺭﯾﺲ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩٔ ﺩﮐﺘﺮﯼ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺗﺎ ﺭﻭﺯﻫﺎﯼ ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ ﻋﻤﺮ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺩ‪ .‬ﺩﺭ‬ ‫ﻫﻤﯿﻦ ﺯﻣﺎﻥ ﻋﻀﻮﯾﺖ ﻣﺠﻠﺲ ﺳﻨﺎ ﺭﺍ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﻣﺪﺗﯽ ﻧﯿﺰ ﺭﯾﺎﺳﺖ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪٔ ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ ﺭﺍ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﺪﯾﻊﺍﻟﺰﻣﺎﻥ ﻓﺮﻭﺯﺍﻧﻔﺮ ﺩﺭ ‪ ۱۶‬ﺍﺭﺩﯾﺒﻬﺸﺖ ‪ ۱۳۴۹‬ﺑﺮ ﺍﺛﺮ‬ ‫]‪[3‬‬ ‫ﺳﮑﺘﻪٔ ﻗﻠﺒﯽ ﺩﺭ ‪ ۷۳‬ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺪﯾﻌﺎﻟﺰﻣﺎﻥ ﻓﺮﻭﺯﺍﻧﻔﺮ‬ ‫ﺍﻭ ﺩﺭ ﺑﺎﻍ ﻃﻮﻃﯽ )ﺻﺤﻦ ﺷﺎﻩﻋﺒﺪﺍﻟﻌﻈﯿﻢ( ﺑﻪ ﺧﺎﮎ ﺳﭙﺮﺩﻩ ﺷﺪ ﻭ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺗﻮﻟﯿﺖ ﺁﺳﺘﺎﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﻋﺒﺪﺍﻟﻌﻈﯿﻢ )ﺑﻪ ﺻﺮﻑ ﮔﺬﺷﺖ ﺳﯽ ﺳﺎﻝ ﻭ ﺭﻓﻊ ﻣﺎﻧﻊ ﻓﻘﻬﯽ( ﻗﺒﺮ‬ ‫ﺑﺪﯾﻊﺍﻟﺰﻣﺎﻥ ﻓﺮﻭﺯﺍﻧﻔﺮ‪ ،‬ﺑﺰﺭﮒﺗﺮﯾﻦ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﻭ ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﻧﻮﺍﺩﺭ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺯﻣﯿﻦ ﺭﺍ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺒﻠﻎ ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿﻮﻥ ﺗﻮﻣﺎﻥ )ﺩﺭ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﻗﯿﻤﺖ ﯾﮏ‬ ‫]‪[4‬‬ ‫ﺍﺗﻮﻣﺒﯿﻞ ﭘﯿﮑﺎﻥ ﺩﺳﺖ ﺳﻮﻡ( ﺑﻪ ﯾﮏ ﺣﺎﺟﯽ ﺑﺎﺯﺍﺭﯼ ﻓﺮﻭﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮﺭﺳﯽ ﺁﺛﺎﺭ‬ ‫ﺳﺨﻦ ﻭ ﺳﺨﻨﻮﺭﺍﻥ )‪ (۱۳۱۲-۱۳۰۸‬ﺍﺛﺮ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪٔ ﻓﺮﻭﺯﺍﻧﻔﺮ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺸﻘﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﺍﯾﺮﺍﻥ‪ ،‬ﻭ ﺩﺭﯾﭽﻪﺍﯼ ﺑﻪ ﻧﻘﺪ ﺷﻌﺮ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﯾﻦ ﮐﺘﺎﺏ ﻓﺮﻭﺯﺍﻧﻔﺮ‬ ‫ﺿﻤﻦ ﺁﻥ ﮐﻪ ﺳﻨﺖ ﺩﯾﺮﯾﻨﻪٔ ﺗﺬﮐﺮﻩﻧﻮﯾﺴﯽ ﺩﺭ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﺩﺍﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺭﺍﻫﮕﺸﺎﯼ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎﺕ ﻧﻮﯾﻦ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﻧﺸﺮ ﺍﯾﻦ ﺗﺬﮐﺮﻩٔ‬ ‫ﺗﺤﻘﯿﻘﯽ ﻭ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﯼ‪ ،‬ﻋﺎﻟﯽﺗﺮﯾﻦ ﺍﺛﺮﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺍﺩﺑﯽ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﻌﻤﻮﻝ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺷﻌﺮﺍ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪٔ ﺗﻘﺮﯾﺮﺍﺕ ﺩﺭﺳﯽ ﻣﯿﺮﺯﺍ ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﯿﻦ ﺧﺎﻥ‬ ‫ﺫﮐﺎءﺍﻟﻤﻠﮏ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺩﺭ ﺟﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺁﮐﻨﺪﻩ ﺍﺯ ﻧﮑﺎﺕ ﺟﺎﻟﺐ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺍﺯ ﺩﯾﺪﮔﺎﻩ ﻋﻠﻤﯽ ﺑﺮ ﻫﯿﭻ ﻣﺒﻨﺎﯼ ﻣﺘﻔﻖﻋﻠﯿﻪ ﻣﻘﺒﻮﻟﯽ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﻧﺒﻮﺩ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺍﺛﺮ ﻓﺮﻭﺯﺍﻧﻔﺮ ﮐﺎﺭ ﺗﺎﺯﻩﺍﯼ‬ ‫ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﻭ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻧﺸﺮ‪ ،‬ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻭ ﺗﺤﺴﯿﻦ ﺍﻫﻞ ﻧﻈﺮ ﻭﺍﻗﻊ ﺷﺪ ﻭ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﭼﻮﻥ ﻣﺤﻤﺪ ﻗﺰﻭﯾﻨﯽ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ ﻓﺮﻭﻏﯽ ﻭ ﻣﯿﻨﻮﺭﺳﮑﯽ ﺟﺰء ﺍﻭﻟﯿﻦ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﮐﻪ‬ ‫ﮐﺎﺭ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺳﺘﻮﺩﻧﺪ‪ [5] .‬ﭘﮋﻭﻫﺶﻫﺎﯼ ﺑﻌﺪﯼ ﺩﺭ ﺯﻣﯿﻨﻪٔ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻭ ﺷﺎﺧﺺﺗﺮ ﺍﺯ ﻫﻤﻪ‪ ،‬ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﺩﺭ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺗﺄﻟﯿﻒ ﺫﺑﯿﺢ ﺍﻟﻠﻪ ﺻﻔﺎ ﺍﺯ ﮐﺘﺎﺏ ﺳﺨﻦ ﻭ‬ ‫ﺳﺨﻨﻮﺭﺍﻥ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪﺍﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺍﻣﺎ ﺁﻧﭽﻪ ﻧﺎﻡ ﻓﺮﻭﺯﺍﻧﻔﺮ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺗﺎﺭﮎ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎﺕ ﺍﺩﺑﯽ ﻭ ﻋﺮﻓﺎﻧﯽ ﻧﺸﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺷﯿﻔﺘﮕﯽ ﺍﻭ ﺑﻪ ﻧﺒﻮﻍ ﺍﺩﺑﯽ ﺷﮕﺮﻑ ﻣﻮﻻﻧﺎ ﺟﻼﻝﺍﻟﺪﯾﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻠﺨﯽ‪ ،‬ﻭ ﺗﻼﺵ ‪ ۴۰‬ﺳﺎﻟﻪٔ ﺍﻭ ﺩﺭ ﮐﺎﺭ‬ ‫ﺗﺤﻘﯿﻖ ﭘﯿﺮﺍﻣﻮﻥ ﺁﺛﺎﺭ ﻭ ﺍﻧﺪﯾﺸﻪٔ ﻣﻮﻟﻮﯼ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺭﺳﺎﻟﻪ ﺩﺭ ﺍﺣﻮﺍﻝ ﻣﻮﻻﻧﺎ )‪ (۱۳۰۵‬ﻃﻠﯿﻌﻪﺍﯼ ﺍﺯ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺕ ﻓﺮﻭﺯﺍﻧﻔﺮ ﺩﺭ ﺑﺎﺭﻩٔ ﻣﻮﻟﻮﯼ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﻃﯽ ﭼﻬﻞ ﺳﺎﻝ ﺑﺎ ﺗﺄﻟﯿﻒ ﻣﺂﺧﺬ‬ ‫ﻗﺼﺺ ﻭ ﺗﻤﺜﯿﻼﺕ ﻣﺜﻨﻮﯼ‪ ،‬ﺍﺣﺎﺩﯾﺚ ﻣﺜﻨﻮﯼ‪ ،‬ﺗﺼﺤﯿﺢ ﺩﯾﻮﺍﻥ ﮐﺒﯿﺮ )ﮐﻠﯿﺎﺕ ﻣﻮﻟﻮﯼ( ﻭ ﺷﺮﺡ ﻣﺜﻨﻮﯼ ﺷﺮﯾﻒ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺭﺳﺎﻟﻪ ﺩﺭ ﺷﺮﺡ ﺍﺣﻮﺍﻝ ﻋﻄﺎﺭ‪،‬‬ ‫ﺗﺼﺤﯿﺢ ﻣﻌﺎﺭﻑ ﺑﻬﺎء ﻭﻟﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺎﺭﻑ ﺑﺮﻫﺎﻥﺍﻟﺪﯾﻦ ﻣﺤﻘﻖ ﻭ ﺗﺮﺟﻤﻪٔ ﺭﺳﺎﻟﻪٔ ﻗﺸﯿﺮﯾﻪ ﺭﺍ ﮔﺎﻡﻫﺎﯼ ﺟﻨﺒﯽ ﺍﻭ ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻭ ﺁﺛﺎﺭ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ ﺗﮑﻮﯾﻦ ﺷﺨﺼﯿﺖ ﻭ ﺁﺛﺎﺭ‬ ‫ﻣﻮﻟﻮﯼ ﺩﺍﻧﺴﺘﻪﺍﻧﺪ‪ .‬ﻓﺮﻭﺯﺍﻧﻔﺮ ﺩﺭ ﺟﺴﺘﺠﻮﯼ ﯾﮏ ﻣﺒﻨﺎﯼ ﻋﻠﻤﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺷﺮﺡ ﻣﺜﻨﻮﯼ ﺗﺼﺤﯿﺢ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﯼ ﺁﺛﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﻣﻮﻻﻧﺎ ﻭ ﺁﻧﭽﻪ ﺭﺍﺩﺭ ﺑﯿﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺍﻟﻬﺎﻡ ﺍﻭ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻌﺎﺭﻑ ﺑﻬﺎء‬ ‫ﻭﻟﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺎﺭﻑ ﺑﺮﻫﺎﻥﺍﻟﺪﯾﻦ ﻣﺤﻘﻖ ﻭ ﻣﻘﺎﻻﺕ ﺷﻤﺲ ﺗﺒﺮﯾﺰﯼ ﻣﯽﺷﺪ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺯﻣﯿﻨﻪ ﺑﺮ ﻫﺮ ﮐﺎﺭ ﺩﯾﮕﺮ ﻣﻘﺪﻡ ﺷﻤﺮﺩ‪ .‬ﮐﺘﺎﺏ ﻓﯿﻪ ﻣﺎﻓﯿﻪ ﺭﺍ ﮐﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪٔ ﮔﻔﺘﺎﺭﻫﺎﯼ ﻣﻮﻻﻧﺎ ﺩﺭ‬ ‫ﻣﺠﺎﻟﺲ ﺧﺎﺹ ﺑﻮﺩ ﺗﺼﺤﯿﺢ ﻧﻤﻮﺩ ﻭ ﺑﺎ ﺗﻌﻠﯿﻘﺎﺕ ﺟﺎﻣﻊ ﻭ ﺑﺎﯾﺴﺘﻪ ﻧﺸﺮ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﻣﻌﺎﺭﻑ ﺑﺮﻫﺎﻥ ﻣﺤﻘﻖ ﺭﺍ‪ -‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻇﺎﻫﺮﺍً ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎﯼ ﯾﮏ ﻧﺴﺨﻪ ﺧﻄﯽ ﻧﺎﻗﺺ ‪ -‬ﺑﺎ ﺗﻌﻠﯿﻘﺎﺕ‬ ‫ﻣﺤﻘﻘﺎﻧﻪ ﻭ ﺑﺎﻣﻘﺪﻣﻪ ﻭ ﻓﻬﺮﺳﺖﻫﺎﯼ ﺩﻗﯿﻖ ﻃﺒﻊ ﻧﻤﻮﺩ‪ ،‬ﻣﻌﺎﺭﻑ ﺑﻬﺎء ﻭﻟﺪ ﺭﺍ‪ ،‬ﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﻣﻮﻻﻧﺎ ﻓﻮﺍﯾﺪ ﻭﺍﻟﺪﺵ ﻣﯽﺧﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﺩﻭ ﺟﺰء ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎﺕ ﻋﺎﻟﻤﺎﻧﻪ ﻣﻨﺘﺸﺮ‬ ‫ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﻣﻘﺎﻻﺕ ﺷﻤﺲ ﺭﺍ ﻫﻢ ﻇﺎﻫﺮﺍً ﺍﺯ ﺭﻭﯼ ﭼﻨﺪ ﻧﺴﺨﻪٔ ﻋﮑﺴﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﯿﺎﺭ ﺩﺍﺷﺖ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﮐﺮﺩ ﺍﻣﺎ ﻣﺠﺎﻝ ﻃﺒﻊ ﻭ ﺗﺼﺤﯿﺢ ﻧﻬﺎﯾﯽ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﻧﯿﺎﻓﺖ‪.‬‬

‫ﺩﯾﺪﮔﺎﻩ ﺻﺎﺣﺐﻧﻈﺮﺍﻥ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩٔ ﻓﺮﻭﺯﺍﻧﻔﺮ‬ ‫ﻋﺒﺪﺍﻟﺤﺴﯿﻦ ﺯﺭﯾﻦ ﮐﻮﺏ ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﺑﺰﺭﮔﺎﻥ ﺍﺩﺏ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻓﺮﻭﺯﺍﻧﻔﺮ ﮔﻔﺘﻪﺍﺳﺖ‪:‬‬ ‫»ﻣﻌﻠﻢ ﻭ ﺍﺳﺘﺎﺩﯼ ﺩﻟﺴﻮﺯ ﻭ ﺻﻤﯿﻤﯽ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭﺱ ﺍﻭ ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻌﻠﯿﻢ ﻧﺒﻮﺩ‪ ،‬ﻫﻢ ﺗﻬﺬﯾﺐ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺣﯿﻦ ﺣﺎﻝ ﺗﻔﺮﯾﺢ‪ .‬ﺑﺎ ﺍﯾﻦ ﻫﻤﻪ‪ ،‬ﺗﻮﻓﯿﻖ ﺍﻭ ﺩﺭ ﮐﺎﺭ ﻣﻌﻠﻤﯽ ﺩﺭ ﺑﯿﻦ‬ ‫ﺍﺳﺘﺎﺩﺍﻥ ﺍﺩﺏ ﻋﺼﺮ ﺑﻪﮐﻠﯽ ﺑﯽﺳﺎﺑﻘﻪ ﺑﻮﺩ‪ ...‬ﺷﻌﺮ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺳﺒﮏ ﻗﺪﻣﺎ ﻣﺤﮑﻢ ﻭ ﻣﺘﯿﻦ ﻣﯽﮔﻔﺖ‪ ،‬ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً ﺑﻪ ﺷﯿﻮﻩٔ ﻧﺎﺻﺮﺧﺴﺮﻭ ﻭ ﺧﺎﻗﺎﻧﯽ ﻋﻼﻗﻪ ﺩﺍﺷﺖ‪ ،‬ﻭ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﺣﯿﺚ‬ ‫ﯾﺎﺩﺁﻭﺭ ﺍﺩﯾﺐ ﭘﯿﺸﺎﻭﺭﯼ ﺑﻮﺩ‪ ...‬ﺍﺣﻮﺍﻝ ﻭ ﺍﺳﺒﺎﺑﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺣﯿﺎﺕ ﺍﺩﺑﯽ ﻭﯼ ﻣﺆﺛﺮ ﺍﻓﺘﺎﺩ‪ ،‬ﺍﺯ ﻭﯼ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﯾﮏ ﻣﺤﻘﻖ ﻭ ﯾﮏ ﻋﺎﻟﻢ ﺳﺎﺧﺖ‪ ...‬ﻗﻠﻤﺮﻭ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺍﻭ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻭ ﺗﺼﻮﻑ‬ ‫ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺧﺎﺻﻪ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺍﺳﻼﻣﯽ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺻﻔﻮﯾﻪ‪«...‬‬ ‫»ﻓﺮﻭﺯﺍﻧﻔﺮ ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﺩﺭ ﺯﻣﯿﻨﻪ ﻣﺜﻨﻮﯼ ﻭ ﻣﻮﻻﻧﺎ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺩﺭﺗﻤﺎﻡ ﻗﻠﻤﺮﻭ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺍﺳﻼﻣﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻣﺤﻘﻘﯽ ﺑﯽﺑﺪﯾﻞ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻫﻨﻮﺯ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﻣﺮﻭﺭ ﯾﮏ ﺭﺑﻊ ﻗﺮﻥ ﺍﺯ ﻏﯿﺒﺖ ﺍﻭ‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻪ‬ ‫ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻧﺰﺩ ﻣﺎ ﺩﺭ ﺯﻣﯿﻨﻪٔ ﻋﺮﻓﺎﻥ ﻭ ﺍﺩﺏ ﺟﺪﯼ ﻭ ﺩﺭﺧﻮﺭ ﺍﺭﺝ ﺍﺳﺖ ﻣﯿﺮﺍﺙ ﺍﻭﺳﺖ ﻭ ﺁﻧﭽﻪ ﺍﺯ ﺣﻮﺯﻩٔ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺗﻌﻠﯿﻢ ﺑﻼﻭﺍﺳﻄﻪ ﯾﺎ ﻣﻊﺍﻟﻮﺍﺳﻄﻪٔ ﺍﻭ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺍﺯ ﻋﻤﻖ ﻭ‬ ‫ﻟﻄﻒ ﻭ ﺗﺄﻣﻞ ﺧﺎﻟﯽ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽﺭﺳﺪ‪ .‬ﺣﻮﺯﻩٔ ﮐﻨﺠﮑﺎﻭﯾﺶ ﻭﺳﯿﻊ ﻭ ﻋﺮﺻﻪٔ ﺍﺳﺘﻌﺪﺍﺩﺵ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﻧﺎﻣﺤﺪﻭﺩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺟﻮﺍﻧﯽ‪ ،‬ﻣﺨﺼﻮﺻﺎ ﺩﺭ ﺍﻭﺍﯾﻞ ﻭﺭﻭﺩ ﺑﻪ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺯﻣﯿﻨﻪٔ‬ ‫ﺷﻌﺮ ﻭ ﺷﺎﻋﺮﯼ ﻫﻢ ﻃﺒﻊﺁﺯﻣﺎﯾﯽ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﭘﺎﺭﻩﺍﯼ ﺍﺯ ﺍﺷﻌﺎﺭﺵ ﻫﻢ ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﯾﺎﻡ ﺷﻬﺮﺕ ﻭ ﻗﺒﻮﻝ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪﺍﯼ ﯾﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺍﻭ ﺷﺎﻋﺮﯼ ﺭﺍ ﭘﯿﺸﻪ ﻧﮑﺮﺩ‪ ...‬ﺗﺪﺭﯾﺠﺎً‬ ‫ﻣﺜﻞ ﺍﮐﺜﺮ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻋﺎﻟﻢ ﻧﺎﻣﺒﺮﺩﺍﺭ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ ﺑﻪ ﺷﺎﻋﺮﯼ ﺭﺍ ﺩﻭﻥ ﺷﺎﻥ ﺧﻮﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﺭﻭ ﺟﺰ ﺑﻪﻧﺪﺭﺕ ﻭ ﺟﺰ ﺑﻪ ﺍﻟﺰﺍﻡ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺷﻌﺮ ﻧﮕﻔﺖ ﻭ‬ ‫ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﺎﻋﺮﯼ ﻣﻨﺴﻮﺏ ﺷﻮﺩ ﺗﺎ ﺣﺪﯼ ﺍﺑﺎ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﻣﻘﺎﻟﻪﻧﻮﯾﺴﯽ ﺭﺍ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺁﻏﺎﺯ ﮐﺎﺭ ﺑﺎ ﻧﻘﺪ ﺑﺮ ﺣﻮﺍﺷﯽ ﻗﺰﻭﯾﻨﯽ ﺑﺮ ﭼﻬﺎﺭ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺁﺯﻣﺎﯾﺶ ﮐﺮﺩ‪ ،‬ﺍﺯ ﺁﻥ ﻧﯿﺰ ﺧﯿﻠﯽ ﺯﻭﺩ‬ ‫]‪[5‬‬ ‫ﺍﻧﺼﺮﺍﻑ ﯾﺎﻓﺖ ﻭ ﺟﺰ ﺑﻪﻧﺪﺭﺕ ﯾﺎ ﺑﻪﺿﺮﻭﺭﺕ ﺑﺪﺍﻥ ﮐﺎﺭ ﻧﭙﺮﺩﺍﺧﺖ‪« .‬‬

‫‪9‬‬

‫ﺑﺪﯾﻌﺎﻟﺰﻣﺎﻥ ﻓﺮﻭﺯﺍﻧﻔﺮ‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺁﺛﺎﺭ ﻣﻨﺘﺸﺮﺷﺪﻩ‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫ﺳﺨﻦ ﻭ ﺳﺨﻨﻮﺭﺍﻥ‪ ،‬ﺩﺭ ﺩﻭ ﺟﻠﺪ )‪(۱۳۱۲-۱۳۰۸‬‬ ‫ﻣﻨﺘﺨﺒﺎﺕ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻓﺎﺭﺳﯽ )‪(۱۳۱۳‬‬ ‫ﺭﺳﺎﻟﻪ ﺩﺭ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺍﺣﻮﺍﻝ ﻭ ﺯﻧﺪﮔﺎﻧﯽ ﻣﻮﻻﻧﺎ ﺟﻼﻝﺍﻟﺪﯾﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺸﻬﻮﺭ ﺑﻪ ﻣﻮﻟﻮﯼ )‪(۱۳۱۵‬‬ ‫ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﺍﯾﺮﺍﻥ )‪(۱۳۱۷‬‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﺮﺑﯽ ﺑﻪ ﻓﺎﺭﺳﯽ )ﺑﺎ ﻣﺸﺎﺭﮐﺖ ﭼﻬﺎﺭ ﻧﻔﺮ ﺍﺯ ﺍﺳﺘﺎﺩﺍﻥ( )‪(۱۳۱۹‬‬ ‫ﺧﻼﺻﻪٔ ﻣﺜﻨﻮﯼ‪ ،‬ﺑﻪ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻭ ﺍﻧﻀﻤﺎﻡ ﺗﻌﻠﯿﻘﺎﺕ )‪(۱۳۲۱‬‬ ‫ﺯﻧﺪﻩٔ ﺑﯿﺪﺍﺭ )ﺣﯽ ﺑﻦ ﯾﻘﻈﺎﻥ( ﺍﺛﺮ ﺍﺑﻦ ﻃﻔﯿﻞ )ﺗﺼﺤﯿﺢ( )‪(۱۳۳۴‬‬ ‫ﻓﯿﻪ ﻣﺎﻓﯿﻪ ﺍﺯ ﮔﻔﺘﺎﺭ ﻣﻮﻻﻧﺎ ﺟﻼﻝﺍﻟﺪﯾﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺸﻬﻮﺭ ﺑﻪ ﻣﻮﻟﻮﯼ )ﺗﺼﺤﯿﺢ( )‪(۱۳۳۰‬‬ ‫ﻣﻌﺎﺭﻑ ﺳﻠﻄﺎﻥﺍﻟﻌﻠﻤﻞ ﺑﻬﺎءﺍﻟﺪﯾﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺣﺴﯿﻦ ﺧﻄﯿﺒﯽ ﺑﻠﺨﯽ ﻣﺸﻬﻮﺭ ﺑﻪ ﺑﻬﺎء ﻭﻟﺪ )ﺗﺼﺤﯿﺢ( )‪(۱۳۳۸-۱۳۳۳‬‬ ‫ﻣﺄﺧﺬ ﻗﺼﺺ ﻭ ﺗﻤﺜﯿﻼﺕ ﻣﺜﻨﻮﯼ )‪(۱۳۳۳‬‬ ‫ﺍﺣﺎﺩﯾﺚ ﻣﺜﻨﻮﯼ )‪(۱۳۳۴‬‬ ‫ﮐﻠﯿﺎﺕ ﺷﻤﺲ ﯾﺎ ﺩﯾﻮﺍﻥ ﮐﺒﯿﺮ )‪(۱۳۴۸-۱۳۳۶‬‬ ‫ﻣﻌﺎﺭﻑ ﺑﺮﻫﺎﻥﺍﻟﺪﯾﻦ ﻣﺤﻘﻖ ﺗﺮﻣﺬﯼ )ﺗﺼﺤﯿﺢ( )‪(۱۳۳۹‬‬ ‫ﺷﺮﺡ ﺍﺣﻮﺍﻝ ﻭ ﻧﻘﺪ ﻭ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺁﺛﺎﺭ ﺷﯿﺦ ﻓﺮﯾﺪﺍﻟﺪﯾﻦ ﻋﻄﺎﺭ ﻧﯿﺸﺎﺑﻮﺭﯼ )‪(۱۳۴۰-۱۳۳۹‬‬ ‫ﻣﻨﺎﻗﺐ ﺍﻭﺣﺪﺍﻟﺪﯾﻦ ﮐﺮﻣﺎﻧﯽ )ﺗﺼﺤﯿﺢ( )‪(۱۳۴۷‬‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻪٔ ﺭﺳﺎﻟﻪٔ ﻗﺸﯿﺮﯾﻪ )ﺗﺼﺤﯿﺢ( )‪(۱۳۴۵‬‬

‫• »ﺷﺮﺡ ﻣﺜﻨﻮﯼ ﺷﺮﯾﻒ« ﺩﺭ ﺳﻪ ﺟﻠﺪ )‪(۱۳۴۸-۱۳۴۶‬‬ ‫• ﻣﺠﻤﻮﻋﻪٔ ﻣﻘﺎﻻﺕ ﺑﺪﯾﻊﺍﻟﺰﻣﺎﻥ ﻓﺮﻭﺯﺍﻧﻔﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﮐﻮﺷﺶ ﻋﻨﺎﯾﺖﺍﻟﻠﻪ ﻣﺠﯿﺪﯼ )‪(۱۳۵۱‬‬ ‫]‪[6‬‬ ‫• ﻣﺠﻤﻮﻋﻪٔ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﻓﺮﻭﺯﺍﻧﻔﺮ )ﺑﺎ ﻣﻘﺪﻣﻪٔ ﺩﮐﺘﺮ ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﺷﻔﯿﻌﯽ ﮐﺪﮐﻨﯽ(‬

‫ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﯿﺮﻭﻥ‬ ‫• ﺑﺨﺶ ﻭﯾﮋﻩٔ ﺗﺄﻟﯿﻔﺎﺕ ﻭ ﺁﺛﺎﺭ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺑﺪﯾﻊﺍﻟﺰﻣﺎﻥ ﻓﺮﻭﺯﺍﻧﻔﺮ ]‪ - [7‬ﺳﺎﯾﺖ ﮐﺘﺎﺑﻨﺎﻣﻪ‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬ ‫]‪[1‬‬ ‫]‪[2‬‬ ‫]‪[3‬‬ ‫]‪[4‬‬ ‫]‪[5‬‬ ‫]‪[6‬‬ ‫]‪[7‬‬

‫‪(http://www.iranica.com/articles/foruzanfar) al-Zamān-ʿFORUZĀNFAR, Badi‬‬ ‫ﻭﯾﮋﻩﻧﺎﻣﻪٔ ﻫﻤﺎﯾﺶ ﺑﺰﺭﮔﺪﺍﺷﺖ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺑﺪﯾﻊﺍﻟﺰﻣﺎﻥ ﻓﺮﻭﺯﺍﻧﻔﺮ ‪۱۳۸۳‬‬ ‫ﺳﺨﻦ ﺁﺷﻨﺎ‪ ،‬ﯾﺎﺩﻧﺎﻣﻪٔ ﺑﺪﯾﻊﺍﻟﺰﻣﺎﻥ ﻓﺮﻭﺯﺍﻧﻔﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻌﯽ ﺩﮐﺘﺮ ﻣﺤﻤﺪﺟﻌﻔﺮ ﯾﺎﺣﻘﯽ‪ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ ‪۱۳۸۳‬‬ ‫ﺷﻔﯿﻌﯽ ﮐﺪﮐﻨﯽ‪» .‬ﺍﺯ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻠﺘﯽ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﻗﻊ ﺣﺎﻓﻈﺔ ﺗﺎﺭﯾﺨﯽ ﺩﺍﺷﺖ؟« )‪ .(http://khabaronline.ir/news-160166.aspx‬ﺧﺒﺮﺁﻧﻼﯾﻦ‪ 9 ،‬ﺗﯿﺮ ‪.1390‬‬ ‫ﺑﺪﯾﻊ ﺍﻟﺰﻣﺎﻥ ﻓﺮﻭﺯﺍﻧﻔﺮ )‪http://www.ketabname.com/main2/identity/?serial=1767‬ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎﯼ(‪ ،‬ﺳﺎﯾﺖ ﺍﯾﻨﺘﺮﻧﺘﯽ ﮐﺘﺎﺑﻨﺎﻣﻪ‬ ‫ﻓﺮﻭﺯﺍﻧﻔﺮ ﻭ ﺷﻌﺮ )‪(nid=632&http://www.ketabname.com/main2/bookreview/review.php?serial=1385‬‬ ‫‪chlang=fa&http://www.ketabname.com/main2/lists/from_this_author.php?id=10-2-1-16‬‬

‫‪10‬‬

‫ﻣﺤﻤﺪﺗﻘﯽ ﺑﻬﺎﺭ‬

‫‪11‬‬

‫ﻣﺤﻤﺪﺗﻘﯽ ﺑﻬﺎﺭ‬ ‫ﻣﺤﻤﺪﺗﻘﯽ ﺑﻬﺎﺭ‬

‫ﺯﺍﺩﺭﻭﺯ‬

‫‪ ۱۶‬ﺁﺑﺎﻥ‪ ۱۲۶۶ ،‬ﻩ‪ .‬ﺵ‪.‬‬ ‫ﻣﺸﻬﺪ‪ ،‬ﺍﯾﺮﺍﻥ‬

‫ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ‬

‫‪ ۲‬ﺍﺭﺩﯾﺒﻬﺸﺖ ‪۱۳۳۰‬‬ ‫‪ ۲۲‬ﺁﻭﺭﯾﻞ‪۱۹۵۱ ،‬‬ ‫ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺍﯾﺮﺍﻥ‬

‫ﺁﺭﺍﻣﮕﺎﻩ‬

‫ﮔﻮﺭﺳﺘﺎﻥ ﻇﻬﯿﺮﺍﻟﺪﻭﻟﻪ‬

‫ﭘﯿﺸﻪ‬

‫ﺷﺎﻋﺮ‪ ،‬ﺍﺩﯾﺐ‪ ،‬ﻣﻮﺭﺥ‪ ،‬ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﻧﮕﺎﺭ ﻭ ﺳﯿﺎﺳﺖﻣﺪﺍﺭ‬

‫ﻣﺤﻤﺪﺗﻘﯽ ﺑﻬﺎﺭ‪ ،‬ﻣﻠﻘﺐ ﺑﻪ ﻣﻠﮏﺍﻟﺸﻌﺮﺍ‪ ،‬ﺷﺎﻋﺮ‪ ،‬ﺍﺩﯾﺐ‪ ،‬ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﻩ‪ ،‬ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎﺭ ﻭ ﺳﯿﺎﺳﺖﻣﺪﺍﺭ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺯﻧﺪﮔﯽﻧﺎﻣﻪ‬ ‫ﻣﺤﻤﺪﺗﻘﯽ ﺑﻬﺎﺭ ﺩﺭ ﺷﺎﻧﺰﺩﻫﻢ ﺁﺑﺎﻥ ‪ ۱۲۶۶‬ﻩ‪ .‬ﺵ‪ .‬ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ۱۳۰۵‬ﻩ‪ .‬ﻕ‪ .‬ﺩﺭ ﻣﺸﻬﺪ ﺯﺍﺩﻩ ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺪﺭﺵ ﻣﯿﺮﺯﺍ ﻣﺤﻤﺪﮐﺎﻇﻢ ﺻﺒﻮﺭﯼ‪ ،‬ﻣﻠﮏﺍﻟﺸﻌﺮﺍﯼ ﺁﺳﺘﺎﻥ ﻗﺪﺱ ﺭﺿﻮﯼ‬ ‫ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﻧﺎﺻﺮﺍﻟﺪﯾﻦ ﺷﺎﻩ ﺑﻮﺩ؛ ﻣﻘﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ ﭘﺪﺭ‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﻣﻈﻔﺮﺍﻟﺪﯾﻦ ﺷﺎﻩ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻬﺎﺭ ﺭﺳﯿﺪ‪ .‬ﺧﺎﻧﺪﺍﻥ ﭘﺪﺭﯼ ﺑﻬﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻧﺴﻞ ﻣﯿﺮﺯﺍ ﺍﺣﻤﺪ ﺻﺒﻮﺭ‬ ‫ﮐﺎﺷﺎﻧﯽ )ﺩﺭﮔﺬﺷﺘﻪٔ ‪ ،(۱۲۲۹‬ﻗﺼﯿﺪﻩﺳﺮﺍﯼ ﺳﺮﺷﻨﺎﺱ ﻋﻬﺪ ﻓﺘﺤﻌﻠﯽ ﺷﺎﻩ ﻣﯽﺩﺍﻧﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺟﻬﺖ ﭘﺪﺭ ﺑﻬﺎﺭ ﺗﺨﻠﺺ ﺻﺒﻮﺭﯼ ﺭﺍ ﺑﺮﮔﺰﯾﺪ‪ .‬ﻣﺎﺩﺭ ﺍﻭ ﺍﺯ ﻣﺴﯿﺤﯽﺍﻥ‬ ‫ﻣﻬﺎﺟﺮ ﻗﻔﻘﺎﺯ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺁﻣﺪﻩ ﻭ ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ؛ ﻣﺎﺩﺭﺵ ﻧﯿﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺪﺭ ﺍﻫﻞ ﺳﻮﺍﺩ ﻭ ﺷﻌﺮ ﻭ ﺩﺍﻧﺶ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ﮐﻪ ﭘﺪﺭﺵ ﺗﺮﺟﻤﻪﻫﺎﯼ ﺍﻟﮑﺴﺎﻧﺪﺭ ﺩﻭﻣﺎ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺗﺎﺯﻩ‬ ‫ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﺑﺎ ﺻﺪﺍﯼ ﺑﻠﻨﺪ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﻣﯽﺧﻮﺍﻧﺪ ﻭ ﭼﻮﻥ ﺧﺴﺘﻪ ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺎﺩﺭﺵ ﺧﻮﺍﻧﺪﻥ ﺭﺍ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻣﯽﺩﺍﺩ‪.‬‬ ‫ﺑﻬﺎﺭ ﺩﺭ ﭼﻬﺎﺭﺳﺎﻟﮕﯽ ﺑﻪ ﻣﮑﺘﺐ ﺭﻓﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺷﺶ ﺳﺎﻟﮕﯽ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﻭ ﻗﺮﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻣﯽﺧﻮﺍﻧﺪ‪ .‬ﺍﺯ ﻫﻔﺖ ﺳﺎﻟﮕﯽ ﻧﺰﺩ ﭘﺪﺭ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﺭﺍ ﺁﻣﻮﺧﺖ ﻭ ﺍﻭﻟﯿﻦ ﺷﻌﺮ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ‬ ‫ﻫﻤﯿﻦ ﺩﻭﺭﻩ ﺳﺮﻭﺩ‪ .‬ﺍﺻﻮﻝ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﺭﺍ ﻧﺰﺩ ﭘﺪﺭ ﻓﺮﺍﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﺳﭙﺲ ﺗﺤﺼﯿﻼﺕ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻧﺰﺩ ﻣﯿﺮﺯﺍ ﻋﺒﺪﺍﻟﺠﻮﺍﺩ ﺍﺩﯾﺐ ﻧﯿﺸﺎﺑﻮﺭﯼ ﺗﮑﻤﯿﻞ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﻭﻗﺘﯽ ‪ ۱۵‬ﺳﺎﻟﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺍﻭﺿﺎﻉ‬ ‫ﮐﺸﻮﺭ ﯾﻌﻨﯽ ﻣﺮﮒ ﻧﺎﺻﺮﺍﻟﺪﯾﻦ ﺷﺎﻩ ﻭ ﺭﻭﯼ ﮐﺎﺭ ﺁﻣﺪﻥ ﻣﻈﻔﺮﺍﻟﺪﯾﻦ ﺷﺎﻩ ﭼﻨﺎﻥ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﭘﺪﺭﺵ ﺑﻪ ﺍﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺭﺳﯿﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺍﻭﺿﺎﻉ ﺩﯾﮕﺮ ﮐﺴﯽ ﺑﻪ ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ ﺍﻋﺘﻨﺎﯾﯽ‬ ‫ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺷﻌﺮ ﮔﻔﺘﻦ ﻣﻨﻊ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺗﻼﺵ ﮐﺮﺩ ﺗﺎ ﻭﯼ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﻭﺍﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬ ‫ﺍﻣﺎ ﺍﯾﻦ ﺗﻼﺵ ﺑﻪ ﺩﻭ ﺩﻟﯿﻞ ﺑﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻧﺮﺳﯿﺪ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺖ ﺍﯾﻨﮑﻪ ﻣﺤﻤﺪﺗﻘﯽ ﺑﻬﺎﺭ ﭼﻨﺪﺍﻥ ﻋﻼﻗﻪﺍﯼ ﺑﻪ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﻧﺪﺍﺷﺖ ﻭ ﺩﻭﻡ ﺍﯾﻨﮑﻪ ﭘﺪﺭﺵ ﺩﺭ ﺳﻦ ‪ ۱۸‬ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺍﻭ ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ ﻭ‬ ‫ﻣﻮﻓﻖ ﻧﺸﺪ ﮐﻪ ﺟﻠﻮﯼ ﺷﺎﻋﺮ ﺷﺪﻥ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﮕﯿﺮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺑﯿﺴﺖ ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺑﻪ ﺻﻒ ﻣﺸﺮﻭﻃﻪ ﻃﻠﺒﺎﻥ ﺧﺮﺍﺳﺎﻥ ﭘﯿﻮﺳﺖ ﻭ ﺑﻪ ﺍﻧﺠﻤﻦ ﺳﻌﺎﺩﺕ ﺧﺮﺍﺳﺎﻥ ﺭﺍﻩ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﺍﻭﻟﯿﻦ ﺁﺛﺎﺭ‬ ‫ﺍﺩﺑﯽ‪-‬ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺍﻭ ﺩﺭ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﺧﺮﺍﺳﺎﻥ ﺑﺪﻭﻥ ﺍﻣﻀﺎ ﺑﻪ ﭼﺎﭖ ﻣﯽﺭﺳﯿﺪ ﮐﻪ ﻣﺸﻬﻮﺭﺗﺮﯾﻦ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﺴﺘﺰﺍﺩﯼ ﺍﺳﺖ ﺧﻄﺎﺏ ﺑﻪ ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ ﺷﺎﻩ‪.‬‬ ‫ﺑﻬﺎﺭ ﺩﺭ ‪ ،۱۳۲۸‬ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﺑﻬﺎﺭ ﺭﺍ ﮐﻪ ﻧﺎﺷﺮ ﺍﻓﮑﺎﺭ ﺣﺰﺏ ﺩﻣﻮﮐﺮﺍﺕ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺳﺎﺧﺖ ﻭ ﺑﻪ ﻋﻀﻮﯾﺖ ﮐﻤﯿﺘﻪ ﺍﯾﺎﻟﺘﯽ ﺍﯾﻦ ﺣﺰﺏ ﺩﺭﺁﻣﺪ‪ .‬ﺍﯾﻦ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﭼﻨﺪﯼ ﺑﻪ‬ ‫ﺩﻟﯿﻞ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﺣﻀﻮﺭ ﻗﻮﺍﯼ ﺭﻭﺳﯿﻪ ﺩﺭ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻭ ﻣﺨﺎﺻﻤﻪ ﺑﺎ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺁﻥ ﺩﻭﻟﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺍﻣﺮ ﮐﻨﺴﻮﻝ ﺭﻭﺱ ﺗﻌﻄﯿﻞ ﺷﺪ‪ .‬ﺍﻭ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﺗﺎﺯﻩ ﺑﻬﺎﺭ ﺭﺍ ﺗﺄﺳﯿﺲ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺍﯾﻦ‬ ‫ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﺩﺭ ﻣﺤﺮﻡ ‪ ۱۳۳۰‬ﺑﻪ ﺍﻣﺮ ﻭﺛﻮﻕ ﺍﻟﺪﻭﻟﻪ‪ ،‬ﻭﺯﯾﺮ ﺧﺎﺭﺟﻪ ﺗﻌﻄﯿﻞ ﻭ ﺑﻬﺎﺭ ﻧﯿﺰ ﺩﺳﺘﮕﯿﺮ ﻭ ﺑﻪ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺗﺒﻌﯿﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭ ‪ ۱۳۳۲‬ﺑﻪ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ ﻣﺠﻠﺲ ﺳﻮﻡ ﺷﻮﺭﺍﯼ ﻣﻠﯽ‬ ‫ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺷﺪ‪ .‬ﯾﮏ ﺳﺎﻝ ﺑﻌﺪ ﺩﻭﺭﻩ ﺳﻮﻡ ﻧﻮﺑﻬﺎﺭ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺩﺭ ‪ ۱۳۳۴‬ﺍﻧﺠﻤﻦ ﺍﺩﺑﯽ ﺩﺍﻧﺸﮑﺪﻩ ﻭ ﻧﯿﺰ ﻣﺠﻠﻪ ﺩﺍﻧﺸﮑﺪﻩ ﺭﺍ ﺑﻨﯿﺎﻥ ﮔﺬﺍﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﺍﻭ‬ ‫ﻣﮑﺘﺐ ﺗﺎﺯﻩ ﺍﯼ ﺩﺭ ﻧﻈﻢ ﻭ ﻧﺜﺮ ﭘﺪﯾﺪ ﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺑﻬﺎﺭ ﻋﺪﻩﺍﯼ ﺍﺯ ﺍﻫﻞ ﻗﻠﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﺒﺎﺱ ﺍﻗﺒﺎﻝ ﺁﺷﺘﯿﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ ﺭﺷﯿﺪ ﯾﺎﺳﻤﯽ‪ ،‬ﺳﻌﯿﺪ ﻧﻔﯿﺴﯽ ﻭ ﺗﯿﻤﻮﺭﺗﺎﺵ ﺑﺎ ﺍﯾﻦ‬

‫ﻣﺤﻤﺪﺗﻘﯽ ﺑﻬﺎﺭ‬ ‫ﻣﺠﻠﻪ ﻫﻤﮑﺎﺭﯼ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﻧﻮﺑﻬﺎﺭ ﺑﺎﺭﻫﺎ ﻣﻤﻨﻮﻉ ﻭ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺁﺯﺍﺩ ﺷﺪ‪ .‬ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﻣﻌﺮﻭﻓﺘﺮﯾﻦ ﻗﺼﯿﺪﻩﻫﺎﯼ ﺑﻬﺎﺭ‪» ،‬ﺑﺚﺍﻟﺸﮑﻮﯼ«‪ ،‬ﺩﺭ ‪ ۱۳۳۷‬ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﺗﻮﻗﯿﻒ ﻧﻮﺑﻬﺎﺭ ﺳﺮﻭﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﮐﻮﺩﺗﺎﯼ‬ ‫‪ ۱۲۹۹‬ﺑﻬﺎﺭ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﻪ ﻣﺎﻩ ﺧﺎﻧﻪ ﻧﺸﯿﻦ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﻫﻤﯿﻦ ﻣﺪﺕ‪ ،‬ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﺑﻪ ﯾﺎﺩﻣﺎﻧﺪﻧﯽﺗﺮﯾﻦ ﻗﺼﯿﺪﻩﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ‪» ،‬ﻫﯿﺠﺎﻥ ﺭﻭﺡ«‪ ،‬ﺭﺍ ﺳﺮﻭﺩ‪ .‬ﭼﻨﺪﯼ ﺑﻌﺪ ﮐﻪ ﺯﻧﺪﺍﻧﯿﺎﻥ‬ ‫ﺭﮊﯾﻢ ﮐﻮﺩﺗﺎ ﺁﺯﺍﺩ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻭ ﻗﻮﺍﻡﺍﻟﺴﻠﻄﻨﻪ ﻧﺨﺴﺖﻭﺯﯾﺮ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺎﺭ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ ﻣﺠﻠﺲ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺷﺪ‪ .‬ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﺩﻭﺭﻩ ﺑﺎ ﺳﯿﺪﺣﺴﻦ ﻣﺪﺭﺱ ﺭﻫﺒﺮ ﻓﺮﺍﮐﺴﯿﻮﻥ ﺍﻗﻠﯿﺖ‬ ‫ﻫﻤﺮﺍﻫﯽ ﻣﯽﮐﺮﺩ‪ .‬ﺑﻬﺎﺭ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺩﻭﺭﻩ ﻧﺰﺩ ﻫﺮﺗﺴﻔﻠﺪ ﺯﺑﺎﻥ ﭘﻬﻠﻮﯼ ﻣﯽﺁﻣﻮﺧﺖ‪.‬‬ ‫ﺩﺭ ﻣﺠﻠﺲ ﭘﻨﺠﻢ ﺑﻬﺎﺭ ﺩﺭ ﺻﻒ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎﻥ ﺟﻤﻬﻮﺭﯼ ﺭﺿﺎﺧﺎﻧﯽ ﺟﺎﯼ ﮔﺰﯾﺪ ﻭ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﻣﻮﺍﻓﻘﺖ ﺳﺮﺩﺍﺭﺳﭙﻪ ﺑﺎ ﺟﻤﻬﻮﺭﯼ‪ ،‬ﺍﺳﺒﺎﺏ ﺗﺮﺩﯾﺪ ﻣﺮﺩﻡ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻣﺮﺩﻡ‬ ‫ﻧﺘﯿﺠﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﺟﻤﻬﻮﺭﯼ ﺭﺍ ﺩﯾﮑﺘﺎﺗﻮﺭﯼ ﺭﺿﺎﺧﺎﻥ ﻣﯽﺑﯿﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺑﻬﺎﺭ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺩﻭﺭﻩ ﺧﻄﺮ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﺳﺮﺩﺍﺭ ﺳﭙﻪ ﺭﺍ ﺩﺭﯾﺎﻓﺖ ﻭ ﺍﺷﻌﺎﺭﯼ ﻇﺎﻫﺮﺍً ﺩﺭ ﺗﺤﺴﯿﻦ ﺟﻤﻬﻮﺭﯼ‬ ‫ﺳﺮﻭﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﭘﺎﯾﺎﻥ ﺩﻭﺭﻩٔ ﺷﺸﻢ ﻣﺠﻠﺲ‪ ،‬ﺑﺎ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺭ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺭﺿﺎﺷﺎﻩ‪ ،‬ﺩﯾﮕﺮ ﺯﻣﯿﻨﻪﺍﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﻬﺎﺭ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺷﺖ ﻭ ﺍﻭ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪﺍﻧﻪ ﺍﺯ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﮐﻨﺎﺭﻩﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﻭﯼ ﭘﯿﺶ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺗﯿﺮ ﻣﺎﻩ ‪ ۱۳۰۵‬ﺑﻪ ﻋﻀﻮﯾﺖ ﺷﻮﺭﺍﯼ ﻋﺎﻟﯽ ﻣﻌﺎﺭﻑ ﻣﻨﺼﻮﺏ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺍﯾﻦ ﺳﻤﺖ ﺭﺍ ﺗﺎ ‪ ۱۳۲۲‬ﺣﻔﻆ ﮐﺮﺩ‪.‬‬ ‫ﺑﻬﺎﺭ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻋﻠﻤﯽ ﻭ ﺁﻣﻮﺯﺷﯽ ﺭﻭﯼ ﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﺩﺭ ﮐﻨﺎﺭ ﺍﺳﺘﺎﺩﺍﻧﯽ ﭼﻮﻥ ﻋﺒﺎﺱ ﺍﻗﺒﺎﻝ ﺁﺷﺘﯿﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑﺪﯾﻊﺍﻟﺰﻣﺎﻥ ﻓﺮﻭﺯﺍﻧﻔﺮ ﻭ ﺻﺎﺩﻕ ﺭﺿﺎﺯﺍﺩﻩ ﺷﻔﻖ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ‬ ‫ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ ‪ ۱۳۰۸-۱۳۰۷‬ﺩﺭ ﺩﺍﺭﺍﻟﻤﻌﻠﻤﯿﻦ ﻋﺎﻟﯽ ﺑﻪ ﺗﺪﺭﯾﺲ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‪ .‬ﺩﺭ ‪ ،۱۳۰۸‬ﺑﻪ ﺍﺗﻬﺎﻡ ﻣﺨﺎﻟﻔﺘﻬﺎﯼ ﭘﻨﻬﺎﻥ ﺑﺎ ﺭﺿﺎﺷﺎﻩ‪ ،‬ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺪﺗﯽ ﺑﻪ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﺍﻓﺘﺎﺩ ﻭ ﺗﺎ ‪ ۱۳۱۲‬ﭼﻨﺪ‬ ‫ﺑﺎﺭ ﺑﻪ ﺣﺒﺲ ﻭ ﺗﺒﻌﯿﺪ ﻣﺤﮑﻮﻡ ﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭ ‪ ۱۳۱۲‬ﺍﺯ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﺁﺯﺍﺩ ﻭ ﺑﻪ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ ﺗﺒﻌﯿﺪ ﺷﺪ ﻭ ﺩﺭ ‪ ۱۳۱۳‬ﺑﺎ ﻭﺳﺎﻃﺖ ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ ﻓﺮﻭﻏﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺷﺮﮐﺖ ﺩﺭ ﺟﺸﻦﻫﺎﯼ ﻫﺰﺍﺭﻩ‬ ‫ﻓﺮﺩﻭﺳﯽ ﺑﻪ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﻓﺮﺍﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺍﺯ ﺁﻥ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﺳﺮﺷﺎﺭﺗﺮﯾﻦ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﮐﺎﺭ ﻋﻠﻤﯽ ﺑﻬﺎﺭ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺍﻧﺰﻭﺍﯼ ﺍﻭ ﺩﺭ ‪ ۱۳۰۷‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﭘﺎﯾﺎﻥ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﺸﻢ ﻭ ﮐﻨﺎﺭﻩ ﮔﯿﺮﯼ ﺍﺯ ﻣﺠﻠﺲ ﺁﻏﺎﺯ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻏﻨﺎﯼ ﺑﯿﺸﺘﺮﯼ ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﻃﯽ ﺍﯾﻦ ﺩﻭﺭﻩ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺑﺎﺭ ﺩﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪٔ ﻣﺘﻮﻥ ﻭ ﺗﺘﺒﻊ ﻭ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺍﺩﺑﯽ ﻭ ﺯﺑﺎﻧﯽ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‪ .‬ﺩﺭ ‪ ۱۳۱۱‬ﺩﺭ ﺍﺟﺮﺍﯼ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﻋﻠﯽﺍﺻﻐﺮ ﺣﮑﻤﺖ ﺑﺎ ﻭﺯﺍﺭﺕ‬ ‫ﻣﻌﺎﺭﻑ ﻣﻨﻌﻘﺪ ﮐﺮﺩ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺼﺤﯿﺢ ﻣﺖ‪.‬ﻧﯽ ﭼﻮﻥ ﻣﺠﻤﻞﺍﻟﺘﻮﺍﺭﯾﺦ ﻭ ﺍﻟﻘﺼﺺ‪ ،‬ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺑﻠﻌﻤﯽ ﻭ ﻣﻨﺘﺨﺐ ﺟﻮﺍﻣﻊﺍﻟﺤﮑﺎﯾﺎﺕ ﻋﻮﻓﯽ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‪ .‬ﺩﺳﺘﺎﻭﺭﺩ ﺍﺩﺑﯽ ﻭ ﻋﻠﻤﯽ ﺍﻭ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ‬ ‫ﺩﻭﺭﻩ‪ ،‬ﺗﺼﺤﯿﺢ ﻣﺘﻮﻥ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺁﺛﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﭘﻬﻠﻮﯼ ﺑﻪ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ،‬ﺗﺄﻟﯿﻒ ﺳﺒﮑﺸﻨﺎﺳﯽ ﻭ ﻧﮕﺎﺭﺵ ﺍﺣﻮﺍﻝ ﻓﺮﺩﻭﺳﯽ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎﯼ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ‪ ۱۳۱۶‬ﺗﺪﺭﯾﺲ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩ ﺩﮐﺘﺮﯼ‬ ‫ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ ﺳﻘﻮﻁ ﺭﺿﺎﺷﺎﻩ ﺩﺭ ﺷﻬﺮﯾﻮﺭ ‪ ،۱۳۲۰‬ﺑﻬﺎﺭ ﻣﺠﺪﺩﺍً ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺭﻭﯼ ﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﻗﺼﯿﺪﻩ »ﺣﺐﺍﻟﻮﻃﻦ« ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﻧﺪﺭﺯ ﺑﻪ ﺷﺎﻩ ﺟﺪﯾﺪ ﺳﺮﻭﺩ‪ .‬ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﺑﻬﺎﺭ‬ ‫ﺭﺍ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﻣﺨﺘﺼﺮ ﺍﺣﺰﺍﺏ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺭﺍ ﺩﺭ ‪ ۱۳۲۲‬ﻧﮕﺎﺷﺖ‪ .‬ﺍﺯ ‪ ۱۳۲۲‬ﺗﺎ ‪ ،۱۳۲۶‬ﺭﺋﯿﺲ ﮐﻤﯿﺴﯿﻮﻥ ﺍﺩﺑﯽ ﺍﻧﺠﻤﻦ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻭ ﺷﻮﺭﻭﯼ ﺑﻮﺩ‬ ‫ﻭ ﺍﻭﻟﯿﻦ ﮐﻨﮕﺮﻩ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎﻥ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺩﺭ ‪ ۱۳۲۴‬ﺍﺯ ﻃﺮﻑ ﺍﯾﻦ ﺍﻧﺠﻤﻦ ﺑﻪ ﺭﯾﺎﺳﺖ ﺍﻭ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺲ ﺍﺯ ﻏﺎﺋﻠﻪٔ ﺁﺫﺭﺑﺎﯾﺠﺎﻥ ﺩﺭ ‪ ،۱۳۲۴‬ﺑﻬﺎﺭ ﺯﯾﺮ ﻟﻮﺍﯼ ﻗﻮﺍﻡﺍﻟﺴﻠﻄﻨﻪ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺭﻭﯼ ﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﺩﺭ ﮐﻨﮕﺮﻩٔ ﺣﺰﺏ ﺩﻣﻮﮐﺮﺍﺕ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻣﺠﺪﺍﻧﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺩﺭ‬ ‫ﺑﻬﻤﻦ‪ ۱۳۲۴‬ﺩﺭ ﮐﺎﺑﯿﻨﻪٔ ﻗﻮﺍﻡ ﻭﺯﯾﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺷﺪ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺍﻭ ﭼﻨﺪ ﻣﺎﻫﯽ ﺑﯿﺶ ﻃﻮﻝ ﻧﮑﺸﯿﺪ ﻭ ﺍﺳﺘﻌﻔﺎ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ‪ ۱۳۲۶‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﻩ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﻣﺠﻠﺲ ﭘﺎﻧﺰﺩﻫﻢ‬ ‫ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺷﺪ ﻭ ﺭﯾﺎﺳﺖ ﻓﺮﺍﮐﺴﯿﻮﻥ ﺣﺰﺏ ﺩﻣﻮﮐﺮﺍﺕ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺑﺮ ﺍﺛﺮ ﺍﺑﺘﻼ ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎﺭﯼ ﺳﻞ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭ ﻣﺎﻫﻬﺎﯼ ﺗﯿﺮ‪ ،‬ﻣﺮﺩﺍﺩ ﻭ ﺷﻬﺮﯾﻮﺭ ‪ ۱۳۲۶‬ﻓﺮﺻﺖ ﺣﻀﻮﺭ ﺩﺭ‬ ‫ﻣﺠﻠﺲ ﺭﺍ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﻧﯿﻤﻪٔ ﺩﻭﻡ ‪ ۱۳۲۶‬ﺑﻬﺎﺭ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎﺭﯼ ﺳﻞ ﻣﺒﺘﻼ ﮔﺸﺘﻪ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺑﺎ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﻣﺮﺧﺼﯽ ﺍﺳﺘﻌﻼﺟﯽ ﺍﺯ ﻣﺠﻠﺲ‪ ،‬ﺑﺮﺍﯼ ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ ﺑﻪ ﺷﻬﺮ ﻟﻮﺯﺍﻥ ﺩﺭ‬ ‫ﺳﻮﯾﺲ ﺭﻓﺖ‪ .‬ﺑﻬﺎﺭ ﻗﺼﯿﺪﻩ »ﺑﻪ ﯾﺎﺩ ﻭﻃﻦ« ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺑﻪ »ﻟُﺰَﻧﯿﻪ« ﺭﺍ ﺩﺭ ﻫﻤﯿﻦ ﺷﻬﺮ ﺳﺮﻭﺩ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﻣﻀﯿﻘﻪٔ ﺷﺪﯾﺪ ﻣﺎﻟﯽ ﺑﺎﻋﺚ ﮔﺮﺩﯾﺪ ﮐﻪ ﺑﻬﺎﺭ ﺑﺎ ﻧﯿﻤﻪﮐﺎﺭﻩ ﺭﻫﺎ ﮐﺮﺩﻥ ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ‬ ‫ﺭﺍﻫﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺳﻔﺮ ﺑﻬﺎﺭ ﺑﻪ ﺳﻮﯾﺲ ﮐﻤﯽ ﺑﯿﺶ ﺍﺯ ﯾﮏ ﺳﺎﻝ ﺗﺎ ﺍﺭﺩﯾﺒﻬﺸﺖ ‪ ۱۳۲۸‬ﻃﻮﻝ ﮐﺸﯿﺪ‪ .‬ﺑﻬﺎﺭ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﺗﺪﺭﯾﺲ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻫﯽ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺩ‪.‬‬ ‫ﺩﺭ ﺧﺮﺩﺍﺩ ‪ ۱۳۲۹‬ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﻫﻮﺍﺩﺍﺭﺍﻥ ﺻﻠﺢ ﺗﺄﺳﯿﺲ ﮔﺮﺩﯾﺪ ﻭ ﺑﻬﺎﺭ ﮐﻪ ﺍﺯ ﭘﺎﯾﻪﮔﺬﺍﺭﺍﻥ ﺁﻥ ﺑﻮﺩ )ﺍﻋﻀﺎﯼ ﻣﺆﺳﺲ ﺩﯾﮕﺮ‪ :‬ﺩﮐﺘﺮ ﻋﻠﯽ ﺷﺎﯾﮕﺎﻥ‪ ،‬ﺣﺎﺋﺮﯼﺯﺍﺩﻩ‪ ،‬ﻣﻬﻨﺪﺱ‬ ‫ﻗﺎﺳﻤﯽ‪ ،‬ﺩﮐﺘﺮ ﺣﮑﻤﺖ‪ ،‬ﺍﺣﻤﺪ ﻟﻨﮑﺮﺍﻧﯽ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﺭﺷﺎﺩ ﻭ ﻣﺤﻤﻮﺩ ﻫﺮﻣﺰ(‪ ،‬ﺑﻪ ﺭﯾﺎﺳﺖ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺷﺪ ﻭ ﻗﺼﯿﺪﻩٔ ﻣﻌﺮﻭﻑ »ﺟﻐﺪ ﺟﻨﮓ« ﺭﺍ‪ ،‬ﺑﻪ ﺍﻗﺘﻔﺎﯼ ﭼﮑﺎﻣﻪٔ ﺑﻠﻨﺪ‬ ‫ﻣﻨﻮﭼﻬﺮﯼ ﺳﺮﻭﺩ‪.‬‬ ‫ﺑﻬﺎﺭ ﺩﺭ ﺭﻭﺯ ﺩﻭﻡ ﺍﺭﺩﯾﺒﻬﺸﺖ ‪ ،۱۳۳۰‬ﺩﺭ ﺧﺎﻧﻪ ﻣﺴﮑﻮﻧﯽ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺭﺍ ﺑﺪﺭﻭﺩ ﮔﻔﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺷﻤﯿﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺁﺭﺍﻣﮕﺎﻩ ﻇﻬﯿﺮﺍﻟﺪﻭﻟﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﮎ ﺳﭙﺮﺩﻩ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮﺭﺳﯽ ﺁﺛﺎﺭ‬ ‫ﺁﺛﺎﺭ ﻣﻨﺜﻮﺭ ﻭ ﻣﻨﻈﻮﻡ ﺑﻬﺎﺭ ﻣﺘﻨﻮﻉ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﺷﻌﺮ ﺳﻨﺘﯽ ﻭ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﻣﺤﻠﯽ‪ ،‬ﺗﺼﻨﯿﻒ ﻭ ﺗﺮﺍﻧﻪ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ ﻭ ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﯿﻬﺎﯼ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻭ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﯼ‪ ،‬ﺭﺳﺎﻟﻪﻫﺎﯼ ﺗﺤﻘﯿﻘﯽ‪،‬‬ ‫ﻧﻤﺎﯾﺸﻨﺎﻣﻪ‪ ،‬ﺍﺧﻮﺍﻧﯿﺎﺕ ﻭ ﻣﮑﺘﻮﺑﺎﺕ‪ ،‬ﺗﺼﺤﯿﺢ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﯼ ﻣﺘﻮﻥ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪﻫﺎﯼ ﻣﺘﻮﻥ ﭘﻬﻠﻮﯼ‪ ،‬ﺳﺒﮏﺷﻨﺎﺳﯽ ﻧﻈﻢ ﻭ ﻧﺜﺮ‪ ،‬ﺩﺳﺘﻮﺭﺯﺑﺎﻥ‪ ،‬ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺍﺣﺰﺍﺏ‪ ،‬ﻣﻘﺪﻣﻪ ﺑﺮ ﮐﺘﺎﺑﻬﺎ ﻭ ﺣﻮﺍﺷﯽ‬ ‫ﺑﺮ ﻣﺘﻮﻥ ﺑﻪ ﺧﺼﻮﺹ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪٔ ﻓﺮﺩﻭﺳﯽ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﺮﻣﯽﮔﯿﺮﺩ‪.‬‬ ‫ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﺍﺛﺮ ﺑﻬﺎﺭ ﺩﯾﻮﺍﻥ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺍﻭﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼ ﮐﺎﺭﻧﺎﻣﻪٔ ﻋﻤﺮ ﺍﻭ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪ .‬ﺍﯾﻦ ﺩﯾﻮﺍﻥ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺣﯿﺎﺕ ﺍﻭ ﺑﻪ ﭼﺎﭖ ﻧﺮﺳﯿﺪ‪ .‬ﺟﻼﻝ ﻣﺘﯿﻨﯽ ﺍﺯ ﺑﻬﺎﺭ ﻧﻘﻞ‬ ‫ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮﺍﺳﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﺳﺮﻭﺩﻩﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺻﺎﻓﯽ ﻧﻘﺪ ﺑﮕﺬﺭﺍﻧﺪ ﻭ ﻣﻨﺘﺨﺐ ﺩﯾﻮﺍﻥ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﭼﺎﭖ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ ﻭ ﺍﺯ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺧﻮﺍﺳﺘﺎﺭ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺩﻭﺗﻦ‬ ‫ﺁﺷﻨﺎ ﺑﺎ ﺷﻌﺮ ﻭ ﺷﺎﻋﺮﯼ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﭘﺎﮎﻧﻮﯾﺲ ﺍﺷﻌﺎﺭﺵ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﯿﺎﺭ ﺍﻭ ﺑﮕﺬﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﺍﯾﻦ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺍﺟﺎﺑﺖ ﻧﺸﺪ‪.‬‬ ‫ﺩﺭ ﻣﯿﺎﻥ ﺁﺛﺎﺭ ﺗﺤﻘﯿﻘﯽ ﺑﻬﺎﺭ ﻧﯿﺰ ﺳﺒﮏﺷﻨﺎﺳﯽ ﯾﺎ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺗﻄﻮﺭ ﻧﺜﺮ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﻣﻤﺘﺎﺯ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﯾﻦ ﮐﺘﺎﺏ ﺣﺎﺻﻞ ‪ ۳۰‬ﺳﺎﻝ ﺗﺘﺒﻊ ﻭ ﺗﺪﺭﯾﺲ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻫﻨﻮﺯ ﻫﻢ ﮐﺘﺎﺑﯽ ﺩﺭ‬ ‫ﺍﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﮐﻪ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺑﺎ ﺁﻥ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﮐﻨﺪ ﺗﺄﻟﯿﻒ ﻧﺸﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻬﺎﺭ ﺑﻪ ﺍﯾﻦ ﻣﺒﺤﺚ ﺍﺯ ﻋﻠﻮﻡ ﺍﺩﺑﯽ ﺩﺭ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺍﺳﺘﻘﻼﻝ ﻭ ﻫﻮﯾﺖ ﺑﺨﺸﯿﺪ ﻭ ﺩﺭﺱ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻫﯽ ﺁﻥ‪ ،‬ﺑﻪ‬ ‫ﺣﻖ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺍﻭ ﻣُﻬﺮ ﺧﻮﺭﺩ‪ .‬ﮊﯾﻠﺒﺮ ﻻﺯﺍﺭ ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﻧﻔﯿﺲ ﺧﻮﺩ »ﺯﺑﺎﻥ ﮐﻬﻦﺗﺮﯾﻦ ﺁﺛﺎﺭ ﻧﺜﺮ ﻓﺎﺭﺳﯽ« ﺑﻪ ﺳﺒﮏﺷﻨﺎﺳﯽ ﺑﻬﺎﺭ ﺑﯿﺶ ﺍﺯ ﻫﺮ ﺍﺛﺮ ﺩﯾﮕﺮ ﺍﺳﺘﻨﺎﺩ ﮐﺮﺩﻩ‪ ،‬ﻭ ﺁﻥ ﮐﺘﺎﺏ ﺭﺍ‬ ‫ﺍﺛﺮﯼ ﺍﻓﺘﺨﺎﺭﺁﻣﯿﺰ ﺷﻤﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻬﺎﺭ ﺑﺨﺸﯽ ﺍﺯ ﺳﺒﮏﺷﻨﺎﺳﯽ ﺷﻌﺮ ﺭﺍ ﻧﯿﺰ ﮐﻪ ﭼﻨﺪ ﺩﻭﺭﻩ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺩﺭﺱ ﺩﺍﺩﻩ‪ ،‬ﻭ ﺑﺎ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺩﺭ ﺑﻬﺎﺭ ‪ ۱۳۲۹‬ﺑﺮﺍﯼ ﭼﺎﭖ ﻭ ﻧﺸﺮ ﺁﻥ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﻧﻮﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ‬ ‫ﺷﺪﺕ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﯿﻤﺎﺭﯼ ﺳﻞ ﻣﺠﺎﻝ ﺁﻥ ﭘﯿﺪﺍ ﻧﮑﺮﺩ ﺗﺎ ﺗﺪﻭﯾﻦ ﻭ ﻧﮕﺎﺭﺵ ﺍﯾﻦ ﺍﺛﺮ ﺭﺍ ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺎﻥ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺗﻘﺮﯾﺮﺍﺕ ﺩﺭﺳﯽ ﺍﻭ ﺑﺎ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺗﻄﻮﺭ ﺷﻌﺮ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﭼﺎﭖ ﻭ‬

‫‪12‬‬

‫ﻣﺤﻤﺪﺗﻘﯽ ﺑﻬﺎﺭ‬

‫‪13‬‬

‫ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ‪ .‬ﻋﺒﺪﺍﻟﺤﺴﯿﻦ ﺯﺭﯾﻦﮐﻮﺏ ﺩﺭ ﻭﺻﻒ ﺳﺒﮏﺷﻨﺎﺳﯽ ﺷﻌﺮ ﺑﻬﺎﺭ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ ﮐﻪ ﺍﻭ ﺑﯿﺎﻥ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎﺕ ﻣﮑﺘﺒﻬﺎﯼ ﺷﻌﺮ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺭﺍ ﺿﺎﺑﻄﻪ ﺑﺨﺸﯿﺪ ﻭ ﮐﺎﺭﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ‬ ‫ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺑﺎﺏ ﺻﻮﺭﺕ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺟﺰ ﺗﮑﺮﺍﺭ ﻭ ﺷﺮﺡ ﺁﻥ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻬﺎﺭ ﺩﺭ ﺗﺪﻭﯾﻦ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺯﺑﺎﻥ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺑﻪ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﭘﻨﺞ ﺍﺳﺘﺎﺩ )ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ (۱۳۲۹ ،‬ﺳﻬﻢ ﻋﻤﺪﻩ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺑﻪ ﻭﯾﮋﻩ ﺩﺭ ﻣﺒﺤﺚ ﻓﻌﻞ‪ ،‬ﺗﻤﺎﯾﺰ ﻣﺎﺩﻩٔ ﻣﻀﺎﺭﻉ ﻭ ﻣﺎﺿﯽ ﻭ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﻣﺸﺘﻘﺎﺕ‬ ‫ﻫﺮ ﯾﮏ‪ ،‬ﺍﺑﺘﮑﺎﺭ ﺷﺨﺼﯽ ﺍﻭﺳﺖ‪ .‬ﺍﻭ ﺿﻤﻦ ﺩﺭﺱ ﺳﺒﮏﺷﻨﺎﺳﯽ ﻧﺜﺮ‪ ،‬ﻧﮑﺎﺕ ﺩﺳﺘﻮﺭﯼ ﺗﺎﺯﻩﺍﯼ ﺑﯿﺎﻥ ﻣﯽﮐﺮﺩ ﻭ ﺍﺻﺮﺍﺭ ﺩﺍﺷﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻣﺘﺤﺎﻥ ﺩﺭﺱ ﺳﺒﮏﺷﻨﺎﺳﯽ ﺍﯾﻦ ﻧﮑﺎﺕ‬ ‫ﺭﺍ ﻧﯿﺰ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺳﺆﺍﻝ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻘﺎﻻﺕ ﺍﺩﺑﯽ ﻭ ﺗﺤﻘﯿﻘﯽ ﺑﻬﺎﺭ‪ ،‬ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺣﯿﺎﺕ ﯾﺎ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻭﻓﺎﺕ ﺍﻭ ﺩﺭ ﺟﺮﺍﯾﺪ ﻭ ﻣﺠﻼﺕ ﻭ ﻧﺸﺮﯾﺎﺕ ﻣﺘﻌﺪﺩ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﻧﻮﺑﻬﺎﺭ‪ ،‬ﻣﻬﺮ‪ ،‬ﺍﯾﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺩﺍﻧﺸﮑﺪﻩ‪ ،‬ﺑﺎﺧﺘﺮ‪ ،‬ﺍﺭﻣﻐﺎﻥ‪ ،‬ﺗﻌﻠﯿﻢ ﻭ‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‪ ،‬ﺩﺍﻧﺶ‪ ،‬ﺟﻬﺎﻥ ﻧﻮ‪ ،‬ﯾﻐﻤﺎ‪ ،‬ﺁﻣﻮﺯﺵ ﻭ ﭘﺮﻭﺭﺵ‪ ،‬ﻧﮕﯿﻦ‪ ،‬ﮔﻠﻬﺎﯼ ﺭﻧﮕﺎﺭﻧﮓ‪ ،‬ﭘﯿﺎﻡ ﻧﻮ‪ ،‬ﻧﺎﻣﻪٔ ﻓﺮﻫﻨﮕﺴﺘﺎﻥ‪ ،‬ﻓﺮﺩﻭﺳﯽ‪ ،‬ﺁﯾﻨﺪﻩ‪ ،‬ﺁﺭﻣﺎﻥ‪ ،‬ﻣﻬﺮ ﺍﯾﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺍﯾﺮﺍﻥﻧﺎﻣﻪ ﻭ ﺳﺨﻦ ﭼﺎﭖ ﻭ‬ ‫ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ‪ .‬ﺍﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ ﺩﺭ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﺯﺑﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺍﺩﺑﯽ‪ ،‬ﺗﺎﺭﯾﺨﯽ‪ ،‬ﻭﺍﮊﻩﺷﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺩﺳﺘﻮﺭ‪ ،‬ﺧﻂ‪ ،‬ﺍﺣﻮﺍﻝ ﺭﺟﺎﻝ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻭ ﻣﺬﻫﺒﯽ‪ ،‬ﻧﻘﺪ ﻣﺘﻮﻥ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺷﺎﻣﻞ ﻧﻘﺪ‬ ‫ﺷﻌﺮ ﻭ ﻣﮑﺎﺗﺒﺎﺕ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺩﺭ ﻋﺮﺻﻪ ﺷﺎﻋﺮﯼ‬ ‫ﺑﺮﺧﯽ ﺭﺍ ﻋﻘﯿﺪﻩ ﺑﺮ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺟﺎﻣﯽ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﻧﺴﺠﺎﻡ ﮐﻼﻡ ﻭ ﺭﻭﺍﻧﯽ ﻃﺒﻊ ﻭ‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﯿﺖ‪ ،‬ﺷﺎﻋﺮﯼ ﻫﻢ ﭘﺎﯾﻪ ﺑﻬﺎﺭ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﺍﯾﻢ‪ .‬ﺑﻬﺎﺭ ﺗﺤﺼﯿﻼﺕ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺷﯿﻮﻩ‬ ‫ﺍﻣﺮﻭﺯﯼ ﻓﺮﺍ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻋﻤﯿﻖ ﺩﺭ ﺁﺛﺎﺭ ﮔﺬﺷﺘﮕﺎﻥ ﺑﻪ ﻣﺪﺩ ﺣﺎﻓﻈﻪ‬ ‫ﭘﺮ ﺑﺎﺭ ﻭ ﺳﺮﺷﺎﺭ ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﺍﯾﻦ ﻧﻘﯿﺼﻪ ﺭﺍ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﻓﻨﻮﻥ ﺍﺩﺑﯽ ﻭ ﺗﺤﻘﯿﻘﯽ ﺑﻪ‬ ‫ﭘﺎﯾﻪ ﺍﯼ ﺍﺯ ﺟﺎﻣﻌﯿﺖ ﺭﺳﯿﺪ ﮐﻪ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﯾﻦ ﻣﺤﻘﻘﺎﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪﻫﺎ ﻭ‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎﯼ ﺍﻭ ﺍﺳﺘﻨﺎﺩ ﻣﯽﮐﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﻋﺮﺑﯽ ﺗﺎ ﺁﻥ ﺣﺪ ﮐﻪ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺍﺯ ﻣﺴﯿﺮ‬ ‫ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻭ ﺗﺘﺒﻊ ﺑﻪ ﺁﺳﺎﻧﯽ ﺑﮕﺬﺭﺩ ﺁﺷﻨﺎ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺑﺎ ﺯﺑﺎﻧﻬﺎﯼ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﻭ ﺍﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﺗﺎ‬ ‫ﺣﺪﻭﺩﯼ ﺁﺷﻨﺎﯾﯽ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﺩﯾﻮﺍﻧﻬﺎﯼ ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ ﺳﻠﻒ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﻗﺖ ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺍﯾﻦ‬ ‫ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﺣﻀﻮﺭ ﺫﻫﻦ ﺍﻭ ﺩﺭ ﯾﺎﻓﺘﻦ ﻭ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﺑﺮﺩﻥ ﻟﻐﺎﺕ ﺩﺭ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎﺕ ﺷﻌﺮﯼ‬ ‫ﯾﺎﺭﯼ ﻣﯽﺭﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﻬﺎﺭ ﺩﺭ ﺑﺪﯾﻬﻪ ﮔﻮﯾﯽ ﻭ ﺍﺭﺗﺠﺎﻝ‪ ،‬ﻃﺒﻌﯽ ﻓﺮﺍﺥ ﺍﻧﺪﯾﺶ ﻭ ﺯﻭﺩﯾﺎﺏ‬ ‫ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﺑﻪ ﺁﺳﺎﻧﯽ ﺍﺯ ﻣﻀﺎﯾﻖ ﻭﺯﻥ ﻭ ﺗﻨﮕﻨﺎﯼ ﻗﺎﻓﯿﻪ ﺑﯿﺮﻭﻥ ﻣﯽﺁﻣﺪ‪ .‬ﭘﺎﯾﻪ ﻭ ﻣﻘﺎﻡ‬ ‫ﺷﺎﻋﺮﯼ ﺍﻭ ﺩﺭ ﻋﻨﻔﻮﺍﻥ ﺟﻮﺍﻧﯽ ﺩﺭ ﺣﺪﯼ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺑﻌﻀﯽ ﺍﺯ ﺣﺎﺳﺪﺍﻥ ﺳﺮﻭﺩﻩﻫﺎﯼ‬ ‫ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﭘﺪﺭﺵ ﯾﺎ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﺭ ﺷﺮﻭﺍﻧﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﯽﺩﺍﺩﻧﺪ‪ .‬ﺣﺎﺳﺪﺍﻥ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻌﺮﺽ‬ ‫ﺁﺯﻣﺎﯾﺶ ﻧﯿﺰ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻧﺪ ﻭ ﻟﻐﺎﺗﯽ ﻧﺎﻫﻨﺠﺎﺭ ﺭﺍ ﺑﺎﺭﻫﺎ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﯿﺎﺭ ﺍﻭ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻧﺪ ﺗﺎ‬ ‫ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺩﺭ ﯾﮏ ﺑﯿﺖ ﯾﺎ ﯾﮏ ﺭﺑﺎﻋﯽ ﺟﺎﯼ ﺩﻫﺪ ﻭ ﺍﻭ ﺩﺭ ﻫﻤﻪ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺧﻮﺏ ﺍﺯ ﻋﻬﺪﻩ‬ ‫ﺑﺮﻣﯽﺁﻣﺪ‪ ،‬ﻭ ﺍﻋﺠﺎﺏ ﻭ ﺗﺤﺴﯿﻦ ﺣﺎﺿﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺑﺮﻣﯽﺍﻧﮕﯿﺨﺖ‪.‬‬ ‫ﻗﺼﺎﯾﺪ ﺍﻭ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﻃﺒﻊ ﺧﻮﺩ ﺍﻭﺳﺖ‪ .‬ﮔﺎﻩ ﻧﯿﺰ ﻗﺼﺎﯾﺪ ﺷﻌﺮﺍﯼ‬ ‫ﺳﻠﻒ ﺭﺍ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺭﻭﺩﮐﯽ‪ ،‬ﻓﺮﺧﯽ‪ ،‬ﺟﻤﺎﻝ ﺍﻟﺪﯾﻦ ﻋﺒﺪﺍﻟﺮﺯﺍﻕ‪ ،‬ﻣﻨﻮﭼﻬﺮﯼ ﻭ ﺳﻨﺎﯾﯽ‬ ‫ﺩﺭ ﻭﺯﻥ ﻭ ﻗﺎﻓﯿﻪ ﺗﻘﻠﯿﺪ ﮐﺮﺩﻩ ﻭ ﺑﻪ ﺍﺻﻄﻼﺡ ﺟﻮﺍﺏ ﮔﻔﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻭ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺷﯿﻮﻩ‬ ‫ﺗﻘﻠﯿﺪ ﻧﯿﺰ ﻧﻮﺁﻭﺭﯾﻬﺎﯾﯽ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﻗﺼﯿﺪﻩ ﺍﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﻘﻠﯿﺪ ﺍﺯ ﻣﻨﻮﭼﻬﺮﯼ ﺳﺮﻭﺩﻩ‪،‬‬ ‫ﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﺍﻟﻔﺎﻅ ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻀﺎﻣﯿﻦ ﻧﻮ ﭼﻨﺎﻥ ﺟﺎﯼ ﺩﻫﺪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﺎﻓﺖ ﮐﻼﻡ ﻧﺎﻫﻤﮕﻮﻥ ﻭ ﻧﺎﻫﻨﺠﺎﺭ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻧﺮﺳﺪ‪.‬‬

‫ﺁﺭﺍﻣﮕﺎﻩ ﺑﻬﺎﺭ‬

‫ﻫﻨﺮ ﺷﺎﻋﺮﯼ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻗﺼﯿﺪﻩ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺩﺭ ﻣﺜﻨﻮﯾﻬﺎﯼ ﺍﻭ ﺩﯾﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻨﻮﯾﻬﺎﯼ ﮐﻮﺗﺎﻩ ﻭ ﺑﻠﻨﺪﯼ ﮐﻪ ﺷﻤﺎﺭ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺑﯿﺶ ﺍﺯ ﻫﺸﺘﺎﺩ ﻣﯽﺭﺳﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﻣﯿﺎﻥ ﻣﺜﻨﻮﯾﻬﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﺤﺮ‬ ‫ﺣﺪﯾﻘﻪ ﺳﻨﺎﯾﯽ ﯾﺎ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﻓﺮﺩﻭﺳﯽ ﻭ ﯾﺎ ﺳﺒﺤﻪ ﺍﻻﺑﺮﺍﺭ ﺟﺎﻣﯽ ﺳﺮﻭﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﺴﯿﺎﺭ ﺟﻠﺐ ﻧﻈﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺯ ﻟﺤﺎﻅ ﺷﯿﻮﻩ ﮔﻔﺘﺎﺭ ﺑﻪ ﺳﺒﮏ ﺍﯾﻦ ﺳﻪ ﺷﺎﻋﺮ ﺑﺴﯿﺎﺭ‬ ‫ﻧﺰﺩﯾﮏ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻬﺎﺭ ﺷﺎﻋﺮﯼ ﻏﺰﻟﺴﺮﺍ ﻧﺒﻮﺩ ﻭ ﺧﻮﺩ ﻧﯿﺰ ﭼﻨﯿﻦ ﺍﺩﻋﺎﯾﯽ ﻧﺪﺍﺷﺖ‪ .‬ﻗﺼﺎﯾﺪ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻗﺘﻀﺎﯼ ﻃﺒﻊ ﻭ ﻏﺰﻟﯿﺎﺕ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺳﺒﯿﻞ ﺗﻔﻨﻦ ﻣﯽﺳﺮﻭﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﻣﯿﺎﻥ‬ ‫ﻏﺰﻟﻬﺎﯼ ﺍﻭ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺘﻮﺍﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺣﯿﺚ ﻣﻀﻤﻮﻥ ﺑﺎ ﺳﺮﻭﺩﻩﻫﺎﯼ ﻏﺰﻟﺴﺮﺍﯾﺎﻥ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﮐﺮﺩ ﺍﻧﺪﮎ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺍﺯ ﺟﻨﺒﻪ ﻟﻔﻈﯽ ﻭ ﻓﺨﺎﻣﺖ ﻭ ﺍﻧﺴﺠﺎﻡ‬ ‫ﮐﻼﻡ ﺑﺪﺍﻥ ﺍﯾﺮﺍﺩﯼ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻥ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺟﺰ ﺁﻧﮑﻪ ﺩﺭ ﻏﺰﻝ ﻧﯿﺰ ﺑﺮ ﺧﻼﻑ ﺭﺳﻢ ﻣﺘﻌﺎﺭﻑ‪ ،‬ﮔﺎﻩ ﺑﻪ ﺗﺼﺮﯾﺢ ﻭ ﮔﺎﻩ ﺑﻪ ﮐﻨﺎﯾﻪ‪ ،‬ﻣﻀﺎﻣﯿﻦ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﺁﻣﯿﺰ ﻭ ﺷﮑﻮﺍﺋﯿﻪ ﻭ ﻭﻃﻨﯽ ﻭ ﺳﯿﺎﺳﯽ‬ ‫ﺭﺍ ﻧﯿﺰ ﮔﻨﺠﺎﻧﯿﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻬﺎﺭ ﺩﺭ ﺩﯾﮕﺮ ﺍﻗﺴﺎﻡ ﺷﻌﺮ ﻧﯿﺰ ﻃﺒﻊ ﺁﺯﻣﺎﯾﯽ ﮐﺮﺩﻩ ﻭ ﺁﺛﺎﺭ ﺍﺭﺯﻧﺪﻩ ﺍﯼ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﺟﺎ ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺍﺯ ﺗﺼﻨﯿﻔﻬﺎ ﻭ ﺗﺮﺍﻧﻪﻫﺎﯼ ﺳﺮﻭﺩﻩٔ ﺑﻬﺎﺭ »ﺑﻬﺎﺭ ﺩﻟﮑﺶ«‪» ،‬ﺑﺎﺩ ﺻﺒﺎ ﺑﺮ ﮔﻞ ﮔﺬﺭ ﮐﻦ«‪» ،‬ﺍﯼ ﺷﻬﻨﺸﻪ«‪» ،‬ﺍﯼ ﺷﮑﺴﺘﻪ ﺩﻝ«‪» ،‬ﮔﺮ ﺭﻗﯿﺐ ﺁﯾﺪ«‪» ،‬ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﮐﺎﺭ«‪» ،‬ﺯ ﻣﻦ‬ ‫ﻧﮕﺎﺭﻡ«‪» ،‬ﭘﺮﺩﻩ ﺯ ﺭﺥ ﺑﺮﺍﻓﮑﻦ«‪» ،‬ﺳﺮﻭﺩ ﭘﻬﻠﻮﯼ«‪» ،‬ﻋﺮﻭﺱ ﮔﻞ« ﻭ »ﻣﺮﻍ ﺳﺤﺮ« ﺭﺍ ﺑﺎﯾﺪ ﻧﺎﻡ ﺑﺮﺩ‪.‬‬

‫ﻣﺤﻤﺪﺗﻘﯽ ﺑﻬﺎﺭ‬

‫‪14‬‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﮐﺘﺎﺏﻫﺎﯼ ﻣﻨﺘﺸﺮﺷﺪﻩ‬ ‫• ﻣﻨﻈﻮﻣﻪٔ ﭼﻬﺎﺭ ﺧﻄﺎﺑﻪ‪۱۳۰۵ ،‬‬ ‫• ﺍﻧﺪﺭﺯﻫﺎﯼ ﺁﺫﺭﺑﺎﺩ ﻣﺎﺭﺍﺳﭙﻨﺪﺍﻥ )ﺗﺮﺟﻤﻪٔ ﻣﻨﻈﻮﻡ ﺍﺯ ﭘﻬﻠﻮﯼ(‪۱۳۱۲ ،‬‬ ‫• ﯾﺎﺩﮔﺎﺭ ﺯﺭﯾﺮﺍﻥ )ﺗﺮﺟﻤﻪٔ ﻣﻨﻈﻮﻡ ﺍﺯ ﭘﻬﻠﻮﯼ(‪۱۳۱۲ ،‬‬ ‫• ﺯﻧﺪﮔﺎﻧﯽ ﻣﺎﻧﯽ‪۱۳۱۳ ،‬‬ ‫• ﮔﻠﺸﻦ ﺻﺒﺎ‪ ،‬ﻓﺘﺤﻌﻠﯽ ﺧﺎﻥ ﺻﺒﺎ )ﺗﺼﺤﯿﺢ(‪۱۳۱۳ ،‬‬ ‫• ﺍﺣﻮﺍﻝ ﻓﺮﺩﻭﺳﯽ‪۱۳۱۳ ،‬‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺳﯿﺴﺘﺎﻥ )ﺗﺼﺤﯿﺢ(‪۱۳۱۴ ،‬‬ ‫ﺭﺳﺎﻟﻪٔ ﻧﻔﺲ ﺍﺭﺳﻄﻮ ﺗﺮﺟﻤﻪٔ ﺑﺎﺑﺎﺍﻓﻀﻞ ﮐﺎﺷﺎﻧﯽ )ﺗﺼﺤﯿﺢ(‪۱۳۱۶ ،‬‬ ‫ﻣﺠﻤﻞﺍﻟﺘﻮﺍﺭﯾﺦ ﻭﺍﻟﻘﺼﺺ )ﺗﺼﺤﯿﺢ(‪۱۳۱۸ ،‬‬ ‫ﻣﻨﺘﺨﺐ ﺟﻮﺍﻣﻊﺍﻟﺤﮑﺎﯾﺎﺕ‪ ،‬ﺳﺪﯾﺪﺍﻟﺪﯾﻦ ﻋﻮﻓﯽ )ﺗﺼﺤﯿﺢ(‪۱۳۲۴ ،‬‬ ‫ﺳﺒﮏ ﺷﻨﺎﺳﯽ‪) ،‬ﺳﻪ ﺟﻠﺪ( ‪۱۳۲۶-۱۳۲۱‬‬ ‫ﺗﺎﺭﯾﺦ ﻣﺨﺘﺼﺮ ﺍﺣﺰﺍﺏ ﺳﯿﺎﺳﯽ )ﺩﻭ ﺟﻠﺪ(‪۱۳۶۳-۱۳۲۱ ،‬‬ ‫ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﭘﻨﺞ ﺍﺳﺘﺎﺩ )ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻫﯽ ﻗﺮﯾﺐ‪ ،‬ﻓﺮﻭﺯﺍﻧﻔﺮ‪ ،‬ﺭﺷﯿﺪ ﯾﺎﺳﻤﯽ‪ ،‬ﻫﻤﺎﯾﯽ(‪۱۳۲۹ ،‬‬ ‫ﺷﻌﺮ ﺩﺭ ﺍﯾﺮﺍﻥ‪۱۳۳۳ ،‬‬ ‫ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺗﻄّﻮﺭ ﺩﺭ ﺷﻌﺮ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪۱۳۳۴ ،‬‬ ‫ﺩﯾﻮﺍﻥ ﺍﺷﻌﺎﺭ‪ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪۱۳۳۵ ،‬‬

‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺑﻠﻌﻤﯽ‪ ،‬ﺍﺑﻮﻋﻠﯽ ﻣﺤﻤﺪﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻠﻌﻤﯽ )ﺗﺼﺤﯿﺢ( )ﺑﻪ ﮐﻮﺷﺶ ﻣﺤﻤﺪ ﭘﺮﻭﯾﻦ ﮔﻨﺎﺑﺎﺩﯼ(‪۱۳۴۱ ،‬‬ ‫ﻓﺮﺩﻭﺳﯽﻧﺎﻣﻪ ﺑﻬﺎﺭ‪) ،‬ﺑﻪ ﮐﻮﺷﺶ ﻣﺤﻤﺪ ﮔﻠﺒﻦ(‪۱۳۴۵ ،‬‬ ‫ﺭﺳﺎﻟﻪ ﺩﺭ ﺍﺣﻮﺍﻝ ﻣﺤﻤﺪﺑﻦ ﺟﺮﯾﺮ ﻃﺒﺮﯼ‬ ‫ﺑﻬﺎﺭ ﻭ ﺍﺩﺏ ﻓﺎﺭﺳﻲ‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫ﺑﻬﺎﺭ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪﺗﻘﯽ‪ .‬ﺗﺎﺭﯾﺦ ﻣﺨﺘﺼﺮ ﺍﺣﺰﺍﺏ ﺳﯿﺎﺳﯽ‪ .‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﯽ ﮐﺘﺎﺑﻬﺎﯼ ﺟﯿﺒﯽ‪ .۱۳۵۷ ،‬ﺻﺺ ﺍﻟﻒ ﺗﺎ ﯾﺞ‪.‬‬ ‫ﺑﻬﺎﺭ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪﺗﻘﯽ‪ .‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﯽ ﮐﺘﺎﺑﻬﺎﯼ ﺟﯿﺒﯽ‪ .۱۳۵۱ ،‬ﺻﺺ ﺍﻟﻒ ﺗﺎ ﯾﺞ‪.‬‬ ‫ﺑﻬﺎﺭ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪﺗﻘﯽ‪ .‬ﺩﯾﻮﺍﻥ ﺑﻬﺎﺭ‪ .‬ﭼﺎﭖ ﺍﻭﻝ‪ .‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪.۱۳۶۸ ،‬‬ ‫ﺳﭙﺎﻧﻠﻮ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ‪ .‬ﺑﻬﺎﺭ‪ .‬ﭼﺎﭖ ﺍﻭﻝ‪ .‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﻃﺮﺡ ﻧﻮ‪.۱۳۷۴ ،‬‬ ‫ﻣﺼﺎﺣﺐ‪ ،‬ﻏﻼﻣﺤﺴﯿﻦ )ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ(‪ .‬ﺩﺍﯾﺮﺓﺍﻟﻤﻌﺎﺭﻑ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ .‬ﭼﺎﭖ ﺳﻮﻡ‪ .‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﺍﻣﯿﺮﮐﺒﯿﺮ‪ ،‬ﮐﺘﺎﺑﻬﺎﯼ ﺟﯿﺒﯽ‪ .۱۳۸۱ ،‬ﺻﺺ ‪ ۴۷۵‬ﻭ ‪.۴۷۶‬‬

‫ﺍﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺨﺶﻫﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﻗﻠﻢ ﻣﺤﻤﺪﺗﻘﯽ ﺑﻬﺎﺭ )ﺩﺭﮔﺬﺷﺘﻪ ﺩﺭ ‪ ۱‬ﺍﺭﺩﯾﺒﻬﺸﺖ ‪ (۱۳۳۰‬ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺣﻘﻮﻕ ﻣﻌﻨﻮﯼ ﺁﻥ ﺑﺨﺶﻫﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺤﻤﺪﺗﻘﯽ ﺑﻬﺎﺭ ﻣﺤﻔﻮﻅ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺑﻪﺑﯿﺮﻭﻥ‬ ‫]‪[1‬‬

‫• ﺳﺎﯾﺖ ﺭﺳﻤﯽ ﻣﻠﮏ ﺍﻟﺸﻌﺮﺍء ﺑﻬﺎﺭ‬ ‫• ﺁﺧﺮﯾﻦ ﺭﻭﺯﻫﺎﯼ ﻣﺤﻤﺪﺗﻘﯽ ﺑﻬﺎﺭ ﺑﻪ ﺭﻭﺍﯾﺖ ﭘﺴﺮﺵ‬

‫]‪[2‬‬

‫• ﮐﺘﺎﺏ »ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺍﺣﺰﺍﺏ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ« ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﻠﮏ ﺍﻟﺸﻌﺮﺍء ﺑﻬﺎﺭ‬ ‫]‪[4‬‬ ‫• ﮔﺰﯾﺪﻩ ﺩﯾﻮﺍﻥ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﻣﻠﮏ ﺍﻟﺸﻌﺮﺍﯼ ﺑﻬﺎﺭ ﺩﺭ ﻓﺮﻣﺖ ‪PDF‬‬

‫]‪[3‬‬

‫ﻣﺮﺍﺟﻊ‬ ‫]‪[1‬‬ ‫]‪[2‬‬ ‫]‪[3‬‬ ‫]‪[4‬‬

‫‪http://www.bahar.fr‬‬ ‫‪http://www.farsnews.net/newstext.php?nn=8508260150‬‬ ‫‪http://www.peiknet.com/1387/hafteh/102/31BAHAR.htm‬‬ ‫‪http://www.4shared.com/file/24178922/88b1be60/247-Goziedeh_Dievan_malek_o_shoaraye_bahar.html‬‬

‫ﺍﯾﺮﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍ‬

‫‪15‬‬

‫ﺍﯾﺮﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍ‬ ‫ﺍﯾﺮﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍ‬

‫ﺯﺍﺩﺭﻭﺯ‬

‫‪) ۱۲۹۱‬ﻗﻤﺮﯼ(‬ ‫‪) ۱۸۷۴‬ﻣﯿﻼﺩﯼ(‬ ‫ﺗﺒﺮﯾﺰ‬

‫ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ ‪ ۲۷‬ﺷﻌﺒﺎﻥ ‪) ۱۳۴۳‬ﻗﻤﺮﯼ(‬ ‫ﺳﻮﻡ ﻓﺮﻭﺭﺩﯾﻦ ‪۱۳۰۴‬‬ ‫‪) ۱۹۲۶‬ﻣﯿﻼﺩﯼ(‬ ‫ﺧﯿﺎﺑﺎﻥ ﺍﯾﺮﺍﻥ )ﻋﯿﻦﺍﻟﺪﻭﻟﻪ(‪ ،‬ﺧﯿﺎﺑﺎﻥ‬ ‫ﭘﻬﻠﻮﯼ‬ ‫ﺑﺎﺯﺍﺭﭼﻪ ﺳﻘﺎﺑﺎﺷﯽ ﺗﻬﺮﺍﻥ‬ ‫ﺳﮑﺘﻪ ﻗﻠﺒﯽ‬ ‫ﺁﺭﺍﻣﮕﺎﻩ‬

‫ﮔﻮﺭﺳﺘﺎﻥ ﻇﻬﯿﺮﺍﻟﺪﻭﻟﻪ‪ ،‬ﺷﻤﯿﺮﺍﻥ‬

‫ﻣﻠﯿﺖ‬

‫ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ‬

‫ﭘﯿﺸﻪ‬

‫ﺷﺎﻋﺮ‪ ،‬ﺳﺒﮏ ﻫﺰﻟﯿﺎﺕ‬

‫ﻟﻘﺐ‬

‫ﺟﻼﻝﺍﻟﻤﻤﺎﻟﮏ‪ ،‬ﻓﺨﺮﺍﻟﺸﻌﺮﺍ‬

‫ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ‬

‫ﺟﻌﻔﺮﻗﻠﯽ ﻣﯿﺮﺯﺍ‪ ،‬ﺧﺴﺮﻭﻣﯿﺮﺯﺍ‪ ،‬ﺭﺑﺎﺑﻪ‬

‫ﻭﺍﻟﺪﯾﻦ‬

‫ﻏﻼﻣﺤﺴﯿﻦﻣﯿﺮﺯﺍ‬

‫ﺍﯾﺮﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍ )‪ ۱۲۵۱‬ﺧﻮﺭﺷﯿﺪﯼ ﺗﺒﺮﯾﺰ]‪ ۲۲ - [1‬ﺍﺳﻔﻨﺪ ‪ ۱۳۰۴‬ﺧﻮﺭﺷﯿﺪﯼ ﺗﻬﺮﺍﻥ(]‪ [2‬ﻣﻠﻘﺐ ﺑﻪ »ﺟﻼﻝﺍﻟﻤﻤﺎﻟﮏ« ﻭ »ﻓﺨﺮﺍﻟﺸﻌﺮﺍ«‪ ،‬ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ‬ ‫ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﻣﺸﺮﻭﻃﯿﺖ )ﺍﻭﺍﺧﺮ ﺩﻭﺭﻩ ﻗﺎﺟﺎﺭ ﻭ ﺍﻭﺍﯾﻞ ﺩﻭﺭﻩ ﭘﻬﻠﻮﯼ(]‪ [3‬ﻭ ﺍﺯ ﭘﯿﺸﮕﺎﻣﺎﻥ ﺗﺠﺪﺩ ﺩﺭ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺑﻮﺩ‪ [4].‬ﺍﯾﺮﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐﻫﺎﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﺷﻌﺮ ﺳﺮﻭﺩﻩ ﻭ‬ ‫ﺍﺭﺯﺷﻤﻨﺪﺗﺮﯾﻦ ﺍﺷﻌﺎﺭﺵ ﻣﻀﺎﻣﯿﻦ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﯼ‪ ،‬ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﺍﺣﺴﺎﺳﯽ ﻭ ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﺷﻌﺮ ﺍﯾﺮﺝ ﺳﺎﺩﻩ ﻭ ﺭﻭﺍﻥ ﻭ ﮔﺎﻫﯽ ﺩﺭﺑﺮﮔﯿﺮﻧﺪﻩٔ ﻭﺍﮊﮔﺎﻥ ﻭ ﮔﻔﺘﺎﺭﻫﺎﯼ ﻋﺎﻣﯿﺎﻧﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ‬ ‫ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺍﻭ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻋﻤﯿﻘﯽ ﺑﺮ ﺷﻌﺮ ﺩﻭﺭﻩ ﻣﺸﺮﻭﻃﯿﺖ ﮔﺬﺍﺷﺖ‪.‬‬

‫ﺯﻧﺪﮔﯽ‬ ‫ﺍﻭ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺻﺪﺭﺍﻟﺸﻌﺮﺍ ﻏﻼﻣﺤﺴﯿﻦﻣﯿﺮﺯﺍ‪ ،‬ﻧﻮﻩٔ ﺍﯾﺮﺝ ﭘﺴﺮ ﻓﺘﺤﻌﻠﯽﺷﺎﻩ ﻭ ﻧﺘﯿﺠﻪٔ ﻓﺘﺤﻌﻠﯽ ﺷﺎﻩ ﻗﺎﺟﺎﺭ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺗﺤﺼﯿﻼﺗﺶ ﺩﺭ ﻣﺪﺭﺳﻪ ﺩﺍﺭﺍﻟﻔﻨﻮﻥ ﺗﺒﺮﯾﺰ ﺻﻮﺭﺕ ﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﺩﺭ‬ ‫ﻫﻤﺎﻥ ﻣﺪﺭﺳﻪ ﻣﻘﺪﻣﺎﺕ ﻋﺮﺑﯽ ﻭ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﺭﺍ ﺁﻣﻮﺧﺖ‪ .‬ﻭﻗﺘﯽ ﺍﻣﯿﺮﻧﻈﺎﻡ ﮔﺮﻭﺳﯽ ﻣﺪﺭﺳﻪ ﻣﻈﻔﺮﯼ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺗﺒﺮﯾﺰ ﺗﺎﺳﯿﺲ ﮐﺮﺩ‪ ،‬ﺍﯾﺮﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍ ﺳﻤﺖ ﻣﻌﺎﻭﻧﺖ ﺁﻥ ﻣﺪﺭﺳﻪ ﺭﺍ ﯾﺎﻓﺖ‬ ‫ﻭ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺳﻤﺖ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﻭﺭﻗﻪ )ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻧﺸﺮﯾﻪ ﺩﺍﻧﺸﺠﻮﯾﯽ ﺗﺒﺮﯾﺰ( ﺭﺍ ﺑﺮﻋﻬﺪﻩ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﻧﻮﺯﺩﻩﺳﺎﻟﮕﯽ ﻟﻘﺐ »ﺍﯾﺮﺝ ﺑﻦ ﺻﺪﺭﺍﻟﺸﻌﺮﺍ« ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﻟﯿﮑﻦ ﺑﺰﻭﺩﯼ ﺍﺯ‬ ‫ﺷﺎﻋﺮﯼ ﺩﺭﺑﺎﺭ ﮐﻨﺎﺭﻩ ﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﺑﻪ ﻣﺸﺎﻏﻞ ﺩﻭﻟﺘﯽ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﮐﺎﺭ ﺩﺭ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻓﺮﻫﻨﮓ )ﻣﻌﺎﺭﻑ ﺁﻥﺯﻣﺎﻥ( ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺍﺳﺘﺨﺪﺍﻡ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﮔﻤﺮﮎ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻭ ﭘﺲ‬ ‫ﺍﺯ ﻣﺸﺮﻭﻃﯿﺖ ﻫﻢ ﺩﺭ ﻣﺸﺎﻏﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺩﻭﻟﺘﯽ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﮐﺸﻮﺭ ﺩﺭ ﺳﻤﺖ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﺍﺭ ﺁﺑﺎﺩﻩ ﻭ ﻣﻌﺎﻭﻧﺖ ﺍﺳﺘﺎﻧﺪﺍﺭﯼ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ ﺧﺪﻣﺖ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺍﯾﺮﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍ ﺩﺭ ﭘﯽ ﯾﮏ‬ ‫ﺳﮑﺘﻪ ﻗﻠﺒﯽ ﺩﺭ ﻣﻨﺰﻟﯽ ﺩﺭ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ‪ .‬ﺍﯾﺮﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍ ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻥﻫﺎﯼ ﺗﺮﮐﯽ‪ ،‬ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ،‬ﻋﺮﺑﯽ ﻭ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﺗﺴﻠﻂ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﺭﻭﺳﯽ ﻧﯿﺰ ﻣﯽﺩﺍﻧﺴﺖ ﻭ ﺧﻂ ﻧﺴﺘﻌﻠﯿﻖ ﺭﺍ ﺧﻮﺏ‬ ‫]‪[10] [9] [8] [7] [6] [5‬‬ ‫ﻣﯽﻧﻮﺷﺖ‪ .‬ﺁﺭﺍﻡﮔﺎﻩ ﺍﯾﺮﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍ ﺩﺭ ﮔﻮﺭﺳﺘﺎﻥ ﻇﻬﯿﺮﺍﻟﺪﻭﻟﻪ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬

‫ﺍﯾﺮﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍ‬

‫‪16‬‬

‫ﺷﺨﺼﯿﺖ‬ ‫ﺍﯾﺮﺝ ﺑﻪ ﮔﺮﻭﻫﯽ ﺍﺯ ﺷﺎﻫﺰﺍﺩﮔﺎﻥ ﻗﺎﺟﺎﺭ ﺗﻌﻠﻖ ﺩﺍﺷﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺣﮑﻤﺮﺍﻧﯽ ﺑﺮ ﮐﺸﻮﺭ ﺳﻬﻢ ﻣﻮﺛﺮﯼ ﻧﺪﺍﺷﺘﻨﺪ ﻭﻟﯽ ﺑﺎ ﺍﯾﻦ ﻭﺟﻮﺩ‪ ،‬ﺗﻌﻠﻖ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻧﺴﺐ ﻭ ﺍﺷﺮﺍﻓﯿﺖ ﺧﻮﺩ‬ ‫ﺣﻔﻆ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺍﯾﺮﺝ ﻧﯿﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺪﺭﺵ ﺻﺪﺭﺍﻟﺸﻌﺮﺍ‪ ،‬ﮔﺎﻩ ﺩﭼﺎﺭ ﻓﻘﺮ ﻭ ﺗﻨﮕﺪﺳﺘﯽ ﻣﯽﺷﺪ ﻭ ﺍﺯ ﻫﻤﯿﻦ ﺭﻭ ﻫﻤﻔﮑﺮﯼ ﻭ ﻫﻤﺪﺭﺩﯼ ﺑﺎ ﺗﻬﯿﺪﺳﺘﺎﻥ ﻭ ﺭﻭﺡ ﺍﻋﺘﺮﺍﺽ ﺑﻪ‬ ‫ﻧﺎﺑﺮﺍﺑﺮﯼﻫﺎﯼ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺩﺭ ﻭﯼ ﺯﻧﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﻭ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﺧﺼﻠﺖ ﻭﻟﺨﺮﺟﯽ‪ ،‬ﺳﻔﺮﻫﺎﯼ ﻣﺪﺍﻭﻡ ﻭ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﮑﺮﺭ ﺷﻐﻞ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻼﻑ ﻣﯿﻞ ﺑﺎﻃﻨﯽ ﺧﻮﺩ ﮔﺎﻩ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﺑﻪ ﻣﺪﯾﺤﻪﺳﺮﺍﯾﯽ‬ ‫]‪[12] [11‬‬ ‫ﺍﻋﯿﺎﻥ ﻭ ﺍﺷﺮﺍﻑ ﻣﯽﺷﺪ ﻭﻟﯽ ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﻣﻼﯾﻢ ﺍﻣﺎ ﻣﻮﺛﺮ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﮐﺎﺭ ﺍﺑﺮﺍﺯ ﺩﻟﺘﻨﮕﯽ ﻭ ﺑﯿﺰﺍﺭﯼ ﻣﯽﮐﺮﺩ‪.‬‬ ‫ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺍﺯ ﻧﺰﺩﯾﮏ ﺑﺎ ﺍﯾﺮﺝ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪﺍﻧﺪ ﮐﻪ ﺍﻭ ﺩﺭ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺭﻭﺯﻣﺮﻩ ﻣﺮﺩﯼ ﻣﺘﯿﻦ ﻭ ﻣﻮﻗﺮ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﺩﺭ ﺟﻤﻊ ﺑﻪ ﻟﻔﻆ ﻗﻠﻢ ﺳﺨﻦ ﻣﯽﮔﻔﺘﻪ ﺍﻣﺎ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺣﻀﻮﺭ‬ ‫ﺩﺭ ﻣﺤﺎﻓﻞ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﻭ ﺩﺭ ﻣﯿﺎﻥ ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ‪ ،‬ﺍﯾﻦ ﺣﺮﯾﻢ ﺑﻪ ﯾﮑﺒﺎﺭﻩ ﺍﺯ ﻣﯿﺎﻥ ﻣﯽﺭﻓﺖ ﻭ ﺑﻪ ﺑﺬﻟﻪﮔﻮﯾﯽ ﻣﺒﺪﻝ ﻣﯽﺷﺪ‪ [13].‬ﯾﮏ ﭘﺮﻭﻓﺴﻮﺭ ﺧﺎﻭﺭﺷﻨﺎﺱ ﺭﻭﺳﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ‬ ‫]‪[3‬‬ ‫ﺣﯿﺎﺕ ﺍﯾﺮﺝ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻣﻼﻗﺎﺕ ﮐﺮﺩﻩ ﺩﺭ ﺑﺎﺭﻩ ﺍﻭ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬ ‫ﻣﺮﺩﯼ ﺑﻮﺩ ﺳﯿﺎﻩﺳﻮﺧﺘﻪ ﻭ ﻻﻏﺮﺍﻧﺪﺍﻡ ﻭ ﻣﺘﻮﺳﻂﺍﻟﻘﺎﻣﻪ ﻭ ﺩﺭ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﻭ ﮔﻔﺘﺎﺭ ﺷﮑﯿﺒﺎ ﻭ ﺑﺮﺩﺑﺎﺭ‪ .‬ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺍﯾﺮﺝ ﻭﻗﺘﯽ ﺧﻮﺩﺵ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﻣﯽﺧﻮﺍﻧﺪ‪ ،‬ﺟﺎﻥ ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪...‬‬

‫»‬

‫«‬

‫ﺩﯾﺪﮔﺎﻩ ﺳﯿﺎﺳﯽ‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﺎﺭ ﺍﺻﻠﯽ‪:‬‬

‫ﺍﯾﺮﺝ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻣﻠﮏﺍﻟﺸﻌﺮﺍ ﺑﻬﺎﺭ‪ ،‬ﺑﻠﻨﺪﺗﺮﯾﻦ ﺻﺪﺍﯼ ﺷﻌﺮ ﺩﻭﺭﻩٔ ﻣﺸﺮﻭﻃﻪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﻭ ﺑﺮ ﺧﻼﻑ ﺑﻬﺎﺭ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺯﺍﻭﯾﻪ ﻣﯿﻬﻦﭘﺮﺳﺘﯽ ﺑﻪ ﻣﺸﺮﻭﻃﻪ ﻣﯽﻧﮕﺮﯾﺴﺖ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﺩﯾﺪﮔﺎﻩ‬ ‫ﯾﮏ ﺑﻮﺭﮊﻭﺍﯼ ﺍﺷﺮﺍﻓﯽ‪ ،‬ﻣﻨﺘﻘﺪ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻮﺩ‪ [14].‬ﻭ ﺿﻤﻦ ﺁﻧﮑﻪ ﺗﻮﺩﻩ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﻓﺎﻗﺪ ﺷﻌﻮﺭ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻭ ﺩﺭﮎ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﯽﺩﺍﻧﺴﺖ‪ ،‬ﺩﻭﺭﯼ ﺍﺯ ﺧﻄﺮ ﺩﺭ ﺍﻓﺘﺎﺩﻥ ﺑﺎ‬ ‫]‪[15‬‬ ‫ﻗﺪﺭﺗﻤﻨﺪﺍﻥ ﻭ ﭘﯿﺮﻭﯼ ﺍﺯ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ ﺗﺠﻮﯾﺰ ﻣﯽﮐﺮﺩ‪.‬‬ ‫ﺭﻋﺎﯾﺎ ﺟﻤﻠﮕﯽ ﺑﯿﭽﺎﺭﮔﺎﻧﻨﺪ‬

‫ﮐﻪ ﺍﺯ ﻓﻘﺮ ﻭ ﻓﻨﺎ ﺁﻭﺍﺭﮔﺎﻧﻨﺪ‬

‫ﺗﻤﺎﻡ ﺍﺯ ﺟﻨﺲ ﮔﺎﻭ ﻭ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪﻧﺪ ﻧﻪ ﺁﺯﺍﺩﯼ ﻧﻪ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻣﯽﭘﺴﻨﺪﻧﺪ‬ ‫ﺑﺮﺍﯼ ﻫﻤﭽﻮ ﻣﻠﺖ ﻫﻤﭽﻮ ﻣﺮﺩﻡ‬

‫ﻧﺒﺎﯾﺪ ﮐﺮﺩ ﻋﻘﻞ ﺧﻮﯾﺶ ﺭﺍ ﮔﻢ‬

‫ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﻧﮑﻪ ﺍﯾﺮﺝ ﺑﻪ ﺷﺎﻫﺰﺍﺩﮔﯽ ﺧﻮﺩ ﻣﺒﺎﻫﺎﺕ ﻣﯽﮐﺮﺩ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺍﺑﯿﺎﺗﯽ ﻧﯿﺰ ﺩﺭ ﻧﻘﺪ ﻭ ﺑﺪﮔﻮﯾﯽ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ ﺷﺎﻩ ﻭ ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻩ ﺍﺯ ﻭﯼ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﯾﻦ ﺍﻭ‬ ‫ﻓﺎﺭﻍ ﺍﺯ ﺣﺐ ﻭ ﺑﻐﺾ ﻭ ﺗﻌﺼﺐ ﺑﯽﺟﺎ‪ ،‬ﻣﻨﺶ ﺭﻭﺷﻨﻔﮑﺮﯼ ﻭ ﺁﺯﺍﺩﺍﻧﺪﯾﺸﯽ ﺭﺍ ﭘﯿﺸﻪ ﺧﻮﺩ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺗﺎ ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻗﯿﺎﻡ ﮐﻠﻨﻞ ﻣﺤﻤﺪﺗﻘﯽﺧﺎﻥ ﭘﺴﯿﺎﻥ‪ ،‬ﺍﺯ ﻣﺸﺎﻭﺭﯾﻦ ﺍﻭ‬ ‫ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺭﻓﺖ‪ [16].‬ﺍﻭ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﮐﺎﺭﺍﻧﻪ‪ ،‬ﺩﺧﺎﻟﺖ ﺩﺭ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺭﺍ ﺗﺎ ﺟﺎﯾﯽ ﺗﺠﻮﯾﺰ ﻣﯽﮐﺮﺩ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺷﺨﺼﯽ ﻟﻄﻤﻪ ﻧﺨﻮﺭﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭ ﻋﯿﻦ ﺣﺎﻝ ﻋﻘﺎﯾﺪ ﻭﻃﻦﭘﺮﺳﺘﺎﻧﻪﺍﯼ‬ ‫]‪[15‬‬ ‫ﻧﯿﺰ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﺑﺮﻭﺯ ﻣﯽﺩﺍﺩ‪.‬‬

‫ﺍﯾﺮﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍ‬

‫‪17‬‬

‫ﺩﯾﺪﮔﺎﻩ ﻣﺬﻫﺒﯽ‬ ‫ﺍﯾﺮﺝ ﻣﻮﺿﻊ ﺳﺨﺘﯽ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺣﺠﺎﺏ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﯾﻦ ﻣﻮﺿﻊ ﺭﺍ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﺭﺍﺣﺘﯽ ﺩﺭ ﻗﻄﻌﻪ »ﮐﺎﺭﻭﺍﻧﺴﺮﺍ« ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺟﺎﯼﺟﺎﯼ ﺩﯾﻮﺍﻥ ﺍﯾﺮﺝ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﻣﻘﻮﻟﻪ‬ ‫ﺳﺨﻦ ﺭﻓﺘﻪ ﻭ ﻫﻤﯿﻦ ﻣﻮﺿﻊ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺩﻭ ﮔﺮﻭﻩ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ‪ ،‬ﺑﺎ ﺍﯾﺮﺝ ﻭ ﺍﻓﮑﺎﺭ ﺍﻭ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ :‬ﮔﺮﻭﻫﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺩﻟﯿﻞ ﺗﻤﺎﯾﻼﺕ ﻣﺬﻫﺒﯽ ﺑﺎ ﺍﯾﺮﺝ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺍﺻﻮﻟﯽ ﻭ ﻋﻘﯿﺪﺗﯽ‬ ‫ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﻭ ﮔﺮﻭﻫﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻟﺤﺎﻅ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﻓﺮﺻﺘﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺿﺮﺑﻪ ﺯﺩﻥ ﺑﻪ ﺍﻭ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮﺣﺎﻝ ﺑﺎ ﺭﻭﯼ ﮐﺎﺭ ﺁﻣﺪﻥ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻏﯿﺮ ﻣﺬﻫﺒﯽ ﺭﺿﺎ ﺷﺎﻩ‪ ،‬ﮔﺮﻭﻩ ﺩﻭﻡ ﺍﺯ‬ ‫]‪[17‬‬ ‫ﺟﻤﻊ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎﻥ ﺟﺪﺍ ﺷﺪﻩ ﻭ ﻃﺮﻓﺪﺍﺭ ﺍﻭ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺧﻂ ﻧﺴﺘﻌﻠﯿﻖ ﺍﯾﺮﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍ‬

‫ﺩﺭ ﺳﺮﺩﺭ ﮐﺎﺭﻭﺍﻧﺴﺮﺍﯾﯽ‬

‫ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺯﻧﯽ ﺑﻪ ﮔﭻ ﮐﺸﯿﺪﻧﺪ‬

‫ﺍﺭﺑﺎﺏ ﻋﻤﺎﯾﻢ ﺍﯾﻦ ﺧﺒﺮ ﺭﺍ‬

‫ﺍﺯ ﻣﺨﺒﺮ ﺻﺎﺩﻗﯽ ﺷﻨﯿﺪﻧﺪ‬

‫ﮔﻔﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻭﺍ ﺷﺮﯾﻌﺘﺎ‪ ،‬ﺧﻠﻖ‬

‫ﺭﻭﯼ ﺯﻥ ﺑﯽ ﻧﻘﺎﺏ ﺩﯾﺪﻧﺪ‬

‫ﺁﺳﯿﻤﻪ ﺳﺮ ﺍﺯ ﺩﺭﻭﻥ ﻣﺴﺠﺪ‬

‫ﺗﺎ ﺳﺮﺩﺭ ﺁﻥ ﺳﺮﺍ ﺩﻭﯾﺪﻧﺪ‬

‫ﺍﯾﻤﺎﻥ ﻭ ﺍﻣﺎﻥ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺮﻕ‬

‫ﻣﯽﺭﻓﺖ ﮐﻪ ﻣﻮﻣﻨﯿﻦ ﺭﺳﯿﺪﻧﺪ‬

‫ﺍﯾﻦ ﺁﺏ ﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﺁﻥ ﯾﮑﯽ ﺧﺎﮎ‬

‫ﯾﮏ ﭘﯿﭽﻪ ﺯ ﮔﻞ ﺑﺮ ﺍﻭ ﺑﺮﯾﺪﻧﺪ‬

‫ﻧﺎﻣﻮﺱ ﺑﻪ ﺑﺎﺩ ﺭﻓﺘﻪﺍﯼ ﺭﺍ‬

‫ﺑﺎ ﯾﮏ ﺩﻭ ﺳﻪ ﻣﺸﺖ ﮔﻞ ﺧﺮﯾﺪﻧﺪ‬

‫ﭼﻮﻥ ﺷﺮﻉ ﻧﺒﯽ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﺧﻄﺮ ﺟﺴﺖ ﺭﻓﺘﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺁﺭﻣﯿﺪﻧﺪ‬ ‫ﻏﻔﻠﺖ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺧﻠﻖ ﻭﺣﺸﯽ‬

‫ﭼﻮﻥ ﺷﯿﺮ ﺩﺭﻧﺪﻩ ﻣﯽﺟﻬﯿﺪﻧﺪ‬

‫ﺑﯽ ﭘﯿﭽﻪ ﺯﻥ ﮔﺸﺎﺩﻩ ﺭﻭ ﺭﺍ‬

‫ﭘﺎﭼﯿﻦ ﻋﻔﺎﻑ ﻣﯽﺩﺭﯾﺪﻧﺪ‬

‫ﻟﺒﻬﺎﯼ ﻗﺸﻨﮓ ﺧﻮﺷﮕﻠﺶ ﺭﺍ‬

‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﺒﺎﺕ ﻣﯽﻣﮑﯿﺪﻧﺪ‬

‫ﺑﺎﻟﺠﻤﻠﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﺮﺩﻡ ﺷﻬﺮ‬

‫ﺩﺭ ﺑﺤﺮ ﮔﻨﺎﻩ ﻣﯽﺗﭙﯿﺪﻧﺪ‬

‫ﺩﺭﻫﺎﯼ ﺑﻬﺸﺖ ﺑﺴﺘﻪ ﻣﯽﺷﺪ‬

‫ﻣﺮﺩﻡ ﻫﻤﻪ ﻣﯽﺟﻬﻨﻤﯿﺪﻧﺪ‬

‫ﻣﯽ ﮔﺸﺖ ﻗﯿﺎﻣﺖ ﺁﺷﮑﺎﺭﺍ‬

‫ﯾﮑﺒﺎﺭﻩ ﺑﻪ ﺻﻮﺭ ﻣﯽﺩﻣﯿﺪﻧﺪ‬

‫ﺍﯾﺮﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍ‬

‫‪18‬‬ ‫ﻃﯿﺮ ﺍﺯ ﻭﮐﺮﺍﺕ ﻭ ﻭﺣﺶ ﺍﺯ ﺟﺤﺮ‬

‫ﺍﻧﺠﻢ ﺯ ﺳﭙﻬﺮﻣﯽ ﺭﻣﯿﺪﻧﺪ‬

‫ﺍﯾﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﯿﺶ ﺧﺎﻟﻖ ﻭ ﺧﻠﻖ‬

‫ﻃﻼﺏ ﻋﻠﻮﻡ ﺭﻭ ﺳﻔﯿﺪﻧﺪ‬

‫ﺑﺎ ﺍﯾﻦ ﻋﻠﻤﺎ ﻫﻨﻮﺯ ﻣﺮﺩﻡ‬

‫ﺍﺯ ﺭﻭﻧﻖ ﻣﻠﮏ ﻧﺎﺍﻣﯿﺪﻧﺪ‬ ‫]‪[18‬‬

‫ﺍﯾﻦ ﺷﺎﻋﺮ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺯ ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﮔﯽ ﮐﺸﻮﺭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﻋﻤﻞ ﮔﺮﻭﻫﯽ ﺍﺯ ﺭﻭﺣﺎﻧﯿﻮﻥ ﻭ ﺭﻭﺿﻪﺧﻮﺍﻧﺎﻥ ﻣﯽﺩﺍﻧﺴﺖ‪ .‬ﺍﻭ ﻏﺰﻟﯽ ﺩﺭ ﻫﺠﻮ ﺷﯿﺦ ﻓﻀﻞﺍﻟﻠﻪ ﻧﻮﺭﯼ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬ ‫]‪[19‬‬ ‫ﻭ ﻋﻠﯿﺮﻏﻢ ﺍﯾﻨﮑﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﯾﮏ ﺷﺎﻋﺮ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻧﻤﯽ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺍﻭ ﻣﻮﺿﻊﮔﯿﺮﯼ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺩﯾﺪﮔﺎﻩ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬ ‫ﺍﯾﺮﺝ ﻣﻨﺘﻘﺪ ﺍﻭﺿﺎﻉ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺳﻨﺘﯽ ﺯﻣﺎﻥ ﺧﻮﯾﺶ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﻭ ﺑﻪ ﺭﺍﺣﺘﯽ ﺑﺎ ﺯﺑﺎﻥ ﻣﻄﺎﯾﺒﻪ ﻭ ﻃﻨﺰ‪ ،‬ﺍﺯ ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺯ ﺭﺳﻮﻡ ﺍﯾﺮﺍﻧﯿﺎﻥ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪﻥ ﺩﺭ ﺟﻠﻮﯼ ﭘﺎﯼ ﺍﺷﺨﺎﺹ ﻫﻨﮕﺎﻡ‬ ‫]‪[20‬‬ ‫ﻭﺭﻭﺩ ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ( ﺍﻧﺘﻘﺎﺩ ﻣﯽﮐﺮﺩ‪.‬‬ ‫ﻧﺎﻡ ﺍﯾﻦ ﺭﻡ ﺭﺍ ﭼﻮ ﻧﺎﺩﺍﻧﺎﻥ ﺍﺩﺏ ﺑﻨﻬﺎﺩﻩﺍﻧﺪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﺻﺎﺣﺒﺎﻥ ﺳﯿﻢ ﻭ ﺯﺭ ﺭﻡ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‬ ‫ﮔﺮ ﻭﺯﯾﺮﯼ ﺍﺯ ﺩﺭ ﺁﯾﺪ ﺭﻡ ﻣﻔﺼﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺩﯾﮕﺮ ﺁﻧﺠﺎ ﺍﻫﻞ ﻣﺠﻠﺲ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺭﻡ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‬

‫ﺍﻭ ﺍﮔﺮﭼﻪ ﺩﺭ ﺧﺼﻮﺹ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﮐﺎﺭﮔﺮ ﻭ ﮐﺎﺭﻓﺮﻣﺎ ﺑﺎ ﺩﯾﮕﺮ ﺷﻌﺮﺍﯼ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺧﻮﯾﺶ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﻓﺮﺧﯽ ﯾﺰﺩﯼ‪ ،‬ﻣﯿﺮﺯﺍﺩﻩ ﻋﺸﻘﯽ ﻭ ﻋﺎﺭﻑ ﻗﺰﻭﯾﻨﯽ ﻫﻤﮑﻼﻡ ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ‬ ‫]‪[21‬‬ ‫ﺧﺼﻮﺹ ﺍﺯ ﭼﺎﺭﭼﻮﺏ ﺭﻓﻊ ﺗﮑﻠﯿﻒ ﻓﺮﺍﺗﺮ ﻧﺮﻓﺘﻪ ﻭ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﮐﺒﺮ ﻭ ﻏﺮﻭﺭ ﮐﺎﺭﻓﺮﻣﺎ ﺍﯾﺮﺍﺩ ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﺑﻪ ﻋﻤﻖ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﺑﯽﺭﺣﻤﺎﻧﻪ ﺍﺳﺘﺜﻤﺎﺭﯼ ﺑﯽﺗﻮﺟﻪ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ ﺁﻧﮑﻪ ﺍﯾﺮﺝ )ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎ ﻣﺨﺒﺮﺍﻟﺴﻠﻄﻨﻪ ﻫﺪﺍﯾﺖ( ﺍﺯ ﺍﻭﻟﯿﻦ ﺷﺎﻋﺮﺍﻧﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﻌﺮﯼ ﺭﺍ ﺑﻄﻮﺭ ﺧﺎﺹ ﺑﺮﺍﯼ ﮐﻮﺩﮐﺎﻥ ﺳﺮﻭﺩﻩ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﺁﺛﺎﺭ ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ ﺍﯾﻨﮕﻮﻧﻪ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﮐﻮﺩﮎ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ‬ ‫ﭘﺮﻭﯾﻦ ﺍﻋﺘﺼﺎﻣﯽ ﻭ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﺻﻤﺪ ﺑﻬﺮﻧﮕﯽ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﺟﺪﯼ ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﮐﺸﯿﺪﻩ ﺷﺪ‪ [22].‬ﺁﺛﺎﺭ ﺍﯾﺮﺝ ﺍﺯ ﺍﻭﻟﯿﻦ ﺩﻭﺭﻩ ﯾﮑﺴﺎﻥ ﺷﺪﻥ ﮐﺘﺎﺏﻫﺎﯼ ﺩﺭﺳﯽ ﺩﺭ ﺍﯾﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺩﺭ‬ ‫]‪[23‬‬ ‫ﮐﺘﺎﺏﻫﺎﯼ ﺩﺭﺳﯽ ﭼﺎﭖ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫]‪[24‬‬

‫ﺍﯾﺮﺝ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺍﺯﺟﻤﻠﻪ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻣﺮﺩﺍﻧﯽ ﺩﺭ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎﯼ ﺣﺎﻣﯽ ﺣﻘﻮﻕ ﺯﻧﺎﻥ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﯾﺎﺩﻭﺍﺭﻩ‬ ‫ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺯ ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ ﻭ ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ ﻫﻢﺩﻭﺭﻩ ﺑﺎ ﺍﯾﺮﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬ ‫ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﯿﻦ ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ ﻭ ﻭﺣﯿﺪ ﺩﺳﺘﮕﺮﺩﯼ‪ ،‬ﺩﺭ ﺳﻮﮒ ﺍﻭ‬ ‫ﺍﺷﻌﺎﺭﯼ ﺳﺮﻭﺩﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﻗﻄﻌﻪ ﺯﯾﺮ ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﺩﻭ ﻗﻄﻌﻪﺍﯼ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ‬ ‫]‪[25‬‬ ‫ﻣﻠﮏﺍﻟﺸﻌﺮﺍ ﺑﻬﺎﺭ ﺑﻪ ﯾﺎﺩ ﺍﯾﺮﺝ ﺳﺮﻭﺩﻩﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺁﺭﺍﻡﮔﺎﻩ ﺍﯾﺮﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍ‬

‫ﺍﯾﺮﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍ‬

‫‪19‬‬

‫ﺍﯾﺮﺟﺎ ﺭﻓﺘﯽ ﻭ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺗﻮ ﻣﺎﻧﺪ ﮐﻮﭺ ﮐﺮﺩﯼ ﺗﻮ ﻭ ﺁﺛﺎﺭ ﺗﻮ ﻣﺎﻧﺪ‬ ‫ﺑﻌﺪ ﻋﻤﺮﯼ ﺩﻝ ﯾﺎﺭﺍﻥ ﺑﺮﺩﻥ‬

‫ﺩﻝ ﻣﺎ ﺳﻮﺧﺘﯽ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﻣﺮﺩﻥ‬

‫ﻗﻠﻢ ﺷﺎﻋﺮﯼ ﺍﺯ ﮐﺎﺭ ﺍﻓﺘﺎﺩ‬

‫ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﺯ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺍﻓﺘﺎﺩ‬

‫ﺑﯽ ﺗﻮ ﺭﻧﺪﯼ ﻭ ﻧﻈﺮﺑﺎﺯﯼ ﻣﺮﺩ ﺭﺍﺳﺘﯽ ﺳﻌﺪﯼ ﺷﯿﺮﺍﺯﯼ ﻣﺮﺩ‬

‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻗﻤﺮﺍﻟﻤﻠﻮﮎ ﻭﺯﯾﺮﯼ ﺩﺭ ﺭﺛﺎﯼ ﺍﯾﺮﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍ ﺗﺮﺍﻧﻪ »ﺍﻣﺎﻥ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﺩﻝ« ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﺳﻪﮔﺎﻩ ﺧﻮﺍﻧﺪﻩﺍﺳﺖ‪ [27] [26].‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻧﯽﺩﺍﻭﻭﺩ‪ ،‬ﺍﯾﺮﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍ ﭼﻨﺪﯼ‬ ‫ﺩﺭ ﺟﻮﺍﻧﯽ ﻭﺍﻟﻪ ﻗﻤﺮ ﺑﻮﺩ‪ [28].‬ﺑﻮﻟﻮﺍﺭﯼ ﺩﺭ ﺷﻬﺮ ﻣﺸﻬﺪ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺍﯾﺮﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍ ﻧﺎﻡﮔﺬﺍﺭﯼ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۸۸‬ﺑﻪ ﺩﻟﯿﻞ ﺁﻧﭽﻪ »ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻣﺴﺘﻬﺠﻦ« ﺍﯾﺮﺝ ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﺷﺪ‪،‬‬ ‫]‪[30] [29‬‬ ‫ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﺎﻡ ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻘﺪ ﺍﯾﺮﺝ‬ ‫ﺍﯾﺮﺝ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻭ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﻭ ﺑﺎ ﺁﻧﮑﻪ ﺑﻪ ﻣﯿﺰﺍﻥ ﻣﺠﺎﺯ ﺑﻮﺩﻥ ﻭﺭﻭﺩ ﻫﺰﻝ ﺑﻪ ﺣﻮﺯﻩ ﻋﻔﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺯﺑﺎﻥ ﺁﺷﻨﺎ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺑﻪ ﻭﻓﻮﺭ ﺍﺯ ﻣﻌﺎﻧﯽ‬ ‫ﺯﺷﺖ‪ ،‬ﺍﻟﻔﺎﻅ ﺭﮐﯿﮏ ﻭ ﻣﻀﺎﻣﯿﻦ ﻣﺴﺘﻬﺠﻦ ﺩﺭ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﯾﻨﮕﻮﻧﻪ ﻭﺍﮊﻩﻫﺎ ﭼﻨﺎﻥ ﺯﯾﺎﺩ ﺩﺭ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺍﻭ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﺑﺮﺧﯽ‬ ‫]‪[31‬‬ ‫ﮐﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ‪ ،‬ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻥ ﺩﯾﻮﺍﻥ ﺍﯾﺮﺝ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﺳﺘﺮﺱ ﮐﻮﺩﮐﺎﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩ‪.‬‬ ‫ﺍﻓﺰﻭﻥﺑﺮ ﺍﯾﻨﮕﻮﻧﻪ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﻭ ﮐﻠﻤﺎﺕ ﺭﮐﯿﮏ‪ ،‬ﺷﻌﺮ ﺍﯾﺮﺝ ﺑﺎ ﻫﻤﻪ ﭘﺨﺘﮕﯽ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﻓﻦ ﺷﻌﺮ ﻧﯿﺰ ﺧﺎﻟﯽ ﺍﺯ ﺍﺷﮑﺎﻝ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﻧﻮﺍﻗﺺ ﭼﻨﯿﻦ ﺍﺳﺖ‪:‬‬

‫]‪[32‬‬

‫• ﺍﺳﻘﺎﻁ ﺣﺮﻑ »ﻋﯿﻦ« ﺑﺪﻝ ﺍﺯ ﺍﺳﻘﺎﻁ »ﻫﻤﺰﻩ« ﺩﺭ ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺑﯿﺎﺕ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺍﺳﻘﺎﻁ ﻋﯿﻦ ﺩﺭ ﮐﻠﻤﻪ »ﻋﺮﺿﻪ« ﺩﺭ ﺑﯿﺖ ﺯﯾﺮ‪:‬‬ ‫ﺍﻋﯿﺎﺩ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﮐﻪ ﻣﺪﯾﺢ ﻋﺮﺿﻪ ﻧﻤﻮﺩﻡ ﺍﯾﻨﺠﺎ ﺑﺪﯼ‪ ،‬ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻧﺪﺍﻧﻢ ﺑﮑﺠﺎﯾﯽ؟‬

‫• ﺟﻤﻊ ﺑﺴﺘﻦ ﮐﻠﻤﺎﺕ ﻋﺮﺑﻲ ﺑﺎ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﻓﺎﺭﺳﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﻠﻤﻪ »ﻣﺴﺘﻤﻨﺪﯾﻦ« ﺩﺭ ﺑﯿﺖ ﺯﯾﺮ‪:‬‬ ‫ﻧﻪ ﺷﺎﻧﻪ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﮐﻪ ﺁﻥ ﮔﯿﺴﻮﺍﻥ ﺑﻬﻢ ﻣﯽﺩﻭﺧﺖ ﮐﻠﯿﺪ ﻣﺤﺒﺲ ﺩﻟﻬﺎﯼ »ﻣﺴﺘﻤﻨﺪﯾﻦ« ﺑﻮﺩ‬

‫• ﻭﺍﺭﺩ ﮐﺮﺩﻥ ﮐﻠﻤﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺟﻮﺍﺯ ﻭﺭﻭﺩ ﺑﻪ ﺷﻌﺮ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ »ﻓﻘﻂ« ﺩﺭ ﺷﻌﺮ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪.‬‬ ‫• ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﮑﺮﺭ ﺍﺯ ﺳﺎﺭﻭﺝﻫﺎﯼ ﺍﺩﺑﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ »ﻣﺮ« ﻭ »ﺍﯾﺪﻭﻥ« ﺑﻪ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺷﻌﺮﯼ‬

‫ﺁﺛﺎﺭ‬ ‫ﺁﺛﺎﺭ ﺍﯾﺮﺝ ﺭﺍ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﺩﻭ ﺑﺨﺶ ﭘﯿﺶ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣﺸﺮﻭﻃﻪ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺩﻭﺭﻩ ﭘﯿﺶ ﺍﺯ ﻣﺸﺮﻭﻃﻪ ﺍﻭ ﮐﻪ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺟﻮﺍﻧﯽ ﺍﻭﺳﺖ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻗﺼﺎﯾﺪﯼ ﺩﺭ‬ ‫ﺳﺘﺎﯾﺶ ﺭﺟﺎﻝ ﺯﻣﺎﻥ ﻭ ﺑﺰﺭﮔﺎﻥ ﻗﺎﺟﺎﺭ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺨﺶ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﺩﺳﺘﻪ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺍﯾﺮﺝ ﺍﻣﺮﻭﺯﻩ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺩﻭﺭﻩ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣﺸﺮﻭﻃﻪ ﺍﯾﺮﺝ ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ‬ ‫ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﻫﺎﯼ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ ﻣﻀﺎﻣﯿﻦ ﺑﮑﺮ ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺍﺩﺑﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮﯼ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ [8] [34] [33] .‬ﺑﺨﺸﯽ ﺍﺯ ﺁﺛﺎﺭ ﻣﻨﻈﻮﻡ ﻭﯼ‪ ،‬ﺩﺭ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺑﻘﺎﺕ ﺍﺩﺑﯽ‬ ‫)ﻣﻄﺮﻭﺣﻪ( ﺍﻧﺠﻤﻦﻫﺎﯼ ﺷﻌﺮﺍ ﻭ ﯾﺎ ﻧﺸﺮﯾﺎﺕ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺍﺩﺑﯽ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻗﻄﻌﺎﺕ »ﺩﻝ ﻣﺎﺩﺭ« ﻭ »ﻫﺪﯾﻪ ﻋﺎﺷﻖ« ﺩﺭ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﻣﻄﺮﻭﺣﻪﻫﺎﯼ ﻣﺠﻼﺕ »ﺍﯾﺮﺍﻧﺸﻬﺮ« ﻭ »ﺍﻗﺪﺍﻡ«‬ ‫]‪[35‬‬ ‫ﺳﺮﻭﺩﻩ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺑﯽﻧﻈﯿﺮ ﺍﯾﺮﺝ ﺍﺯ ﺯﺑﺎﻥ ﺳﺎﺩﻩ ﻭ ﺧﺮﻭﺝ ﺍﻭ ﺍﺯ ﭼﺎﺭﭼﻮﺏﻫﺎ ﻭ ﻗﺎﻟﺐﻫﺎﯼ ﺭﺍﯾﺞ ﺩﺭ ﺷﻌﺮ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪﻩ ﺗﺎ ﺷﻌﺮ ﺍﻭ‪ ،‬ﺟﺎﯾﮕﺎﻩ ﻭﯾﮋﻩﺍﯼ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ ﻫﻢ‬ ‫ﺩﻭﺭﻩ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺑﯿﺎﺑﺪ‪ .‬ﺍﻭ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﯾﻨﮑﻪ ﭘﺎ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻫﻨﺠﺎﺭﻫﺎﯼ ﭘﺬﺑﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺭﺍﯾﺞ ﺷﻌﺮ ﺩﻭﺭﻩ ﺧﻮﺩ ﻓﺮﺍﺗﺮ ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻌﺎﻧﯽ ﻭ ﻣﻀﺎﻣﯿﻦ ﺟﺪﯾﺪ ﻭ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻭﺍﻗﻊ‬ ‫ﮔﺮﺍﯾﺎﻧﻪﺍﯼ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺷﻌﺮ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺩﺍﺧﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺍﯾﺠﺎﺩ ﻓﻀﺎﯼ ﺟﺪﯾﺪ ﺍﺩﺑﯽ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﭘﺮﻫﯿﺰ ﺍﺯ ﺍﻏﺮﺍﻕﻫﺎﯼ ﻏﯿﺮ ﺿﺮﻭﺭﯼ ﺭﺍﯾﺞ ﺩﺭ ﺷﻌﺮ ﻣﻌﺎﺻﺮﯾﻦ ﻭ‬ ‫ﻧﺰﺩﯾﮑﯽ ﻫﺮﭼﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻭﺍﻗﻌﯿﺎﺕ ﺭﻭﺯﻣﺮﻩ‪ ،‬ﺍﺯ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎﺕ ﺷﻌﺮ ﺍﻭ ﺍﺳﺖ‪ [36].‬ﺁﺛﺎﺭ ﻭ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺍﯾﺮﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍ ﻣﺸﺘﻤﻞ ﺑﺮ ﻏﺰﻟﯿﺎﺕ‪ ،‬ﻗﺼﺎﯾﺪ‪ ،‬ﻗﻄﻌﺎﺕ ﻭ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﻣﺜﻨﻮﯼ ﺍﺯﺟﻤﻠﻪ‬ ‫ﻣﺜﻨﻮﯼ ﺯﻫﺮﻩ ﻭ ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ ﻭ ﻣﺜﻨﻮﯼ ﻋﺎﺭﻑﻧﺎﻣﻪﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺍﯾﺮﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍ‬

‫‪20‬‬

‫ﻣﺜﻨﻮﯼ ﻋﺎﺭﻑﻧﺎﻣﻪ‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﺎﺭ ﺍﺻﻠﯽ‪:‬‬

‫ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻧﮕﯿﺰﻩ ﺳﺮﻭﺩﻥ ﻋﺎﺭﻑ ﻧﺎﻣﻪ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺭﻭﺍﯾﺖ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ ﺍﯾﺮﺝ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﮐﻪ ﻋﺎﺭﻑ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﻭﺭﻭﺩ ﺑﻪ ﻣﺸﻬﺪ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻝ ﺍﻭ ﺑﯿﺎﯾﺪ ﻭ ﻣﯿﻬﻤﺎﻧﺶ ﺷﻮﺩ ﮐﻪ‬ ‫ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺍﯾﻦ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﻧﻤﯽﺍﻓﺘﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﻭﺭﻭﺩ ﺍﯾﺮﺝ‪ ،‬ﻋﺎﺭﻑ ﮐﻪ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﺑﺮ ﻧﺼﺐ ﺩﮐﻮﺭﻫﺎﯼ ﮐﻨﺴﺮﺕ ﺑﻮﺩﻩ‪ ،‬ﺍﻋﺘﻨﺎﯼ ﭼﻨﺪﺍﻧﯽ ﺑﻪ ﺍﻭ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪.‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﮔﻔﺘﻪ‬ ‫ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻋﺎﺭﻑ ﻗﺰﻭﯾﻨﯽ ﺩﺭ ﺑﺎﻍ ﻣﻠﯽ ﻣﺸﻬﺪ ﺷﻌﺮﯼ ﺧﻮﺍﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺍﯾﻦ ﺑﯿﺖ ﺧﺘﻢ ﻣﯽﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻮ ﺟﻐﺪ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻭﯾﺮﺍﻧﻪﻫﺎﯼ ﺷﺎﻩ ﻋﺒﺎﺱ ﻧﺸﺴﺖ »ﻋﺎﺭﻑ« ﻭ ﻟﻌﻨﺖ ﺑﻪ ﺭﻭﺡ ﺧﺎﻗﺎﻥ ﮐﺮﺩ‬

‫ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﺍﯾﺮﺝ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻧﻮﺍﺩﮔﺎﻥ ﻓﺘﺤﻌﻠﯽﺷﺎﻩ )ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺑﻪ ﺧﺎﻗﺎﻥ( ﻣﯽﺩﺍﻧﺴﺖ ﻭ ﺍﺯ ﻃﺮﻓﯽ ﺑﺎ ﻣﺸﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻋﺎﺭﻑ ﺩﺭ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﺍﺯ ﺳﯿﺪ ﺿﯿﺎءﺍﻟﺪﯾﻦ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽ ﻣﻮﺍﻓﻖ‬ ‫]‪[37‬‬ ‫ﻧﺒﻮﺩ‪ ،‬ﮐﻤﺮ ﺑﻪ ﺩﺷﻤﻨﯽ ﺑﺎ ﻋﺎﺭﻑ ﺑﺴﺖ ﻭ ﻣﺜﻨﻮﯼ ﻫﻔﺘﺼﺪ ﺑﯿﺘﯽ ﻋﺎﺭﻓﻨﺎﻣﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻫﺠﻮ ﺍﻭ ﺳﺮﻭﺩ‪.‬‬

‫ﻣﺜﻨﻮﯼ ﺯﻫﺮﻩ ﻭ ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﺎﺭ ﺍﺻﻠﯽ‪:‬‬

‫ﺯﻫﺮﻩ ﻭ ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ ﺑﺮﺩﺍﺷﺖ ﺁﺯﺍﺩﯼ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ ﻭﻧﻮﺱ ﻭ ﺁﺩﻭﻧﯿﺲ ﺍﺛﺮ ﻭﯾﻠﯿﺎﻡ ﺷﮑﺴﭙﯿﺮ‪ .‬ﺍﯾﻦ ﺍﺛﺮ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺳﺎﻟﻬﺎﯼ ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ ﻋﻤﺮ ﺍﯾﺮﺝ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺟﻬﺖ ﻧﺎﺗﻤﺎﻡ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﻭ‬ ‫]‪[38‬‬ ‫ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺍﺣﺘﻤﺎﻻ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﯿﺪ ﻋﺒﺪﺍﻟﺤﺴﯿﻦ ﺣﺴﺎﺑﯽ ﺗﮑﻤﯿﻞ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﭘﺎﻧﻮﯾﺲ‬ ‫]‪[1‬‬ ‫]‪[2‬‬ ‫]‪[3‬‬ ‫]‪[4‬‬ ‫]‪[5‬‬ ‫]‪[6‬‬ ‫]‪[7‬‬ ‫]‪[8‬‬ ‫]‪[9‬‬ ‫]‪[10‬‬ ‫]‪[11‬‬ ‫]‪[12‬‬ ‫]‪[13‬‬ ‫]‪[14‬‬ ‫]‪[15‬‬ ‫]‪[16‬‬ ‫]‪[17‬‬ ‫]‪[18‬‬ ‫]‪[19‬‬ ‫]‪[20‬‬ ‫]‪[21‬‬ ‫]‪[22‬‬ ‫]‪[23‬‬ ‫]‪[24‬‬ ‫]‪[25‬‬ ‫]‪[26‬‬ ‫]‪[27‬‬ ‫]‪[28‬‬ ‫]‪[29‬‬ ‫]‪[30‬‬ ‫]‪[31‬‬ ‫]‪[32‬‬

‫»ﺍﯾﺮﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍ ‪ -‬ﻗﻠﺐ ﻣﺎﺩﺭ ‪ -‬ﺩﺍﺩ ﻣﻌﺸﻮﻗﻪ ﺑﻪ ﻋﺎﺷﻖ ﭘﯿﻐﺎﻡ« )‪ .(P&http://www.persian-language.org/Adabiat/Poem.asp?ID=265‬ﺷﻮﺭﺍﯼ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﺯﺑﺎﻥ ﻭ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ .‬ﺑﺎﺯﺑﯿﻨﯽﺷﺪﻩ ﺩﺭ ‪۶‬‬ ‫ﻣﺮﺩﺍﺩ ‪.۱۳۸۹‬‬ ‫ﻣﺤﻤﺪﺟﻌﻔﺮ ﻣﺤﺠﻮﺏ‪» .‬ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺩﺭ ﺍﺣﻮﺍﻝ ﻭ ﺍﻓﮑﺎﺭ ﻭ ﺁﺛﺎﺭ ﻭ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺍﯾﺮﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍ ﻭ ﺧﺎﻧﺪﺍﻥ ﻭ ﻧﯿﺎﮐﺎﻥ ﺍﻭ«‪ .‬ﺩﺭ ﺩﯾﻮﺍﻥ ﮐﺎﻣﻞ ﺍﯾﺮﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍ‪ .‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﻧﺸﺮ ﺍﻧﺪﯾﺸﻪ‪ .۱۳۴۲ ،‬ﭘﻨﺠﺎﻩ ﻭ ﯾﮑﻢ‪.‬‬ ‫ﻋﻠﯽ ﺩﻫﺒﺎﺷﯽ‪» .‬ﺳﯿﺮﯼ ﺩﺭ ﺁﺛﺎﺭ ﺍﯾﺮﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍ« )‪ .(http://www.ibna.ir/vdcgtu9w.ak93u4prra.html‬ﻧﻘﻞ ﺍﺯ ﺧﺒﺮﮔﺰﺍﺭﯼ ﮐﺘﺎﺏ ﺍﯾﺮﺍﻥ‪ .‬ﺑﺎﺯﺑﯿﻨﯽﺷﺪﻩ ﺩﺭ ‪ ۶‬ﻣﺮﺩﺍﺩ ‪.۱۳۸۹‬‬ ‫‪.1969 ،The Middle East Journal . .The Influence of Europe on Literary Modernization in Iran .Mohammad'Ali Eslami-Nodushan‬‬ ‫ﻣﺤﻤﺪﺟﻌﻔﺮ ﻣﺤﺠﻮﺏ‪» .‬ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺩﺭ ﺍﺣﻮﺍﻝ ﻭ ﺍﻓﮑﺎﺭ ﻭ ﺁﺛﺎﺭ ﻭ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺍﯾﺮﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍ ﻭ ﺧﺎﻧﺪﺍﻥ ﻭ ﻧﯿﺎﮐﺎﻥ ﺍﻭ«‪ .‬ﺩﺭ ﺩﯾﻮﺍﻥ ﮐﺎﻣﻞ ﺍﯾﺮﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍ‪ .‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﻧﺸﺮ ﺍﻧﺪﯾﺸﻪ‪.۱۳۴۲ ،‬‬ ‫ﺍﯾﺮﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍ‪ ،‬ﻓﺮﺍﻧﮑﻔﻮﺭﺕ‪ :‬ﻧﺸﺮ ﺍﻟﺒﺮﺯ‪.۲۰۰۲/۱۳۸۱ ،‬‬ ‫»ﺍﯾﺮﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍ ‪ -‬ﻗﻠﺐ ﻣﺎﺩﺭ ‪ -‬ﺩﺍﺩ ﻣﻌﺸﻮﻗﻪ ﺑﻪ ﻋﺎﺷﻖ ﭘﯿﻐﺎﻡ« )‪ .(P&http://www.persian-language.org/Adabiat/Poem.asp?ID=265‬ﺷﻮﺭﺍﯼ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﺯﺑﺎﻥ ﻭ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ .‬ﺑﺎﺯﺑﯿﻨﯽﺷﺪﻩ ﺩﺭ ‪۶‬‬ ‫ﻣﺮﺩﺍﺩ ‪.۱۳۸۹‬‬ ‫ﻗﻨﺒﺮﻋﻠﯽ ﺭﻭﺩﮔﺮ‪» .‬ﺍﯾﺮﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍ« )‪ .(avaid=4186&http://www.cgie.org.ir/shavad.asp?id=123‬ﺩﺍﺋﺮﻩﺍﻟﻤﻌﺎﺭﻑ ﺑﺰﺭﮒ ﺍﺳﻼﻣﯽ‪ .‬ﺑﺎﺯﺑﯿﻨﯽﺷﺪﻩ ﺩﺭ ‪ ۶‬ﻣﺮﺩﺍﺩ ‪.۱۳۸۹‬‬ ‫ﺳﯿﺪ ﻫﺎﺩﯼ ﺣﺎﺋﺮﯼ‪» .‬ﻣﻘﺪﻣﻪ«‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻓﮑﺎﺭ ﻭ ﺁﺛﺎﺭ ﺍﯾﺮﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍ‪ .‬ﭼﺎﭖ ﺩﻭﻡ‪ .‬ﻧﺎﻡ ﺷﻬﺮ ﻣﺤﻞ ﭼﺎﭖ‪ :‬ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﺟﺎﻭﯾﺪﺍﻥ‪.37 .1366 ،‬‬ ‫»ﻣﺎﻫﻨﺎﻣﻪ »ﻭﺭﻗﻪ« ﺍﺭﮔﺎﻥ »ﺩﺍﺭﺍﻟﻔﻨﻮﻥ ﺗﺒﺮﯾﺰ«« )‪ .(http://museum.tbzmed.ac.ir/asnad.aspx‬ﻣﻮﺯﻩ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﻋﻠﻮﻡ ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺗﺒﺮﯾﺰ‪ .‬ﺑﺎﺯﺑﯿﻨﯽﺷﺪﻩ ﺩﺭ ‪ 11‬ﺷﻬﺮﯾﻮﺭ ‪.1389‬‬ ‫ﺑﻬﺪﺍﺩ ﺍﺭﺑﺎﺑﯽ‪ .‬ﻧﻨﮓ ﻭ ﻧﺎﻡ ﺷﺎﻋﺮ‪ .‬ﭼﺎﭖ ﭘﻮﯾﺎﻥ‪ .‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﻧﺸﺮ ﺁﺑﯽ‪۵ .۱۳۷۸ ،‬ﺗﺎ‪.ISBN 964-90664-5-4 .۱۳‬‬ ‫‪.:Poet and revolution: the impact of Iran's constitutional revolution on the social and literary outlook of the poets of the time .Sorour Soroudi‬‬ ‫‪.41 – Winter 1979): 3) Volume 12, Issue 1 ,1475-4819 Iranian Studies .‬‬ ‫ﻣﺤﻤﺪﺟﻌﻔﺮ ﻣﺤﺠﻮﺏ‪» .‬ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺩﺭ ﺍﺣﻮﺍﻝ ﻭ ﺍﻓﮑﺎﺭ ﻭ ﺁﺛﺎﺭ ﻭ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺍﯾﺮﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍ ﻭ ﺧﺎﻧﺪﺍﻥ ﻭ ﻧﯿﺎﮐﺎﻥ ﺍﻭ«‪ .‬ﺩﺭ ﺩﯾﻮﺍﻥ ﮐﺎﻣﻞ ﺍﯾﺮﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍ‪ .‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﻧﺸﺮ ﺍﻧﺪﯾﺸﻪ‪ .۱۳۴۲ ،‬ﺳﯽ ﻭ ﭘﻨﺠﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﺷﻔﯿﻌﯽﮐﺪﮐﻨﯽ‪» .‬ﺩﻭﺭﻩ ﻣﺸﺮﻭﻃﯿﺖ«‪ .‬ﺩﺭ ﺍﺩﻭﺍﺭ ﺷﻌﺮ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ .‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﺗﻮﺱ‪.۱۳۵۹ ،‬‬ ‫ﺑﻬﺪﺍﺩ ﺍﺭﺑﺎﺑﯽ‪ .‬ﻧﻨﮓ ﻭ ﻧﺎﻡ ﺷﺎﻋﺮ‪ .‬ﭼﺎﭖ ﭘﻮﯾﺎﻥ‪ .‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﻧﺸﺮ ﺁﺑﯽ‪ ۳۹ ،۳۶ .۱۳۷۸ ،‬ﻭ ‪.ISBN 964-90664-5-4 .۴۰‬‬ ‫ﺳﯿﺪ ﻫﺎﺩﯼ ﺣﺎﺋﺮﯼ‪» .‬ﻣﻘﺪﻣﻪ«‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻓﮑﺎﺭ ﻭ ﺁﺛﺎﺭ ﺍﯾﺮﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍ‪ .‬ﭼﺎﭖ ﺩﻭﻡ‪ .‬ﻧﺎﻡ ﺷﻬﺮ ﻣﺤﻞ ﭼﺎﭖ‪ :‬ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﺟﺎﻭﯾﺪﺍﻥ‪ ۵۳ .۱۳۶۶ ،‬ﻭ‪.۲۵۸‬‬ ‫ﻣﺤﻤﺪﺟﻌﻔﺮ ﻣﺤﺠﻮﺏ‪» .‬ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺩﺭ ﺍﺣﻮﺍﻝ ﻭ ﺍﻓﮑﺎﺭ ﻭ ﺁﺛﺎﺭ ﻭ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺍﯾﺮﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍ ﻭ ﺧﺎﻧﺪﺍﻥ ﻭ ﻧﯿﺎﮐﺎﻥ ﺍﻭ«‪ .‬ﺩﺭ ﺩﯾﻮﺍﻥ ﮐﺎﻣﻞ ﺍﯾﺮﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍ‪ .‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﻧﺸﺮ ﺍﻧﺪﯾﺸﻪ‪ .۱۳۴۲ ،‬ﺳﯽ ﻭ ﺩﻭﻡ‪.‬‬ ‫ﻣﺤﻤﺪﺟﻌﻔﺮ ﻣﺤﺠﻮﺏ‪» .‬ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺩﺭ ﺍﺣﻮﺍﻝ ﻭ ﺍﻓﮑﺎﺭ ﻭ ﺁﺛﺎﺭ ﻭ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺍﯾﺮﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍ ﻭ ﺧﺎﻧﺪﺍﻥ ﻭ ﻧﯿﺎﮐﺎﻥ ﺍﻭ«‪ .‬ﺩﺭ ﺩﯾﻮﺍﻥ ﮐﺎﻣﻞ ﺍﯾﺮﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍ‪ .‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﻧﺸﺮ ﺍﻧﺪﯾﺸﻪ‪ .۱۳۴۲ ،‬ﺳﯽ ﻭ ﺳﻮﻡ‪.‬‬ ‫‪ ،1 Comparative Studies of South Asia, Africa and the Middle East . .Private Parts and Public Discourses in Modern Iran .Homa Katusian‬ﺵ‪.‬‬ ‫‪.283-290 :(2008) 28‬‬ ‫ﺑﻬﺪﺍﺩ ﺍﺭﺑﺎﺑﯽ‪ .‬ﻧﻨﮓ ﻭ ﻧﺎﻡ ﺷﺎﻋﺮ‪ .‬ﭼﺎﭖ ﭘﻮﯾﺎﻥ‪ .‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﻧﺸﺮ ﺁﺑﯽ‪.ISBN 964-90664-5-4 .۲۹ .۱۳۷۸ ،‬‬ ‫ﺑﻬﺪﺍﺩ ﺍﺭﺑﺎﺑﯽ‪ .‬ﻧﻨﮓ ﻭ ﻧﺎﻡ ﺷﺎﻋﺮ‪ .‬ﭼﺎﭖ ﭘﻮﯾﺎﻥ‪ .‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﻧﺸﺮ ﺁﺑﯽ‪.ISBN 964-90664-5-4 .۴۵ .۱۳۷۸ ،‬‬ ‫ﺑﻬﺪﺍﺩ ﺍﺭﺑﺎﺑﯽ‪ .‬ﻧﻨﮓ ﻭ ﻧﺎﻡ ﺷﺎﻋﺮ‪ .‬ﭼﺎﭖ ﭘﻮﯾﺎﻥ‪ .‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﻧﺸﺮ ﺁﺑﯽ‪.ISBN 964-90664-5-4 .۴۱ .۱۳۷۸ ،‬‬ ‫»ﮐﺘﺎﺏ ﺩﺭﺳﯽ ﺳﺎﻝ ﺩﻭﻡ ﺩﺑﺴﺘﺎﻥ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ .(http://www.rasatous.com/akhbar/1387/3-4/n7.html) «1308‬ﻣﻮﺳﺴﻪ ﺁﻣﻮﺯﺷﯽ ﺭﺳﺎﯼ ﻃﻮﺱ‪ .‬ﺑﺎﺯﺑﯿﻨﯽﺷﺪﻩ ﺩﺭ ‪ 11‬ﺷﻬﺮﯾﻮﺭ ‪.1389‬‬ ‫‪ ،4 The Muslim World . .The Iranian Women's Movement: A Century Long Struggle .Aliakbar Mahdi‬ﺵ‪.October 2004): 429) 94 .‬‬ ‫ﻋﻠﯽ ﺩﻫﺒﺎﺷﯽ‪» .‬ﺳﯿﺮﯼ ﺩﺭ ﺁﺛﺎﺭ ﺍﯾﺮﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍ« )‪ .(http://bukharamag.com/?p=46‬ﻧﻘﻞ ﺍﺯ ﻣﺠﻠﻪ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻫﻨﺮﯼ ﺑﺨﺎﺭﺍ‪ .‬ﺑﺎﺯﺑﯿﻨﯽﺷﺪﻩ ﺩﺭ ‪ ۶‬ﻣﺮﺩﺍﺩ ‪.۱۳۸۹‬‬ ‫‪) (http://en.wikipedia.org/wiki/Iraj_Mirza) Iraj Mirza → Wikipedia, the free encyclopedia‬ﺑﺎﺯﺩﯾﺪ‪ ۶ :‬ﻣﺮﺩﺍﺩ ‪(۱۳۸۹‬‬ ‫ﭘﯿﺮﻭﺯ ﺟﻮﻫﺮﯾﺎﻥ‪» .‬ﻗﻤﺮﺍﻟﻤﻠﻮﮎ ﻭﺯﯾﺮﯼ« )‪ .(http://www.aava.free.fr/spip.php?article67‬ﺳﺎﯾﺖ ﺁﻭﺍ)ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﺳﻨﺘﯽ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ(‪ .‬ﺑﺎﺯﺑﯿﻨﯽﺷﺪﻩ ﺩﺭ ‪ ۶‬ﻣﺮﺩﺍﺩ ‪.۱۳۸۹‬‬ ‫»ﯾﺎﺩﯼ ﺍﺯ ﻗﻤﺮ ﻏﺰﻟﺨﻮﺍﻥ ﺑﺎﻍ ﺁﺯﺍﺩﯼ« )‪ .(http://www.dw-world.de/dw/article/0,,4542922,00.html‬ﺩﻭﯾﭽﻪ ﻭﻟﻪ‪ .‬ﺑﺎﺯﺑﯿﻨﯽﺷﺪﻩ ﺩﺭ ‪ ۶‬ﻣﺮﺩﺍﺩ ‪.۱۳۸۹‬‬ ‫ﺗﺼﻮﯾﺮ ‪ :‬ﺩﻟﯿﻞ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﺎﻡ ﺑﻠﻮﺍﺭ ﺍﯾﺮﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍ ﺩﺭ ﻣﺸﻬﺪ ! )‪ (http://www.shafaf.ir/fa/pages/?cid=7429‬ﺷﻔﺎﻑ‪ ۱۲ ،‬ﺷﻬﺮﯾﻮﺭ ‪۱۳۸۸‬‬ ‫ﺍﻋﻼﻡ ﺩﻟﯿﻞ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﺎﻡ ﺑﻠﻮﺍﺭ ﺍﯾﺮﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍ ﺩﺭ ﻣﺸﻬﺪ )‪ (http://www.khabaronline.ir/news-16277.aspx‬ﺧﺒﺮ ﺁﻧﻼﯾﻦ‪ ۱۲ ،‬ﺷﻬﺮﯾﻮﺭ ‪۱۳۸۸‬‬ ‫ﻣﺤﻤﺪﺟﻌﻔﺮ ﻣﺤﺠﻮﺏ‪» .‬ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺩﺭ ﺍﺣﻮﺍﻝ ﻭ ﺍﻓﮑﺎﺭ ﻭ ﺁﺛﺎﺭ ﻭ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺍﯾﺮﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍ ﻭ ﺧﺎﻧﺪﺍﻥ ﻭ ﻧﯿﺎﮐﺎﻥ ﺍﻭ«‪ .‬ﺩﺭ ﺩﯾﻮﺍﻥ ﮐﺎﻣﻞ ﺍﯾﺮﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍ‪ .‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﻧﺸﺮ ﺍﻧﺪﯾﺸﻪ‪ .۱۳۴۲ ،‬ﺳﯽ ﻭ ﺷﺸﻢ‪.‬‬ ‫ﺳﯿﺪ ﻫﺎﺩﯼ ﺣﺎﺋﺮﯼ‪» .‬ﻣﻘﺪﻣﻪ«‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻓﮑﺎﺭ ﻭ ﺁﺛﺎﺭ ﺍﯾﺮﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍ‪ .‬ﭼﺎﭖ ﺩﻭﻡ‪ .‬ﻧﺎﻡ ﺷﻬﺮ ﻣﺤﻞ ﭼﺎﭖ‪ :‬ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﺟﺎﻭﯾﺪﺍﻥ‪ ۲۶۴ .۱۳۶۶ ،‬ﺗﺎ‪.۲۷۷‬‬

‫ﺍﯾﺮﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍ‬

‫]‪[33‬‬ ‫]‪[34‬‬ ‫]‪[35‬‬ ‫]‪[36‬‬ ‫]‪[37‬‬ ‫]‪[38‬‬

‫‪21‬‬ ‫»ﺍﯾﺮﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍ ‪ -‬ﻗﻠﺐ ﻣﺎﺩﺭ ‪ -‬ﺩﺍﺩ ﻣﻌﺸﻮﻗﻪ ﺑﻪ ﻋﺎﺷﻖ ﭘﯿﻐﺎﻡ« )‪ .(P&http://www.persian-language.org/Adabiat/Poem.asp?ID=265‬ﺷﻮﺭﺍﯼ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﺯﺑﺎﻥ ﻭ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ .‬ﺑﺎﺯﺑﯿﻨﯽﺷﺪﻩ ﺩﺭ ‪۶‬‬ ‫ﻣﺮﺩﺍﺩ ‪.۱۳۸۹‬‬ ‫ﻣﺤﻤﺪﺟﻌﻔﺮ ﻣﺤﺠﻮﺏ‪» .‬ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺩﺭ ﺍﺣﻮﺍﻝ ﻭ ﺍﻓﮑﺎﺭ ﻭ ﺁﺛﺎﺭ ﻭ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺍﯾﺮﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍ ﻭ ﺧﺎﻧﺪﺍﻥ ﻭ ﻧﯿﺎﮐﺎﻥ ﺍﻭ«‪ .‬ﺩﺭ ﺩﯾﻮﺍﻥ ﮐﺎﻣﻞ ﺍﯾﺮﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍ‪ .‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﻧﺸﺮ ﺍﻧﺪﯾﺸﻪ‪ .۱۳۴۲ ،‬ﺳﯽ ﻭ ﺳﻮﻡ ﻭ ﺳﯽ ﻭ ﭼﻬﺎﺭﻡ‪.‬‬ ‫ﺳﯿﺪ ﻫﺎﺩﯼ ﺣﺎﺋﺮﯼ‪» .‬ﻣﻘﺪﻣﻪ«‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻓﮑﺎﺭ ﻭ ﺁﺛﺎﺭ ﺍﯾﺮﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍ‪ .‬ﭼﺎﭖ ﺩﻭﻡ‪ .‬ﻧﺎﻡ ﺷﻬﺮ ﻣﺤﻞ ﭼﺎﭖ‪ :‬ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﺟﺎﻭﯾﺪﺍﻥ‪ ۴۰ .۱۳۶۶ ،‬ﺗﺎ ‪.۴۷‬‬ ‫‪varStr=5;SAREMI&http://www.sid.ir/en/ViewPaper.asp?ID=158879) «SPECIFIC USE OF LANGUAGE IN IRAJ MIRZA'S POETRY» .S SAREMI‬‬ ‫‪ .LANGUAGE AND LINGUISTICS .(S.;LANGUAGE AND LINGUISTICS;FALL 2007-WINTER 2008;3;2 (6);83;102‬ﺑﺎﺯﺑﯿﻨﯽﺷﺪﻩ ﺩﺭ ‪ ۱۶‬ﺁﺫﺭ ‪.۱۳۸۹‬‬ ‫ﺳﯿﺪ ﻫﺎﺩﯼ ﺣﺎﺋﺮﯼ‪» .‬ﻣﻘﺪﻣﻪ«‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻓﮑﺎﺭ ﻭ ﺁﺛﺎﺭ ﺍﯾﺮﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍ‪ .‬ﭼﺎﭖ ﺩﻭﻡ‪ .‬ﻧﺎﻡ ﺷﻬﺮ ﻣﺤﻞ ﭼﺎﭖ‪ :‬ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﺟﺎﻭﯾﺪﺍﻥ‪ ۴۷ .۱۳۶۶ ،‬ﺗﺎ ‪.۴۹‬‬ ‫ﺳﯿﺪ ﻫﺎﺩﯼ ﺣﺎﺋﺮﯼ‪» .‬ﻣﻘﺪﻣﻪ«‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻓﮑﺎﺭ ﻭ ﺁﺛﺎﺭ ﺍﯾﺮﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍ‪ .‬ﭼﺎﭖ ﺩﻭﻡ‪ .‬ﻧﺎﻡ ﺷﻬﺮ ﻣﺤﻞ ﭼﺎﭖ‪ :‬ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﺟﺎﻭﯾﺪﺍﻥ‪.۵۶ .۱۳۶۶ ،‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬ ‫• ﻣﺤﻤﺪﺟﻌﻔﺮ ﻣﺤﺠﻮﺏ‪» .‬ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺩﺭ ﺍﺣﻮﺍﻝ ﻭ ﺍﻓﮑﺎﺭ ﻭ ﺁﺛﺎﺭ ﻭ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺍﯾﺮﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍ ﻭ ﺧﺎﻧﺪﺍﻥ ﻭ ﻧﯿﺎﮐﺎﻥ ﺍﻭ«‪ .‬ﺩﺭ ﺩﯾﻮﺍﻥ ﮐﺎﻣﻞ ﺍﯾﺮﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍ‪ .‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﻧﺸﺮ ﺍﻧﺪﯾﺸﻪ‪.۱۳۴۲ ،‬‬ ‫• ﻣﻌﯿﻦ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﺍﻣﯿﺮﮐﺒﯿﺮ ﺟﻠﺪ ﭘﻨﺞ‬ ‫• ﺍﺯ ﺻﺒﺎ ﺗﺎ ﻧﯿﻤﺎ )ﺟﻠﺪ ﯾﮑﻢ(‪ ،‬ﯾﺤﯿﯽ ﺁﺭﯾﻦﭘﻮﺭ‪ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﺯﻭﺍﺭ‪.۱۳۷۵ ،‬‬ ‫• ﺩﺍﺩﻩﻫﺎﯼ ﺟﻌﺒﻪٔ ﺯﻧﺪﮔﯽﻧﺎﻣﻪ ﺍﺯ‪ :‬ﺍﯾﺮﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍ‪ ،‬ﻓﺮﺍﻧﮑﻔﻮﺭﺕ‪ :‬ﻧﺸﺮ ﺍﻟﺒﺮﺯ‪.۲۰۰۲/۱۳۸۱ ،‬‬

‫ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﯿﺮﻭﻥ‬ ‫• ﺩﺍﻧﻠﻮﺩ ﺩﯾﻮﺍﻥ ﺍﯾﺮﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍ )‪(http://www.4shared.com/file/32265392/8036541a/Divan_Iraj_Mirza.html‬‬ ‫• ﻇﻬﯿﺮﺍﻟﺪﻭﻟﻪ )‪) (http://www.zahirdowleh.com/fehreste-7.htm‬ﺭﺩﯾﻒ ‪(۳۰۱‬‬ ‫• ﺩﺍﻧﻠﻮﺩ ﺗﺼﻨﯿﻒ »ﺍﻣﺎﻥ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﺩﻝ«‬ ‫)‪(Itemid=66&catid=39:audio-ressources&id=86:tasnif-ghamar-aman-az-in-del&view=article&http://www.setar.info/index.php?option=com_content‬‬ ‫ﺑﺎ ﺻﺪﺍﯼ ﻗﻤﺮﺍﻟﻤﻠﻮﮎ ﻭﺯﯾﺮﯼ ﻭ ﺩﺭ ﺭﺛﺎﯼ ﺍﯾﺮﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍ‬

‫ﻣﯿﺮﺯﺍﺩﻩ ﻋﺸﻘﯽ‬

‫‪22‬‬

‫ﻣﯿﺮﺯﺍﺩﻩ ﻋﺸﻘﯽ‬ ‫ﻣﯿﺮﺯﺍﺩﻩ ﻋﺸﻘﯽ‬

‫ﺯﺍﺩﺭﻭﺯ‬

‫‪۱۲۷۳‬‬ ‫ﺩﻭﺍﺯﺩﻫﻢ ‪ ۱۲‬ﺟﻤﺎﺩﯼﺍﻟﺜﺎﻧﯽ ‪۱۳۱۲‬‬ ‫)ﻗﻤﺮﯼ(‬ ‫‪۱۸۹۴‬‬ ‫ﻫﻤﺪﺍﻥ‬

‫ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ‬

‫‪ ۱۲‬ﺗﯿﺮ ‪۱۳۰۳‬‬ ‫ﺗﻬﺮﺍﻥ‬

‫ﻣﻠﯿﺖ‬

‫ﺍﯾﺮﺍﻥ‬

‫ﻧﺎﻡﻫﺎﯼ ﺩﯾﮕﺮ ﺳﯿﺪ ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﮐﺮﺩﺳﺘﺎﻧﯽ‬ ‫ﻭﺍﻟﺪﯾﻦ‬

‫ﺣﺎﺝ ﺳﯿﺪ ﺍﺑﻮﺍﻟﻘﺎﺳﻢ ﮐﺮﺩﺳﺘﺎﻧﯽ‬

‫ﻣﯿﺮﺯﺍﺩﻩ ﻋﺸﻘﯽ )ﺯﺍﺩﻩٔ ‪ ۱۲۷۳‬ﺧﻮﺭﺷﯿﺪﯼ ﺩﺭ ﻫﻤﺪﺍﻥ ‪ -‬ﺩﺭﮔﺬﺷﺘﻪٔ ‪ ۱۲‬ﺗﯿﺮ ‪ ۱۳۰۳‬ﺧﻮﺭﺷﯿﺪﯼ ﺩﺭ ﺗﻬﺮﺍﻥ( ﺷﺎﻋﺮ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﻣﺸﺮﻭﻃﯿﺖ‪ ،‬ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎﺭ ﻭ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﻩ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﻭ‬ ‫ﻣﺪﯾﺮ ﻧﺸﺮﯾﻪ ﻗﺮﻥ ﺑﯿﺴﺘﻢ ﺑﻮﺩ‪.‬‬

‫ﺯﻧﺪﮔﯽ‬ ‫ﻣﯿﺮﺯﺍﺩﻩ ﻋﺸﻘﯽ ﻧﺎﻡ ﺍﺻﻠﯿﺶ »ﺳﯿﺪ ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﮐﺮﺩﺳﺘﺎﻧﯽ« ﻭ ﻓﺮﺯﻧﺪ »ﺣﺎﺝ ﺳﯿﺪ ﺍﺑﻮﺍﻟﻘﺎﺳﻢ ﮐﺮﺩﺳﺘﺎﻧﯽ« ﺑﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺩﻭﺍﺯﺩﻫﻢ ﺟﻤﺎﺩﯼﺍﻵﺧﺮ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۱۲‬ﻫﺠﺮﯼ‬ ‫ﻗﻤﺮﯼ ﻣﻄﺎﺑﻖ ‪ ۲۰‬ﺁﺫﺭﻣﺎﻩ ‪ ۱۲۷۳‬ﺧﻮﺭﺷﯿﺪﯼ ﻭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۹۴‬ﻣﯿﻼﺩﯼ ﺩﺭ ﻫﻤﺪﺍﻥ ﺯﺍﺩﻩ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺎﻟﻬﺎﯼ ﮐﻮﺩﮐﯽ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﮑﺘﺐﺧﺎﻧﻪﻫﺎﯼ ﻣﺤﻠﯽ ﻭ ﺍﺯ ﺳﻦ ﻫﻔﺖ ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﺩﺭ ﺁﻣﻮﺯﺷﮕﺎﻩﻫﺎﯼ »ﺍﻟﻔﺖ« ﻭ »ﺁﻟﯿﺎﻧﺲ« ﺑﻪ ﺗﺤﺼﯿﻞ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﻭ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ ﺩﺍﺷﺘﻪ‪،‬‬ ‫ﭘﯿﺶ ﺍﺯ ﺁﻧﮑﻪ ﮔﻮﺍﻫﯽ ﻧﺎﻣﻪ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﻣﺪﺭﺳﻪ ﺩﺭﯾﺎﻓﺖ ﮐﻨﺪ ﺩﺭ ﺗﺠﺎﺭﺗﺨﺎﻧﻪ ﯾﮏ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻓﺮﺍﻧﺴﻮﯼ ﺑﻪ ﺷﻐﻞ ﻣﺘﺮﺟﻤﯽ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﻭ ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﻣﺴﻠﻂ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺩﻭﺭﻩ ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ ﻭﯼ ﺗﺎ ﺳﻦ ﻫﻔﺪﻩ ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻃﻮﻝ ﻧﮑﺸﯿﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺁﻏﺎﺯ ﺳﻦ ‪ ۱۵‬ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺑﻪ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ ﺭﻓﺖ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﺗﻤﺎﻡ ﺗﺤﺼﯿﻼﺕ ﺑﻪ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺁﻣﺪ‪ ،‬ﺑﯿﺶ ﺍﺯ ﺳﻪ ﻣﺎﻩ‬ ‫ﻧﮕﺬﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﺪﺍﻥ ﺑﺎﺯ ﮔﺸﺖ ﻭﭼﻬﺎﺭ ﻣﺎﻩ ﺑﻌﺪﺵ ﺑﻪ ﺍﺻﺮﺍﺭ ﭘﺪﺭ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﺤﺼﯿﻞ ﻋﺎﺯﻡ ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﺷﺪ ﻭﻟﯽ ﻋﺸﻘﯽ ﺍﺯ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﺭﺷﺖ ﻭ ﺑﻨﺪﺭ ﺍﻧﺰﻟﯽ ﺭﻫﺴﭙﺎﺭ ﻭﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎ ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺑﺎﺯ ﺁﻣﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻫﻤﺪﺍﻥ ﺑﺴﺮ ﻣﯽﺑﺮﺩ ﺍﻭﺍﺋﻞ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺍﻭﻝ ‪ ۱۹۱۸-۱۹۱۴‬ﻣﯿﻼﺩﯼ ﺑﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺩﯾﮕﺮ ﺩﻭﺭﻩ ﮐﺸﻤﮑﺶ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻣﺘﻔﻘﯿﻦ ﻭ ﺩﻭﻝ ﻣﺘﺤﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻋﺸﻘﯽ ﺑﻪ‬ ‫ﻫﻮﺍﺧﻮﺍﻫﯽ ﺍﺯ ﻋﺜﻤﺎﻧﯽﻫﺎ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻭ ﺯﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﭼﻨﺪ ﻫﺰﺍﺭ ﺗﻦ ﻣﻬﺎﺟﺮ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﺩﺭ ﻋﺒﻮﺭ ﺍﺯ ﻏﺮﺏ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﺳﻮﯼ ﺍﺳﺘﺎﻧﺒﻮﻝ ﻣﯽﺭﻓﺘﻨﺪ ﺍﻭ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﭘﯿﻮﺳﺖ ﻭ ﻫﻤﺮﺍﻩ‬ ‫ﻣﻬﺎﺟﺮﯾﻦ ﺑﻪ ﺁﻧﺠﺎ ﺭﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﻋﺸﻘﯽ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻟﯽ ﺩﺭ ﺍﺳﺘﺎﻧﺒﻮﻝ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﺷﻌﺒﻪ ﻋﻠﻮﻡ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻭ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺩﺍﺭﺍﻟﻔﻨﻮﻥ ﺑﺎﺏ ﻋﺎﻟﯽ ﺟﺰء ﻣﺴﺘﻤﻌﯿﻦ ﺁﺯﺍﺩ ﺣﻀﻮﺭ ﻣﯽﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬ﭘﯿﺶ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﺳﻔﺮ ﻫﻢ ﯾﮏ ﺑﺎﺭﺑﻪ‬ ‫ﻫﻤﺮﺍﻫﯽ ﺁﻟﻤﺎﻧﯿﻬﺎ ﺑﻪ ﺑﯿﺠﺎﺭ ﻭ ﮐﺮﺩﺳﺘﺎﻥ ﺭﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ‪.‬‬ ‫»ﺍﭘﺮﺍﯼ ﺭﺳﺘﺎﺧﯿﺰ ﺷﻬﺮﯾﺎﺭﺍﻥ ﺍﯾﺮﺍﻥ« ﺭﺍ ﻋﺸﻘﯽ ﺩﺭ ﺍﺳﺘﺎﻧﺒﻮﻝ ﻧﻮﺷﺖ‪ .‬ﺍﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮﻣﻪ ﺍﺛﺮ ﻣﺸﺎﻫﺪﺍﺕ ﺍﻭﺍﺯ ﻭﯾﺮﺍﻧﻪﻫﺎﯼ ﻣﺪﺍﺋﻦ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﻋﺒﻮﺭ ﺍﺯ ﺑﻐﺪﺍﺩ ﻭ ﻣﻮﺻﻞ ﺑﻪ ﺍﺳﺘﺎﻧﺒﻮﻝ‬ ‫ﺑﻮﺩﻩﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۳۳‬ﻩ‪ .‬ﻕ‪» .‬ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﻋﺸﻘﯽ« ﺭﺍ ﺩﺭ ﻫﻤﺪﺍﻥ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﺩﺍﺩ‪» .‬ﻧﻮﺭﻭﺯﯼ ﻧﺎﻣﻪ« ﺭﺍ ﻧﯿﺰ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۳۶‬ﻩ‪ .‬ﻕ‪ .‬ﭘﺎﻧﺰﺩﻩ ﺭﻭﺯ ﭘﯿﺶ ﺍﺯ ﺭﺳﯿﺪﻥ ﻓﺼﻞ ﺑﻬﺎﺭ ﺩﺭ ﺍﺳﺘﺎﻧﺒﻮﻝ‬ ‫ﺳﺮﻭﺩ‪.‬‬

‫ﻣﯿﺮﺯﺍﺩﻩ ﻋﺸﻘﯽ‬

‫‪23‬‬

‫ﻋﺸﻘﯽ ﺍﺯ ﺍﺳﺘﺎﻧﺒﻮﻝ ﺑﻪ ﻫﻤﺪﺍﻥ ﺭﻓﺖ ﻭ ﺑﺎﺯ ﺑﻪ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺷﺘﺎﻓﺖ‪ .‬ﺍﻭ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻝ ﺁﺧﺮ ﻋﻤﺮﺵ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮﺩ‪ ،‬ﻗﻄﻌﻪ »ﮐﻔﻦ ﺳﯿﺎﻩ« ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﺎﺏ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭ ﺯﻧﺎﻥ ﻭ ﺣﺠﺎﺏ‬ ‫ﺁﻧﺎﻥ ﺑﺎ ﻣﺴﻤﻂ ﻧﻮﺷﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺍﯾﻦ ﺍﺛﺮ ﺑﺎ ﺛﻤﺮﺵ‪ ،‬ﺗﺎﺭﯾﺨﭽﻪٔ ﺗﺰ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻣﺸﺮﻭﻃﯿﺖ ﻭ ﺩﻭﺭﻩﺍﯼ ﮐﻪ ﺷﺎﻋﺮ ﻣﯽﺯﯾﺴﺖ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ [1].‬ﻭﯾﮑﯽﭘﺪﯾﺎ‪:‬ﭘﯿﻮﻧﺪﻫﺎﯼ ﻣﺮﺩﻩ‬ ‫ﻋﺸﻘﯽ ﮔﺎﻩ ﮔﺎﻫﯽ ﺩﺭ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻭ ﻣﺠﻼﺕ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﻭ ﻣﻘﺎﻻﺗﯽ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﯽﺳﺎﺧﺖ ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺟﻨﺒﻪٔ ﻭﻃﻨﯽ ﻭﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺩﺍﺷﺖ‪ ،‬ﭼﻨﺪﯼ ﻫﻢ ﺷﺨﺼﺎً ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ »ﻗﺮﻥ ﺑﯿﺴﺘﻢ«‬ ‫ﺭﺍ ﺑﺎ ﻗﻄﻊ ﺑﺰﺭﮒ ﺩﺭ ﭼﻬﺎﺭ ﺻﻔﺤﻪ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﯽﮐﺮﺩ ﮐﻪ ﺍﻣﺘﯿﺎﺯﺵ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﺍﻭ ﺗﻌﻠﻖ ﺩﺍﺷﺖ ﻟﯿﮑﻦ ﺑﯿﺶ ﺍﺯ ‪ ۱۷‬ﺷﻤﺎﺭﻩ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﻧﯿﺎﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﺩﺭ ﺁﺧﺮﯾﻦ ﮐﺎﺑﯿﻨﻪ ﺣﺴﻦ ﭘﯿﺮﻧﯿﺎ‪ ،‬ﻣﺸﯿﺮﺍﻟﺪﻭﻟﻪ ﺍﺯ ﻃﺮﻑ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﮐﺸﻮﺭ ﺑﻪ ﺭﯾﺎﺳﺖ ﺷﻬﺮﺩﺍﺭﯼ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﮔﺮﺩﯾﺪ ﻭﻟﯽ ﻧﭙﺬﯾﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﺩﺭ ﺁﻏﺎﺯ ﺯﻣﺰﻣﻪ ﺟﻤﻬﻮﺭﯾﺖ‪ ،‬ﻋﺸﻘﯽ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ »ﻗﺮﻥ ﺑﯿﺴﺘﻢ« ﺭﺍ ﺑﺎ ﻗﻄﻊ ﮐﻮﭼﮏ ﺩﺭ ﻫﺸﺖ ﺻﻔﺤﻪ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮﺩ ﮐﻪ ﯾﮏ ﺷﻤﺎﺭﻩ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﻧﯿﺎﻓﺖ ﻭﺑﺮ ﺍﺛﺮ‬ ‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ‪ ،‬ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﺍﺵ ﺗﻮﻗﯿﻒ ﺷﺪ ﻭ ﺧﻮﺩ ﺷﺎﻋﺮ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺩﻭ ﻧﻔﺮ ﺩﺭ ﺑﺎﻣﺪﺍﺩ ﺩﻭﺍﺯﺩﻫﻢ ﺗﯿﺮ ﻣﺎﻩ ‪ ۱۳۰۳‬ﺧﻮﺭﺷﯿﺪﯼ ﺩﺭ ﺧﺎﻧﻪ ﻣﺴﮑﻮﻧﯿﺶ ﺟﻨﺐ ﺩﺭﻭﺍﺯﻩ ﺩﻭﻟﺖ‪ ،‬ﺳﻪ ﺭﺍﻩ‬ ‫ﺳﭙﻬﺴﺎﻻﺭ ﮐﻮﭼﻪ ﻗﻄﺐ ﺍﻟﺪﻭﻟﻪ ﻫﺪﻑ ﮔﻠﻮﻟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﯿﺮﺯﺍﺩﻩ ﻋﺸﻘﯽ ﭘﯿﺶ ﺍﺯ ﺁﻏﺎﺯ ﻣﺒﺎﺭﺯﺍﺗﺶ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺭﺿﺎﺧﺎﻥ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻋﺪﻩﺍﯼ ﺩﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﮐﻤﮏ ﺑﻪ ﻋﺜﻤﺎﻧﯿﺎﻥ ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺍﻭﻝ ﺑﻪ ﺁﻧﺠﺎ ﺳﻔﺮ ﮐﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺩﯾﺪﻥ‬ ‫ﻭﯾﺮﺍﻧﻪﻫﺎﯼ ﻃﺎﻕ ﮐﺴﺮﯼ ﺩﺭ ﻣﺪﺍﺋﻦ ﺑﺎﻋﺚ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻥ ﺍﭘﺮﺍﯼ ﺭﺳﺘﺎﺧﯿﺰ ﺷﻬﺮﯾﺎﺭﺍﻥ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﺸﻘﯽ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺩﺭ ﺻﻒ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎﻥ ﺟﺪﯼ ﺳﺮﺩﺍﺭ ﺳﭙﻪ ﺩﺭﺁﻣﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﺷﻌﺮﻫﺎﯼ ﻋﺸﻘﯽ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻋﻤﺮ ﮐﻮﺗﺎﻩ ﺷﺎﻋﺮﯾﺶ ﻫﯿﭻ ﮔﺎﻩ ﻣﺠﺎﻝ ﭘﺨﺘﻪ ﺷﺪﻥ ﭘﯿﺪﺍ ﻧﮑﺮﺩﻧﺪ ﺍﻣﺎ‬ ‫ﺻﺮﺍﺣﺖ ﻟﻬﺠﻪ‪ ،‬ﻧﮑﺘﻪﺑﯿﻨﯽ ﻭ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺑﺴﯿﺎﺭ ﻓﻨﯽ ﺍﻭ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺤﻮﻻﺕ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺩﻭﺭﻩ ﺧﻮﺩﺵ ﺑﺴﯿﺎﺭ ﻣﺸﻬﻮﺩﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻘﯿﺪﻩٔ ﺑﺴﯿﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﻣﻮﺭﺧﯿﻦ‪ ،‬ﻋﺸﻘﯽ ﺍﺯ‬ ‫ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﺭﻭﺷﻨﻔﮑﺮﺍﻥ ﻣﻮﻟﻮﺩ ﺭﻭﺷﻨﮕﺮﯼ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣﺸﺮﻭﻃﻪ ﺑﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﻋﺸﻘﯽ‪ ،‬ﺯﺑﺎﻧﯽ ﺁﺗﺸﯿﻦ ﻭ ﻧﯿﺶﺩﺍﺭ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﺍﻭ ﺩﺭ ﺭﻭﺯ ‪ ۱۲‬ﺗﯿﺮﻣﺎﻩ ‪ ۱۳۰۳‬ﺧﻮﺭﺷﯿﺪﯼ‪ ،‬ﺩﺭ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﻫﺪﻑ ﮔﻠﻮﻟﻪٔ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻧﺎﺷﻨﺎﺱ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﺩﺭ ‪ ۳۱‬ﺳﺎﻟﮕﯽ‪ ،‬ﭼﺸﻢ ﺍﺯ ﺟﻬﺎﻥ‬ ‫ﻓﺮﻭ ﺑﺴﺖ‪.‬‬ ‫]‪[2‬‬

‫ﺩﻭ ﺭﻭﺯ ﭘﯿﺶ ﺍﺯ ﺁﻥ ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﺩﻭﺳﺘﺎﻧﺶ )ﻣﯿﺮ ﻣﺤﺴﻦ ﺧﺎﻥ( ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﺍﺗﻔﺎﻗﯽ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﺗﺎﻕ ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﺗﺎﻣﯿﻨﺎﺕ ﺧﺒﺮ »ﻋﺸﻘﯽ‪ ،‬ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﻮﺩ« ﺭﺍ ﺷﻨﯿﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﻣﺰﺍﺭ ﺍﻭ ﺩﺭ ﺍﺑﻦ ﺑﺎﺑﻮﯾﻪ ﻭ ﺩﺭ ﮔﻮﺷﻪﺍﯼ ﻣﺘﺮﻭﮎ )ﺩﺭ ﻧﺰﺩﯾﮑﯽ ﻣﺰﺍﺭ ﻧﺼﺮﺕ ﺍﻟﺪﻭﻟﻪ ﻓﯿﺮﻭﺯ( ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬ ‫ﺍﺯ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﻋﺸﻘﯽ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﺍﺯ ﻧﻮﺭﻭﺯﯼﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﺳﻪ ﺗﺎﺑﻠﻮ ﻣﺮﯾﻢ‪ ،‬ﺍﺣﺘﯿﺎﺝ ﻭ ﺭﺳﺘﺎﺧﯿﺰ ﻧﺎﻡ ﺑﺮﺩ‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺷﻌﺮ‬ ‫ﺷﻌﺮ ﺑﺎﯾﺪ ﺭﯾﺪ‪ ،‬ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﺗﻨﺪﺗﺮﯾﻦ ﻭ ﻣﻌﺮﻭﻑﺗﺮﯾﻦ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﻋﺸﻘﯽ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﺑﺮ ﻭﻃﻦ ﻭ ﺑﻮﻡ ﻭ ﺑﺮﺵ ﺑﺎﯾﺪ ﺭﯾﺪ‬

‫ﺑﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﺠﻠﺲ ﻭ ﺑﺮ ﮐﺮ ﻭ ﻓﺮﺵ ﺑﺎﯾﺪ ﺭﯾﺪ‬

‫ﺑﻪ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺩﺭ ﻋﺪﻝ ﺍﺭ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺑﺎﻡ ﻭ ﺩﺭ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﻋﺪﻝ ﻭ ﺑﻪ ﺩﯾﻮﺍﺭ ﻭ ﺩﺭﺵ ﺑﺎﯾﺪ ﺭﯾﺪ‬ ‫ﺁﻥﮐﻪ ﺑﮕﺮﻓﺘﻪ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺗﺎ ﮐﻤﺮ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﮔﻪ‬

‫ﺑﻪ ﻣﮑﺎﻓﺎﺕ ﺍﻟﯽ ﺗﺎ ﮐﻤﺮﺵ ﺑﺎﯾﺪ ﺭﯾﺪ‬

‫ﭘﺪﺭ ﻣﻠﺖ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺍﮔﺮ ﺍﯾﻦ ﺑﯽ ﭘﺪﺭ ﺍﺳﺖ‬

‫ﺑﺮ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻠﺖ ﻭ ﺭﻭﺡ ﭘﺪﺭﺵ ﺑﺎﯾﺪ ﺭﯾﺪ‬

‫ﺑﻪ ﻣﺪﺭﺱ ﻧﺘﻮﺍﻥ ﮐﺮﺩ ﺟﺴﺎﺭﺕ ﺍﻣﺎ‬

‫ﺁﻥﻗﺪﺭ ﻫﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺭﯾﺶ ﺧﺮﺵ ﺑﺎﯾﺪ ﺭﯾﺪ‬

‫ﺍﯾﻦ ﺣﺮﺍﺭﺕ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﺍﺣﻤﺪ ﺁﺫﺭ ﺩﺍﺭﺩ‬

‫ﺗﺎ ﮐﻪ ﺧﺎﻣﻮﺵ ﺷﻮﺩ ﺑﺮ ﺷﺮﺭﺵ ﺑﺎﯾﺪ ﺭﯾﺪ‬

‫ﺷﻔﻖ ﺳﺮﺥ ﻧﻮﺷﺖ ﺁﺻﻒ ﮐﺮﻣﺎﻧﯽ ﻣﺮﺩ‬

‫ﻏﻔﺮﺍﻟﻠﻪ ﮐﻨﻮﻥ ﺑﺮ ﺍﺛﺮﺵ ﺑﺎﯾﺪ ﺭﯾﺪ‬

‫ﺁﻥ ﺩﻫﺴﺘﺎﻧﯽ ﺑﯽ ﻣﺪﺭﮎ ﺗﺤﻤﯿﻠﯽ ﻟﺮ‬

‫ﺍﺯ ﺗﻮﮎ ﭘﺎﺵ ﺍﻟﯽ ﻣﻐﺰ ﺳﺮﺵ ﺑﺎﯾﺪ ﺭﯾﺪ‬

‫ﮔﺮ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﺿﺮﺭ ﻭ ﻧﻔﻊ ﻣﺸﯿﺮﺍﻟﺪﻭﻟﻪ‬

‫ﺑﻬﺮ ﺍﯾﻦ ﻣﻠﮏ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﻭ ﺿﺮﺭﺵ ﺑﺎﯾﺪ ﺭﯾﺪ‬

‫ﺍﺭ ﺭَﻭﺩ ﻣﻮﺗﻤﻦﺍﻟﻤﻠﮏ ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﮔﺎﻫﯽ‬

‫ﺍﺣﺘﺮﺍﻣﺎٌ ﺑﻪ ﺳﺮ ﺭﻫﮕﺬﺭﺵ ﺑﺎﯾﺪ ﺭﯾﺪ‬

‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﻧﮕﺎﺭﯼ‬ ‫ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪٔ ﻋﺸﻘﯽ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ »ﻗﺮﻥ ﺑﯿﺴﺘﻢ« ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺵ ﺗﻨﻬﺎ ﺩﻭ ﻣﺸﺘﺮﮎ ﺩﺍﺷﺖ‪.‬‬ ‫»ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﻗﺮﻥ ﺑﯿﺴﺘﻢ« ﮐﻪ ﺷﻤﺎﺭﻩﻫﺎﯼ ﺁﻥ ﻃﯽ ﺳﻪ ﺳﺎﻝ ﻭ ﺍﻧﺪﯼ ﺑﻪ ﺯﺣﻤﺖ ﺍﺯ ﺑﯿﺴﺖ ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎﺭ ﻧﺎﻣﻨﻈﻢ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﻣﯽﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﻩ ﭼﻨﺪﺍﻧﯽ ﻧﺪﺍﺷﺖ ﻭ ﺷﻬﺮﺗﯽ ﺭﺍ‬ ‫ﺍﮔﺮ ﻓﺮﺽ ﮐﻨﯿﻢ ﺷﻬﺮﺗﯽ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﻣﺪﯾﻮﻥ ﻧﺎﻡ ﺧﻮﺩ ﻋﺸﻘﯽ ﺑﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ ﺩﺭ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺍﻭﻝ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۹۱۴‬ﻣﯿﻼﺩﯼ ‪ ۱۲۹۳‬ﺷﻤﺴﯽ ﺯﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﯿﺴﺖ ﺳﺎﻝ ﺩﺍﺷﺖ‪ ،‬ﺩﺭ ﻫﻤﺪﺍﻥ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪﺍﯼ ﺑﺎ ﻧﺎﻡ »ﻧﺎﻣﻪٔ ﻋﺸﻘﯽ« ﺭﺍ ﺑﻪ ﺭﺍﻩ ﺍﻧﺪﺍﺧﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﻤﺎﺭﻩﻫﺎﯼ ﺍﻭﻝ ﻭﺳﻮﻡ ﺍﯾﻦ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﺗﺎﺭﯾﺦﻫﺎﯼ ‪ ۱۸‬ﺫﯾﻘﻌﺪﻩ ‪ ۱۳۳۳‬ﻩ‪ .‬ﻕ‪ .‬ﻭ‪ ۲۷‬ﻣﺤﺮﻡ ‪ ۱۳۳۴‬ﻩ‪ .‬ﻕ‪ ۱۲۹۳ .‬ﺷﻤﺴﯽ ﺧﺒﺮ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﻣﯿﺮﺯﺍﺩﻩ ﻋﺸﻘﯽ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺍﻭﻟﯿﻦ‬ ‫ﺍﺩﺑﺎﯼ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﻮﻟﻪ ﺷﻌﺮ ﻧﻮ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﻮﺩﻧﺪ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﻻﺯﻡ ﺑﻪ ﺫﮐﺮ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﻭﻟﯿﻦ ﺁﺛﺎﺭ ﻧﯿﻤﺎ ﯾﻮﺷﯿﺞ‪ ،‬ﭘﺪﺭ ﺷﻌﺮ ﻧﻮ ﭘﺎﺭﺳﯽ‪ ،‬ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻭﻟﯿﻦ ﺑﺎﺭ ﺗﻮﺳﻂ‬ ‫ﻭﯼ ﺩﺭ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﻗﺮﻥ ﺑﯿﺴﺘﻢ ﭼﺎﭖ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻣﯿﺮﺯﺍﺩﻩ ﻋﺸﻘﯽ‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬ ‫• ﺑﺨﺶﻫﺎﯾﯽ ﺍﺯ ﻧﻮﺷﺘﺎﺭ »ﺷﺮﺡ ﺣﺎﻝ ﻣﯿﺮﺯﺍﺩﻩ ﻋﺸﻘﯽ« ﻧﻮﺷﺘﻪ‪ :‬ﻓﯿﺮﻭﺯ ﺧﺮﺩﻣﻨﺪ ‪ ۱۳۷۹‬ﺑﻨﺪﺭ ﺍﻧﺰﻟﯽ‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﻬﺮﻩﮔﯿﺮﯼ ﺍﺯ ﻣﺂﺧﺬ ﺯﯾﺮ‪:‬‬ ‫• ﯾﺤﯿﯽ ﺁﺭﯾﻦ ﭘﻮﺭ‪ ،‬ﺍﺯ ﺻﺒﺎ ﺗﺎ ﻧﯿﻤﺎ ﺟﻠﺪ ﺩﻭﻡ‪.‬‬ ‫• ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﻣﺸﺮﻭﻃﯿﺖ ‪ -‬ﺟﻠﺪ ﺍﻭﻝ ‪ -‬ﺻﻔﺤﻪ ‪ ۴۸۰‬ﻭ ‪۶۷۲‬‬ ‫• ﻣﺤﻤﺪ ﻗﺎﺋﺪ‪ :‬ﻣﯿﺮﺯﺍﺩﻩ ﻋﺸﻘﯽ‪ ،‬ﺳﯿﻤﺎﯼ ﻧﺠﯿﺐ ﯾﮏ ﺁﻧﺎﺭﺷﯿﺴﺖ]‪ ،[3‬ﺻﻔﺤﻪ ‪ ،19‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﻃﺮﺡ ﻧﻮ‪ ،‬ﭼﺎﭖ ﺩﻭﻡ‬ ‫• ﺣﺴﯿﻦ ﻣﮑﯽ‪ :‬ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺑﯿﺴﺖ ﺳﺎﻟﻪ ﺍﯾﺮﺍﻥ ‪ -‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮﻡ ‪ -‬ﺻﻔﺤﻪ ‪.۷۰‬‬ ‫• ﮐﺘﺎﺏ ﺧﺎﻃﺮﺍﺕ ﻭ ﻣﺨﺎﻃﺮﺍﺕ‪.‬‬ ‫• ﮐﺘﺎﺏ ﺳﺪﻩ ﻣﯿﻼﺩ – ﺻﻔﺤﻪ ‪.۱۱۱‬‬ ‫• ﻭﺏﮔﺎﻩ ﻣﻐﺎﻥ ﺍﺭﺱ ]‪) [4‬ﺑﺮﺩﺍﺷﺖ ﺁﺯﺍﺩ ﺑﺎ ﺫﮐﺮ ﻣﻨﺒﻊ( )ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﻧﯿﺴﺖ(‬

‫ﭘﺎﻧﻮﯾﺲ‬ ‫]‪[1‬‬ ‫]‪[2‬‬ ‫]‪[3‬‬ ‫]‪[4‬‬

‫)‪(http://www.radiofarda.org/culture_article/2006/8/e2fed1dc-e91b-40b7-987b-a54aa83e01be.html‬‬ ‫ﺷﻮﺭﺍﯼ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﯽ )‪(P=7&http://www.persian-language.org/Group/Article.asp?ID=547‬‬ ‫‪http://www.mghaed.com/books/portrait_of_anarchist.htm‬‬ ‫‪http://www.moghanaras.com/mirzade.htm‬‬

‫‪24‬‬

‫ﻋﺎﺭﻑ ﻗﺰﻭﯾﻨﯽ‬

‫‪25‬‬

‫ﻋﺎﺭﻑ ﻗﺰﻭﯾﻨﯽ‬ ‫ﻋﺎﺭﻑ ﻗﺰﻭﯾﻨﯽ‬

‫ﻋﺎﺭﻑ ﻗﺰﻭﯾﻨﯽ‬ ‫ﻧﺎﻡ ﺍﺻﻠﯽ‬

‫ﺍﺑﻮﺍﻟﻘﺎﺳﻢ‬

‫ﻣﻠﯿﺖ‬

‫ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ‬

‫ﺗﻮﻟﺪ‬

‫‪ ۱۲۵۹‬ﺧﻮﺭﺷﯿﺪﯼ‬ ‫ﻗﺰﻭﯾﻦ ‪،‬‬

‫ﺍﯾﺮﺍﻥ‬

‫ﻭﺍﻟﺪﯾﻦ‬

‫ﻣﻼﻫﺎﺩﯼ ﻭﮐﯿﻞ‬

‫ﻣﺮﮒ‬

‫ﯾﮑﺸﻨﺒﻪ ‪ ۱‬ﺑﻬﻤﻦ ‪۱۳۱۲‬‬ ‫ﺩﺭ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺗﺒﻌﯿﺪ ﺩﺭ ﻫﻤﺪﺍﻥ ‪،‬‬

‫ﺍﯾﺮﺍﻥ‬

‫ﻣﺤﻞ ﺯﻧﺪﮔﯽ‬

‫ﺗﻬﺮﺍﻥ‬

‫ﻣﺪﻓﻦ‬

‫ﻣﺤﻮﻃﻪ ﺁﺭﺍﻣﮕﺎﻩ ﺑﻮﻋﻠﯽ ﺳﯿﻨﺎ ‪ ،‬ﻫﻤﺪﺍﻥ‬

‫ﺑﻨﯿﺎﻧﮕﺬﺍﺭ‬

‫ﺷﺎﻋﺮ ﻭ ﺗﺼﻨﯿﻒﺳﺎﺯ‬

‫ﺳﺒﮏ ﻧﻮﺷﺘﺎﺭﯼ‬

‫ﺳﺮﺍﯾﻨﺪﻩ ﺗﺼﻨﯿﻒﻫﺎﯼ ﻣﯿﻬﻨﯽ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩ ﻣﺸﺮﻭﻃﻪ‬

‫ﺩﯾﻮﺍﻥ ﺍﺷﻌﺎﺭ‬

‫ﺩﯾﻮﺍﻥ ﺍﺷﻌﺎﺭ ‪ ،‬ﺗﺼﺎﻧﯿﻒ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ‬

‫ﻫﻤﺴﺮ)ﻫﺎ(‬

‫ﺧﺎﻧﻢ ﺑﺎﻻ‬

‫ﺍﺑﻮﺍﻟﻘﺎﺳﻢ ﻋﺎﺭﻑ ﻗﺰﻭﯾﻨﯽ )‪ ۱ - ۱۲۵۹‬ﺑﻬﻤﻦ ‪ ،(۱۳۱۲‬ﺷﺎﻋﺮ ﻭ ﺗﺼﻨﯿﻒﺳﺎﺯ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﺑﻮﺩ‪.‬‬

‫ﮐﻮﺩﮐﯽ ﻭ ﺟﻮﺍﻧﯽ‬ ‫ﻋﺎﺭﻑ ﺩﺭ ﺣﺪﻭﺩ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۰۰‬ﻫﺠﺮﯼ ﻗﻤﺮﯼ ﺩﺭ ﻗﺰﻭﯾﻦ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺪﺭﺵ "ﻣﻼﻫﺎﺩﯼ ﻭﮐﯿﻞ" ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻋﺎﺭﻑ ﺻﺮﻑ ﻭ ﻧﺤﻮ ﻋﺮﺑﯽ ﻭ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻗﺰﻭﯾﻦ ﻓﺮﺍ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺧﻂ‬ ‫ﺷﮑﺴﺘﻪ ﻭ ﻧﺴﺘﻌﻠﯿﻖ ﺭﺍ ﺑﺴﯿﺎﺭ ﺧﻮﺏ ﻣﯽﻧﻮﺷﺖ‪ .‬ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﺭﺍ ﻧﺰﺩ ﺣﺎﺝ ﺻﺎﺩﻕ ﺧﺮﺍﺯﯼ ﻓﺮﺍ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻣﺪﺗﯽ ﺑﻪ ﺍﺻﺮﺍﺭ ﭘﺪﺭ ﺩﺭ ﭘﺎﯼ ﻣﻨﺒﺮ ﻣﯿﺮﺯﺍ ﺣﺴﯿﻦ ﻭﺍﻋﻆ‪ ،‬ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﻭﻋﺎﻅ‬ ‫ﻗﺰﻭﯾﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻮﺣﻪ ﺧﻮﺍﻧﯽ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻭ ﻋﻤﺎﻣﻪ ﻣﯽﺑﺴﺖ ﻭﻟﯽ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣﺮﮒ ﭘﺪﺭ ﻋﻤﺎﻣﻪ ﺭﺍ ﺑﺮﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﺗﺮﮎ ﺭﻭﺿﻪ ﺧﻮﺍﻧﯽ ﮐﺮﺩ‪.‬‬

‫ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ‬ ‫ﻋﺎﺭﻑ ﺩﺭ ‪ ۱۷‬ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺑﻪ ﺩﺧﺘﺮﯼ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ "ﺧﺎﻧﻢ ﺑﺎﻻ" ﻋﺸﻖ ﻭ ﻋﻼﻗﻪ ﭘﯿﺪﺍ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺑﺎ ﺍﻭ ﺩﺭ ﭘﻨﻬﺎﻥ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﮐﺮﺩ‪) .‬ﺗﺼﻨﯿﻒ ﺩﯾﺪﻡ ﺻﻨﻤﯽ ‪ ...‬ﺭﺍ ﺩﺭ ﻭﺻﻒ ﺍﯾﺸﺎﻥ ﺳﺮﻭﺩ(‬ ‫ﻓﺸﺎﺭﻫﺎﯼ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﺩﺧﺘﺮ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﯾﻨﮑﻪ ﻣﻄﻠﻊ ﮔﺮﺩﯾﺪﻧﺪ ﺯﯾﺎﺩ ﺷﺪ ﻭ ﻋﺎﺭﻑ ﺑﻪ ﻧﺎﭼﺎﺭ ﺑﻪ ﺭﺷﺖ ﺭﻓﺖ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﻋﺸﻖ ﺑﺴﯿﺎﺭ ﺁﻥ ﺩﺧﺘﺮ ﺭﺍ ﻃﻼﻕ ﺩﺍﺩ ﻭ ﺗﺎ‬ ‫]‪[1‬‬ ‫ﺁﺧﺮ ﻋﻤﺮ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﻧﮑﺮﺩ‪.‬‬

‫ﻋﺎﺭﻑ ﻗﺰﻭﯾﻨﯽ‬

‫‪26‬‬

‫ﻣﯿﺎﻥ ﺳﺎﻟﯽ ﻭ ﻣﺸﺮﻭﻃﻪ‬ ‫ﻋﺎﺭﻑ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۱۶‬ﻩ‪.‬ﻕ ﺑﻪ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺁﻣﺪ ﻭ ﭼﻮﻥ ﺻﺪﺍﯼ ﺧﻮﺷﯽ ﺩﺍﺷﺖ ﺑﺎ ﺷﺎﻫﺰﺍﺩﮔﺎﻥ ﻗﺎﺟﺎﺭ ﺁﺷﻨﺎ ﺷﺪ ﻭ ﻣﻈﻔﺮﺍﻟﺪﯾﻦ ﺷﺎﻩ ﺧﻮﺍﺳﺖ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺭﺩﯾﻒ ﻓﺮﺍﺵ ﺧﻠﻮﺗﻬﺎ‬ ‫ﺩﺭﺁﻭﺭﺩ ﺍﻣﺎ ﻋﺎﺭﻑ ﺑﻪ ﻗﺰﻭﯾﻦ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ‪.‬‬ ‫ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۲۳‬ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺁﻏﺎﺯ ‪ ۲۳‬ﺳﺎﻟﮕﯽ ﻋﺎﺭﻑ ﺯﻣﺰﻣﻪ ﻣﺸﺮﻭﻃﯿﺖ ﺑﻠﻨﺪ ﮔﺸﺘﻪ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﻋﺎﺭﻑ ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﻏﺰﻟﻬﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﻣﺸﺮﻭﻃﯿﺖ ﮐﻤﮏ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺍﯾﺮﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍ ﺷﺎﻋﺮ‬ ‫ﻃﻨﺰ ﺳﺮﺍﯼ ﻣﻌﺮﻭﻑ‪ ،‬ﻣﻨﻈﻮﻣﻪ ﻋﺎﺭﻓﻨﺎﻣﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻫﺠﻮ ﻭﯼ ﺳﺮﻭﺩﻩﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۳۵‬ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ ﻋﺎﺭﻑ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ »ﻋﺒﺪﺍﻟﺮﺣﯿﻢ ﺧﺎﻥ« ﺧﻮﺩﮐﺸﯽ ﮐﺮﺩ ﻭ ﻋﺎﺭﻑ ﺑﺮ ﺍﺛﺮ ﺍﯾﻦ ﺑﻪ ﺟﻨﻮﻥ ﻣﺒﺘﻼ ﺷﺪ ﻭ ﻧﻈﺎﻡ ﺍﻟﺴﻠﻄﻨﻪ ﻣﺎﻓﯽ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺪﺍﻭﺍ ﺑﻪ‬ ‫ﺑﻐﺪﺍﺩ ﺑﺮﺩ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﭼﻨﺪﯼ ﺑﺎ ﺷﺮﻭﻉ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺍﻭﻝ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻧﻈﺎﻡ ﺍﻟﺴﻠﻄﻨﻪ ﺑﻪ ﺍﺳﺘﺎﻧﺒﻮﻝ ﺭﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﻭﯼ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﺳﻔﺮ ﭘﺸﯿﻤﺎﻥ ﺷﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۳۷‬ﻩ‪.‬ﻕ ﺑﻪ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﻭ ﮐﻨﺴﺮﺕ ﺑﺎ ﺷﮑﻮﻫﯽ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺩﺍﺩ‪.‬‬ ‫ﺩﺭ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﻣﺮﮒ ﮐﻠﻨﻞ ﻣﺤﻤﺪ ﺗﻘﯽ ﺧﺎﻥ ﭘﺴﯿﺎﻥ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۴۰‬ﻩ‪.‬ﻕ ﺩﺭ ﺗﺸﯿﯿﻊ ﺟﻨﺎﺯﻩٔ ﺍﻭ ﺷﺮﮐﺖ ﻧﻤﻮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﻣﺴﺒﺒﯿﻦ ﺍﯾﻦ ﺣﺎﺩﺛﻪ ﻧﺎﺳﺰﺍ ﮔﻔﺖ ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺧﻮﺍﺳﺘﻨﺪ‬ ‫ﺳﺮ ﮐﻠﻨﻞ ﺭﺍ ﺭﻭﯼ ﺗﻮﭖ ﺑﮕﺬﺍﺭﻧﺪ‪ ،‬ﻋﺎﺭﻑ ﻓﺮﯾﺎﺩ ﺑﺮ ﺁﻭﺭﺩ‪:‬‬ ‫ﺍﯾﻦ ﺳﺮ ﮐﻪ ﻧﺸﺎﻥ ﺳﺮ ﭘﺮﺳﺘﯽ ﺳﺖ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺭﻫﺎ ﺯ ﻗﯿﺪ ﻫﺴﺘﯽ ﺳﺖ‬ ‫ﺑﺎ ﺩﯾﺪﻩٔ ﻋﺒﺮﺗﺶ ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ‬

‫ﮐﺎﯾﻦ ﻋﺎﻗﺒﺖ ﻭﻃﻦ ﭘﺮﺳﺘﯽ ﺳﺖ‬

‫ﻣﺮﮒ‬ ‫ﻋﺎﺭﻑ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۰۵‬ﻩ‪.‬ﺵ ﺑﻪ ﺩﻋﻮﺕ ﺩﻭﺳﺘﯽ ﺑﻪ ﺑﺮﻭﺟﺮﺩ ﺭﻓﺖ ﺗﺎ ﺷﺮﺡ ﺍﺣﻮﺍﻝ ﺩﻭﺭﻩٔ ﺁﺯﺍﺩﯼ ﺧﻮﺍﻫﯽ ﺭﺍ ﺑﻨﻮﯾﺴﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺍﺯ ﺑﺮﻭﺟﺮﺩ ﺑﺮ ﺍﺛﺮ ﺣﺎﺩﺛﻪﺍﯼ ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪ )ﻣﺴﻤﻮﻡ‬ ‫ﮐﺮﺩﻥ ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﺳﮕﻬﺎﯼ ﻭﯼ ﻭ ﺷﺎﯾﻌﺎﺗﯽ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺩﻓﻦ ﺟﺴﺪ ﺳﮓ ﺩﺭ ﯾﮏ ﺍﻣﺎﻣﺰﺍﺩﻩ( ﺧﺎﺭﺝ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺑﻪ ﺍﺭﺍﮎ ﭘﻨﺎﻩ ﺑﺮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﺭﺍﮎ ﻫﻢ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺭﺍﺣﺖ ﻧﮕﺬﺍﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺍﻭ ﺧﻮﺩ‬ ‫ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬ ‫"ﺑﻌﺪ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ ﺍﯾﻦ ﻧﻨﮓ]ﻣﻘﺼﻮﺩ ﺧﻮﺩ ﻋﺎﺭﻑ ﺍﺳﺖ[ ﺑﺴﺘﻪ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺩﺭﺧﺎﮎ ﻗﺒﺮ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺍﯼ ﺩﺍﺩ‪ ،‬ﺑﯽ ﺩﺍﺩ! ﺣﻘﯿﻘﺘﺎً ﺍﯼ ﺩﺍﺩ‪ ،‬ﺑﯽ ﺩﺍﺩ؛ ﺍﻻﻥ ﺩﻩ‪ ،‬ﭘﺎﻧﺰﺩﻩ ﺳﺎﻝ‬ ‫]‪[2‬‬ ‫ﺍﺳﺖ ﺷﺐ ﻭ ﺭﻭﺯ ﻭﺭﺩ ﺯﺑﺎﻥ ﻣﻦ ﺍﯾﻦ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﮕﻮﯾﻢ ﺍﯼ ﺩﺍﺩ‪ ،‬ﺑﯿﺪﺍﺩ‪".‬‬ ‫ﺳﭙﺲ ﺑﯿﻤﺎﺭﯾﺶ ﺷﺪﺕ ﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﺣﻨﺠﺮﻩ ﺍﺵ ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺍﺯ ﺧﻮﺍﻧﺪﻥ ﺑﺎﺯﻣﺎﻧﺪ ﻭ ﺍﺯ ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ ﻧﺎﺗﻮﺍﻥ‪:‬‬

‫»‬

‫]‪[3‬‬ ‫"ﺁﯾﺎ ﺑﻪ ﮐﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺳﯿﻨﻪٔ ﻣﻦ ﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﻣﻦ ﺍﺳﺘﻄﺎﻋﺖ ﻣﻌﺎﻟﺠﻪٔ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺷﺘﻢ ﺗﺎ ﺍﯾﻨﮑﻪ ﺑﻪ ﮐﻠﯽ ﺍﺯ ﺑﯿﻦ ﺭﻓﺖ‪".‬‬

‫«‬

‫ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﻋﺎﺭﻑ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۰۷‬ﺟﻬﺖ ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ ﻧﺰﺩ ﺩﮐﺘﺮ ﺑﺪﯾﻊ ﺑﻪ ﻫﻤﺪﺍﻥ ﺭﻓﺖ ﻭ ﺑﺮﺍﯼ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺩﺭ ﺁﻧﺠﺎ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﻋﺎﺭﻑ ﺩﺭ ﻫﻤﺪﺍﻥ ﺑﯿﻤﺎﺭ‪ ،‬ﺭﻧﺞ ﺩﯾﺪﻩ ﻭ ﻣﺎﯾﻮﺱ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺍﺯ‬ ‫ﻫﻤﻪ ﺟﺰ ﺍﻧﺪﮎ ﺩﻭﺳﺘﺎﻧﯽ ﯾﮏ ﺩﻝ ﻭ ﺻﻤﯿﻤﯽ ﮐﻨﺎﺭﻩ ﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﺍﻧﺴﺎﻥﻫﺎ ﺭﺍ ﺷﯿﻄﺎﻥ ﻭ ﺩﺭﻭﻏﮕﻮ ﻣﯽ ﻧﺎﻣﯿﺪ‪ .‬ﺍﻭ ﺍﺯ ﺩﺷﻤﻨﯽ ﺍﻫﻞ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭ ﭼﻨﯿﻦ ﺷِﮑﻮﻩ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪:‬‬

‫»‬

‫"ﺁﺧﺮ ﺍﯾﻦ ﭼﻪ ﺑﺪﺑﺨﺘﯽ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺩﺍﻣﻦ ﮔﯿﺮ ﻣﻦ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮﻣﺎﻧﻔﺮﻣﺎ ﺑﺎ ﻣﻦ ﺑﺪ‪ ،‬ﺳﻠﯿﻤﺎﻥ ﻣﯿﺮﺯﺍ ﺑﺪ‪ ،‬ﻗﻮﺍﻡﺍﻟﺴﻠﻄﻨﻪ ﺑﺪ‪ ،‬ﺗﻘﯽﺯﺍﺩﻩ ﻫﻢ ﺑﺪ‪ ،‬ﻧﺼﺮﺕﺍﻟﺪﻭﻟﻪ ﺑﺪ‪ ،‬ﻣﻠﮏﺍﻟﺸﻌﺮﺍ ﺑﺪ‪ ،‬ﻣﺮﺗﺠﻊ ﻭ ﺁﺯﺍﺩﯼ ﺧﻮﺍﻩ ﻫﺮ ﺩﻭ‬ ‫]‪[4‬‬ ‫ﺩﺷﻤﻦ‪ ،‬ﻣﻦ ﺍﺯ ﻫﺮ ﻃﺮﻑ ﻫﺪﻑ ﺗﯿﺮ ﮐﯿﻨﻪ ﺧﻮﺍﻫﯽ ﺷﺪﻩ‪".‬‬

‫«‬

‫ﻋﺎﺭﻑ ﻗﺰﻭﯾﻨﯽ‬

‫‪27‬‬

‫ﻋﺎﺭﻑ ﺑﺎﻗﯿﻤﺎﻧﺪﻩٔ ﻋﻤﺮ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺧﺎﻧﻪﺍﯼ ﺍﺟﺎﺭﻩﺍﯼ ﺩﺭ ﯾﮏ ﻗﻠﻌﻪٔ‬ ‫ﮐﻮﭼﮏ ﺩﺭ ﺩﺭﻩٔ ﻣﺮﺍﺩ ﺑﯿﮏ ﺑﺎ ﯾﮏ ﮐﻠﻔﺖ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺗﺒﻌﯿﺪﯼ ﻭ‬ ‫ﺧﻮﺩ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪ ﺳﮑﻮﻧﺖ ﮔﺰﯾﺪ؛ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺩﺍﺭﺍﯾﯽ ﺍﻭ ﺳﻪ ﺳﮓ‬ ‫ﻭ ﺩﻭ ﺩﺳﺖ ﻟﺒﺎﺱ ﮐﻬﻨﻪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﻭ ﺩﺭ ﺳﺎﻝﻫﺎﯼ ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﻓﻘﺮ‬ ‫ﺩﺳﺖ ﺑﻪ ﮔﺮﯾﺒﺎﻥ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺍﮔﺮﭼﻪ ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ ﺩﻭﺭ ﻭ ﻧﺰﺩﯾﮏ ﺑﻪ ﺍﻭ‬ ‫ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﺮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﺍﯾﻦ ﺍﻣﺮ ﺑﻪ ﺭﻭﺡ ﺁﺯﺍﺩﻩٔ ﺷﺎﻋﺮ ﻟﻄﻤﻪ ﻣﯽﺯﺩ ﻭ ﺍﻭ‬ ‫ﺭﺍ ﺷﺮﻣﻨﺪﻩ ﻣﯽ ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﺧﻮﺩ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩٔ ﺭﻭﺯﻫﺎﯼ ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ‬ ‫ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬

‫ﻣﻘﺒﺮﻩ ﻋﺎﺭﻑ ﺩﺭ ﻣﯿﺪﺍﻥ ﺍﺑﻦ ﺳﯿﻨﺎ ﻫﻤﺪﺍﻥ‬

‫»‬

‫"ﺣﺎﻻ ﮐﻪ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺯﻭﺍﻝ ﺁﻓﺘﺎﺏ ﻋﻤﺮ ﺍﺳﺖ ﻭ ﭘﺎﯾﺎﻥ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭ ﺑﻪ ﻏﻔﻠﺖ ﮔﺬﺭﺍﻧﺪﻩٔ ﺯﻧﺪﮔﺎﻧﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﮐﻪ ﺗﺎﺯﻩ ﺩﺍﻧﺴﺘﻪ ﺍﻡ ﺗﻨﻬﺎ ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ ﻣﻦ ﺍﯾﻦ ﺩﻭﺗﺎ ﺳﮓ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﻭﻓﺎ ﻭ ﻣﺤﺒﺖ ﻭ ﺩﻭﺳﺘﯽ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺁﻧﻬﺎ‬ ‫]‪[5‬‬ ‫ﺩﺭﯾﺎﻓﺘﻪ ﺍﻡ‪.‬‬

‫ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۰۸‬ﻋﺎﺭﻑ ﺳﺮ ﻣﮑﺎﺗﺒﻪ ﺑﺎ ﺯﺭﺗﺸﺘﯿﺎﻥ ﻫﻨﺪ ﺭﺍ ﺑﺎﺯ ﮐﺮﺩﻭ ﺑﺮﺧﯽ ﭘﮋﻭﻫﺶﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ »ﺳﺮﺩﯾﻦ ﺷﺎﻩ ﭘﺎﺭﺳﯽ« ﺑﻪ ﻫﻨﺪ ﻓﺮﺳﺘﺎﺩ‪ .‬ﺯﺭﺗﺸﺘﯿﺎﻥ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻫﻨﺪ‬ ‫ﺩﻋﻮﺕ ﮐﺮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﺟﻮﺍﺏ ﺭﺩ ﺩﺍﺩ ﻭ ﺩﯾﺮﯼ ﻧﮕﺬﺷﺖ ﮐﻪ ﺍﺯ ﮐﺮﺩﻩٔ ﺧﻮﺩ ﭘﺸﯿﻤﺎﻥ ﺷﺪ‪ .‬ﺳﺮ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺭ ﺭﻭﺯ ﯾﮏ ﺷﻨﺒﻪ ﯾﮑﻢ ﺑﻬﻤﻦ ‪ ۱۳۱۲‬ﺧﻮﺭﺷﯿﺪﯼ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻋﺎﺭﻑ ‪۵۴‬‬ ‫ﺳﺎﻝ ﺩﺍﺷﺖ‪ ،‬ﻣﺮﮒ ﺯﻭﺩﺭﺱ ﺑﻪ ﺳﺮﺍﻏﺶ ﺁﻣﺪ‪ .‬ﺟﯿﺮﺍﻥ‪ ،‬ﮐﻠﻔﺘﺶ ﮐﻪ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﻘﺪ ﺧﻮﯾﺶ ﺩﺭ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺣﮑﺎﯾﺖ ﮐﺮﺩﻩ ﮐﻪ ﻋﺎﺭﻑ ﺩﺭ ﺁﺧﺮﯾﻦ ﺩﻡ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺧﻮﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻭﯼ ﺭﺍ‬ ‫ﻧﺰﺩﯾﮏ ﭘﻨﺠﺮﻩ ﺑﺒﺮﺩ ﺗﺎ ﺁﻓﺘﺎﺏ ﻭ ﺁﺳﻤﺎﻥ ﻣﯿﻬﻦ ﺭﺍ ﺑﺒﯿﻨﺪ ﻭ ﺍﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺩﯾﺪﻥ ﺁﻓﺘﺎﺏ ﭼﻨﯿﻦ ﺧﻮﺍﻧﺪ‪:‬‬ ‫ﺳﺘﺎﯾﺶ ﻣﺮ ﺁﻥ ﺍﯾﺰﺩ ﺗﺎﺑﻨﺎﮎ ﮐﻪ ﭘﺎﮎ ﺁﻣﺪﻡ ﭘﺎﮎ ﺭﻓﺘﻢ ﺑﻪ ﺧﺎﮎ‬

‫ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺑﺴﺘﺮ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﻭ ﻟﺤﻈﺎﺗﯽ ﺑﻌﺪ ﺟﺎﻥ ﺳﭙﺮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﮐﻨﺎﺭ ﺁﺭﺍﻣﮕﺎﻩ ﺑﻮ ﻋﻠﯽ ﺳﯿﻨﺎ ﺩﺭ ﻫﻤﺪﺍﻥ ﺩﺭ ﺧﺎﮎ ﺁﺭﻣﯿﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺼﻨﯿﻒﻫﺎ‬ ‫‪ 1.‬ﺍﺯ ﺧﻮﻥ ﺟﻮﺍﻧﺎﻥ ﻭﻃﻦ ﻻﻟﻪ ﺩﻣﯿﺪﻩ ]‪[6‬‬ ‫‪ 2.‬ﺩﯾﺪﻡ ﺻﻨﻤﯽ‪ ،‬ﺳﺮﻭ ﻗﺪﯼ‪ ،‬ﺭﻭﯼ ﭼﻮ ﻣﺎﻫﯽ – ﺁﻭﺍﺯ ﺍﻓﺸﺎﺭﯼ – ‪۱۲۶۵‬‬ ‫‪ 3.‬ﺍﯼ ﺍﻣﺎﻥ ﺍﺯ ﻓﺮﺍﻗﺖ ﺍﻣﺎﻥ – ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﺷﻮﺭ – ‪) ۱۲۷۵‬ﻫﻢﺯﻣﺎﻥ ﺑﺎ ﻭﺭﻭﺩ ﻣﺸﺮﻭﻃﻪ ﺧﻮﺍﻫﺎﻥ ﺑﻪ ﺗﻬﺮﺍﻥ(‬ ‫‪ 4.‬ﻧﻤﯽ ﺩﺍﻧﻢ ﭼﻪ ﺩﺭ ﭘﯿﻤﺎﻧﻪ ﮐﺮﺩﯼ – ﺁﻭﺍﺯ ﺍﻓﺸﺎﺭﯼ‬ ‫‪ 5.‬ﻧﮑﻨﻢ ﭼﺎﺭﻩ ﺍﮔﺮ ﺩﻝ ﻫﺮ ﺟﺎﯾﯽ ﺭﺍ – ﺁﻭﺍﺯ ﺍﻓﺸﺎﺭﯼ – ‪۱۲۷۶‬‬ ‫‪ 6.‬ﺍﻓﺘﺨﺎﺭ ﻫﻤﻪ ﺁﻓﺎﻗﯽ ﻭ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﻣﻨﯽ – ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﺳﻪﮔﺎﻩ ‪) -‬ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻓﺘﺨﺎﺭﺍﻟﺴﻠﻄﻨﻪ ‪ -‬ﺩﺧﺘﺮ ﻧﺎﺻﺮﺍﻟﺪﯾﻦ ﺷﺎﻩ(‬ ‫‪ 7.‬ﺗﻮﺍﯼ ﺗﺎﺝ‪ ،‬ﺗﺎﺝ ﺳﺮ ﺧﺴﺮﻭﺍﻧﯽ – ﺁﻭﺍﺯ ﺍﻓﺸﺎﺭﯼ – ‪) - ۱۲۷۷‬ﺑﺮﺍﯼ ﺗﺎﺝ ﺍﻟﺴﻠﻄﻨﻪ ‪ -‬ﺩﺧﺘﺮ ﻧﺎﺻﺮﺍﻟﺪﯾﻦ ﺷﺎﻩ(‬ ‫‪ 8.‬ﻫﻨﮕﺎﻡ ﻣﯽﻓﺼﻞ ﮔﻞ ﻭ ﮔﺸﺖ ﭼﻤﻦ ﺷﺪ – ﺁﻭﺍﺯ ﺩﺷﺘﯽ ‪) -‬ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﺍﻓﺘﺘﺎﺡ ﺩﻭﺭﻩٔ ﺩﻭﻡ ﻣﺠﻠﺲﺷﻮﺭﺍﯼﻣﻠﯽﺍﯾﺮﺍﻥ(‬ ‫‪ 9.‬ﺩﻝ ﻫﻮﺱ ﺳﺒﺰﻩ ﻭ ﺻﺤﺮﺍ ﻧﺪﺍﺭﺩ – ﺁﻭﺍﺯ ﺍﺑﻮﻋﻄﺎ‬ ‫‪ 10.‬ﻧﻪ ﻗﺪﺭﺕ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻭﯼ ﻧﺸﯿﻨﻢ‪ ،‬ﻧﺎ ﻃﺎﻗﺖ ﮐﻪ ﺟﺰ ﻭﯼ ﺑﺒﯿﻨﻢ – ﺁﻭﺍﺯ ﺍﻓﺸﺎﺭﯼ‬ ‫‪ 11.‬ﻧﻨﮓ ﺁﻥ ﺧﺎﻧﻪ ﮐﻪ ﻣﻬﻤﺎﻥ ﺯ ﺳﺮ ﺧﻮﺍﻥ ﺑﺮﻭﺩ – ﺁﻭﺍﺯ ﺩﺷﺘﯽ – ‪) - ۱۲۸۸‬ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﺍﺧﺮﺍﺝ ﻣﻮﺭﮔﺎﻥ ﺷﻮﺳﺘﺮ ﺁﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ ﺍﺯ ﺍﯾﺮﺍﻥ(‬ ‫‪ 12.‬ﺑﺎﺩ ﻓﺮﺡ ﺑﺨﺶ ﺑﻬﺎﺭﯼ ﻭﺯﯾﺪ – ﺁﻭﺍﺯ ﺑﯿﺎﺕﺯﻧﺪ‬ ‫‪ 13.‬ﺑﻠﺒﻞ ﺷﻮﺭﯾﺪﻩ ﻓﻐﺎﻥ ﻣﯽﮐﻨﺪ – ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﻣﺎﻫﻮﺭ – ‪۱۲۸۹‬‬ ‫‪ 14.‬ﮔﺮﯾﻪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﺴﺘﯽ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﮐﺮﺩﻡ – ﺁﻭﺍﺯ ﺩﺷﺘﯽ – ‪۱۲۸۷‬‬ ‫‪ 15.‬ﺍﺯ ﮐﻔﻢ ﺭﻫﺎ ﺷﺪ ﻣﻬﺎﺭ ﺩﻝ –ﺁﻭﺍﺯ ﺍﻓﺸﺎﺭﯼ – ‪۱۲۸۸‬‬ ‫‪ 16.‬ﺗﺮﮎ ﭼﺸﻤﺶ ﺍﺭ ﻓﺘﻨﻪ ﮐﺮﺩ ﺭﺍﺳﺖ – ﺍﺑﻮﻋﻄﺎ)ﺣﺠﺎﺯ( – ‪۱۲۹۴‬‬ ‫‪ 17.‬ﭼﻪ ﺷﻮﺭﻫﺎ ﮐﻪ ﻣﻦ ﺑﻪ ﭘﺎ ﺯ ﺷﺎﻫﻨﺎﺯ ﻣﯽﮐﻨﻢ – ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﺷﻮﺭ – ‪۱۲۹۵‬‬

‫«‬

‫ﻋﺎﺭﻑ ﻗﺰﻭﯾﻨﯽ‬

‫‪28‬‬

‫‪ 18.‬ﺑﻤﺎﻧﺪﯾﻢ ﻣﺎ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺷﺪ ﺍﺭﻣﻨﺴﺘﺎﻥ – ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﺳﻪﮔﺎﻩ –‪۱۲۹۷‬‬ ‫‪ 19.‬ﺟﺎﻥ ﺑﺮﺧﯽ ﺁﺫﺭﺑﺎﯾﺠﺎﻥ ﺑﺎﺩ – ﺁﻭﺍﺯ ﺩﺷﺘﯽ – ‪) ۱۲۹۷‬ﺑﺮﺍﯼ ﺁﺫﺭﺑﺎﯾﺠﺎﻥ ‪ -‬ﺩﺭ ﺟﻮﺍﺏ ﺗﻔﺮﻗﻪ ﺍﻓﮑﻨﺎﻥ(‬ ‫‪ 20.‬ﺷﺎﻧﻪ ﺑﺮ ﺯﻟﻒ ﭘﺮﯾﺸﺎﻥ ﺯﺩﻩﺍﯼ‪ ،‬ﺑﻪﺑﻪ ﻭ ﺑﻪ – ﺁﻭﺍﺯ ﺩﺷﺘﯽ –‪۱۲۹۷‬‬ ‫‪ 21.‬ﺭﺣﻢﺍﯼ ﺧﺪﺍﯼ ﺩﺍﺩﮔﺮ ﮐﺮﺩﯼ ﻧﮑﺮﺩﯼ – ﺁﻭﺍﺯ ﺑﯿﺎﺕﺯﻧﺪ – ‪۱۲۹۷‬‬ ‫‪ 22.‬ﺍﻣﺮﻭﺯﺍﯼ ﻓﺮﺷﺘﻪٔ ﺭﺣﻤﺖ ﺑﻼ ﺷﺪﯼ – ﺁﻭﺍﺯ ﺍﻓﺸﺎﺭﯼ – ‪۱۲۹۹‬‬ ‫‪ 23.‬ﮔﺮﯾﻪ ﮐﻦ ﮐﻪ ﮔﺮ ﺳﯿﻞ ﺧﻮﻥ ﮔﺮﯼ ﺛﻤﺮ ﻧﺪﺍﺭﺩ – ﺁﻭﺍﺯ ﺩﺷﺘﯽ – ‪) ۱۳۰۰‬ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻣﺮﮒ ﮐﻠﻨﻞ ﻣﺤﻤﺪ ﺗﻘﯽﺧﺎﻥ ﭘﺴﯿﺎﻥ(‬ ‫‪ 24.‬ﺗﺎ ﺭﺧﺖ ﻣﻘﯿﺪ ﻧﻘﺎﺏ ﺍﺳﺖ – ﺁﻭﺍﺯ ﺑﯿﺎﺕﺍﺻﻔﻬﺎﻥ – ‪۱۳۰۱‬‬ ‫‪ 25.‬ﺍﯼ ﺩﺳﺖ ﺣﻖ ﭘﺸﺖ ﻭ ﭘﻨﺎﻫﺖ ﺑﺎﺯﺁ – ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﺷﻮﺭ – ‪)۱۳۰۰‬ﺑﺮﺍﯼ ﺳﯿﺪ ﺿﯿﺎ(‬ ‫‪ 26.‬ﮔﻮ ﺑﻪ ﺳﺎﻗﯽ ﮐﺰ ﺍﯾﺎﻏﯽ ﺗﺮﮐﯽ ﻭ ﻣﺎﻏﯽ‬ ‫‪ 27.‬ﺑﺎﺩ ﺻﺒﺎ ﺑﺮ ﮔﻞ ﮔﺬﺭ ﮐﻦ – ﺁﻭﺍﺯ ﺷﻮﺷﺘﺮﯼ‬ ‫‪ 28.‬ﭼﻪ ﺁﺫﺭﻫﺎ ﺑﻪ ﺟﺎﻥ ﺍﺯ ﻋﺸﻖ ﺁﺫﺭﺑﺎﯾﺠﺎﻥ ﺩﺍﺭﻡ – ‪) ۱۳۰۳‬ﺑﻪ ﯾﺎﺩ ﺳﺘﺎﺭﺧﺎﻥ ﻭ ﺑﺎﻗﺮ ﺧﺎﻥ(‬ ‫‪ 29.‬ﺑﺎﺩ ﺧﺰﺍﻧﯽ ﺯﺩ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯽ‪ ،‬ﮐﺮﺩ ﺁﻧﭽﻪ ﺩﺍﻧﯽ – ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﺷﻮﺭ ‪) ۱۳۰۳ -‬ﺑﺮﺍﯼ ﺁﺫﺭﺑﺎﯾﺠﺎﻥ(‬

‫ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﮔﺎﻥ ﺗﺼﻨﯿﻒﻫﺎ‬ ‫ﺑﻪ ﺩﻟﯿﻞ ﺳﺎﺩﮔﯽ ﻭ ﻧﺪﺍﺷﺘﻦ ﺍﻭﺝ ﺩﺭ ﺗﺼﻨﯿﻒﻫﺎﯼ ﻋﺎﺭﻑ ﻭ ﺍﯾﻨﮑﻪ ﻏﺎﻟﺐ ﺗﺼﻨﯿﻒﻫﺎ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﺟﺮﺍ ﺭﻭﯼ ﯾﮏ ﯾﺎ ﺩﻭ ﮔﻮﺷﻪﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺼﻨﯿﻒﻫﺎﯼ ﻋﺎﺭﻑ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺳﺎﺩﮔﯽ ﻣﺮﺩﻡ‬ ‫ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﺨﻮﺍﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺍﺯ ﺯﻣﺎﻥ ﺳﺮﻭﺩﻩ ﺷﺪﻥ ﺗﺼﻨﯿﻒﻫﺎ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺑﻪ ﻭﺳﯿﻠﻪ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﮔﺎﻥ ﻏﯿﺮﺣﺮﻓﻪﺍﯼ ﻭ ﺣﺮﻓﻪﺍﯼ ﺑﺎﺭﻫﺎ ﺍﯾﻦ ﺗﺼﻨﯿﻒﻫﺎ ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ‬ ‫ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﮔﺎﻥ ﭘﺮﺁﻭﺍﺯﻩ ﮐﻪ ﺑﺮﺧﯽ ﺗﺼﻨﯿﻒﻫﺎﯼ ﻋﺎﺭﻑ ﺭﺍ ﺍﺟﺮﺍ ﮐﺮﺩﻩﺍﻧﺪ‪ :‬ﻗﻤﺮﺍﻟﻤﻠﻮﮎ ﻭﺯﯾﺮﯼ‪ ،‬ﻋﺒﺪﺍﻟﻠﻪ ﺩﻭﺍﻣﯽ‪ ،‬ﺍﻟﻬﻪ) ﺗﺪﻭﯾﻦ ﺍﺯ ﺭﻭﺡ ﺍﻟﻠﻪ ﺧﺎﻟﻘﯽ(‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﺷﺠﺮﯾﺎﻥ‪ ،‬ﺻﺪﯾﻖ‬ ‫ﺗﻌﺮﯾﻒ‪ ،‬ﻣﺤﺴﻦ ﮐﺮﺍﻣﺘﯽ‪.‬‬

‫ﺳﺒﮏ ﻭ ﺷﯿﻮﻩ‬ ‫ﻭﯼ ﺍﻭﻟﯿﻦ ﺗﺼﻨﯿﻔﺶ ﺭﺍ ﺩﺭ ‪ 18‬ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺳﺎﺧﺖ ‪.‬ﻋﺎﺭﻑ ﯾﺎ ﺗﺼﻨﯿﻒ ﻫﺎﯼ ﻭﻃﻨﯽ‪-‬ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻭ ﯾﺎ ﺗﺼﻨﯿﻒ ﻋﺸﻘﯽ ﻭ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺩﻭ ﺯﻣﯿﻨﻪ ﻧﯿﺰ ﺑﯽ ﺑﺎﮎ ﻭ ﺳﻨﺖ ﺷﮑﻦ ﺑﻮﺩﻩ‬ ‫ﺍﺳﺖ ‪.‬ﺗﺼﻨﯿﻒ ﻫﺎﯼ ﻋﺎﺭﻑ ﭼﻮﻥ ﺍﮐﺜﺮﺍ ﺩﺭ ﻭﺻﻒ ﺣﺎﻝ ﻭ ﺍﻭﺿﺎﻉ ﺯﻣﺎﻧﻪ ﺑﻮﺩ ﻫﻤﮕﯽ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺑﺴﺰﺍﯾﯽ ﺩﺭ ﻣﺠﺎﻣﻊ ﺁﻥ ﺭﻭﺯ ﺩﺍﺷﺖ‪.‬ﻋﺎﺭﻑ ﺍﺯ ﺍﻭﻟﯿﻦ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﯾﺮﺍﻥ‬ ‫ﮐﻨﺴﺮﺕ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﺟﻨﺒﻪ ﯼ ﻏﯿﺮ ﻣﺠﻠﺴﯽ ﺑﻮﺩﻥ ﻭ ﻣﺮﺩﻣﯽ ﺑﻮﺩﻥ ﺁﻥ ﺗﺎﮐﯿﺪ ﻣﯽ ﻭﺭﺯﺩ‪.‬ﮐﻨﺴﺮﺕ ﻫﺎﯼ ﺍﻭ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﭘﺮ ﺭﻭﻧﻖ ﻭ ﭘﺮ ﺍﺯﺩﺣﺎﻡ ﺑﻮﺩ‪.‬ﻋﺎﺭﻑ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺼﻨﯿﻒ‬ ‫ﻭ ﺗﺼﻨﯿﻒ ﺳﺎﺯﯼ ﻋﻘﯿﺪﻩ ﺩﺍﺷﺖ ﮐﻪ ﺗﺼﻨﯿﻒ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺗﺤﺮﯾﺮ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﻣﺮﺩﻣﯽ ﮐﻪ ﺻﺪﺍ ﻭ ﺗﺤﺮﯾﺮ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ ﺑﺘﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺭﺍﺣﺘﯽ ﺍﺯ ﭘﺲ ﺍﺟﺮﺍﯼ ﺁﻥ ﺑﺮﺁﯾﻨﺪ‪.‬ﻋﺒﺪﺍﻟﻠﻪ ﺩﻭﺍﻣﯽ‬ ‫ﻧﻘﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ‪ :‬ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺧﻮﺍﻧﺪﻥ ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﺗﺼﻨﯿﻒ ﻫﺎﯼ ﻋﺎﺭﻑ ﺗﺤﺮﯾﺮ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻋﺎﺭﻑ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻗﻬﺮ ﺑﺎ ﺍﻭ ﺩﺭﮔﯽ ﺷﺪﻩ ﮐﻪ ﭼﺮﺍ ﺗﺤﺮﯾﺮ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﻋﺎﺭﻑ ﺩﺭ ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ‬ ‫ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮﺩ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺻﺮﺍﺣﺖ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﻭ ﺍﯾﻦ ﺣﺪﺍﻗﻞ ﺩﺭ ﺗﺼﻨﯿﻒ ﻫﺎﯼ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻭ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺍﻭ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻣﺸﻬﻮﺩ ﺍﺳﺖ‪.‬ﺍﻭ ﺑﺪﻭﻥ ﻫﺮﺍﺱ ﺁﻥ ﭼﻪ ﺭﺍ ﮐﻪ ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﺮﺩ‬ ‫ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖ ﺑﺮ ﺯﺑﺎﻥ ﻣﯽ ﺭﺍﻧﺪ ﺗﺎ ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺻﺮﺍﺣﺖ ﺍﻭ ﮔﺎﻩ ﺑﺎﻋﺚ ﺭﻧﺠﺶ ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ ﻭ ﯾﺎﺭﺍﻧﺶ ﻣﯽ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻨﺒﻊ‬ ‫• ﻫﺰﺍﺭﺳﺎﻝ ﺷﻌﺮ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪/‬ﺑﻪ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺟﻌﻔﺮ ﺍﺑﺮﺍﻫﯿﻤﯽ ﻭ ﺩﯾﮕﺮﺍﻥ‪ -.‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﮐﺎﻧﻮﻥ ﭘﺮﻭﺭﺵ ﻓﮑﺮﯼ ﮐﻮﺩﮐﺎﻥ ﻭ ﻧﻮﺟﻮﺍﻧﺎﻥ‪.۱۳۸۰ ،‬‬ ‫• ﺗﺼﻨﯿﻒ ﻫﺎﯼ ﻋﺎﺭﻑ‪ ،‬ﺍﺭﺷﺪ ﺗﻬﻤﺎﺳﺒﯽ‪ ،‬ﻣﻮﺳﺴﻪ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻫﻨﺮﯼ ﻣﺎﻫﻮﺭ ‪1375،‬‬ ‫]‪[1‬‬ ‫]‪[2‬‬ ‫]‪[3‬‬ ‫]‪[4‬‬ ‫]‪[5‬‬ ‫]‪[6‬‬

‫ﺩﯾﻮﺍﻥ ﻋﺎﺭﻑ ﻗﺰﻭﯾﻨﯽ‪.‬ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﺟﺎﻭﯾﺪﺍﻥ‪ .۱۳۵۷ .‬ﻓﺼﻞ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺣﯿﺎﺕ ﻋﺎﺭﻑ ﺑﻪ ﻗﻠﻢ ﺧﻮﺩﺵ‪ .‬ﺹ ‪ ۸۱‬ﺗﺎ ‪۹۷‬‬ ‫ﺷﻬﺮ ﺷﻌﺮ ﻋﺎﺭﻑ‪ ،‬ﺹ ‪۲۵۶‬‬ ‫ﺷﻬﺮ ﺷﻌﺮ ﻋﺎﺭﻑ‪ ،‬ﺹ ‪۳۲۲‬‬ ‫ﺩﯾﻮﺍﻥ ﻋﺎﺭﻑ‪ ،‬ﺹ ‪۴۶۶‬‬ ‫ﺩﯾﻮﺍﻥ ﻋﺎﺭﻑ‪ ،‬ﺹ ‪۴۶۱‬‬ ‫‪http://web.farsi.se/Gy_boken/3_7_aref.htm‬‬

‫ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﯿﺮﻭﻥ‬ ‫• ﻋﺎﺭﻑ ﻗﺰﻭﯾﻨﯽ ﺩﺭ ﻓﺮﻫﻨﮕﻨﺎﻣﻪ ﺩﺍﺳﺘﺎﻧﯽ ﻋﺠﺎﯾﺐ ﺍﻟﻤﺨﻠﻮﻗﺎﺕ )‪(http://www.ajayeb.ir/aref/index.php‬‬ ‫• ﯾﺎﺩﯼ ﺍﺯ ﻋﺎﺭﻑ ﻗﺰﻭﯾﻨﯽ ﻭ ﮔﺬﺍﺭﯼ ﺑﻪ ﺗﺮﺍﻧﻪﻫﺎﯼ ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪ ﺍﺵ )‪(http://www.peikekhabari.com/Piraieh-sher16.htm‬‬

‫ﻣﺤﻤﺪ ﻓﺮﺧﯽ ﯾﺰﺩﯼ‬

‫‪29‬‬

‫ﻣﺤﻤﺪ ﻓﺮﺧﯽ ﯾﺰﺩﯼ‬ ‫ﻣﺤﻤﺪ ﻓﺮﺧﯽ ﯾﺰﺩﯼ‬

‫ﺯﺍﺩﺭﻭﺯ‬

‫‪۱۲۶۸‬‬ ‫ﯾﺰﺩ‬

‫ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ‬

‫‪ ۲۵‬ﻣﻬﺮ ‪۱۳۱۸‬‬

‫ﻣﻠﯿﺖ‬

‫ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ‬

‫ﻭﺍﻟﺪﯾﻦ‬

‫ﻣﺤﻤﺪﺍﺑﺮﺍﻫﯿﻢ ﯾﺰﺩﯼ‬

‫ﻣﺤﻤﺪ ﻓﺮﺧﯽ ﯾﺰﺩﯼ‪ ۱۲۶۸) ،‬ﯾﺰﺩ ‪ ۲۵ -‬ﻣﻬﺮ ‪ (۱۳۱۸‬ﺷﺎﻋﺮ ﻭ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎﺭ ﺁﺯﺍﺩﯼﺧﻮﺍﻩ ﻭ ﺩﻣﻮﮐﺮﺍﺕ ﺻﺪﺭ ﻣﺸﺮﻭﻃﯿﺖ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﯼ ﺳﺮﺩﺑﯿﺮ ﻧﺸﺮﯾﺎﺕ ﺯﯾﺎﺩﯼ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ‬ ‫ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﻃﻮﻓﺎﻥ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﻭ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﻩ ﻣﺮﺩﻡ ﯾﺰﺩ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩ ﻫﻔﺘﻢ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮﺭﺍﯼ ﻣﻠﯽ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﻗﺼﺮ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺪﻓﻦ ﺍﻭ ﻧﺎﻣﻌﻠﻮﻡ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﻭ ﺗﺤﺼﯿﻼﺕ‬ ‫ﭘﺪﺭﺵ ﻣﺤﻤﺪﺍﺑﺮﺍﻫﯿﻢ ﺳﻤﺴﺎﺭ ﯾﺰﺩﯼ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺑﺮﺍﺩﺭﯼ ﺩﺍﺷﺖ‪ ،‬ﻋﺒﺪﺍﻟﻐﻔﻮﺭ ﻧﺎﻡ ﮐﻪ ﯾﺎﺯﺩﻩ ﺳﺎﻝ ﺍﺯ ﻭﯼ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻓﺮﺧﯽ ﻋﻠﻮﻡ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ ﺭﺍ ﺩﺭ ﯾﺰﺩ ﻓﺮﺍ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻗﺪﺭﯼ ﺩﺭ‬ ‫ﻣﮑﺘﺒﺨﺎﻧﻪ ﻭ ﻣﺪﺗﯽ ﺩﺭ ﻣﺪﺭﺳﻪ ﻣﺮﺳﻠﯿﻦ ﺍﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﯾﺰﺩ ﺗﺤﺼﯿﻞ ﻧﻤﻮﺩ‪ .‬ﻓﺮﺧﯽ ﺗﺎ ﺣﺪﻭﺩ ﺳﻦ ‪ ۱۶‬ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺗﺤﺼﯿﻞ ﮐﺮﺩ ﻭ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﻭ ﻣﻘﺪﻣﺎﺕ ﻋﺮﺑﯽ ﺭﺍ ﺁﻣﻮﺧﺖ‪ .‬ﻭﯼ ﺩﺭ‬ ‫]‪[1‬‬ ‫ﺣﺪﻭﺩ ﺳﻦ ‪ ۱۵‬ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺑﻪ ﺩﻟﯿﻞ ﺍﺷﻌﺎﺭﯼ ﮐﻪ ﻋﻠﯿﻪ ﻣﺪﺭﺳﺎﻥ ﻭ ﻣﺪﯾﺮﺍﻥ ﻣﺪﺭﺳﻪ ﯾﺰﺩ ﻣﯽﺳﺮﻭﺩ‪ ،‬ﺍﺯ ﻣﺪﺭﺳﻪ ﺍﺧﺮﺍﺝ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻌﺮ‬ ‫ﻓﺮﺧﯽ ﺷﺎﻋﺮﯼ ﺭﺍ ﺍﺯ ﮐﻮﺩﮐﯽ ﺁﻏﺎﺯ ﻧﻤﻮﺩ‪ .‬ﻓﺮﺧﯽ ﺧﻮﺩ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﻃﺒﻊ ﺷﻌﺮﺵ ﺍﺯ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺳﻌﺪﯼ ﺑﺨﺼﻮﺹ ﺭﺑﺎﻋﯽ ﺯﯾﺮ ﺑﻪ ﺷﻌﺮ ﻣﯿﻞ ﮐﺮﺩﻩﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﮔﺮ ﺩﺭ ﻫﻤﻪ ﺷﻬﺮ‪ ،‬ﯾﮑﺴﺮ ﻧﯿﺸﺘﺮ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﭘﺎﯼ ﮐﺴﯽ ﺭﻭﺩ ﮐﻪ ﺩﺭﻭﯾﺶﺗﺮ ﺍﺳﺖ‬ ‫ﺑﺎ ﺍﯾﻦ ﻫﻤﻪ ﺭﺍﺳﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﯿﺰﺍﻥ ﺩﺍﺭﺩ‬

‫ﻣﯿﻞ ﺍﺯ ﻃﺮﻓﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺯﺭ ﺑﯿﺶﺗﺮ ﺍﺳﺖ‬

‫ﺷﻌﺮ ﻓﺮﺧﯽ ﺍﺯ ﻣﯿﺎﻥ ﺷﻌﺮﺍﯼ ﻣﺘﻘﺪﻡ‪ ،‬ﺑﯿﺶ ﺍﺯ ﻫﻤﻪ ﺍﺯ ﻣﺴﻌﻮﺩ ﺳﻌﺪ ﺳﻠﻤﺎﻥ ﻣﺘﺎﺛﺮ ﺍﺳﺖ‪ [2].‬ﺍﻭ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺳﯿﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺩﺭ ﺳﺮﻭﺩﻥ ﻏﺰﻝﯾﺎﺕ ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪ ﻧﯿﺰ ﺗﺒﺤﺮ‬ ‫ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﺳﺖ‪:‬‬

‫ﻣﺤﻤﺪ ﻓﺮﺧﯽ ﯾﺰﺩﯼ‬

‫‪30‬‬

‫ﺷﺐ ﭼﻮ ﺩﺭ ﺑﺴﺘﻢ ﻭ ﻣﺴﺖ ﺍﺯ ﻣﯽﻧﺎﺑﺶ ﮐﺮﺩﻡ ﻣﺎﻩ ﺍﮔﺮ ﺣﻠﻘﻪ ﺑﺪﺭ ﮐﻮﻓﺖ ﺟﻮﺍﺑﺶ ﮐﺮﺩﻡ‬ ‫ﺩﯾﺪﯼ ﺁﻥ ﺗﺮﮎ ﺧﺘﺎ ﺩﺷﻤﻦ ﺟﺎﻥ ﺑﻮﺩ ﻣﺮﺍ‬

‫ﮔﺮﭼﻪ ﻋﻤﺮﯼ ﺑﺨﻄﺎ ﺩﻭﺳﺖ ﺧﻄﺎﺑﺶ ﮐﺮﺩﻡ‬

‫ﻣﻨﺰﻝ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ ﭼﻮ ﺷﺪ ﺧﺎﻧﻪ ﭼﺸﻢ‬

‫ﺁﻧﻘﺪﺭ ﮔﺮﯾﻪ ﻧﻤﻮﺩﻡ ﮐﻪ ﺧﺮﺍﺑﺶ ﮐﺮﺩﻡ‬

‫ﺷﺮﺡ ﺩﺍﻍ ﺩﻝ ﭘﺮﻭﺍﻧﻪ ﭼﻮ ﮔﻔﺘﻢ ﺑﺎ ﺷﻤﻊ‬

‫ﺁﺗﺸﯽ ﺩﺭ ﺩﻟﺶ ﺍﻓﮑﻨﺪﻡ ﻭ ﺁﺑﺶ ﮐﺮﺩﻡ‬

‫ﻏﺮﻕ ﺧﻮﻥ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻧﻤﯽ ﻣﺮﺩ ﺯ ﺣﺴﺮﺕ ﻓﺮﻫﺎﺩ‬

‫ﺧﻮﺍﻧﺪﻡ ﺍﻓﺴﺎﻧﻪ ﺷﯿﺮﯾﻦ ﻭ ﺑﻪ ﺧﻮﺍﺑﺶ ﮐﺮﺩﻡ‬

‫ﺩﻝ ﮐﻪ ﺧﻮﻧﺎﺑﻪ ﻏﻢ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺟﮕﺮﮔﻮﺷﻪ ﺩﺭﺩ‬

‫ﺑﺮ ﺳﺮ ﺁﺗﺶ ﺟﻮﺭ ﺗﻮ ﮐﺒﺎﺑﺶ ﮐﺮﺩﻡ‬

‫ﺯﻧﺪﮔﯽ ﮐﺮﺩﻥ ﻣﻦ ﻣﺮﺩﻥ ﺗﺪﺭﯾﺠﯽ ﺑﻮﺩ‬

‫ﺁﻧﭽﻪ ﺟﺎﻥ ﮐﻨﺪ ﺗﻨﻢ‚ ﻋﻤﺮ ﺣﺴﺎﺑﺶ ﮐﺮﺩﻡ‬

‫ﺁﻏﺎﺯ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﺩﺭ ﯾﺰﺩ‬ ‫ﻓﺮﺧﯽ ﺍﺯ ﻫﻮﺍﺩﺍﺭﺍﻥ ﺟﺪﯼ ﻭ ﺣﻘﯿﻘﯽ ﺣﺰﺏ ﺩﻣﻮﮐﺮﺍﺕ ﺩﺭ ﺷﻬﺮ ﯾﺰﺩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻭﯼ ﺩﺭ ﻏﺰﻟﯽ ﺁﺯﺍﺩﯼ ﺭﺍ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽﺳﺘﺎﯾﺪ‪:‬‬ ‫ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﻋﺰﺕ ﻭ ﻗﺪﺭ ﻭ ﻣﻘﺎﻡ ﺁﺯﺍﺩﯼ‬

‫ﮐﻪ ﺭﻭﺡﺑﺨﺶ ﺟﻬﺎﻥ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺎﻡ ﺁﺯﺍﺩﯼ‬

‫ﺑﻪ ﭘﯿﺶ ﺍﻫﻞ ﺟﻬﺎﻥ ﻣﺤﺘﺮﻡ ﺑﻮﺩ ﺁﻥﮐﺲ‬

‫ﮐﻪ ﺩﺍﺷﺖ ﺍﺯ ﺩﻝ ﻭ ﺟﺎﻥ‪ ،‬ﺍﺣﺘﺮﺍﻡ ﺁﺯﺍﺩﯼ‬

‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﭘﺎﯼ ﮔﺬﺍﺭﯼ ﺑﻪ ﺻﺮﻑ ﺩﻋﻮﺕ ﺷﯿﺦ ﺑﻪ ﻣﺴﻠﮑﯽ ﮐﻪ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻣﺮﺍﻡ ﺁﺯﺍﺩﯼ‬ ‫ﻫﺰﺍﺭﺑﺎﺭ ﺑﻮﺩ ﺑﻪ ﺯ ﺻﺒﺢ ﺍﺳﺘﺒﺪﺍﺩ‬

‫ﺑﺮﺍﯼ ﺩﺳﺘﻪ ﭘﺎﺑﺴﺘﻪ‪ ،‬ﺷﺎﻡ ﺁﺯﺍﺩﯼ‬

‫ﺑﻪ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭ‪ ،‬ﻗﯿﺎﻣﺖ ﺑﭙﺎ ﺷﻮﺩ ﺁﻥ ﺭﻭﺯ‬

‫ﮐﻨﻨﺪ ﺭﻧﺞﺑﺮﺍﻥ ﭼﻮﻥ ﻗﯿﺎﻡ ﺁﺯﺍﺩﯼ‬

‫ﺍﮔﺮ ﺧﺪﺍﯼ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻓﺮﺻﺘﯽ ﺩﻫﺪ ﯾﮏﺭﻭﺯ‬

‫ﮐِﺸﻢ ﺯ ﻣﺮﺗﺠﻌﯿﻦ ﺍﻧﺘﻘﺎﻡ ﺁﺯﺍﺩﯼ‬

‫ﺯ ﺑﻨﺪ ﺑﻨﺪﮔﯽ ﺧﻮﺍﺟﻪ ﮐﯽ ﺷﻮﯼ ﺁﺯﺍﺩ‬

‫ﭼﻮ »ﻓﺮﺧﯽ« ﻧﺸﻮﯼ ﮔﺮ ﻏﻼﻡ ﺁﺯﺍﺩﯼ‬

‫ﺩﺭ ﻧﻮﺭﻭﺯ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۲۷‬ﻫﺠﺮﯼ ﻗﻤﺮﯼ‪ ،‬ﻓﺮﺧﯽ)ﺑﺮﺧﻼﻑ ﺳﺎﯾﺮ ﺷﻌﺮﺍﯼ ﺷﻬﺮ ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻗﺼﯿﺪﻩﺍﯼ ﺩﺭ ﻣﺪﺡ ﺣﺎﮐﻢ ﻭ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻭﻗﺖ ﻣﯽﺳﺎﺧﺘﻨﺪ( ﺷﻌﺮﯼ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ ﻣﺴﻤﻂ‬ ‫ﺳﺎﺧﺖ ﻭ ﺩﺭ ﻣﺠﻤﻊ ﺁﺯﺍﺩﯾﺨﻮﺍﻫﺎﻥ ﯾﺰﺩ ﺧﻮﺍﻧﺪ‪ [3].‬ﺩﺭ ﭘﺎﯾﺎﻥ ﺍﯾﻦ ﻣﺴﻤﻂ ﺿﻤﻦ ﺑﺎﺯﺧﻮﺍﻧﯽ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺍﯾﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺧﻄﺎﺏ ﺑﻪ ﺿﯿﻐﻢﺍﻟﺪﻭﻟﻪ ﻗﺸﻘﺎﯾﯽ ﺣﺎﮐﻢ ﯾﺰﺩ ﭼﻨﯿﻦ ﮔﻔﺖ‪:‬‬ ‫ﺧﻮﺩ ﺗﻮ ﻣﯽﺩﺍﻧﯽ ﻧﯿﻢ ﺍﺯ ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ ﭼﺎﭘﻠﻮﺱ‬

‫ﮐﺰ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﯿﻢ ﺑﻨﻤﺎﯾﻢ ﮐﺴﯽ ﺭﺍ ﭘﺎﯼﺑﻮﺱ‬

‫ﻟﯿﮏ ﮔﻮﯾﻢ ﮔﺮ ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻣﺠﺮﯼ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺷﻮﯼ ﺑﻬﻤﻦ ﻭ ﮐﯿﺨﺴﺮﻭ ﻭ ﺟﻤﺸﯿﺪ ﻭ ﺍﻓﺮﯾﺪﻭﻥ ﺷﻮﯼ‬

‫ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﺣﺎﮐﻢ ﯾﺰﺩ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺩﺍﺩ ﺩﻫﺎﻧﺶ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻧﺦ ﻭ ﺳﻮﺯﻥ ﺩﻭﺧﺘﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺯﻧﺪﺍﻥﺵ ﺍﻓﮑﻨﺪﻧﺪ‪ .‬ﺗﺤﺼﻦ ﻣﺮﺩﻡ ﯾﺰﺩ ﺩﺭ ﺗﻠﮕﺮﺍﻓﺨﺎﻧﻪ ﺷﻬﺮ ﻭ ﺍﻋﺘﺮﺍﺽ ﺑﻪ ﺍﯾﻦ ﺍﻣﺮ‬ ‫ﻣﻮﺟﺐ ﺍﺳﺘﯿﻀﺎﺡ ﻭﺯﯾﺮ ﮐﺸﻮﺭ ﻭﻗﺖ ﺍﺯ ﻃﺮﻑ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻭﺯﯾﺮ ﮐﺸﻮﺭ ﺑﻪﮐﻠﯽ ﻣﻨﮑﺮ ﻭﻗﻮﻉ ﭼﻨﯿﻦ ﻭﺍﻗﻌﻪﺍﯼ ﺷﺪ‪ .‬ﺩﻭ ﻣﺎﻩ ﺑﻌﺪ ﻓﺮﺧﯽ ﺍﺯ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﯾﺰﺩ ﻓﺮﺍﺭ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺷﻌﺮ‬ ‫]‪[4‬‬ ‫ﺯﯾﺮ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺫﻏﺎﻝ ﺑﺮ ﺩﯾﻮﺍﺭ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﻧﮕﺎﺷﺖ‪:‬‬ ‫ﺑﻪ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﻧﮕﺮﺩﺩ ﺍﮔﺮ ﻋﻤﺮ ﻃﯽ ﻣﻦ ﻭ ﺿﯿﻐﻢﺍﻟﺪﻭﻟﻪ ﻭ ﻣﻠﮏ ﺭﯼ‬ ‫ﺑﻪ ﺁﺯﺍﺩﯼ ﺍﺭ ﺷﺪ ﻣﺮﺍ ﺑﺨﺖ ﯾﺎﺭ ﺑﺮﺁﺭﻡ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﺩﻣﺎﺭ‬

‫ﻓﺮﺧﯽ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺩﻭﺧﺘﻪ ﺷﺪﻥ ﻟﺒﺎﻧﺶ ﺳﺮﻭﺩﻩﺍﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﺷﺮﺡ ﺍﯾﻦ ﻗﺼﻪ ﺷﻨﻮ ﺍﺯ ﺩﻭ ﻟﺐ ﺩﻭﺧﺘﻪﺍﻡ ﺗﺎ ﺑﺴﻮﺯﺩ ﺩﻟﺖ ﺍﺯ ﺑﻬﺮ ﺩﻝ ﺳﻮﺧﺘﻪ ﺍﻡ‬

‫ﻣﺤﻤﺪ ﻓﺮﺧﯽ ﯾﺰﺩﯼ‬

‫‪31‬‬

‫ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﺩﺭ ﺗﻬﺮﺍﻥ‬ ‫ﺩﺭ ﺍﻭﺍﺧﺮ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۲۸‬ﻫﺠﺮﯼ ﻗﻤﺮﯼ‪ ،‬ﻓﺮﺧﯽ ﺑﻪ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﮐﻮﭺ ﻧﻤﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺁﻥﺟﺎ ﻣﻘﺎﻻﺕ ﻭ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﻣﻬﯿﺠﯽ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﺎﺭﻩ ﺁﺯﺍﺩﯼ ﺩﺭ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﻧﺸﺮ ﺳﭙﺮﺩ‪ .‬ﻭﯼ ﺩﺭ ﺟﺮﯾﺎﻥ‬ ‫ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺍﻭﻝ‪ ،‬ﺭﻫﺴﭙﺎﺭ ﺑﻐﺪﺍﺩ ﻭ ﮐﺮﺑﻼ ﺷﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺁﻧﺠﺎ ﺗﺤﺖ ﭘﯿﮕﺮﺩ ﺍﻧﮕﻠﯿﺴﯽﻫﺎ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻭﯼ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻧﺎﺷﻨﺎﺱ ﻋﺰﻡ ﻭﺭﻭﺩ ﺑﻪ ﺍﯾﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺍﺯ ﻃﺮﯾﻖ ﻣﻮﺻﻞ ﺭﺍ‬ ‫ﺩﺍﺷﺖ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺳﺮﺑﺎﺯﺍﻥ ﺭﻭﺳﯿﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﺳﻮء ﻗﺼﺪ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﻧﺨﺴﺖ ﻭﺯﯾﺮ ﻭﺛﻮﻕﺍﻟﺪﻭﻟﻪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩ ‪ ۱۹۱۹‬ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻧﻤﻮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺳﺒﺐ ﻣﺪﺕﻫﺎ ﺩﺭ‬ ‫]‪[5‬‬ ‫ﺯﻧﺪﺍﻥ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ ﻣﺤﺒﻮﺱ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻭﻗﻮﻉ ﮐﻮﺩﺗﺎﯼ ﺳﻮﻡ ﺍﺳﻔﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎ ﺑﻘﯿﻪ ﺁﺯﺍﺩﯾﺨﻮﺍﻫﺎﻥ ﺑﺎﺯﻫﻢ ﻣﺪﺗﯽ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﺎﻍ ﺳﺮﺩﺍﺭ ﺍﻋﺘﻤﺎﺩ ﺯﻧﺪﺍﻧﯽ ﮔﺮﺩﯾﺪ‪.‬‬

‫ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎﺭﯼ‬ ‫ﻓﺮﺧﯽ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۰۰‬ﺷﻤﺴﯽ ﺩﺭ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﻃﻮﻓﺎﻥ ﺭﺍ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﻃﻮﻓﺎﻥ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﻣﺪﺕ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﺑﯿﺶ ﺍﺯ ﭘﺎﻧﺰﺩﻩ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺗﻮﻗﯿﻒ ﻭ ﺑﺎﺯ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ‪ .‬ﮔﺎﻩ‬ ‫ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﺯﻧﺪﺍﻧﯽ ﺷﺪﻥ ﻓﺮﺧﯽ‪ ،‬ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﺩﭼﺎﺭ ﻭﻗﻔﻪ ﮔﺮﺩﯾﺪﻩﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﻣﻮﺍﻗﻌﯽ ﮐﻪ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﻃﻮﻓﺎﻥ ﺗﻮﻗﯿﻒ ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬ﻓﺮﺧﯽ ﺑﺎ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺷﺘﻦ ﻣﺠﻮﺯ ﻭ ﺍﻣﺘﯿﺎﺯ‬ ‫ﺳﺎﯾﺮ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻫﻤﭽﻮﻥ »ﭘﯿﮑﺎﺭ«‪» ،‬ﻗﯿﺎﻡ«‪ ،‬ﻃﻠﯿﻌﻪ ﺁﺋﯿﻨﻪ ﺍﻓﮑﺎﺭ« ﻭ »ﺳﺘﺎﺭﻩ ﺷﺮﻕ« ﻣﻘﺎﻻﺕ ﻭ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﯽﻧﻤﻮﺩ‪ [6].‬ﻓﺮﺧﯽ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺗﻮﻗﯿﻒﻫﺎﯼ ﻣﮑﺮﺭ‬ ‫ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪﻫﺎﯾﺶ ﺳﺮﻭﺩﻩ‪:‬‬ ‫ﻫﺮ ﺧﺎﻣﻪ ﻧﮑﺮﺩ ﻧﺎﮐﺴﺎﻥ ﺭﺍ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻫﺮ ﻧﺎﻣﻪ ﻧﮑﺮﺩ‪ ،‬ﺧﺎﺋﻨﺎﻥ ﺭﺍ ﺗﻌﺮﯾﻒ‬ ‫ﺁﻥ ﺧﺎﻣﻪ ﺯ ﭘﺎﻓﺸﺎﺭﯼ ﻇﻠﻢ ﺷﮑﺴﺖ ﺁﻥ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﻇﺎﻟﻤﺎﻥ ﺷﺪ ﺗﻮﻗﯿﻒ‬

‫ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ ﻣﺠﻠﺲ‬ ‫ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۰۷‬ﺧﻮﺭﺷﯿﺪﯼ‪ ،‬ﻓﺮﺧﯽ ﯾﺰﺩﯼ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﻩ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮﺭﺍﯼ ﻣﻠﯽ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩ ﻫﻔﺘﻢ ﻗﺎﻧﻮﻥﮔﺬﺍﺭﯼ‪ ،‬ﺍﺯ ﻃﺮﻑ ﻣﺮﺩﻡ ﯾﺰﺩ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﮔﺮﺩﯾﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ‬ ‫ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﻃﻠﻮﻉ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎﻥ ﺑﺎﺯﻣﺎﻧﺪﻩ ﺩﺭ ﺟﻨﺎﺡ ﺍﻗﻠﯿﺖ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺩﺍﺩﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﯾﻨﮑﻪ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺑﻘﯿﻪ ﻭﮐﻼ ﺣﺎﻣﯽ ﺩﻭﻟﺖ ﺭﺿﺎﺷﺎﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺮﺧﯽ ﻣﺮﺗﺒﺎ ﺍﺯ ﺳﺎﯾﺮ‬ ‫ﻭﮐﻼ ﻧﺎﺳﺰﺍ ﻣﯽﺷﻨﯿﺪ ﻭ ﺣﺘﯽ ﯾﮑﺒﺎﺭ ﺩﺭ ﻣﺠﻠﺲ ﺗﻮﺳﻂ ﺣﯿﺪﺭﯼ‪ ،‬ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﻩ ﻣﻬﺎﺑﺎﺩ ﻣﻮﺭﺩ ﺿﺮﺏ ﻭ ﺷﺘﻢ ﻧﯿﺰ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺍﺯ ﺁﻥ ﭘﺲ ﺑﺎ ﺍﻇﻬﺎﺭ ﺍﯾﻨﮑﻪ ﺣﺘﯽ ﺩﺭ ﮐﺎﻧﻮﻥ ﻋﺪﻝ ﻭ‬ ‫]‪[7‬‬ ‫ﺩﺍﺩ ﻧﯿﺰ ﺍﻣﻨﯿﺖ ﺟﺎﻧﯽ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺳﺎﮐﻦ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﺪ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﭼﻨﺪ ﺷﺐ‪ ،‬ﻣﺨﻔﯿﺎﻧﻪ ﺍﺯ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﻓﺮﺍﺭ ﻧﻤﻮﺩ‪.‬‬

‫ﺯﻧﺪﺍﻥ ﻭ ﻣﺮﮒ‬ ‫ﻭﯼ ﺍﺯ ﻃﺮﯾﻖ ﺷﻮﺭﻭﯼ ﺑﻪ ﺁﻟﻤﺎﻥ ﺭﻓﺖ ﻭ ﻣﺪﺗﯽ ﺩﺭ ﻧﺸﺮﯾﻪﺍﯼ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ »ﭘﯿﮑﺎﺭ« ﮐﻪ ﺻﺎﺣﺐﺍﻣﺘﯿﺎﺯ ﺁﻥ ﻏﯿﺮﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺍﻓﮑﺎﺭ ﺍﻧﻘﻼﺑﯽ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﻣﻼﻗﺎﺗﯽ ﺑﺎ‬ ‫ﻋﺒﺪﺍﻟﺤﺴﯿﻦ ﺗﯿﻤﻮﺭﺗﺎﺵ ﻓﺮﯾﺐ ﻭﻋﺪﻩ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺧﻮﺭﺩ ﻭ ﺍﺯ ﻃﺮﯾﻖ ﺗﺮﮐﯿﻪ ﻭ ﺑﻐﺪﺍﺩ ﺑﻪ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﻭ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺍﻧﺪﮐﯽ ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﺑﺪﻫﯽ ﺑﻪ ﯾﮏ‬ ‫ﮐﺎﻏﺬﻓﺮﻭﺵ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺑﻪ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﺛﺒﺖ ﻭ ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ ﺍﻓﺘﺎﺩ‪ .‬ﻫﻤﺰﻣﺎﻥ ﭘﺮﻭﻧﺪﻩﺍﯼ ﺑﺎ ﺍﺗﻬﺎﻡ »ﺍﺳﺎﺋﻪ ﺍﺩﺏ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻡ ﺳﻠﻄﻨﺖ« ﺑﺮﺍﯼ ﻭﯼ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﮔﺮﺩﯾﺪ‪ .‬ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺑﻪ ‪۲۷‬‬ ‫]‪[8‬‬ ‫ﻣﺎﻩ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺗﺠﺪﯾﺪ ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﺳﯽ ﻣﺎﻩ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﻣﺤﮑﻮﻡ ﺷﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﻗﺼﺮ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮔﺮﺩﯾﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﺮﺧﯽ ﺩﺭ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﻗﺼﺮ ﻭ ﻇﺎﻫﺮﺍ ﺩﺭ ﺷﻬﺮﯾﻮﺭ ‪ ۱۳۱۸‬ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻋﻤﺪﯼ ﻣﺴﻤﻮﻡ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺍﻇﻬﺎﺭ ﺩﺍﺩﺳﺘﺎﻥ ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ ﻋﻤﺎﻝ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻓﺮﺧﯽ ﺩﺭ ﺑﯿﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻥ ﺯﻧﺪﺍﻥ‪ ،‬ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ‬ ‫ﺗﺰﺭﯾﻖ ﺁﻣﭙﻮﻝ ﻫﻮﺍ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺰﺷﮏ ﺍﺣﻤﺪﯼ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮﭼﻪ ﮔﻮﺍﻫﯽ ﺭﺋﯿﺲ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﺣﺎﮐﯽ ﺍﺯ ﻓﻮﺕ ﻓﺮﺧﯽ ﺑﺮ ﺍﺛﺮ ﺍﺑﺘﻼ ﺑﻪ ﻣﺎﻻﺭﯾﺎ ﻭ ﻧﻔﺮﯾﺖ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﺪﻓﻦ ﻓﺮﺧﯽ ﻧﺎﻣﻌﻠﻮﻡ‬ ‫]‪[9‬‬ ‫ﺑﻮﺩﻩ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺍﺣﺘﻤﺎﻻ ﺩﺭ ﮔﻮﺭﺳﺘﺎﻥ ﻣﺴﮕﺮﺁﺑﺎﺩ ﺑﻄﻮﺭ ﻧﺎﺷﻨﺎﺱ ﺩﻓﻦ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻨﺒﻊ‬ ‫]‪[1‬‬ ‫]‪[2‬‬ ‫]‪[3‬‬ ‫]‪[4‬‬ ‫]‪[5‬‬ ‫]‪[6‬‬ ‫]‪[7‬‬ ‫]‪[8‬‬ ‫]‪[9‬‬

‫ﺣﺴﯿﻦ ﻣﮑﯽ‪» .‬ﻣﻘﺪﻣﻪ«‪ .‬ﺩﺭ ﺩﯾﻮﺍﻥ ﻓﺮﺧﯽ ﯾﺰﺩﯼ‪ .‬ﺍﻣﯿﺮﮐﺒﯿﺮ‪.۱۳ .۱۳۵۷ ،‬‬ ‫ﺣﺴﯿﻦ ﻣﮑﯽ‪» .‬ﻣﻘﺪﻣﻪ«‪ .‬ﺩﺭ ﺩﯾﻮﺍﻥ ﻓﺮﺧﯽ ﯾﺰﺩﯼ‪ .‬ﺍﻣﯿﺮﮐﺒﯿﺮ‪.۱۳ .۱۳۵۷ ،‬‬ ‫ﺣﺴﯿﻦ ﻣﮑﯽ‪» .‬ﻣﻘﺪﻣﻪ«‪ .‬ﺩﺭ ﺩﯾﻮﺍﻥ ﻓﺮﺧﯽ ﯾﺰﺩﯼ‪ .‬ﺍﻣﯿﺮﮐﺒﯿﺮ‪.۱۴ .۱۳۵۷ ،‬‬ ‫ﺣﺴﯿﻦ ﻣﮑﯽ‪» .‬ﻣﻘﺪﻣﻪ«‪ .‬ﺩﺭ ﺩﯾﻮﺍﻥ ﻓﺮﺧﯽ ﯾﺰﺩﯼ‪ .‬ﺍﻣﯿﺮﮐﺒﯿﺮ‪.۱۴ .۱۳۵۷ ،‬‬ ‫ﺣﺴﯿﻦ ﻣﮑﯽ‪» .‬ﻣﻘﺪﻣﻪ«‪ .‬ﺩﺭ ﺩﯾﻮﺍﻥ ﻓﺮﺧﯽ ﯾﺰﺩﯼ‪ .‬ﺍﻣﯿﺮﮐﺒﯿﺮ‪ ۱۴ .۱۳۵۷ ،‬ﻭ ‪.۱۵‬‬ ‫ﺣﺴﯿﻦ ﻣﮑﯽ‪» .‬ﻣﻘﺪﻣﻪ«‪ .‬ﺩﺭ ﺩﯾﻮﺍﻥ ﻓﺮﺧﯽ ﯾﺰﺩﯼ‪ .‬ﺍﻣﯿﺮﮐﺒﯿﺮ‪.۲۱ .۱۳۵۷ ،‬‬ ‫ﺣﺴﯿﻦ ﻣﮑﯽ‪» .‬ﻣﻘﺪﻣﻪ«‪ .‬ﺩﺭ ﺩﯾﻮﺍﻥ ﻓﺮﺧﯽ ﯾﺰﺩﯼ‪ .‬ﺍﻣﯿﺮﮐﺒﯿﺮ‪ ۵۷ .۱۳۵۷ ،‬ﺗﺎ ‪.۵۸‬‬ ‫ﺣﺴﯿﻦ ﻣﮑﯽ‪» .‬ﻣﻘﺪﻣﻪ«‪ .‬ﺩﺭ ﺩﯾﻮﺍﻥ ﻓﺮﺧﯽ ﯾﺰﺩﯼ‪ .‬ﺍﻣﯿﺮﮐﺒﯿﺮ‪ ۵۷ .۱۳۵۷ ،‬ﺗﺎ ‪.۷۰‬‬ ‫ﺣﺴﯿﻦ ﻣﮑﯽ‪» .‬ﻣﻘﺪﻣﻪ«‪ .‬ﺩﺭ ﺩﯾﻮﺍﻥ ﻓﺮﺧﯽ ﯾﺰﺩﯼ‪ .‬ﺍﻣﯿﺮﮐﺒﯿﺮ‪ ۷۱ .۱۳۵۷ ،‬ﻭ ‪.۷۲‬‬

‫• ﺳﻪ ﺷﺎﻋﺮ ﺍﻧﻘﻼﺑﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﮐﻮﺷﺶ ﻭ ﺍﻫﺘﻤﺎﻡ ﺩﺍﻭﺩ ﻋﻠﯽﺑﺎﺑﺎﯾﯽ‪ ،‬ﭼﺎﭖ ﺍﻭﻝ‪ ۱۳۸۴/‬ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﺍﻣﯿﺪ ﻓﺮﺩﺍ‬

‫ﻣﺤﻤﺪ ﻓﺮﺧﯽ ﯾﺰﺩﯼ‬

‫ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﯿﺮﻭﻥ‬ ‫• ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻓﺮﺧﯽ ﯾﺰﺩﯼ‪ ،‬ﺳﺨﻨﻮﺭﯼ ﺳﺨﻨﺪﺍﻥ ﻭ ﺳﺘﻢ ﺳﺘﯿﺰ )‪ (id=25&http://www.ghoolabad.com/index2.asp?cat=d‬ﺑﻪ ﻗﻠﻢ ﺣﺴﯿﻦ ﻣﺴﺮﺕ‬ ‫• ﻣﺼﻮﻧﯿﺖ ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻧﯽ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺭﺿﺎﺷﺎﻩ )‪(http://www.dowran.ir/show.php?id=76740246‬‬ ‫• ﻓﺮﺧﯽ ﻭ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺷﺘﺮ ﮔﺎﻭ ﭘﻠﻨﮓ )‪(http://www.dw-world.de/dw/article/0,,4800315,00.html‬‬

‫‪32‬‬

‫ﭘﺮﻭﯾﻦ ﺍﻋﺘﺼﺎﻣﯽ‬

‫‪33‬‬

‫ﭘﺮﻭﯾﻦ ﺍﻋﺘﺼﺎﻣﯽ‬ ‫ﭘﺮﻭﯾﻦ ﺍﻋﺘﺼﺎﻣﯽ‬

‫ﺯﺍﺩﺭﻭﺯ‬

‫‪ ۲۵‬ﺍﺳﻔﻨﺪ ‪۱۲۸۵‬‬ ‫‪ ۱۷‬ﻣﺎﺭﺱ ‪۱۹۰۷‬‬ ‫ﺗﺒﺮﯾﺰ‬

‫ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ‬

‫‪ ۱۵‬ﻓﺮﻭﺭﺩﯾﻦ ‪۱۳۲۰‬‬ ‫‪ ۴‬ﺁﻭﺭﯾﻞ ‪۱۹۴۱‬‬ ‫)‪ ۳۵‬ﺳﺎﻟﮕﯽ‪ ،‬ﺑﺮ ﺍﺛﺮ ﺣﺼﺒﻪ(‬ ‫ﺗﻬﺮﺍﻥ‬

‫ﺁﺭﺍﻣﮕﺎﻩ‬

‫ﻗﻢ‪ ،‬ﺻﺤﻦ ﺟﺪﯾﺪ ﺣﺮﻡ ﻓﺎﻃﻤﻪ ﻣﻌﺼﻮﻣﻪ‪ ،‬ﺁﺭﺍﻣﮕﺎﻩ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﮔﯽ‬

‫ﻣﺤﻞ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺗﺒﺮﯾﺰ ﻭﺗﻬﺮﺍﻥ‬ ‫ﻣﻠﯿﺖ‬

‫ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ‬

‫ﻧﺎﻡﻫﺎﯼ ﺩﯾﮕﺮ ﺭﺧﺸﻨﺪﻩ ﺍﻋﺘﺼﺎﻣﯽ‬ ‫ﭘﯿﺸﻪ‬

‫ﺷﻌﺮ‬

‫ﻧﻬﺎﺩ‬

‫ﮐﺘﺎﺏﺧﺎﻧﻪ ﺩﺍﻧﺸﺴﺮﺍﯼ ﻋﺎﻟﯽ ﺗﻬﺮﺍﻥ‬

‫ﻫﻤﺴﺮ‬

‫ﻓﻀﻞﺍﻟﻠﻪ ﺍﻋﺘﺼﺎﻣﯽ‬

‫ﻭﺍﻟﺪﯾﻦ‬

‫ﯾﻮﺳﻒ ﺍﻋﺘﺼﺎﻣﯽ ﺁﺷﺘﯿﺎﻧﯽ‬ ‫ﺍﺧﺘﺮ ﻓﺘﻮﺣﯽ‬

‫ﮔﻔﺘﺎﻭﺭﺩ‬

‫ﻣﻦ ﺍﯾﻦ ﻭﺩﯾﻌﻪ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺯﻣﺎﻧﻪ ﻣﯽﺳﭙﺮﻡ‬ ‫ﺯﻣﺎﻧﻪ ﺯﺭﮔﺮ ﻭ ﻧﻘﺎﺩ ﻫﻮﺷﯿﺎﺭﯼ ﺑﻮﺩ‬ ‫ﺳﯿﺎﻩ ﮐﺮﺩ ﻣﺲ ﻭ ﺭﻭﯼ ﺭﺍ ﺑﻪ ﮐﻮﺭﻩٔ ﻭﻗﺖ‬ ‫ﻧﮕﺎﻩ ﺩﺍﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﺮﺟﺎ ﺯﺭ ﻋﯿﺎﺭﯼ ﺑﻮﺩ‬ ‫ﻭﺑﮕﺎﻩ‬ ‫ﺟﺎﯾﺰﻩٔ ﺍﺩﺑﯽ ﭘﺮﻭﯾﻦ ﺍﻋﺘﺼﺎﻣﯽ‬

‫]‪[1‬‬

‫ﺭﺧﺸﻨﺪﻩٔ ﺍﻋﺘﺼﺎﻣﯽ ﻣﺸﻬﻮﺭ ﺑﻪ ﭘﺮﻭﯾﻦ ﺍِﻋﺘِﺼﺎﻣﯽ )‪ (۱۳۲۰–۱۲۸۵‬ﺍﺯ ﺯﻧﺎﻥ ﺷﺎﻋﺮ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺗﺒﺮﯾﺰ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﭘﺮﻭﯾﻦ ﺍﻋﺘﺼﺎﻣﯽ‬

‫‪34‬‬

‫ﺯﻧﺪﮔﯽ‬ ‫ﭘﺮﻭﯾﻦ ﺍﻋﺘﺼﺎﻣﯽ ﺯﺍﺩﻩ ‪ ۲۵‬ﺍﺳﻔﻨﺪ ‪ ۱۷ ۱۲۸۵‬ﻣﺎﺭﺱ ‪۱۹۰۷‬ﺩﺭ ﺗﺒﺮﯾﺰ‪ ،‬ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ ‪ ۱۵‬ﻓﺮﻭﺭﺩﯾﻦ ‪ ۴ ۱۳۲۰‬ﺁﻭﺭﯾﻞ ‪ ۱۹۴۱‬ﻓﺮﺯﻧﺪ ﯾﻮﺳﻒ ﺍﻋﺘﺼﺎﻣﯽ )ﺍﻋﺘﺼﺎﻡﺍﻟﻤﻠﮏ‬ ‫ﺁﺷﺘﯿﺎﻧﯽ( ﻓﺮﺯﻧﺪ ﻣﯿﺮﺯﺍ ﺍﺑﺮﺍﻫﯿﻢ ﺁﺷﺘﯿﺎﻧﯽ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﻣﻼ ﺣﺴﻦ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﻣﻼ ﻋﺒﺪﺍﻟﻠﻪ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﻣﻼ ﻣﺤﻤﺪ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﻣﻼ ﻋﺒﺪﺍﻟﻌﻈﯿﻢ ﺁﺷﺘﯿﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎﺩﺭﺵ ﺍﺧﺘﺮ ﻓﺘﻮﺣﯽ‬ ‫)ﺩﺭﮔﺬﺷﺘﻪٔ ‪ (۱۳۵۲‬ﻓﺮﺯﻧﺪ ﻣﯿﺮﺯﺍ ﻋﺒﺪﺍﻟﺤﺴﯿﻦ ﻣﻠﻘﺐ ﺑﻪ ﻣُﻘﺪّﻡ ﺍﻟﻌِﺪﺍﻟﻪ ﻭ ﻣﺘﺨﻠﺺ ﺑﻪ "ﺷﻮﺭﯼ"]‪ [2‬ﺍﺯ ﻭﺍﭘﺴﯿﻦ ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ ﺩﻭﺭﻩ ﻗﺎﺟﺎﺭ‪ ،‬ﺍﻫﻞ ﺗﺒﺮﯾﺰ ﻭﺁﺫﺭﺑﺎﯾﺠﺎﻧﯽ ﺑﻮﺩ]‪. [3‬ﻭﯼ‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺧﺘﺮ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﭼﻬﺎﺭ ﺑﺮﺍﺩﺭ ﺩﺍﺷﺖ‪.‬ﺍﻭ ﺩﺭ ﺷﻬﺮ ﺗﺒﺮﯾﺰ ﺑﻪ ﺩﻧﯿﺎ ﺁﻣﺪ ﻧﺎﻡ ﺍﺻﻠﻲ ﺍﻭ "ﺭﺧﺸﻨﺪﻩ" ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫]‪[5‬‬

‫ﯾﻮﺳﻒ ﺍﻋﺘﺼﺎﻣﯽ‪ ،‬ﭘﺪﺭ ﭘﺮﻭﯾﻦ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﻩ ﻭ ﻣﺘﺮﺟﻢ ﺑﻮﺩ‪ [4] .‬ﻭﯼ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﻣﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﺍﺩﺑﯽ »ﺑﻬﺎﺭ« ﺭﺍ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﯽ ﮐﺮﺩ‪.‬‬

‫ﺍﻭ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۲۹۱‬ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩﺍﺵ ﺍﺯ ﺗﺒﺮﯾﺰ ﺑﻪ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﻣﻬﺎﺟﺮﺕ ﮐﺮﺩ؛ ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﭘﺮﻭﯾﻦ ﺍﺯ ﮐﻮﺩﮐﯽ ﺑﺎ ﻣﺸﺮﻭﻃﻪﺧﻮﺍﻫﺎﻥ ﻭ ﭼﻬﺮﻩﻫﺎﯼ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺁﺷﻨﺎ ﺷﺪ ﻭ‬ ‫ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﺭﺍ ﺩﺭ ﮐﻨﺎﺭ ﭘﺪﺭ ﻭ ﺍﺯ ﺍﺳﺘﺎﺩﺍﻧﯽ ﭼﻮﻥ ﺩﻫﺨﺪﺍ ﻭ ﻣﻠﮏ ﺍﻟﺸﻌﺮﺍﯼ ﺑﻬﺎﺭ ﺁﻣﻮﺧﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﮐﻮﺩﮐﯽ‪ ،‬ﺯﺑﺎﻥﻫﺎﯼ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﻭ ﻋﺮﺑﯽ ﺭﺍ ﺯﯾﺮ ﻧﻈﺮ ﻣﻌﻠﻤﺎﻥ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺩﺭ‬ ‫ﻣﻨﺰﻝ ﺁﻣﻮﺧﺖ‪ .‬ﻭﯼ ﺑﻪ ﻣﺪﺭﺳﻪ ﺁﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ ‪ IRAN BETHEL‬ﻣﯽ ﺭﻓﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۰۳‬ﺗﺤﺼﯿﻼﺗﺶ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺁﻧﺠﺎ ﺑﻪ ﺍﺗﻤﺎﻡ ﺭﺳﺎﻧﯿﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻣﺪﺗﯽ ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﺪﺭﺳﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﺗﺪﺭﯾﺲ ﺯﺑﺎﻥ ﻭ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﺍﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‪.‬‬ ‫ﭘﺮﻭﯾﻦ ﺩﺭ ﻧﻮﺯﺩﻩ ﺗﯿﺮ ﻣﺎﻩ ‪ ۱۳۱۳‬ﺑﺎ ﭘﺴﺮ ﻋﻤﻮﯼ ﭘﺪﺭﺵ »ﻓﻀﻞ ﺍﻟﻠﻪ ﻫﻤﺎﯾﻮﻥ ﻓﺎﻝ« ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﮐﺮﺩ ﻭ ﭼﻬﺎﺭ ﻣﺎﻩ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻋﻘﺪ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﺑﻪ ﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻩ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺷﻮﻫﺮ ﺭﻓﺖ‪ .‬ﺷﻮﻫﺮ‬ ‫ﭘﺮﻭﯾﻦ ﺍﺯ ﺍﻓﺴﺮﺍﻥ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ ﻭ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﻭﺻﻠﺖ ﺑﺎ ﺍﻭ ﺭﺋﯿﺲ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ ﺩﺭ ﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﺧﻼﻕ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺍﻭ ﺑﺎ ﺭﻭﺡ ﻟﻄﯿﻒ ﻭ ﺁﺯﺍﺩﻩ ﭘﺮﻭﯾﻦ ﻣﻐﺎﯾﺮﺕ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﺍﻭ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺧﺎﻧﻪﺍﯼ‬ ‫ﺳﺮﺷﺎﺭ ﺍﺯ ﻣﻈﺎﻫﺮ ﻣﻌﻨﻮﯼ ﻭ ﺍﺩﺑﯽ ﻭ ﺑﻪ ﺩﻭﺭ ﺍﺯ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺁﻟﻮﺩﮔﯽ ﭘﺮﻭﺭﺵ ﯾﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﻧﺎﮔﻬﺎﻥ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪﺍﯼ ﻭﺍﺭﺩ ﺷﺪ ﮐﻪ ﯾﮏ ﺩﻡ ﺍﺯ ﺑﺴﺎﻁ ﻋﯿﺶ ﻭ ﻧﻮﺵ ﺧﺎﻟﯽ‬ ‫ﻧﺒﻮﺩ ﻭ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺍﺳﺖ ﻫﻤﺮﺍﻫﯽ ﺍﯾﻦ ﺩﻭ ﻃﺒﻊ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺴﺖ ﺩﻭﺍﻡ ﯾﺎﺑﺪ ﻭ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺍﯾﻦ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﻧﺎﻫﻤﮕﻮﻥ ﺑﻪ ﺟﺪﺍﯾﯽ ﮐﺸﯿﺪ ﻭ ﭘﺮﻭﯾﻦ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺩﻭ ﻣﺎﻩ ﻭ ﻧﯿﻢ ﺍﻗﺎﻣﺖ ﺩﺭ‬ ‫ﺧﺎﻧﻪ ﺷﻮﻫﺮ ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺘﻦ ﺍﺯ ﻣﻬﺮﯾﻪ ﺍﺵ ﺩﺭ ﻣﺮﺩﺍﺩ ﻣﺎﻩ ‪ ۱۳۱۴‬ﻃﻼﻕ ﮔﺮﻓﺖ‪ [6].‬ﺑﺎ ﺍﯾﻦ ﻫﻤﻪ ﺍﻭ ﺗﻠﺨﯽ ﺷﮑﺴﺖ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺧﻮﻧﺴﺮﺩﯼ ﻭ ﻣﺘﺎﻧﺖ ﺷﮕﻔﺖ ﺁﻭﺭﯼ ﺗﺤﻤﻞ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺗﺎ‬ ‫ﭘﺎﯾﺎﻥ ﻋﻤﺮ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺳﺨﻨﯽ ﺑﺮ ﺯﺑﺎﻥ ﻧﯿﺎﻭﺭﺩ ﻭ ﺷﮑﺎﯾﺘﯽ ﻧﻨﻤﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺳﺎﻟﻬﺎﯼ ‪ ۱۳۱۵‬ﻭ ‪ ۱۳۱۶‬ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺭﯾﺎﺳﺖ ﺩﮐﺘﺮ ﻋﯿﺴﯽ ﺻﺪﯾﻖ ﺑﺮ ﺩﺍﻧﺸﺴﺮﺍﯼ ﻋﺎﻟﯽ‪ ،‬ﭘﺮﻭﯾﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ‬ ‫ﻣﺪﯾﺮ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪٔ ﺁﻥ‪ ،‬ﻣﺸﻐﻮﻝ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﺷﺪ‪. [7].‬ﺍﻭ ‪ ۳۵‬ﺳﺎﻝ ﺩﺍﺷﺖ ﮐﻪ ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﭘﺮﻭﯾﻦ ﺑﻪ ﺗﺸﻮﯾﻖ ﻣﻠﮏﺍﻟﺸﻌﺮﺍﯼ ﺑﻬﺎﺭ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۱۵‬ﺩﯾﻮﺍﻥ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺗﻮﺳﻂ ﭼﺎﭘﺨﺎﻧﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮﺩ]‪ ، [8‬ﻭﻟﯽ ﻣﺮﮒ ﭘﺪﺭﺵ ﺩﺭ ﺩﯼ ﻣﺎﻩ ‪ ۱۳۱۶‬ﺩﺭ ﺳﻦ ‪۶۳‬‬ ‫ﺳﺎﻟﮕﯽ‪ ،‬ﺿﺮﺑﻪ ﻫﻮﻟﻨﺎﮎ ﺩﯾﮕﺮﯼ ﺑﻪ ﺭﻭﺡ ﺣﺴﺎﺱ ﺍﻭ ﻭﺍﺭﺩ ﮐﺮﺩ ﮐﻪ ﻋﻤﻖ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﺮﺛﯿﻪﺍﯼ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺳﻮﮒ ﭘﺪﺭ ﺳﺮﻭﺩﻩﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﺍﺣﺴﺎﺱ ﮐﺮﺩ‪:‬‬ ‫ﭘﺪﺭ ﺁﻥ ﺗﯿﺸﻪ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺧﺎﮎ ﺗﻮ ﺯﺩ ﺩﺳﺖ ﺍﺟﻞ ﺗﯿﺸﻪﺍﯼ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺷﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﻭﯾﺮﺍﻧﯽ ﻣﻦ‬

‫ﭘﺮﻭﯾﻦ ﺍﻋﺘﺼﺎﻣﯽ ﻋﺎﻗﺒﺖ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﯾﺦ ‪ ۱۵‬ﻓﺮﻭﺭﺩﯾﻦ ‪ ۱۳۲۰‬ﺩﺭ ﺳﻦ ‪ ۳۵‬ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺑﺮ ﺍﺛﺮ ﺍﺑﺘﻼ ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎﺭﯼ ﺣﺼﺒﻪ ﺩﺭ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺣﺮﻡ ﻓﺎﻃﻤﻪ ﻣﻌﺼﻮﻣﻪ ﺩﺭ ﻗﻢ ﺩﺭ‬ ‫ﻣﻘﺒﺮﻩٔ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﮔﯽ ﺑﻪ ﺧﺎﮎ ﺳﭙﺮﺩﻩ ﺷﺪ‪.‬ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﻣﻌﺮﻭﻑﺗﺮﯾﻦ ﺁﺛﺎﺭ ﺍﻭ ﮐﻪ ﻫﻢ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺩﺭ ﮐﺘﺎﺏ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﺷﻌﺮ ﺑﻠﺒﻞ ﻭ ﻣﻮﺭ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺁﺛﺎﺭ ﻭ ﺳﺒﮏ ﺷﻌﺮﯼ‬ ‫• ﺩﯾﻮﺍﻥ ﻗﺼﺎﺋﺪ ﻭ ﻣﺜﻨﻮﯾﺎﺕ ﻭ ﺗﻤﯿﺜﻼﺕ ﻭ ﻣﻘﻄﻌﺎﺕ‬ ‫ﺩﯾﻮﺍﻥ ﭘﺮﻭﯾﻦ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ‪ ۲۴۸‬ﻗﻄﻌﻪ ﺷﻌﺮ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻣﯿﺎﻥ ‪ ۶۵‬ﻗﻄﻌﻪ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﻨﺎﻇﺮﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺷﻌﺎﺭ ﭘﺮﻭﯾﻦ ﺍﻋﺘﺼﺎﻣﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ ﻗﻄﻌﺎﺕ ﺍﺩﺑﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ‬ ‫ﻣﻀﺎﻣﯿﻦ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺩﯾﺪﻩٔ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﯼ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﮐﺸﯿﺪﻩﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﻣﯿﺎﻥ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﭘﺮﻭﯾﻦ‪ ،‬ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺯﯾﺎﺩﯼ ﺷﻌﺮ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﻨﺎﻇﺮﻩ ﻣﯿﺎﻥ ﺍﺷﯿﺎء‪ ،‬ﺣﯿﻮﺍﻧﺎﺕ ﻭ ﮔﯿﺎﻫﺎﻥ ﻭﺟﻮﺩ‬ ‫ﺩﺍﺭﺩ‪.‬ﺩﺭﻭﻥ ﻣﺎﯾﻪ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺍﻭ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻏﻨﯿﻤﺖ ﺩﺍﺷﺘﻦ ﻭﻗﺖ ﻭ ﻓﺮﺻﺖ ﻫﺎ‪ ،‬ﻧﺼﯿﺤﺖ ﻫﺎﯼ ﺍﺧﻼﻗﯽ‪ ،‬ﺍﻧﺘﻘﺎﺩ ﺍﺯ ﻇﻠﻢ ﻭ ﺳﺘﻢ ﺑﻪ ﻣﻈﻠﻮﻣﺎﻥ ﻭ ﺿﻌﯿﻔﺎﻥ ﻭ ﻧﺎﭘﺎﯾﺪﺍﺭﯼ ﺩﻧﯿﺎﺳﺖ‪.‬ﺩﺭ ﺷﻌﺮ‬ ‫ﭘﺮﻭﯾﻦ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻫﺎﯾﯽ ﺍﺯ ﺳﺒﮏ ﺷﻌﺮﺍﯼ ﺑﺰﺭﮒ ﭘﯿﺸﯿﻦ ﻧﯿﺰ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ [9].‬ﻣﻠﮏ ﺍﻟﺸﻌﺮﺍﯼ ﺑﻬﺎﺭ ﺩﺭ ﻣﻘﺪﻣﻪ ﺍﯼ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺩﯾﻮﺍﻥ ﻭﯼ ﻣﯽ ﻧﻮﯾﺴﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬

‫ﭘﺮﻭﻳﻦ ﺍﻋﺘﺼﺎﻣﯽ ﻭ ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﭘﻬﻠﻮﯼ‬

‫ﭘﺮﻭﯾﻦ ﺍﻋﺘﺼﺎﻣﯽ‬

‫‪35‬‬

‫ﺍﯾﻦ ﺩﯾﻮﺍﻥ ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ ﺩﻭ ﺳﺒﮏ ﻭ ﺷﯿﻮﻩٔ ﻟﻔﻈﯽ ﻭ ﻣﻌﻨﻮﯼ ﺁﻣﯿﺨﺘﻪ ﺑﺎ ﺳﺒﮑﯽ ﻣﺴﺘﻘﻞ‪ ،‬ﻭ ﺁﻥ ﺩﻭ ﯾﮑﯽ ﺷﯿﻮﻩ ﺧﺮﺍﺳﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﺧﺎﺻﻪ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﻧﺎﺻﺮ ﺧﺴﺮﻭ ﻗﺒﺎﺩﯾﺎﻧﯽ ﻭ ﺩﯾﮕﺮ ﺷﯿﻮﻩٔ ﺷﻌﺮﺍﯼ ﻋﺮﺍﻕ ﻭ ﻓﺎﺭﺱ‬ ‫ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﻭﯾﮋﻩ ﺷﯿﺦ ﻣﺼﻠﺢ ﺍﻟﺪﯾﻦ ﺳﻌﺪﯼ ﺷﯿﺮﺍﺯﯼ ﻋﻠﯿﻪ ﺍﻟﺮﺣﻤﻪ ﻭ ﺍﺯ ﺣﯿﺚ ﻣﻌﺎﻧﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﯿﻦ ﺍﻓﮑﺎﺭ ﻭ ﺧﯿﺎﻻﺕ ﺣﮑﻤﺎ ﻭ ﻋﺮﻓﺎ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭ ﺍﯾﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﺑﺎ ﺳﺒﮏ ﻭ ﺍﺳﻠﻮﺏ ﻣﺴﺘﻘﻠﯽ ﮐﻪ ﺧﺎﺹ ﻋﺼﺮ ﺍﻣﺮﻭﺯﯼ ﻭ ﺑﯿﺸﺘﺮ‬ ‫ﭘﯿﺮﻭ ﺗﺠﺴﻢ ﻣﻌﺎﻧﯽ ﻭ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺟﻮﺋﯽ ﺍﺳﺖ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﯾﺎﻓﺘﻪ ﻭ ﺷﯿﻮﻩ ﺍﯼ ﺑﺪﯾﻊ ﻭ ﻓﺎﺿﻼﻧﻪ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫»‬ ‫]‪[10‬‬

‫ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﺩﻭ ﺩﺳﺘﻪ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﺮﺩ‪ :‬ﺩﺳﺘﻪ ﺍﻭﻝ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺒﮏ ﺧﺮﺍﺳﺎﻧﯽ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺷﺎﻣﻞ ﺍﻧﺪﺭﺯ ﻭ ﻧﺼﯿﺤﺖ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﻧﺎﺻﺮﺧﺴﺮﻭ ﺷﺒﯿﻪﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺩﺳﺘﻪ ﺩﻭﻡ ﺍﺷﻌﺎﺭﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺒﮏ ﻋﺮﺍﻗﯽ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺟﻨﺒﻪ ﺩﺍﺳﺘﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻭﯾﮋﻩ ﺍﺯ ﻧﻮﻉ ﻣﻨﺎﻇﺮﻩ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺑﻪ ﺳﺒﮏ ﺷﻌﺮ ﺳﻌﺪﯼ ﻧﺰﺩﯾﮏ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﯾﻦ ﺩﺳﺘﻪ ﺍﺯ ﺍﺷﻌﺎﺭ‬ ‫ﭘﺮﻭﯾﻦ ﺷﻬﺮﺕ ﺑﯿﺸﺘﺮﯼ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪.‬ﻭﯾﮑﯽﭘﺪﯾﺎ‪:‬ﺍﺛﺒﺎﺕﭘﺬﯾﺮﯼ‬ ‫ﻟﯿﺴﺖ ﻣﺜﻨﻮﯾﺎﺕ ﻭ ﻣﻘﻄﻌﺎﺕ ﻭ ﺗﻤﺜﯿﻼﺕ ﭘﺮﻭﯾﻦ ﺍﻋﺘﺼﺎﻣﯽ‬

‫]‪[11‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪٔ ﺍﺷﻌﺎﺭ‬ ‫ﺑﺨﺸﯽ ﺍﻧﺪﮎ ﺍﺯ ﺁﻧﭽﻪ ﮐﻪ ﭘﺮﻭﯾﻦ ﺩﺭ ﺳﻮﮒ ﭘﺪﺭﺵ ﺳﺮﻭﺩﻩﺍﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﭘﺪﺭ ﺁﻥ ﺗﯿﺸﻪ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺧﺎﮎ ﺗﻮ ﺯﺩ ﺩﺳﺖ ﺍﺟﻞ ﺗﯿﺸﻪﺍﯼ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺷﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﻭﯾﺮﺍﻧﯽ ﻣﻦ‬ ‫‪...‬‬ ‫ﻋﻀﻮ ﺟﻤﻌﯿّﺖ ﺣﻖ ﮔﺸﺘﯽ ﻭ ﺩﯾﮕﺮ ﻧـﺨﻮﺭﯼ‬

‫ﻏـﻢ ﺗـﻨﻬﺎﯾﯽ ﻭ ﻣـﻬﺠﻮﺭﯼ ﻭ ﺣـﯿﺮﺍﻧﯽ ﻣﻦ‬

‫ﻣﻦ ﮐـﻪ ﻗـﺪﺭ ﮔـﻬﺮ ﭘﺎﮎ ﺗـﻮ ﻣـﯽﺩﺍﻧﺴﺘﻢ‬

‫ﺯ ﭼـﻪ ﻣـﻔﻘﻮﺩ ﺷـﺪﯼ؟ ﺍﯼ ﮔﻬﺮ ﮐـﺎﻧﯽ ﻣﻦ‬

‫ﻣﻦ ﮐﻪ ﺁﺏ ﺗﻮ ﺯ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪٔ ﺩﻝ ﻣـﯽﺩﺍﺩﻡ‬

‫ﺁﺏ ﻭ ﺭﻧﮕﺖ ﭼﻪ ﺷﺪ ﺍﯼ ﻻﻟﻪٔ ﻧﻌﻤﺎﻧﯽ ﻣﻦ؟‬

‫ﻣﻦ ﯾﮑﯽ ﻣﺮﻍ ﻏﺰﻟﺨﻮﺍﻥ ﺗﻮ ﺑـﻮﺩﻡ‪ ،‬ﭼﻪ ﻓﺘﺎﺩ؟ ﮐﻪ ﺩﮔﺮ ﮔـﻮﺵ ﻧـﺪﺍﺭﯼ ﺑﻪ ﻧﻮﺍﺧﻮﺍﻧﯽ ﻣﻦ‬ ‫ﮔﻨﺞ ﺧﻮﺩ ﺧﻮﺍﻧـﺪﯾَﻢ ﻭ ﺭﻓﺘﯽ ﻭ ﺑﮕـﺬﺍﺷﺘﯿَﻢ‬

‫ﺍﯼ ﻋﺠﺐ! ﺑﻌﺪ ﺗﻮ ﺑﺎ ﮐﯿﺴﺖ ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﯽ ﻣﻦ؟‬

‫ﺷﻌﺮ ﺯﯾﺮ ﺑﺨﺶ ﻫﺎﯾﯽ ﺍﺯ ﯾﮏ ﻣﺜﻨﻮﯼ ‪ ۴۶‬ﺑﯿﺘﯽ ﺍﺯ ﺩﯾﻮﺍﻥ ﺍﻭﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﮔﻮﯾﻨﺪ ﻋﺎﺭﻓﺎﻥ ﻫﻨﺮ ﻭ ﻋﻠﻢ ﮐﯿﻤﯿﺎﺳﺖ‬

‫ﻭﺁﻥ ﻣﺲ ﮐﻪ ﺷﺪ ﻫﻤﺴﺮ ﺍﯾﻦ ﮐﯿﻤﯿﺎ ﻃﻼﺳﺖ‬ ‫‪...‬‬

‫ﻭﻗﺖ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺭﺍ ﻧﺘﻮﺍﻧﯽ ﺧﺮﯾﺪ ﺑﺎﺯ‬

‫ﻣﻔﺮﻭﺵ ﺧﯿﺮﻩ‪ ،‬ﮐﺎﯾﻦ ﮔﻬﺮ ﭘﺎﮎ ﺑﯽ ﺑﻬﺎﺳﺖ‬

‫ﮔﺮ ﺯﻧﺪﻩ ﺍﯼ ﻭ ﻣﺮﺩﻩ ﻧﻪ ﺍﯼ‪ ،‬ﮐﺎﺭ ﺟﺎﻥ ﮔﺰﯾﻦ‬

‫ﺗﻦ ﭘﺮﻭﺭﯼ ﭼﻪ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﭼﻮ ﺟﺎﻥ ﺗﻮ ﻧﺎﺷﺘﺎﺳﺖ‬ ‫‪...‬‬

‫ﺯﺍﻥ ﺭﺍﻩ ﺑﺎﺯﮔﺮﺩ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺭﻫﺮﻭﺍﻥ ﺗﻬﯽ ﺍﺳﺖ‬

‫ﺯﺍﻥ ﺁﺩﻣﯽ ﺑﺘﺮﺱ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺩﯾﻮ ﺁﺷﻨﺎﺳﺖ‬

‫ﺟﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻠﻨﺪﺩﺍﺭ ﮐﻪ ﺍﯾﻦ ﺍﺳﺖ ﺑﺮﺗﺮﯼ‬

‫ﭘﺴﺘﯽ ﻧﻪ ﺍﺯ ﺯﻣﯿﻦ ﻭ ﺑﻠﻨﺪﯼ ﻧﻪ ﺍﺯ ﻫﻮﺍﺳﺖ‬ ‫‪...‬‬

‫ﺟﻤﺸﯿﺪ ﺳﺎﺧﺖ ﺟﺎﻡ ﺟﻬﺎﻥ ﺑﯿﻦ ﺍﺯ ﺁﻧﺴﺒﺐ‬

‫ﮐﺂﮔﻪ ﻧﺒﻮﺩ ﺍﺯ ﺍﯾﻨﮑﻪ ﺟﻬﺎﻥ ﺟﺎﻡ ﺧﻮﺩ ﻧﻤﺎﺳﺖ‬

‫ﺯﻧﮕﺎﺭﻫﺎﺳﺖ ﺩﺭ ﺩﻝ ﺁﻟﻮﺩﮔﺎﻥ ﺩﻫﺮ‬

‫ﻫﺮ ﭘﺎﮎ ﺟﺎﻣﻪ ﺭﺍ ﻧﺘﻮﺍﻥ ﮔﻔﺖ ﭘﺎﺭﺳﺎﺳﺖ‬

‫ﺍﯾﺪﻝ ﻏﺮﻭﺭ ﻭ ﺣﺮﺹ ﻭ ﺯﺑﻮﻧﯽ ﻭ ﺳﻔﻠﮕﯽ ﺍﺳﺖ ﺍﯼ ﺩﯾﺪﻩ‪ ،‬ﺭﺍﻩ ﺩﯾﻮ ﺯ ﺭﺍﻩ ﺧﺪﺍ ﺟﺪﺍﺳﺖ‬ ‫‪...‬‬ ‫ﺩﺭ ﭘﯿﭻ ﻭ ﺗﺎﺑﻬﺎﯼ ﺭﻩ ﻋﺸﻖ ﻣﻘﺼﺪﯾﺴﺖ‬

‫ﺩﺭ ﻣﻮﺟﻬﺎﯼ ﺑﺤﺮ ﺳﻌﺎﺩﺕ ﺳﻔﯿﻨﻪ ﻫﺎﺳﺖ‬ ‫‪...‬‬

‫ﺩﯾﻮﺍﻧﮕﯽ ﺍﺳﺖ ﻗﺼﻪ ﺗﻘﺪﯾﺮ ﻭ ﺑﺨﺖ ﻧﯿﺴﺖ‬

‫ﺍﺯ ﺑﺎﻡ ﺳﺮﻧﮕﻮﻥ ﺷﺪﻥ ﻭ ﮔﻔﺘﻦ ﺍﯾﻦ ﻗﻀﺎﺳﺖ‬ ‫‪...‬‬

‫ﺟﺎﻧﺮﺍ ﻫﺮﺁﻧﮑﻪ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺁﻣﻮﺧﺖ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﺳﺖ‬

‫ﺩﻝ ﺭﺍ ﻫﺮﺁﻧﮑﻪ ﻧﯿﮏ ﻧﮕﻪ ﺩﺍﺷﺖ‪ ،‬ﭘﺎﺩﺷﺎﺳﺖ‬

‫«‬

‫ﭘﺮﻭﯾﻦ ﺍﻋﺘﺼﺎﻣﯽ‬

‫ﻣﺮﺍﺟﻊ‬ ‫]‪[1‬‬

‫‪http://www.parvin.ir‬‬

‫‪36‬‬

‫]‪ [2‬ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﮔﻠﻬﺎ ﯾﺎ ﺗﺬﮐﺮﺓ ﺑﺎﻧﻮﺍﻥ ﺷﺎﻋﺮﺓ ﺍﯾﺮﺍﻥ ‪ :‬ﺍﺯ ﭘﺮﻭﯾﻦ ﺍﻋﺘﺼﺎﻣﯽ ﺗﺎ ﺍﻣﺮﻭﺯ‪ .‬ﺑﻪ ﮐﻮﺷﺶ ﻣﺤﻤﺪ ﺩﯾﻬﯿﻢ‪ .‬ﺗﺒﺮﯾﺰ‪ .۱۳۷۲ ،‬ﺹ ‪.۱۳‬‬ ‫]‪ [3‬ﺟﺎﻭﺩﺍﻧﻪ ﭘﺮﻭﯾﻦ ﺍﻋﺘﺼﺎﻣﯽ‪ .‬ﺑﻪ ﮐﻮﺷﺶ ﺣﺴﯿﻦ ﻧﻤﯿﻨﯽ‪ .‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﮐﺘﺎﺏ ﻓﺮﺯﺍﻥ‪ .۱۳۶۲ ،‬ﺹ ‪.۱۸۴‬‬ ‫]‪ [4‬ﻏﻼﻣﺤﺴﯿﻦ ﻣﺼﺎﺣﺐ‪ .‬ﺩﺍﯾﺮﻩ ﺍﻟﻤﻌﺎﺭﻑ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ .‬ﺹ ‪.۱۶۷‬‬ ‫]‪ [5‬ﮐﺮﯾﻤﯿﺎﻥ‪ ،‬ﻋﻠﯽ‪» .‬ﭼﻨﺪ ﺳﻨﺪ ﺗﺎﺭﯾﺨﯽ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﭘﺮﻭﯾﻦ ﺍﻋﺘﺼﺎﻣﯽ«‪ .‬ﻣﺠﻠﻪ ﺍﺩﺑﺴﺘﺎﻥ‪ ،‬ﺳﺎﻝ ﭘﻨﺠﻢ ﺷﻤﺎﺭﻩ ‪ ۵۲‬ﻓﺮﻭﺭﺩﯾﻦ ‪ .۱۳۷۳‬ﺹ ‪۲۴‬ﻭ ‪۲۵‬‬ ‫]‪ [6‬ﻓﺨﺮﯼ‪ ،‬ﺁﺫﺭ‪» .‬ﺳﺎﻟﺸﻤﺎﺭ ﭘﺮﻭﯾﻦ ﺍﻋﺘﺼﺎﻣﯽ«‪ .‬ﮐﺘﺎﺏ ﻣﺎﻩ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻭ ﻓﻠﺴﻒ‪ ،‬ﺑﻬﻤﻦ ﻭ ﺍﺳﻔﻨﺪ ‪ ۱۳۸۵‬ﻓﺮﻭﺭﺩﯾﻦ ‪ ،۱۳۸۶‬ﺷﻤﺎﺭﻩ ‪۱۱۲‬ﻭ‪۱۱۳‬ﻭ‪۱۱۴‬‬ ‫]‪ [7‬ﺟﺎﻭﺩﺍﻧﻪ ﭘﺮﻭﯾﻦ ﺍﻋﺘﺼﺎﻣﯽ‪ .‬ﺑﻪ ﮐﻮﺷﺶ ﺣﺴﯿﻦ ﻧﻤﯿﻨﯽ‪ .‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﮐﺘﺎﺏ ﻓﺮﺯﺍﻥ‪ .۱۳۶۲ ،‬ﺹ ‪.۸۲‬‬ ‫]‪» [8‬ﭘﺮﻭﯾﻦ ﺍﻋﺘﺼﺎﻣﯽ ﺗﺮﺳﯿﻢ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺗﺰﻭﯾﺮ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺧﻮﺩ ﺑﻮﺩ« )‪ .(id=7668&http://www.chn.ir/News/?section=2‬ﺧﺒﺮﮔﺰﺍﺭﯼ ﻣﯿﺮﺍﺙ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‪ .‬ﺑﺎﺯﺑﯿﻨﯽﺷﺪﻩ ﺩﺭ ‪ ۱۴‬ﻣﺎﺭﺱ ‪.۲۰۰۷‬‬ ‫]‪ [9‬ﻣﻘﺪﻣﻪ ﺍﯼ ﺑﺮ ﺳﺒﮏ ﺷﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬ﻣﺴﻌﻮﺩﯼ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﺟﺎﻫﺪ‪ ،‬ﭼﺎﭖ ﺳﻮﻡ‪۱۳۷۳:‬‬ ‫]‪ [10‬ﺩﯾﻮﺍﻥ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﭘﺮﻭﯾﻦ ﺍﻋﺘﺼﺎﻣﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﮐﻮﺷﺶ ﺭﺿﺎ ﺍﺑﻮﻃﺎﻟﺐ‪ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﭘﯿﺮﯼ‪ ،‬ﭼﺎﭖ ﺩﻭﻡ‪:‬ﺗﺎﺑﺴﺘﺎﻥ‪ ،۸۷‬ﺷﺎﺑﮏ‪۹۷۸-۹۶۴-۲۱۵-۰۰۰-۷:‬‬ ‫]‪B%8C%D8%A7%D8%AA_%D9%88_%D8%AA%D9%85%D8%AB%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%88_%D9%85%D9%82%D8%B7%D8%B9%D8%A7%D8%AA) [11‬‬

‫ﻧﯿﻤﺎ‬ ‫ﺍﺷﺨﺎﺹ‬ ‫• ﻧﯿﻤﺎ ﯾﻮﺷﯿﺞ‪ ،‬ﺷﺎﻋﺮ ﻧﺎﻣﺪﺍﺭ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ‪ ،‬ﻣﻠﺨﺺ ﺑﻪ ﻧﯿﻤﺎ‬ ‫• ﻧﯿﻤﺎ ﺭﺋﯿﺴﯽ ﺑﺎﺯﯾﮕﺮ ﻭ ﮔﻮﯾﻨﺪﻩ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫ﻧﯿﻤﺎ ﮐﯿﺎﻥ ﺭﻗﺺﭘﺮﺩﺍﺯ ﻭ ﺭﻗﺺﭘﮋﻭﻩ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ‬ ‫ﻧﯿﻤﺎ ﻧﮑﯿﺴﺎ ﺩﺭﻭﺍﺯﻩﺑﺎﻥ‪ ،‬ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﻩ ﻭ ﻧﻮﺍﺯﻧﺪﻩ ﭘﯿﺎﻧﻮﯼ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ‬ ‫ﻧﯿﻤﺎ ﻓﻼﺡ ﺑﺎﺯﯾﮕﺮ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮﻥ ﻭ ﺳﯿﻨﻤﺎ‬ ‫ﻧﯿﻤﺎ ﺷﺎﻫﺮﺥ ﺷﺎﻫﯽ ﺑﺎﺯﯾﮕﺮ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﻭ ﻣﻬﻨﺪﺱ ﻋﻤﺮﺍﻥ‬

‫• ﻧﯿﻤﺎ ﺍﺭﮐﺎﻧﯽ ﺣﺎﻣﺪ ﻓﯿﺰﯾﮑﺪﺍﻥ ﮐﺎﻧﺎﺩﺍﯾﯽ‪-‬ﺁﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ ﺩﺭ ﺯﻣﯿﻨﻪ ﻓﯿﺰﯾﮏ ﺫﺭﻩﺍﯼ ﻭ ﻧﻈﺮﯾﻪ ﺭﯾﺴﻤﺎﻥ ﮐﺎﺭﺑﺮﺩﯼ‬ ‫• ﻧﯿﻤﺎ ﻧﺎﻣﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺮﺩﺍﻥ ﺩﺭ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ،‬ﺯﺑﺎﻥ ﻋﺒﺮﯼ ﻭ ﺯﺑﺎﻥ ﺗﺒﺘﯽ‬

‫ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ ﺷﺎﻋﺮ‬

‫‪37‬‬

‫ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ )ﺷﺎﻋﺮ(‬ ‫ﺑﺮﺍﯼ ﺩﯾﮕﺮ ﮐﺎﺭﺑﺮﺩﻫﺎ‪ ،‬ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ ﺭﺍ ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﻬﺮﻳﺎﺭ‬

‫ﻣﺠﺴﻤﻪٔ ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ‪ ،‬ﺍﺛﺮ ﺍﺣﺪ‬ ‫ﺣﺴﯿﻨﯽ‬ ‫ﻧﺎﻡ ﺍﺻﻠﯽ‬

‫ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﯿﻦ ﺑﻬﺠﺖ ﺗﺒﺮﯾﺰﯼ‬

‫ﻣﻠﯿﺖ‬

‫ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ‬

‫ﺗﻮﻟﺪ‬

‫‪۱۲۸۵‬‬ ‫ﺗﺒﺮﯾﺰ‬

‫ﻭﺍﻟﺪﯾﻦ‬

‫ﺣﺎﺝ ﻣﯿﺮﺁﻗﺎ ﺧﺸﮕﻨﺎﺑﯽ‬

‫ﻣﺮﮒ‬

‫‪ ۲۷‬ﺷﻬﺮﯾﻮﺭ ‪۱۳۶۷‬‬ ‫ﺗﻬﺮﺍﻥ‬

‫ﻣﺪﻓﻦ‬

‫ﻣﻘﺒﺮﺓﺍﻟﺸﻌﺮﺍ ﺷﻬﺮ ﺗﺒﺮﯾﺰ‬

‫ﻟﻘﺐ‬

‫ﺑﻬﺠﺖ ‪ ,‬ﺷﻬﺮﻳﺎﺭ‬

‫ﭘﯿﺸﻪ‬

‫ﺷﺎﻋﺮ ﻭ ﺍﺩﯾﺐ‬

‫ﮐﺘﺎﺏﻫﺎ‬

‫ﻣﻨﻈﻮﻣﻪٔ ﺣﯿﺪﺭﺑﺎﺑﺎﯾﻪ ﺳﻼﻡ‬

‫ﻫﻤﺴﺮ)ﻫﺎ( ﻋﺰﯾﺰﻩ ﻋﻤﯿﺪﺧﺎﻟﻘﯽ )‪(۱۳۳۲-‬‬ ‫ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ‬

‫ﺷﻬﺮﺯﺍﺩ‪ ,‬ﻣﺮﯾﻢ‪ ,‬ﻫﺎﺩﯼ‬

‫ﺳﯿﺪ ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﯿﻦ ﺑﻬﺠﺖ ﺗﺒﺮﯾﺰﯼ )‪ (۱۳۶۷-۱۲۸۵‬ﻣﺘﺨﻠﺺ ﺑﻪ ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ )ﭘﯿﺶ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺑﻬﺠﺖ( ﺷﺎﻋﺮ ﺍﯾﺮﺍﻥﯼ ﺍﻫﻞ ﺁﺫﺭﺑﺎﯾﺠﺎﻥ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻥﻫﺎﯼ ﺗﺮﮐﯽ‬ ‫ﺁﺫﺭﺑﺎﯾﺠﺎﻧﯽ ﻭ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺷﻌﺮ ﺳﺮﻭﺩﻩﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﯼ ﺩﺭ ﺗﺒﺮﯾﺰ ﺑﻪﺩﻧﯿﺎ ﺁﻣﺪ ﻭ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻭﺻﯿﺘﺶ ﺩﺭ ﻣﻘﺒﺮﺓﺍﻟﺸﻌﺮﺍﯼ ﻫﻤﯿﻦ ﺷﻬﺮ ﺑﻪ ﺧﺎﮎ ﺳﭙﺮﺩﻩ ﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺭﻭﺯ ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ ﺍﯾﻦ‬ ‫ﺷﺎﻋﺮ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺭﺍ »ﺭﻭﺯ ﺷﻌﺮ ﻭ ﺍﺩﺏ ﻓﺎﺭﺳﯽ« ﻧﺎﻡﮔﺬﺍﺭﯼ ﮐﺮﺩﻩﺍﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﺍﺛﺮ ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ ﻣﻨﻈﻮﻣﻪٔ ﺣﯿﺪﺭﺑﺎﺑﺎﯾﻪ ﺳﻼﻡ )ﺳﻼﻡ ﺑﻪ ﺣﯿﺪﺭﺑﺎﺑﺎ( ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺷﺎﻫﮑﺎﺭﻫﺎﯼ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﺗﺮﮐﯽ ﺁﺫﺭﺑﺎﯾﺠﺎﻧﯽ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ ﻭ ﺷﺎﻋﺮ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺍﺯ ﺍﺻﺎﻟﺖ ﻭ‬ ‫ﺯﯾﺒﺎﯾﯽﻫﺎﯼ ﺭﻭﺳﺘﺎ ﯾﺎﺩ ﮐﺮﺩﻩﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ ﺩﺭ ﺳﺮﻭﺩﻥ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎﯼ ﺷﻌﺮ ﻓﺎﺭﺳﯽ ‪-‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﺼﯿﺪﻩ‪ ،‬ﻣﺜﻨﻮﯼ‪ ،‬ﻏﺰﻝ‪ ،‬ﻗﻄﻌﻪ‪ ،‬ﺭﺑﺎﻋﯽ ﻭ ﺷﻌﺮ ﻧﯿﻤﺎﯾﯽ‪ -‬ﻧﯿﺰ ﺗﺒﺤﺮ ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪٔ ﻏﺰﻝﻫﺎﯼ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺍﻭ‬ ‫ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﻋﻠﯽ ﺍﯼ ﻫﻤﺎﯼ ﺭﺣﻤﺖ ﻭ »ﺁﻣﺪﯼ ﺟﺎﻧﻢ ﺑﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﺖ« ﺍﺷﺎﺭﻩ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻋﻠﯽ ﺑﻦ ﺍﺑﯽﻃﺎﻟﺐ ﺍﺭﺍﺩﺗﯽ ﻭﯾﮋﻩ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺷﯿﻔﺘﮕﯽ ﺑﺴﯿﺎﺭﯼ‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﺎﻓﻆ ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪٔ ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮﻧﯽ ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻧﯽ ﮐﻤﺎﻝ ﺗﺒﺮﯾﺰﯼ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۸۴‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺟﻠﻮﻩﻫﺎﯾﯽ ﺍﺯ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺍﯾﻦ ﺷﺎﻋﺮ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﮐﺸﯿﺪﻩ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺩﺭ‬ ‫ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۸۶‬ﺍﺯ ﻃﺮﯾﻖ ﺷﺒﮑﻪٔ ﺩﻭﻡ ﺳﯿﻤﺎ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺟﺎﻧﺐ ﻣﺮﺩﻡ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻘﺒﺎﻝ ﻓﺮﺍﻭﺍﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ ﺷﺎﻋﺮ‬

‫‪38‬‬

‫ﺯﻧﺪﮔﯽﻧﺎﻣﻪ‬ ‫ﻧﮕﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ‬

‫ﻧﮕﺎﺭﻩ ﻗﺪﯾﻤﯽ ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ ﻭ ﺍﻋﻀﺎء ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ‬

‫ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ ﻭ ﻧﯿﻤﺎ ﯾﻮﺷﯿﭻ‬

‫ﺳﺎﻟﻦ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﺑﺎ ﻧﺎﻡ ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ‬

‫ﺑﻨﺮ ﯾﺎﺩﺑﻮﺩ ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ‬ ‫ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۲۸۵‬ﺩﺭ ﺷﻬﺮ ﺗﺒﺮﯾﺰ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺩﻭﺭﺍﻥ ﮐﻮﺩﮐﯽ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺭﻭﺳﺘﺎﯼ ‪-‬ﻗﯿﺶﻗﻮﺭﺷﺎﻕ‪ -‬ﻭ ﺭﻭﺳﺘﺎﯼ ‪-‬ﺧﺸﮕﻨﺎﺏ‪ -‬ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﺗﯿﮑﻤﻪﺩﺍﺵ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎﻥ ﺑﺴﺘﺎﻥﺁﺑﺎﺩ‬ ‫ﺩﺭ ﺷﺮﻕ ﺍﺳﺘﺎﻥ ﺁﺫﺭﺑﺎﯾﺠﺎﻥ ﺷﺮﻗﯽ ﺳﭙﺮﯼ ﻧﻤﻮﺩ‪ .‬ﭘﺪﺭﺵ ﺣﺎﺝ ﻣﯿﺮﺁﻗﺎ ﺑﻬﺠﺖ ﺗﺒﺮﯾﺰﯼ ﻧﺎﻡ ﺩﺍﺷﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺗﺒﺮﯾﺰ ﻭﮐﯿﻞ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﭘﺎﯾﺎﻥ ﺳﯿﮑﻞ ﺍﻭﻝ ﻣﺘﻮﺳﻄﻪ ﺩﺭ ﺗﺒﺮﯾﺰ‪،‬‬ ‫ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۰۰‬ﺑﺮﺍﯼ ﺍﺩﺍﻣﻪٔ ﺗﺤﺼﯿﻞ ﺍﺯ ﺗﺒﺮﯾﺰ ﻋﺎﺯﻡ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺷﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻣﺪﺭﺳﻪٔ ﺩﺍﺭﺍﻟﻔﻨﻮﻥ ﺗﺎ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۰۳‬ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺭﺷﺘﻪٔ ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺍﺩﺍﻣﻪٔ ﺗﺤﺼﯿﻞ ﺩﺍﺩ‪.‬‬ ‫ﺣﺪﻭﺩ ﺷﺶ ﻣﺎﻩ ﭘﯿﺶ ﺍﺯ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺪﺭﮎ ﺩﮐﺘﺮﯼ ﺑﻪﻋﻠﺖ ﺷﮑﺴﺖ ﻋﺸﻘﯽ ﻭ ﻧﺎﺭﺍﺣﺘﯽ ﺧﯿﺎﻝ ﻭ ﭘﯿﺶﺁﻣﺪﻫﺎﯼ ﺩﯾﮕﺮ ﺗﺮﮎ ﺗﺤﺼﯿﻞ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﺳﻔﺮﯼ ﭼﻬﺎﺭﺳﺎﻟﻪ ﺑﻪ‬ ‫ﺧﺮﺍﺳﺎﻥ ﺑﺮﺍﯼ ﮐﺎﺭ ﺩﺭ ﺍﺩﺍﺭﻩٔ ﺛﺒﺖ ﺍﺳﻨﺎﺩ ﻣﺸﻬﺪ ﻭ ﻧﯿﺸﺎﺑﻮﺭ‪ ،‬ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ ﺑﻪ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۱۳‬ﮐﻪ ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ ﺩﺭ ﺧﺮﺍﺳﺎﻥ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﭘﺪﺭﺵ ﺣﺎﺝ ﻣﯿﺮﺁﻗﺎ ﺧﺸﮕﻨﺎﺑﯽ‬ ‫ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ‪ .‬ﺍﻭ ﺑﻪﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۱۵‬ﺩﺭ ﺑﺎﻧﮏ ﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼ ﺍﺳﺘﺨﺪﺍﻡ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣﺪﺗﯽ ﺑﻪ ﺗﺒﺮﯾﺰ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪ‪ .‬ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺗﺒﺮﯾﺰ ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ ﺭﺍ ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﭘﺎﺳﺪﺍﺭﺍﻥ ﺷﻌﺮ ﻭ ﺍﺩﺏ ﻣﯿﻬﻦ ﺧﻮﺍﻧﺪ‬ ‫ﻭ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺩﮐﺘﺮﺍﯼ ﺍﻓﺘﺨﺎﺭﯼ ﺩﺍﻧﺸﮑﺪﻩٔ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﺗﺒﺮﯾﺰ ﺭﺍ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﻭﯼ ﺍﻋﻄﺎ ﻧﻤﻮﺩ‪.‬‬

‫ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ ﺷﺎﻋﺮ‬

‫‪39‬‬

‫ﺩﺭ ﺳﺎﻝﻫﺎﯼ ‪ ۱۳۲۹‬ﺗﺎ ‪ ۱۳۳۰‬ﺍﺛﺮ ﻣﺸﻬﻮﺭ ﺧﻮﺩ ‪-‬ﺣﯿﺪﺭﺑﺎﺑﺎﯾﻪ ﺳﻼﻡ‪ -‬ﺭﺍ ﻣﯽﺳﺮﺍﯾﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﮐﻪ ﻣﻨﻈﻮﻣﻪٔ ﺣﯿﺪﺭﺑﺎﺑﺎ ﺑﻪ ‪ ۹۰‬ﺩﺭﺻﺪ ﺍﺯ ﺯﺑﺎﻥﻫﺎﯼ ﺍﺗﺤﺎﺩ ﺟﻤﺎﻫﯿﺮ‬ ‫ﺷﻮﺭﻭﯼ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻭ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺗﯿﺮ ‪ ۱۳۳۱‬ﻣﺎﺩﺭﺵ ﺩﺭﻣﯽﮔﺬﺭﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﻣﺮﺩﺍﺩ ‪ ۱۳۳۲‬ﺑﻪ ﺗﺒﺮﯾﺰ ﺁﻣﺪﻩ ﻭ ﺑﺎ ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﺑﺴﺘﮕﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﺑﻪﻧﺎﻡ »ﻋﺰﯾﺰﻩ‬ ‫ﻋﻤﯿﺪﺧﺎﻟﻘﯽ« ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﺍﯾﻦ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﺳﻪ ﻓﺮﺯﻧﺪ ‪-‬ﺩﻭ ﺩﺧﺘﺮ ﺑﻪ ﻧﺎﻡﻫﺎﯼ ﺷﻬﺮﺯﺍﺩ ﻭ ﻣﺮﯾﻢ ﻭ ﯾﮏ ﭘﺴﺮ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﻫﺎﺩﯼ‪ -‬ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ‪ ۱۳۵۷‬ﺷﻌﺮﻫﺎﯾﯽ ﺩﺭ ﻣﺪﺡ ﻧﻈﺎﻡ ﺟﻤﻬﻮﺭﯼ ﺍﺳﻼﻣﯽ ﻭ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﻦ ﺁﻥ ‪-‬ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺭﻭﺡﺍﻟﻠﻪ ﺧﻤﯿﻨﯽ‪ ،‬ﺳﯿﺪ ﻋﻠﯽ ﺧﺎﻣﻨﻪﺍﯼ ﻭ ﺍﮐﺒﺮ ﻫﺎﺷﻤﯽ‬ ‫ﺭﻓﺴﻨﺠﺎﻧﯽ‪ -‬ﺳﺮﻭﺩ‪ .‬ﻭﯼ ﺩﺭ ﺭﻭﺯﻫﺎﯼ ﺁﺧﺮ ﻋﻤﺮ ﺑﻪﺩﻟﯿﻞ ﺑﯿﻤﺎﺭﯼ ﺩﺭ ﺑﯿﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻥ ﻣﻬﺮ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺑﺴﺘﺮﯼ ﺷﺪ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣﺮﮒ ﺩﺭ ‪ ۲۷‬ﺷﻬﺮﯾﻮﺭ ‪ ۱۳۶۷‬ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻭﺻﯿﺖ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ‬ ‫ﻣﻘﺒﺮﺓﺍﻟﺸﻌﺮﺍﯼ ﺗﺒﺮﯾﺰ ﻣﺪﻓﻮﻥ ﮔﺸﺖ‪.‬‬

‫ﻋﺸﻖ ﻭ ﺷﻌﺮ‬ ‫ﻭﯼ ﺍﻭﻟﯿﻦ ﺩﻓﺘﺮ ﺷﻌﺮ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۰۸‬ﺑﺎ ﻣﻘﺪﻣﻪٔ ﻣﻠﮏﺍﻟﺸﻌﺮﺍﯼ ﺑﻬﺎﺭ‪ ،‬ﺳﻌﯿﺪ ﻧﻔﯿﺴﯽ ﻭ ﭘﮋﻣﺎﻥ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺑﺴﯿﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺍﻭ ﺑﻪ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﻭ ﺗﺮﮐﯽ‬ ‫ﺁﺫﺭﺑﺎﯾﺠﺎﻧﯽ ﺟﺰء ﺁﺛﺎﺭ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎﺭ ﺍﯾﻦ ﺯﺑﺎﻥﻫﺎﺳﺖ‪ .‬ﻣﻨﻈﻮﻣﻪٔ ﺣﯿﺪﺭﺑﺎﺑﺎﯾﻪ ﺳﻼﻡ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۳۳‬ﺳﺮﻭﺩﻩ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﺯ ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﺁﺛﺎﺭ ﺍﺩﺑﯽ ﺗﺮﮐﯽ ﺁﺫﺭﺑﺎﯾﺠﺎﻧﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ‬ ‫ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ ﺩﺍﻧﺸﺠﻮﯼ ﺳﺎﻝ ﺁﺧﺮ ﺭﺷﺘﻪٔ ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﻋﺎﺷﻖ ﺩﺧﺘﺮﯼ ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣﺪﺗﯽ ﺧﻮﺍﺳﺘﮕﺎﺭﯼ ﻧﯿﺰ ﺍﺯ ﺳﻮﯼ ﺩﺭﺑﺎﺭ ﺑﺮﺍﯼ ﺩﺧﺘﺮ ﭘﯿﺪﺍ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﮔﻮﯾﺎ‬ ‫ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩٔ ﺩﺧﺘﺮ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻭﺿﻊ ﻣﺎﻟﯽ ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﯿﻦ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ ﮐﻪ ﺩﺧﺘﺮ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺧﻮﺍﺳﺘﮕﺎﺭ ﻣﺮﻓﻪﺗﺮ ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ .‬ﺍﯾﻦ ﺷﮑﺴﺖ ﻋﺸﻘﯽ ﺑﺮ ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ ﺑﺴﯿﺎﺭ ﮔﺮﺍﻥ‬ ‫ﺁﻣﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺍﯾﻦﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﯾﮏ ﺳﺎﻝ ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺎﻥ ﺩﻭﺭﻩٔ ‪ ۷‬ﺳﺎﻟﻪٔ ﺭﺷﺘﻪٔ ﭘﺰﺷﮑﯽ ﻣﺎﻧﺪﻩﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺗﺮﮎ ﺗﺤﺼﯿﻞ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﺷﮑﺴﺖ ﻋﺸﻘﯽ ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﺮﮎ ﺗﺤﺼﯿﻞ‬ ‫ﻭﯼ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺟﺪﯼ ﺑﻪ ﺷﻌﺮ ﺭﻭﯼ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﻣﻨﻈﻮﻣﻪﻫﺎﯼ ﺑﺴﯿﺎﺭﯼ ﺭﺍ ﻣﯽﺳﺮﺍﯾﺪ‪ .‬ﻏﻢ ﻋﺸﻖ ﺣﺘﯽ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﺮﯾﻀﯽ ﻭ ﺑﺴﺘﺮﯼﺷﺪﻥ ﻭﯼ ﺩﺭ ﺑﯿﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻥ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﻣﺎﺟﺮﺍﯼ ﺑﯿﻤﺎﺭﯼ ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ ﺑﻪ ﮔﻮﺵ ﺩﺧﺘﺮ ﻣﯽﺭﺳﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻋﯿﺎﺩﺕ ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﯿﻦ ﺩﺭ ﺑﯿﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻥ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪ .‬ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﺩﯾﺪﺍﺭ‪ ،‬ﺷﻌﺮﯼ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﺴﺘﺮ ﻣﯽﺳﺮﺍﯾﺪ‪ .‬ﺍﯾﻦ‬ ‫ﺷﻌﺮ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺑﺎ ﺻﺪﺍﯼ ﻏﻼﻣﺤﺴﯿﻦ ﺑﻨﺎﻥ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺁﻭﺍﺯ ﺩﺭﺁﻣﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ ﺍﯾﻦ ﺗﺨﻠﺺ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺗﻔﺄﻟﯽ ﺑﻪ ﺩﯾﻮﺍﻥ ﺣﺎﻓﻆ ﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ ﺩﺭ ﺗﻠﻔﻆ ﺍﺻﻠﯽ ﺷﻬﺮﺩﺍﺭ ﻭ ﻟﻘﺐ ﺣﺎﮐﻤﺎﻥ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺣﯿﺪﺭﺑﺎﺑﺎﯾﻪ ﺳﻼﻡ ﺗﺮﮐﯽ ﻭ ﻓﺎﺭﺳﯽ ‪ /‬ﺍﺛﺮ ﻣﺤﻤﺪ‬ ‫ﺣﺴﯿﻦ ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ؛ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺑﻪ ﻧﺜﺮ ﺍﺩﺑﯽ ﻭ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﻋﻠﯿﺮﺿﺎ ﯾﺨﻔﺮﻭﺯﺍﻧﯽ‬

‫ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ ﻭ ﻋﺸﻖ ﺑﻪ ﺍﯾﺮﺍﻥ‬ ‫ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ ﺩﺭ ﺩﯾﻮﺍﻥ ﺳﻪ ﺟﻠﺪﯼ ﺧﻮﺩ ﺑﺎ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺑﻪ ﺍﯾﻨﮑﻪ ﺗﺒﺮﯾﺰ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎﻩ ﺯﺭﺗﺸﺖ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺮﺩﻡ ﺍﯾﻦ ﺩﯾﺎﺭ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻧﮋﺍﺩ ﺁﺭﯾﺎ ﻣﯽﺩﺍﻧﺪ ﻭ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺍﺷﺎﻋﺔ ﺳﺨﻨﺎﻥ ﺗﻔﺮﻗﻪ‬ ‫ﺍﻧﮕﯿﺰ ﮐﻪ ﺑﻮﯼ ﺗﻬﺪﯾﺪ ﻭ ﺗﺠﺰﯾﻪ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﺸﺎﻡ ﻣﯽﺁﯾﺪ‪ ،‬ﻫﺸﺪﺍﺭ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﻭ ﺧﻄﺎﺏ ﺑﻪ ﺁﺫﺭﺑﺎﯾﺠﺎﻥ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬ ‫ﺭﻭﺯ ﺟﺎﻧﺒﺎﺯﻳﺴﺖ ﺍﻱ ﺑﻴﭽﺎﺭﻩ ﺁﺫﺭﺑﺎﻳﺠﺎﻥ‬

‫ﺳﺮ ﺗﻮ ﺑﺎﺷﻲ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﻫﺮ ﺟﺎ ﮐﻪ ﺁﻣﺪ ﭘﺎﻱ ﺟﺎﻥ…‬

‫ﺍﻱ ﮐﻪ ﺩﻭﺭ ﺍﺯ ﺩﺍﻣﻦ ﻣﻬﺮ ﺗﻮ ﻧﺎﻟﺪ ﺟﺎﻥ ﻣﻦ‬

‫ﭼﻮﻥ ﺷﮑﺴﺘﻪ ﺑﺎﻝ ﻣﺮﻏﻲ ﺩﺭ ﻫﻮﺍﻱ ﺁﺷﻴﺎﻥ‪..‬‬

‫ﺗﻮ ﻫﻤﺎﻳﻮﻥ ﻣﻬﺪ ﺯﺭﺗﺸﺘﻲ ﻭ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺗﻮ‬

‫ﭘﻮﺭ ﺍﻳﺮﺍﻧﻨﺪ ﻭ ﭘﺎﮎ ﺁﻳﻴﻦ ﻧﮋﺍﺩ ﺁﺭﻳﺎﻥ‬

‫ﺍﺧﺘﻼﻑ ﻟﻬﺠﻪ‪ ،‬ﻣﻠﻴﺖ ﻧﺰﺍﻳﺪ ﺑﻬﺮ ﮐﺲ‬

‫ﻣﻠﺘﻲ ﺑﺎ ﻳﮏ ﺯﺑﺎﻥ ﮐﻤﺘﺮ ﺑﻪ ﻳﺎﺩ ﺁﺭﺩ ﺯﻣﺎﻥ‬

‫ﮔﺮ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻄﻖ ﺗﻮ ﺭﺍ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﻧﻪ ﺍﻱ‬

‫ﺻﺒﺢ ﺭﺍ ﺧﻮﺍﻧﺪﻧﺪ ﺷﺎﻡ ﻭ ﺁﺳﻤﺎﻥ ﺭﺍ ﺭﻳﺴﻤﺎﻥ !‬

‫ﺑﻴﮑﺲ ﺍﺳﺖ ﺍﻳﺮﺍﻥ ‪ .‬ﺑﻪ ﺣﺮﻑ ﻧﺎﮐﺴﺎﻥ ﺍﺯ ﺭﻩ ﻣﺮﻭ ﺟﺎﻥ ﺑﻪ ﻗﺮﺑﺎﻥ ﺗﻮ ﺍﻱ ﺟﺎﻧﺎﻧﻪ ﺁﺫﺑﺎﻳﺠﺎﻥ…‪.‬‬ ‫ﺑﺎ ﺧﻄﻲ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻧﻘﺶ ﺑﺴﺖ‬

‫ﻫﻤﺖ ﻭﺍﻻﻱ ﺳﺮﺩﺍﺭ ﻣﻬﻴﻦ ﺳﺘﺎﺭﺧﺎﻥ‬

‫ﺍﻳﻦ ﻫﻤﺎﻥ ﺗﺒﺮﻳﺰ ﮐﺎﻣﺜﺎﻝ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﺩﺭ ﺍﻭ‬

‫ﺟﺎﻥ ﺑﺮﺍﻓﺸﺎﻧﺪﻧﺪ ﺑﺮ ﺷﻤﻊ ﻭﻃﻦ ﭘﺮﻭﺍﻧﻪ ﺳﺎﻥ…‬

‫ﺍﻳﻦ ﻫﻤﺎﻥ ﺗﺒﺮﻳﺰ ﮐﺰ ﺧﻮﻥ ﺟﻮﺍﻧﺎﻧﺶ ﻫﻨﻮﺯ‬

‫ﻻﻟﻪ ﮔﻮﻥ ﺑﻴﻨﻲ ﻫﻤﻲ ﺭﻭﺩ ﺍﺭﺱ‪ .‬ﺩﺷﺖ ﻣﻐﺎﻥ…‪..‬‬

‫ﯾﺎﺷﺎﺳﯿﻦ ﺁﺫﺭﺑﺎﯾﺠﺎﻥ‪.‬‬

‫ﯾﺎﺷﺎﺳﯿﻦ ﺁﻧﺎ ﯾﻮﺭﺩﻭﻡ ﺍﯾﺮﺍﻥ‪.‬‬

‫ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ ﺷﺎﻋﺮ‬

‫‪40‬‬

‫) ﺩﯾﻮﺍﻥ ‪ -‬ﺝ ‪ - ۱‬ﺹ ‪(۳۵۲‬‬ ‫ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ ﻗﻄﻌﻪ ﺷﻌﺮ ﻓﻮﻕ ﺭﺍ »ﺟﻮﺵ ﺧﻮﻥ ﺍﯾﺮﺍﻧﯿﺖ« ﺧﻮﯾﺶ ﻣﯽﺩﺍﻧﺪ ﻭ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬ ‫ﺍﯾﻦ ﻗﺼﯿﺪﺕ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺟﻮﺵ ﺧﻮﻥ ﺍﯾﺮﺍﻧﯿﺖ ﺍﺳﺖ‬ ‫ﮔﻮﻫﺮ ﺍﻓﺸﺎﻥ ﺧﻮﺍﺳﺘﻢ ﺩﺭ ﭘﺎﯼ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺟﻮﺍﻥ‬ ‫ﺷﻬﺮﯾﺎﺭﺍ ﺗﺎ ﺑﻮﺩ ﺍﺯ ﺁﺏ‪ ،‬ﺁﺗﺶ ﺭﺍ ﮔﺰﻧﺪ‬ ‫ﺑﺎﺩ ﺧﺎﮎ ﭘﺎﮎ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺟﻮﺍﻥ ﻣﻬﺪﺍﻣﺎﻥ‬ ‫)ﺩﯾﻮﺍﻥ ‪ -‬ﺝ ‪ -۱‬ﺹ ‪(۳۶۵‬‬

‫ﻗﺼﯿﺪﻩﻫﺎ‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪﺍﯼ ﺍﺯ ﻗﺼﯿﺪﻩﻫﺎﯼ ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ‪:‬‬

‫ﻣﻘﺒﺮﻩٔ ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ ﺩﺭ ﻣﻘﺒﺮﺓﺍﻟﺸﻌﺮﺍﯼ ﺗﺒﺮﯾﺰ‪.‬‬

‫ﺁﻣﺪﯼ ﺟﺎﻧﻢ ﺑﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﺖ ﻭﻟﯽ ﺣﺎﻻ ﭼﺮﺍ؟‬

‫ﺑﯽﻭﻓﺎ ﺣﺎﻻ ﮐﻪ ﻣﻦ ﺍﻓﺘﺎﺩﻩﺍﻡ ﺍﺯ ﭘﺎ ﭼﺮﺍ؟‬

‫ﻧﻮﺷﺪﺍﺭﻭﯾﯽ ﻭ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻣﺮﮒ ﺳﻬﺮﺍﺏ ﺁﻣﺪﯼ‬

‫ﺳﻨﮕﺪﻝ ﺍﯾﻦ ﺯﻭﺩﺗﺮ ﻣﯽﺧﻮﺍﺳﺘﯽ ﺣﺎﻻ ﭼﺮﺍ؟‬

‫ﻧﺎﺯﻧﯿﻨﺎ ﻣﺎ ﺑﻪ ﻧﺎﺯ ﺗﻮ ﺟﻮﺍﻧﯽ ﺩﺍﺩﻩﺍﯾﻢ‬

‫ﺩﯾﮕﺮ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺑﺎ ﺟﻮﺍﻧﺎﻥ ﻧﺎﺯ ﮐﻦ ﺑﺎ ﻣﺎ ﭼﺮﺍ؟‬

‫ﺁﺳﻤﺎﻥ ﭼﻮﻥ ﺟﻤﻊ ﻣﺸﺘﺎﻗﺎﻥ ﭘﺮﯾﺸﺎﻥ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺩﺭ ﺷﮕﻔﺘﻢ ﻣﻦ ﻧﻤﯽﭘﺎﺷﺪ ﺯ ﻫﻢ ﺩﻧﯿﺎ ﭼﺮﺍ؟‬ ‫ﺩﺭ ﺧﺰﺍﻥ ﻫﺠﺮ ﮔﻞ‪ ،‬ﺍﯼ ﺑﻠﺒﻞ ﻃﺒﻊ ﺣﺰﯾﻦ‬

‫ﺧﺎﻣﺸﯽ ﺷﺮﻁ ﻭﻓﺎﺩﺍﺭﯼ ﺑﻮﺩ ﻏﻮﻏﺎ ﭼﺮﺍ؟‬

‫ﺷﻬﺮﯾﺎﺭﺍ ﺑﯽﺣﺒﯿﺐ ﺧﻮﺩ ﻧﻤﯽﮐﺮﺩﯼ ﺳﻔﺮ‬

‫ﺍﯾﻦ ﺳﻔﺮ ﺭﺍﻩ ﻗﯿﺎﻣﺖ ﻣﯽﺭﻭﯼ ﺗﻨﻬﺎ ﭼﺮﺍ؟‬

‫ﻏﺰﻟﯿﺎﺕ‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪﺍﯼ ﺍﺯ ﻏﺰﻟﯿﺎﺕ ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ‪:‬‬ ‫ﺍﻣﺸﺐ ﺍﯼ ﻣﺎﻩ! ﺑﻪ ﺩﺭﺩ ﺩﻝ ﻣﻦ ﺗﺴﮑﯿﻨﯽ ﺁﺧﺮ ﺍﯼ ﻣﺎﻩ‪ ،‬ﺗﻮ ﻫﻤﺪﺭﺩ ﻣﻦِ ﻣﺴﮑﯿﻨﯽ‬ ‫ﮐﺎﻫﺶ ﺟﺎﻥ ﺗﻮ ﻣﻦ ﺩﺍﺭﻡ ﻭ ﻣﻦ ﻣﯽﺩﺍﻧﻢ‬

‫ﮐﻪ ﺗﻮ ﺍﺯ ﺩﻭﺭﯼ ﺧﻮﺭﺷﯿﺪ‪ ،‬ﭼﻪﻫﺎ ﻣﯽﺑﯿﻨﯽ‬

‫‪...‬‬ ‫ﺷﻬﺮﯾﺎﺭﺍ! ﺍﮔﺮ ﺁﯾﯿﻦ ﻣﺤﺒﺖ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﻏﺰﻝ ﻋﻠﯽ ﺍﯼ ﻫﻤﺎﯼ ﺭﺣﻤﺖ‬

‫ﭼﻪ ﺣﯿﺎﺗﯽ ﻭ ﭼﻪ ﺩﻧﯿﺎﯼ ﺑﻬﺸﺖﺁﯾﯿﻨﯽ‬

‫ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ ﺷﺎﻋﺮ‬

‫‪41‬‬

‫ﻋﻠﯽ ﺍﯼ ﻫﻤﺎﯼ ﺭﺣﻤﺖ ﺗﻮ ﭼﻪ ﺁﯾﺘﯽ ﺧﺪﺍ ﺭﺍ‬

‫ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺎﺳﻮﺍ ﻓﮑﻨﺪﯼ ﻫﻤﻪ ﺳﺎﯾﻪﯼ ﻫﻤﺎ ﺭﺍ‬

‫ﺩﻝ ﺍﮔﺮ ﺧﺪﺍﺷﻨﺎﺳﯽ ﻫﻤﻪ ﺩﺭ ﺭﺥ ﻋﻠﯽ ﺑﯿﻦ‬

‫ﺑﻪ ﻋﻠﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﻢ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺧﺪﺍ ﻗﺴﻢ ﺧﺪﺍ ﺭﺍ‬

‫‪...‬‬ ‫»ﻫﻤﻪ ﺷﺐ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺍﻣﯿﺪﻡ ﮐﻪ ﻧﺴﯿﻢ ﺻﺒﺤﮕﺎﻫﯽ ﺑﻪ ﭘﯿﺎﻡ ﺁﺷﻨﺎﺋﯽ ﺑﻨﻮﺍﺯﺩ ﻭ ﺁﺷﻨﺎ ﺭﺍ«‬ ‫ﺯ ﻧﻮﺍﯼ ﻣﺮﻍ ﯾﺎ ﺣﻖ ﺑﺸﻨﻮ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﻝ ﺷﺐ‬

‫]‪[1‬‬ ‫ﻏﻢ ﺩﻝ ﺑﻪ ﺩﻭﺳﺖ ﮔﻔﺘﻦ ﭼﻪ ﺧﻮﺷﺴﺖ ﺷﻬﺮﯾﺎﺭﺍ‬ ‫]‪[2‬‬

‫ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﮐﻪ ﺷﻬﺎﺏﺍﻟﺪﯾﻦ ﻣﺮﻋﺸﯽ ﻧﺠﻔﯽ ﺍﺯ ﻓﻘﻬﺎﯼ ﺷﯿﻌﻪ ﺩﺭﺳﺖ ﺩﺭ ﻟﺤﻈﻪٔ ﺳﺮﻭﺩﻥ ﺷﻌﺮ )ﻋﻠﯽ ﺍﯼ ﻫﻤﺎﯼ ﺭﺣﻤﺖ( ﺗﻮﺳﻂ ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ ﺩﺭ ﺧﻮﺍﺏ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺷﻨﯿﺪﻩﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫ﺯﺍﻫﺪﯼ‪ ،‬ﻟﻄﻒﺍﻟﻠﻪ‪ .‬ﺑﯿﻮﮔﺮﺍﻓﯽ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ‪ .‬ﭼﺎﭖ ﺩﻫﻢ‪ .‬ﺗﻬﺮﺍﻥ ﻭ ﺗﺒﺮﯾﺰ‪ :‬ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﻧﮕﺎﻩ ﻭ ﺯﺭﯾﻦ‪.۱۳۳۷ ،‬‬ ‫ﺯﻫﺮﯼ‪ ،‬ﻋﻠﯽ‪ .‬ﺑﻪﺟﺎﯼ ﻣﻘﺪﻣﻪ‪ .‬ﭼﺎﭖ ﺩﻫﻢ‪ .‬ﺗﻬﺮﺍﻥ ﻭ ﺗﺒﺮﯾﺰ‪ :‬ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﻧﮕﺎﻩ ﻭ ﺯﺭﯾﻦ‪.‬‬ ‫ﻣﺮﺗﻀﻮﯼ‪ ،‬ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ‪ .‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‪ .‬ﭼﺎﭖ ﺩﻫﻢ‪ .‬ﺗﻬﺮﺍﻥ ﻭ ﺗﺒﺮﯾﺰ‪ :‬ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﻧﮕﺎﻩ ﻭ ﺯﺭﯾﻦ‪.۱۳۴۷ ،‬‬ ‫ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﻭ ﭘﺮﻭﺭﺵ‪ .‬ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﺍﯾﺮﺍﻥ ‪ .۲‬ﭼﺎﭖ ﺳﻮﻡ‪ .‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﺩﻓﺘﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﯾﺰﯼ ﻭ ﺗﺄﻟﯿﻒ ﮐﺘﺎﺏﻫﺎﯼ ﺩﺭﺳﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ‪.۱۳۸۲ ،‬‬

‫ﭘﺎﻧﻮﯾﺲ‬ ‫]‪[1‬‬

‫ﺷﻮﺭﺍﻱ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﻲ‪ ،‬ﺷﻌﺮ ﻛﻬﻦ‪ ،‬ﺷﻬﺮﻳﺎﺭ‪ ،‬ﻋﻠﻲ ﺍﻱ ﻫﻤﺎﻱ ﺭﺣﻤﺖ ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺯ ﺩﻳﻮﺍﻥ ﺷﻬﺮﻳﺎﺭ )‪(P=7&http://www.persian-language.org/Adabiat/Poem.asp?ID=50‬‬

‫]‪[2‬‬

‫* ﺳﺎﯾﺖ ﻓﺼﻞ ﻧﻮ‪ ،‬ﺷﻌﺮ ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ ﻭ ﺧﻮﺍﺏ ﻣﺮﻋﺸﯽ ﻧﺠﻔﯽ‬ ‫)‪(Itemid=60&catid=46:1388-06-24-05-38-06&id=199:-q-q-2&view=article&http://faslenow.com/index.php?option=com_content‬‬ ‫* ﺷﻌﺮ ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ ﻭ ﺧﻮﺍﺏ ﺁﯾﺖ ﺍﻟﻠﻪ ﻣﺮﻋﺸﯽ ﻧﺠﻔﯽ )‪(http://www.fetrat.com/WFM_Readable.aspx?FLD_ID=274‬‬

‫ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﯿﺮﻭﻥ‬ ‫• ﻭﺏﮔﺎﻩ ﺭﺳﻤﯽ ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﯿﻦ ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ )‪(http://shahreiar.org‬‬ ‫• ﺑﯿﻮﮔﺮﺍﻓﯽ ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ ﻭ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﻭﯼ ﺑﺎ ﺻﺪﺍﯼ ﺧﻮﺩﺵ )‪(http://www.farhangsara.com/fshahriar.htm‬‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫ﻧﺎﮔﻔﺘﻪﻫﺎﯼ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ )‪(http://www.baztab.com/news/48381.php‬‬ ‫ﺯﻧﺪﮔﯽﻧﺎﻣﻪٔ ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ ﻭ ﺷﻌﺮ »ﻋﻠﯽ ﺍﯼ ﻫﻤﺎﯼ ﺭﺣﻤﺖ« )‪(P=7&http://www.persian-language.org/Adabiat/Poem.asp?ID=50‬‬ ‫ﻣﺮﺍﺳﻢ ﯾﮑﺼﺪﻣﯿﻦ ﺳﺎﻟﮕﺮﺩ ﺗﻮﻟﺪ ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ ﺩﺭ ﺗﻬﺮﺍﻥ )‪(http://www.bbc.co.uk/persian/arts/story/2006/09/060917_la-cy-shahriyaar.shtml‬‬ ‫ﺑﺰﺭﮔﺪﺍﺷﺖ ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ ﺩﺭ ﺗﺎﺟﯿﮑﺴﺘﺎﻥ )‪(http://www.bbc.co.uk/persian/tajikistan/story/2006/11/061116_er_shahriyar.shtml‬‬

‫• ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ ﺩﺭ ﻭﺏﮔﺎﻩ ﺁﻓﺘﺎﺏ )‪(http://aftab.ir/articles/art_culture/literature_verse/c5c1126523855p1.php‬‬ ‫• ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ ﺷﺪ؟ )‪(http://www.tiknews.net/display/?ID=49034‬‬ ‫• ﻣﺠﻤﻮﻋﻪٔ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ )‪(http://www.home.no/elami/Shahriar.html‬‬ ‫• ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺍﯾﺮﺍﻥﺩﻭﺳﺘﺎﻧﻪٔ ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ )‪(http://www.akhbar-rooz.com/article.jsp?essayId=20166‬‬ ‫• ﺩﯾﻮﺍﻥ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ )‪(http://txt.ir/1387/06/06‬‬ ‫• ﮐﺘﺎﺏ ﺣﯿﺪﺭﺑﺎﺑﺎ ﺍﺛﺮ ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ ﺑﺎ ﺗﺮﺟﻤﻪٔ ﻓﺎﺭﺳﯽ )‪(http://www.novinsoftware.com/article221.html‬‬

‫ﺯﻧﺪﮔﯽﻧﺎﻣﻪ ﻭ ﺁﺛﺎﺭ ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ ﺩﺭ ﺷﺒﮑﻪٔ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﺳﯿﻤﺎ‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫ﻗﺴﻤﺖ ﺍﻭﻝ‬ ‫)‪(http://www.irib.ir/amouzesh/koodak/etelat_omomi/shahriar0.htm‬‬ ‫•‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ﺩﻭﻡ‬ ‫)‪(http://www.irib.ir/amouzesh/koodak/etelat_omomi/shahriar1.htm‬‬ ‫•‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ﺳﻮﻡ‬ ‫)‪(http://www.irib.ir/amouzesh/koodak/etelat_omomi/shahriar2.htm‬‬ ‫•‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ﭼﻬﺎﺭﻡ‬ ‫)‪(http://www.irib.ir/amouzesh/koodak/etelat_omomi/shahriar3.htm‬‬ ‫•‬

‫ﻗﺴﻤﺖ ﭘﻨﺠﻢ‬ ‫)‪(http://www.irib.ir/amouzesh/koodak/etelat_omomi/shahriar4.htm‬‬ ‫•‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ﺷﺸﻢ‬ ‫)‪(http://www.irib.ir/amouzesh/koodak/etelat_omomi/shahriar5.htm‬‬ ‫•‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ﻫﻔﺘﻢ‬ ‫)‪(http://www.irib.ir/amouzesh/koodak/etelat_omomi/shahriar6.htm‬‬ ‫•‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺸﺘﻢ‬ ‫)‪(http://www.irib.ir/amouzesh/koodak/etelat_omomi/shahriar7.htm‬‬ ‫•‬

‫ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺸﺘﻢ‬ ‫)‪(http://www.irib.ir/amouzesh/koodak/etelat_omomi/shahriar8.htm‬‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ﻧﻬﻢ‬ ‫)‪(http://www.irib.ir/amouzesh/koodak/etelat_omomi/shahriar9.htm‬‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ﺩﻫﻢ‬ ‫)‪(http://www.irib.ir/amouzesh/koodak/etelat_omomi/shahriar10.htm‬‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ﯾﺎﺯﺩﻫﻢ‬ ‫)‪(http://www.irib.ir/amouzesh/koodak/etelat_omomi/shahriar10.htm‬‬

‫ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﺷﻔﯿﻌﯽ ﮐﺪﮐﻨﯽ‬

‫‪42‬‬

‫ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﺷﻔﯿﻌﯽ ﮐﺪﮐﻨﯽ‬ ‫ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﺷَﻔﯿﻌﯽ ﮐَﺪﮐَﻨﯽ‬

‫ﺯﺍﺩﺭﻭﺯ‬

‫‪ ۱۹‬ﻣﻬﺮ‪۱۳۱۸‬‬ ‫ﺍﯾﺮﺍﻥ‬

‫ﻣﺤﻞ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ‬ ‫ﻣﻠﯿﺖ‬

‫ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ‬

‫ﺳﺒﮏ‬

‫ﺳﺒﮏ ﻧﻮ)ﺳﺒﮏ ﻧﯿﻤﺎﯾﯽ(‬

‫ﻣﺬﻫﺐ‬

‫ﺷﯿﻌﻪ‬

‫ﺁﺛﺎﺭ‬

‫ﺗﺎﺯﯾﺎﻧﻪﻫﺎﯼ ﺳﻠﻮﮎ‪ ،‬ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﺷﻌﺮ‪ ،‬ﺻﻮﺭ ﺧﯿﺎﻝ ﺩﺭ ﺷﻌﺮ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪٔ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﻫﺰﺍﺭﻩ ﺩﻭﻡ ﺁﻫﻮﯼ ﮐﻮﻫﯽ ﻭ ﺩﺭ ﮐﻮﭼﻪ ﺑﺎﻍﻫﺎﯼ ﻧﺸﺎﺑﻮﺭ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﻗﻠﯿﻢ ﺭﻭﺷﻨﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺗﺼﺤﯿﺢ ﺍﺳﺮﺍﺭﺍﻟﺘﻮﺣﯿﺪ ﻭ ﺗﺼﺤﯿﺢ‬ ‫ﺗﺎﺭﯾﺦ ﻧﯿﺸﺎﺑﻮﺭ‬

‫ﻣُﺤَﻤَّﺪ ﺭِﺿﺎ ﺷَﻔﯿﻌﯽ ﮐَﺪْﮐَﻨﯽ )ﺯﺍﺩﻩٔ ‪ ۱۹‬ﻣﻬﺮ ‪ ۱۳۱۸‬ﺩﺭ ﮐﺪﮐﻦ( ﺍﺯ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎﻥ ﻭ ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺗﺨﻠﺺ ﻭﯼ ﺩﺭ ﺷﻌﺮ ﻡ‪ .‬ﺳﺮﺷﮏ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺯﻧﺪﮔﯽ‬ ‫ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﺷﻔﯿﻌﯽ ﮐﺪﮐﻨﯽ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۱۸‬ﺩﺭ ﮐﺪﮐﻦ ﺧﺮﺍﺳﺎﻥ]‪ [1‬ﺑﻪ ﺩﻧﯿﺎ ﺁﻣﺪ‪ .‬ﺷﻔﯿﻌﯽ ﮐﺪﮐﻨﯽ ﺩﻭﺭﻩﻫﺎﯼ ﺩﺑﺴﺘﺎﻥ ﻭ ﺩﺑﯿﺮﺳﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﺸﻬﺪ ﮔﺬﺭﺍﻧﺪ ﻭ ﭼﻨﺪﯼ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ‬ ‫ﻓﺮﺍﮔﯿﺮﯼ ﺯﺑﺎﻥ ﻭ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻋﺮﺏ‪ ،‬ﻓﻘﻪ‪ ،‬ﮐﻼﻡ ﻭ ﺍﺻﻮﻝ ﺳﭙﺮﯼ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺍﻭ ﻣﺪﺭﮎ ﮐﺎﺭﺷﻨﺎﺳﯽ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺭﺷﺘﻪٔ ﺯﺑﺎﻥ ﻭ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺍﺯ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﻓﺮﺩﻭﺳﯽ ﻭ ﻣﺪﺭﮎ ﺩﮐﺘﺮﯼ‬ ‫ﺭﺍ ﻧﯿﺰ ﺩﺭ ﻫﻤﯿﻦ ﺭﺷﺘﻪ ﺍﺯ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺍﻭ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ ﻧﺰﺩﯾﮏ ﻣﻬﺪﯼ ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺛﺎﻟﺚ ﺷﺎﻋﺮ ﺧﺮﺍﺳﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ ﻭ ﺩﻟﺒﺴﺘﮕﯽ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﻭﯼ‬ ‫ﭘﻨﻬﺎﻥ ﻧﻤﯽﮐﺮﺩ‪.‬‬ ‫ﺩﮐﺘﺮ ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﺷﻔﯿﻌﯽ ﮐﺪﮐﻨﯽ‪ ،‬ﭘﻨﺠﺸﻨﺒﻪ ‪ ۵‬ﺷﻬﺮﯾﻮﺭ ‪ ۱۳۸۸‬ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﻘﺼﺪ ﺁﻣﺮﯾﮑﺎ ﺗﺮﮎ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺍﻭ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﯾﮏ ﻓﺮﺻﺖ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﯽ ﺑﻪ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﭘﺮﯾﻨﺴﺘﻮﻥ‬ ‫ﺭﻓﺖ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻧﺰﺩﯾﮏ ﺑﻪ ‪ ۹‬ﻣﺎﻩ ﺩﻭﺭﯼ ﺍﺯ ﻭﻃﻦ ﺑﻪ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺑﺮ ﺳﺮ ﮐﺮﺳﯽ ﺗﺪﺭﯾﺲ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﮐﺘﺎﺏﻫﺎ ﻭﺍﺷﻌﺎﺭ‬ ‫ﺷﻔﯿﻌﯽ ﮐﺪﮐﻨﯽ ﺳﺮﻭﺩﻥ ﺷﻌﺮ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺟﻮﺍﻧﯽ ﺑﻪ ﺷﯿﻮﻩٔ ﮐﻼﺳﯿﮏ ﺁﻏﺎﺯ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﭼﻨﺪﯼ ﺑﻪ ﺳﻮﯼ ﺳﺒﮏ ﻧﻮ ﻣﺸﻬﻮﺭ ﺑﻪ ﻧﯿﻤﺎ ﯾﻮﺷﯿﺞ ﺭﻭﯼ ﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺑﺎ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﺩﻓﺘﺮ ﺷﻌﺮ ﺩﺭ‬ ‫ﮐﻮﭼﻪ ﺑﺎﻍﻫﺎﯼ ﻧﺸﺎﺑﻮﺭ ﻧﺎﻡﺁﻭﺭ ﺷﺪ‪ .‬ﺁﺛﺎﺭ ﺷﻔﯿﻌﯽ ﺭﺍ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﺳﻪ ﮔﺮﻭﻩ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﯼ ﻭ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﻭﯼ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺁﺛﺎﺭ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﯼ ﺍﯾﻦ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﻩ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺼﺤﯿﺢ‬ ‫ﺁﺛﺎﺭ ﮐﻼﺳﯿﮏ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﻭ ﻧﮕﺎﺭﺵ ﻣﻘﺎﻻﺗﯽ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩ ﻧﻈﺮﯾﻪ ﺍﺩﺑﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺨﺸﯽ ﺍﺯ ﺁﻥﻫﺎ ﺩﺭ ﺯﯾﺮ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻣﯿﺎﻥ ﺁﺛﺎﺭ ﻧﻈﺮﯼ ﺷﻔﯿﻌﯽ ﮐﺪﮐﻨﯽ ﮐﺘﺎﺏ‬ ‫ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﺷﻌﺮ ﺟﺎﯾﮕﺎﻫﯽ ﻭﯾﮋﻩ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺩﺭ ﻣﯿﺎﻥ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺍﺷﻌﺎﺭﺵ ﺩﺭ ﮐﻮﭼﻪ ﺑﺎﻍﻫﺎﯼ ﻧﺸﺎﺑﻮﺭ ﺁﻭﺍﺯﻩ ﺑﯿﺸﺘﺮﯼ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺯﻣﺰﻣﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺷﺒﺨﻮﺍﻧﯽ‪ ،‬ﺍﺯ ﺯﺑﺎﻥ ﺑﺮﮒ‪ ،‬ﺑﻮﯼ ﺟﻮﯼ‬ ‫ﻣﻮﻟﯿﺎﻥ‪ ،‬ﺍﺯ ﺑﻮﺩﻥ ﻭ ﺳﺮﻭﺩﻥ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﺩﺭﺧﺖ ﺩﺭ ﺷﺐ ﺑﺎﺭﺍﻥ‪ ،‬ﻫﺰﺍﺭﻩ ﺩﻭﻡ ﺁﻫﻮﯼ ﮐﻮﻫﯽ‪ ،‬ﺻﻮﺭ ﺧﯿﺎﻝ ﺩﺭ ﺷﻌﺮ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ،‬ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﺷﻌﺮ‪ ،‬ﺗﺼﺤﯿﺢ ﺍﺳﺮﺍﺭﺍﻟﺘﻮﺣﯿﺪ ﻧﻮﺷﺘﻪ‬ ‫ﻣﺤﻤﺪﺑﻦﻣﻨﻮﺭ‪ ،‬ﺗﺼﺤﯿﺢ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﻧﯿﺸﺎﺑﻮﺭ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺣﺎﮐﻢ ﻧﯿﺸﺎﺑﻮﺭﯼ‪ ،‬ﺗﺼﺤﯿﺢ ﺁﺛﺎﺭ ﻋﻄﺎﺭ ﻧﯿﺸﺎﺑﻮﺭﯼ‪ ،‬ﺗﺼﺤﯿﺢ ﻣﺨﺘﺎﺭﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﺗﺼﺤﯿﺢ ﻣﺼﯿﺒﺖﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﺗﺼﺤﯿﺢ ﻣﻨﻄﻖﺍﻟﻄﯿﺮ‪،‬‬ ‫ﺗﺼﺤﯿﺢ ﺍﺳﺮﺍﺭﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﺗﺼﺤﯿﺢ ﺩﯾﻮﺍﻥ ﻋﻄﺎﺭ ﻭ ﺗﺼﺤﯿﺢ ﺁﻓﺮﯾﻨﺶ ﻭ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﻧﯿﺰ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺁﺛﺎﺭ ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﺷﻔﯿﻌﯽﮐﺪﮐﻨﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﺷﻔﯿﻌﯽ ﮐﺪﮐﻨﯽ‬

‫‪43‬‬

‫ﺑﺮﺭﺳﯽ ﺁﺛﺎﺭ‬ ‫ﺷﻔﯿﻌﯽ ﮐﺪﮐﻨﯽ ﺭﺍ ﺑﺎﯾﺪ ﺩﺭ ﺯﻣﺮﻩ ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺪﺍﻧﯿﻢ‪ .‬ﺍﻭ ﺩﺭ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﺗﺼﻮﯾﺮﯼ ﺍﺯ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﺩﺭ ﺩﻫﻪٔ ‪ ۴۰‬ﻭ ‪ ۵۰‬ﺧﻮﺭﺷﯿﺪﯼ ﺭﺍ ﺑﺎﺯﺗﺎﺏ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺭﻣﺰ ﻭ‬ ‫ﮐﻨﺎﯾﻪ ﺁﻥ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﻩ ﻧﻤﺎﯾﺎﻧﺪﻩ‪ ،‬ﺩﻟﺒﺴﺘﮕﯽ ﻭ ﮔﺮﺍﯾﺶ ﻓﺮﺍﻭﺍﻥ ﺑﻪ ﺁﯾﯿﻦ ﻭﻓﺮﻫﻨﮓ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﻭ ﺑﺨﺼﻮﺹ ﺧﺮﺍﺳﺎﻥ ﺭﺍ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺍﺷﻌﺎﺭ‬ ‫• ﺷﻌﺮ ﺳﻔﺮ ﺑﻪ ﺧﯿﺮ ﮐﻪ ﺍﺯ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺩﺭ ﮐﻮﭼﻪ ﺑﺎﻍﻫﺎﯼ ﻧﺸﺎﺑﻮﺭ ﮔﺰﯾﺪﻩ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﺑﻪ ﮐﺠﺎ ﭼﻨﯿﻦ ﺷﺘﺎﺑﺎﻥ؟‬ ‫ﮔﻮﻥ ﺍﺯ ﻧﺴﯿﻢ ﭘﺮﺳﯿﺪ‬ ‫ ﺩﻝ ﻣﻦ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺯﯾﻦ ﺟﺎ‬‫ﻫﻮﺱ ﺳﻔﺮ ﻧﺪﺍﺭﯼ‬ ‫ﺯ ﻏﺒﺎﺭ ﺍﯾﻦ ﺑﯿﺎﺑﺎﻥ؟‬ ‫ ﻫﻤﻪ ﺁﺭﺯﻭﯾﻢ ﺍﻣﺎ‬‫ﭼﻪ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﺑﺴﺘﻪ ﭘﺎﯾﻢ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﮐﺠﺎ ﭼﻨﯿﻦ ﺷﺘﺎﺑﺎﻥ؟‬ ‫ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺁﻥ ﮐﺠﺎ ﮐﻪ ﺑﺎﺷﺪ‬‫ﺑﻪ ﺟﺰ ﺍﯾﻦ ﺳﺮﺍ‪ ،‬ﺳﺮﺍﯾﻢ‬ ‫ ﺳﻔﺮﺕ ﺑﻪ ﺧﯿﺮ ﺍﻣﺎ ﺗﻮ ﻭ ﺩﻭﺳﺘﯽ‪ ،‬ﺧﺪﺍ ﺭﺍ‬‫ﭼﻮ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﮐﻮﯾﺮ ﻭﺣﺸﺖ ﺑﻪ ﺳﻼﻣﺘﯽ ﮔﺬﺷﺘﯽ‬ ‫ﺑﻪ ﺷﮑﻮﻓﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺎﺭﺍﻥ‬ ‫ﺑﺮﺳﺎﻥ ﺳﻼﻡ ﻣﺎ ﺭﺍ‬ ‫• ﺷﻌﺮ ﺩﯾﮕﺮﯼ ﺍﺯ ﻭﯼ‪:‬‬ ‫• »ﭘﯿﺶ ﺍﺯ ﺷﻤﺎ ‪ /‬ﺑﻪ ﺳﺎﻥ ﺷﻤﺎ ‪ /‬ﺑﯿﺸﻤﺎﺭﻫﺎ ‪ /‬ﺑﺎ ﺗﺎﺭ ﻋﻨﮑﺒﻮﺕ ‪ /‬ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ ﺭﻭﯼ ﺑﺎﺩ ‪ /‬ﮐﯿﻦ ﺩﻭﻟﺖ ﺧﺠﺴﺘﻪٔ ﺟﺎﻭﯾﺪ ﺯﻧﺪﻩ ﺑﺎﺩ«‪.‬‬

‫ﮐﺘﺎﺏ ﺷﻨﺎﺳﯽ‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺍﺷﻌﺎﺭ‬ ‫‪1.‬‬ ‫‪2.‬‬ ‫‪3.‬‬ ‫‪4.‬‬ ‫‪5.‬‬ ‫‪6.‬‬ ‫‪7.‬‬ ‫‪8.‬‬

‫‪ - ۱۳۴۴‬ﺯﻣﺰﻣﻪﻫﺎ‬ ‫‪ - ۱۳۴۴‬ﺷﺒﺨﻮﺍﻧﯽ‬ ‫‪ - ۱۳۴۷‬ﺍﺯ ﺯﺑﺎﻥ ﺑﺮﮒ‬ ‫‪ - ۱۳۵۰‬ﺩﺭﮐﻮﭼﻪ ﺑﺎﻍﻫﺎﯼ ﻧﯿﺸﺎﺑﻮﺭ‬ ‫‪ - ۱۳۵۶‬ﺑﻮﯼ ﺟﻮﯼ ﻣﻮﻟﯿﺎﻥ‬ ‫‪ - ۱۳۵۶‬ﺍﺯ ﺑﻮﺩﻥ ﻭ ﺳﺮﻭﺩﻥ‬ ‫‪ - ۱۳۵۶‬ﻣﺜﻞ ﺩﺭﺧﺖ ﺩﺭ ﺷﺐ ﺑﺎﺭﺍﻥ‬ ‫‪ - ۱۳۶۷‬ﻫﺰﺍﺭﻩ ﺩﻭﻡ ﺁﻫﻮﯼ ﮐﻮﻫﯽ‬

‫ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﺷﻔﯿﻌﯽ ﮐﺪﮐﻨﯽ‬

‫ﺁﺛﺎﺭ ﻧﻈﺮﯼ ﻭ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﯼ ﻭ ﺗﺼﺤﯿﺢ ﻭ ﺗﺮﺟﻤﻪ‬ ‫‪ .۱‬ﺻﻮﺭ ﺧﯿﺎﻝ ﺩﺭ ﺷﻌﺮ ﻓﺎﺭﺳﯽ‬ ‫‪ .۲‬ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﺷﻌﺮ‬ ‫‪ .۳‬ﺗﺼﺤﯿﺢ ﺍﺳﺮﺍﺭﺍﻟﺘﻮﺣﯿﺪ ﻧﻮﺷﺘﻪٔ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻣﻨﻮﺭ‬ ‫‪ .۴‬ﺗﺼﺤﯿﺢ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﻧﯿﺸﺎﺑﻮﺭ ﻧﻮﺷﺘﻪٔ ﺣﺎﮐﻢ ﻧﯿﺸﺎﺑﻮﺭﯼ‬ ‫‪ .۵‬ﺗﺼﺤﯿﺢ ﺁﺛﺎﺭ ﻋﻄﺎﺭ ﻧﯿﺸﺎﺑﻮﺭﯼ‪:‬‬ ‫ﺗﺼﺤﯿﺢ ﻣﺨﺘﺎﺭﻧﺎﻣﻪ‬ ‫ﺗﺼﺤﯿﺢ ﻣﺼﯿﺒﺖ ﻧﺎﻣﻪ‬ ‫ﺗﺼﺤﯿﺢ ﻣﻨﻄﻖﺍﻟﻄﯿﺮ‬ ‫ﺗﺼﺤﯿﺢ ﺍﺳﺮﺍﺭﻧﺎﻣﻪ‬ ‫ﺗﺼﺤﯿﺢ ﺩﯾﻮﺍﻥ ﻋﻄﺎﺭ‬ ‫ﺗﺼﺤﯿﺢ ﺗﺬﮐﺮﻩ ﺍﻻﻭﻟﯿﺎء )ﻫﻨﻮﺯ ﺑﻪ ﭼﺎﭖ ﻧﺮﺳﯿﺪﻩﺍﺳﺖ(‬ ‫‪ .۶‬ﺗﺼﺤﯿﺢ ﺁﻓﺮﯾﻨﺶ ﻭ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺩﺭ ﺩﻭ ﺟﻠﺪ‬ ‫‪ .۷‬ﻣﻔﻠﺲ ﮐﯿﻤﯿﺎ ﻓﺮﻭﺵ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩٔ ﺷﻌﺮ ﺍﻧﻮﺭﯼ‬ ‫‪ .۸‬ﺯﺑﻮﺭ ﭘﺎﺭﺳﯽ ﻧﮕﺎﻫﯽ ﺑﻪ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﻭ ﻏﺮﻝﻫﺎﯼ ﻋﻄﺎﺭ‬ ‫‪ .۹‬ﺗﺎﺯﯾﺎﻧﻪﻫﺎﯼ ﺳﻠﻮﮎ ﺩﺭ ﺑﺎﺭﻩٔ ﻗﺼﺎﯾﺪ ﺳﻨﺎﯾﯽ‬ ‫‪ .۱۰‬ﺩﺭ ﺍﻗﻠﯿﻢ ﺭﻭﺷﻨﺎﯾﯽ ﺗﻔﺴﯿﺮ ﭼﻨﺪ ﻏﺰﻝ ﺣﮑﯿﻢﺳﻨﺎﯾﯽ‬ ‫‪ .۱۱‬ﺷﺎﻋﺮ ﺁﯾﯿﻨﻪﻫﺎ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﺳﺒﮏ ﻫﻨﺪﯼ ﻭ ﺷﻌﺮ ﺑﯿﺪﻝ ﺩﻫﻠﻮﯼ‬ ‫‪ .۱۲‬ﺁﻥ ﺳﻮﯼ ﺣﺮﻑ ﻭ ﺻﻮﺕ‬ ‫‪ .۱۳‬ﻣﯿﺮﺍﺙ ﻋﺮﻓﺎﻧﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ )ﭼﻬﺎﺭ ﺟﻠﺪﯼ(‪:‬‬ ‫ﺩﻓﺘﺮ ﺭﻭﺷﻨﺎﯾﯽ )ﺩﺭ ﺷﺮﺡ ﺳﺨﻨﺎﻥ ﻭ ﺍﻓﮑﺎﺭ ﺑﺎﯾﺰﯾﺪ ﺑﺴﻄﺎﻣﯽ(‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﺮ ﺩﺭﯾﺎ )ﺩﺭ ﺑﯿﺎﻥ ﻣﯿﺮﺍﺙ ﻋﺮﻓﺎﻧﯽ ﺍﺑﻮﺍﻟﺤﺴﻦ ﺧﺮﻗﺎﻧﯽ(‬ ‫ﭼﺸﯿﺪﻥ ﻃﻌﻢ ﻭﻗﺖ )ﺩﺭ ﺷﺮﺡ ﻋﺮﻓﺎﻥ ﻭ ﺍﻓﮑﺎﺭ ﺍﺑﻮﺳﻌﯿﺪ ﺍﺑﻮﺍﻟﺨﯿﺮ(‬ ‫ﺣﺎﻻﺕ ﻭ ﺳﺨﻨﺎﻥ ﺍﺑﻮﺳﻌﯿﺪ )ﺩﺭ ﺷﺮﺡ ﻋﺮﻓﺎﻥ ﻭ ﺍﻓﮑﺎﺭ ﺍﺑﻮﺳﻌﯿﺪ ﺍﺑﻮﺍﻟﺨﯿﺮ(‬ ‫‪ .۱۴‬ﺍﺩﻭﺍﺭ ﺷﻌﺮ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺍﺯ ﻣﺸﺮﻭﻃﻪ ﺗﺎ ﺳﻘﻮﻁ ﺳﻠﻄﻨﺖ‬ ‫‪ .۱۵‬ﺯﻣﯿﻨﻪٔ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺷﻌﺮ ﻓﺎﺭﺳﯽ‬ ‫‪ .۱۶‬ﺷﻌﺮ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻋﺮﺏ‬ ‫‪ .۱۷‬ﻗﻠﻨﺪﺭﯾﻪ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺳﯿﺮ ﺩﮔﺮﺩﯾﺴﯽ ﯾﮏ ﺍﻧﺪﯾﺸﻪ‬ ‫‪ .۱۸‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺼﻮﻑ ﺍﺳﻼﻣﯽ ﻭ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻭ ﺧﺪﺍ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺭﯾﻨﻮﻟﺪ ﻧﯿﮑﻠﺴﻮﻥ‬ ‫‪ .۱۹‬ﺗﺼﺤﯿﺢ ﻏﺰﻟﯿﺎﺕ ﺷﻤﺲ ﺗﺒﺮﯾﺰ‬ ‫‪ .۲۰‬ﻣﻘﺪﻣﻪﻧﻮﯾﺴﯽ ﻭ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻧﺴﺨﻪ ﺧﻄﯽ ﻣﻨﻈﻮﻣﻪٔ ﻋﻠﯽﻧﺎﻣﻪ‬

‫‪44‬‬

‫ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﺷﻔﯿﻌﯽ ﮐﺪﮐﻨﯽ‬

‫‪45‬‬

‫ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﯿﺮﻭﻥ‬ ‫ﻋﮑﺲ ﺍﺯ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺩﺭ ﺳﺮ ﮐﻼﺱ ﺩﺭﺱ )ﻧﺸﺎﻥ ﺩﻫﻨﺪﻩ ﻋﻼﻗﻪ ﺷﺎﮔﺮﺩﺍﻧﺶ ﺑﻪ ﻭﯼ(‬ ‫• ﺑﺨﺶ ﻭﯾﮋﻩٔ ﺗﺄﻟﯿﻔﺎﺕ ﻭ ﺁﺛﺎﺭ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺩﮐﺘﺮ ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﺷﻔﯿﻌﯽ ﮐﺪﮐﻨﯽ‬

‫]‪[2‬‬

‫]‪[3‬‬

‫‪ -‬ﺳﺎﯾﺖ ﮐﺘﺎﺑﻨﺎﻣﻪ‬

‫ﭘﺎﻧﻮﯾﺲ‬ ‫]‪[1‬‬ ‫]‪[2‬‬ ‫]‪[3‬‬

‫ﮐﺪﮐﻦ‪ ،‬ﻣﯿﺮﺍﺙ ﺩﺍﺭ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﮐﻬﻦ )‪ (http://www.magiran.com/npview.asp?ID=1694377‬ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﺍﻋﺘﻤﺎﺩ ﻣﻠﯽ‬ ‫‪http://parsine.com/files/fa/news/1389/11/23/20392_274.jpg‬‬ ‫‪chlang=fa&http://www.ketabname.com/main2/lists/from_this_author.php?id=10-2-1-6‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬ ‫• ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺷﻔﯿﻌﯽ ﮐﺪﮐﻨﯽ ﺩﺭ ﺳﺎﯾﺖ ﺧﺒﺮﮔﺰﺍﺭﯼ ﻣﯿﺮﺍﺙ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ )‪(id=1629&http://www.chn.ir/news/?Section=4‬‬ ‫• ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺷﻔﯿﻌﯽ ﮐﺪﮐﻨﯽ ﺩﺭ ﺳﺎﯾﺖ ﺁﻓﺘﺎﺏ‬ ‫)‪(http://aftab.ir/articles/art_culture/literature_verse/c5c1167956750_mohammmad_reza_safi_kadkani_p1.php‬‬ ‫• ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻓﺎﺭﺳﯽ )‪-(۲‬ﮐﺘﺎﺏ ﺩﺭﺳﯽ ﺩﺑﯿﺮﺳﺘﺎﻥ‪ ،-‬ﺩﻓﺘﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺭﯾﺰﯼ ﻭ ﺗﺄﻟﯿﻒ ﮐﺘﺐ ﺩﺭﺳﯽ‪ ،‬ﺷﺮﮐﺖ ﭼﺎﭖ ﺍﻓﺴﺖ ‪ISBN 964-05-0327-4‬‬ ‫• ﺧﺒﺮﮔﺰﺍﺭﯼ ﻣﻬﺮ ﺑﻪ ﺗﺎﺭﯾﺦ ‪ ۲۰‬ﻓﺮﻭﺭﺩﯾﻦ ‪(http://www.mehrnews.com) ۱۳۸۵‬‬

‫ﻣﻬﺪﯼ ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺛﺎﻟﺚ‬

‫‪46‬‬

‫ﻣﻬﺪﯼ ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺛﺎﻟﺚ‬ ‫ﻣﻬﺪﯼ ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺛﺎﻟﺚ‬

‫ﻣﻬﺪﯼ ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺛﺎﻟﺚ ﺩﺭ ﺟﻮﺍﻧﯽ‬ ‫ﺍﺳﻔﻨﺪ ‪۱۳۰۷‬‬ ‫ﻣﺸﻬﺪ‪ ,‬ﺍﺳﺘﺎﻥ ﺧﺮﺍﺳﺎﻥ‬

‫ﺯﺍﺩﺭﻭﺯ‬

‫ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ ‪ ۴‬ﺷﻬﺮﯾﻮﺭ ‪۱۳۶۹‬‬ ‫ﺗﻬﺮﺍﻥ‬ ‫ﺁﺭﺍﻣﮕﺎﻩ‬

‫ﺗﻮﺱ ﺩﺭ ﮐﻨﺎﺭ ﺁﺭﺍﻣﮕﺎﻩ ﻓﺮﺩﻭﺳﯽ‬

‫ﻣﻠﯿﺖ‬

‫ﺍﯾﺮﺍﻥ‬

‫ﭘﯿﺸﻪ‬

‫ﺷﺎﻋﺮﯼ‬

‫ﺳﺒﮏ‬

‫ﺷﻌﺮ ﻧﻮ‬

‫ﻟﻘﺐ‬

‫ﻡ‪ .‬ﺍﻣﯿﺪ‬

‫ﻫﻤﺴﺮ‬

‫ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺛﺎﻟﺚ‬

‫ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ‬

‫ﻻﻟﻪ‪ ،‬ﻟﻮﻟﯽ‪ ،‬ﺗﻨﺴﮕﻞ‪ ،‬ﺗﻮﺱ‪ ،‬ﺯﺭﺩﺷﺖ‪ ،‬ﻣﺰﺩﮎ ﻋﻠﯽ‬

‫ﻭﺍﻟﺪﯾﻦ‬

‫ﻋﻠﯽ ﻭ ﻣﺮﯾﻢ‬

‫ﻣﻬﺪﯼ ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺛﺎﻟﺚ )ﺯﺍﺩﻩ ﺍﺳﻔﻨﺪ ‪ ،۱۳۰۷‬ﻣﺸﻬﺪ‪ -‬ﺩﺭﮔﺬﺷﺘﻪ ‪ ۴‬ﺷﻬﺮﯾﻮﺭ ‪ ،۱۳۶۹‬ﺗﻬﺮﺍﻥ( ﺷﺎﻋﺮ ﭘﺮﺁﻭﺍﺯﻩ ﻭ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽﭘﮋﻭﻩ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺗﺨﻠﺺ ﻭﯼ ﺩﺭ ﺍﺷﻌﺎﺭﺵ »ﻡ‪.‬‬ ‫ﺍﻣﯿﺪ« ﺑﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺛﺎﻟﺚ ﺩﺭ ﺷﻌﺮ ﮐﻼﺳﯿﮏ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺗﻮﺍﻧﻤﻨﺪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻭﯼ ﺑﻪ ﺷﻌﺮ ﻧﻮ ﮔﺮﺍﯾﯿﺪ ﺍﻭ ﺁﺛﺎﺭﯼ ﺩﻟﭙﺬﯾﺮ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺩﻭ ﻧﻮﻉ ﺷﻌﺮ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﻧﻬﺎﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺍﻭ ﺁﺷﻨﺎ ﺑﻪ ﻧﻮﺍﺯﻧﺪﮔﯽ ﺗﺎﺭ‬ ‫]‪[1‬‬ ‫ﻭ ﻣﻘﺎﻡﻫﺎﯼ ﻣﻮﺳﯿﻘﯿﺎﯾﯽ ﺑﻮﺩﻩﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﺒﺎﺭ‬ ‫ﭘﺪﺭ ﺍﻭ ﮐﻪ ﻋﻠﯽ ﻧﺎﻡ ﺩﺍﺷﺖ‪ ،‬ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﺳﻪ ﺑﺮﺍﺩﺭﯼ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺍﻧﻘﻼﺏ ‪ ۱۹۱۷‬ﺭﻭﺳﯿﻪ ﺑﻪ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺁﻣﺪ ﻭ‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﺭﻭ ﺁﻧﺎﻥ ﻧﺎﻡ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﮔﯿﺸﺎﻥ ﺭﺍ ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺛﺎﻟﺚ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﺑﺮﺍﺩﺭﺍﻥ ﺳﻪﮔﺎﻧﻪ‬ ‫]‪[2‬‬ ‫ﮔﺬﺍﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺯﻧﺪﮔﯽ‬ ‫•‬ ‫•‬

‫ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺍﺯ ﭼﭗ )ﺭﺩﯾﻒ ﺍﻭﻝ(‪ :‬ﺳﯿﻤﯿﻦ ﺑﻬﺒﻬﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣﻬﺪﯼ ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺛﺎﻟﺚ‪،‬‬ ‫ﺍﺑﻮﺍﻟﺤﺴﻦ ﻧﺠﻔﯽ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ ﺳﭙﺎﻧﻠﻮ ﻭ ﺷﻬﺮﺯﺍﺩ ﺳﭙﺎﻧﻠﻮ؛ •‬ ‫ﺍﯾﺴﺘﺎﺩﻩ‪:‬‬ ‫ﺍﺳﻤﺎﻋﯿﻞ ﻧﻮﺭﯼ ﺍﻋﻼ؛ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺍﺯ ﭼﭗ )ﺭﺩﯾﻒ ﺩﻭﻡ(‪ :‬ﻧﻌﻤﺖ •‬ ‫ﺁﺯﺭﻡ‪،‬‬ ‫ﺣﺴﻦ ﭘﺴﺘﺎ‪ ،‬ﻣﺤﻤﻮﺩ ﻣﺸﺮﻑ ﺁﺯﺍﺩ ﺗﻬﺮﺍﻧﯽ‪۱۳۵۹ ،‬‬

‫ﻣﻬﺪﯼ ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺛﺎﻟﺚ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۰۷‬ﺩﺭ ﺗﻮﺱ ﻧﻮ ﻣﺸﻬﺪ ﭼﺸﻢ ﺑﻪ ﺟﻬﺎﻥ ﮔﺸﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﺩﺭ ﻣﺸﻬﺪ ﺗﺎ ﺩﻭﺭﻩ ﻣﺘﻮﺳﻄﻪ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺗﺤﺼﯿﻞ ﺩﺍﺩ‪.‬‬ ‫ﺍﺯ ﻧﻮﺟﻮﺍﻧﯽ ﺑﻪ ﺷﺎﻋﺮﯼ ﺭﻭﯼ ﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺁﻏﺎﺯ ﻗﺎﻟﺐ ﺷﻌﺮ ﮐﻬﻦ ﺭﺍ ﺑﺮﮔﺰﯾﺪ‪.‬‬ ‫ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۲۶‬ﺩﻭﺭﻩ ﻫﻨﺮﺳﺘﺎﻥ ﻣﺸﻬﺪ ﺭﺷﺘﻪ ﺁﻫﻨﮕﺮﯼ ﺭﺍ ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺎﻥ ﺑﺮﺩ ﻭ ﻫﻤﺎﻥ ﺟﺎ ﺩﺭ ﻫﻤﯿﻦ‬ ‫ﺭﺷﺘﻪ ﺁﻏﺎﺯ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺁﻏﺎﺯ ﺩﻫﻪٔ ﺑﯿﺴﺖ ﺯﻧﺪﮔﯿﺶ ﺑﻪ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺁﻣﺪ ﻭ ﭘﯿﺸﻪٔ ﺁﻣﻮﺯﮔﺎﺭﯼ ﺭﺍ‬ ‫ﺑﺮﮔﺰﯾﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻬﺪﯼ ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺛﺎﻟﺚ‬

‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫ﺍﺧﻮﺍﻥ ﭼﻨﺪ ﺑﺎﺭ ﺑﻪ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﺍﻓﺘﺎﺩ ﻭ ﯾﮏ ﺑﺎﺭ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﺣﻮﻣﻪ ﮐﺎﺷﺎﻥ ﺗﺒﻌﯿﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۲۹‬ﺑﺎﺩﺧﺘﺮ ﻋﻤﻮﯾﺶ ﺍﯾﺮﺍﻥ )ﺧﺪﯾﺠﻪ( ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺛﺎﻟﺚ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﮐﺮﺩ‪.‬‬ ‫ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۳۳‬ﺑﺮﺍﯼ ﺩﻭﻣﯿﻦ ﺑﺎﺭ ﺑﻪ ﺍﺗﻬﺎﻡ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺯﻧﺪﺍﻧﯽ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﺯﺍﺩﯼ ﺍﺯ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﺩﺭ ‪ ۱۳۳۶‬ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﺩﺭ ﺭﺍﺩﯾﻮ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻭ ﻣﺪﺗﯽ ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮﻥ ﺧﻮﺯﺳﺘﺎﻥ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۵۳‬ﺍﺯ ﺧﻮﺯﺳﺘﺎﻥ ﺑﻪ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﻭ ﺍﯾﻦ ﺑﺎﺭ ﺩﺭ ﺭﺍﺩﯾﻮ ﻭ ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮﻥ ﻣﻠﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‪.‬‬ ‫ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۵۶‬ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩﻫﺎﯼ ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ ،‬ﻣﻠﯽ ﻭ ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻣﻌﻠﻢ ﺑﻪﺗﺪﺭﯾﺲ ﺷﻌﺮ ﺳﺎﻣﺎﻧﯽ ﻭ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺭﻭﯼ ﺁﻭﺭﺩ‪.‬‬ ‫ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۶۰‬ﺑﺪﻭﻥ ﺣﻘﻮﻕ ﻭ ﺑﺎ ﻣﺤﺮﻭﻣﯿﺖ ﺍﺯ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﺸﺎﻏﻞ ﺩﻭﻟﺘﯽ ﺑﺎﺯﻧﺸﺴﺘﻪ )ﺑﺎﺯﻧﺸﺎﻧﺪﻩ( ﺷﺪ‬ ‫ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۶۹‬ﺑﻪ ﺩﻋﻮﺕ ﺧﺎﻧﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺁﻟﻤﺎﻥ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭﯼ ﺷﺐ ﺷﻌﺮﯼ ﺍﺯ ﺗﺎﺭﯾﺦ ‪ ۴‬ﺗﺎ ‪ ۷‬ﺁﻭﺭﯾﻞ ﺑﺮﺍﯼ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺑﺎﺭ ﺑﻪ ﺧﺎﺭﺝ ﺭﻓﺖ ﻭ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﭼﻨﺪ ﻣﺎﻫﯽ ﭘﺲ ﺍﺯ‬ ‫ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺍﺯ ﺳﻔﺮ ﺩﺭ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺷﻬﺮﯾﻮﺭ ﻣﺎﻩ ﻫﻤﺎﻥ ﺳﺎﻝ ﺍﺯ ﺩﻧﯿﺎ ﺭﻓﺖ ﻃﺒﻖ ﻭﺻﯿﺖ ﻭﯼ ﺩﺭ ﺗﻮﺱ ﺩﺭ ﮐﻨﺎﺭ ﺁﺭﺍﻣﮕﺎﻩ ﻓﺮﺩﻭﺳﯽ ﺑﻪ ﺧﺎﮎ ﺳﭙﺮﺩﻩ ﺷﺪ‪.‬‬

‫• ﺍﺯ ﺍﻭ ‪ ۴‬ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺑﻪﺟﺎﯼ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﺎﻋﺮﯼ ﻭ ﺳﯿﺎﺳﺖ‬ ‫ﻣﻬﺪﯼ ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺛﺎﻟﺚ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺩﻓﺘﺮ ﺷﻌﺮﺵ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺍﺭﻏﻨﻮﻥ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۳۰‬ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮﺩ‪.‬‬ ‫ﺍﮔﺮﭼﻪ ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺩﺭ ﺩﻫﻪ ﺑﯿﺴﺖ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺷﻌﺮﯼ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺁﻏﺎﺯ ﮐﺮﺩ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﺗﺎ ﺯﻣﺎﻥ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﺩﻭﻣﯿﻦ ﺩﻓﺘﺮ ﺷﻌﺮﺵ‪ ،‬ﺯﻣﺴﺘﺎﻥ‪ ،‬ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ،۱۳۳۶‬ﺩﺭ ﻣﺤﺎﻓﻞ ﺍﺩﺑﯽ ﺁﻥ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭ ﺷﻬﺮﺕ‬ ‫]‪[3‬‬ ‫ﭼﻨﺪﺍﻧﯽ ﻧﺪﺍﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ ﺍﯾﻨﮑﻪ ﻧﺨﺴﺖ ﺑﻪ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﮔﺮﺍﯾﺶ ﺩﺍﺷﺖ ﻭﻟﯽ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺭﻭﯾﺪﺍﺩ ‪ ۲۸‬ﻣﺮﺩﺍﺩ ﺍﺯ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺗﺎ ﻣﺪﺗﯽ ﺭﻭﯼ ﮔﺮﺩﺍﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪﯼ ﺑﻌﺪ ﺑﺎ ﻧﯿﻤﺎ ﯾﻮﺷﯿﺞ ﻭ ﺷﯿﻮﻩٔ ﺳﺮﺍﯾﻨﺪﮔﯽ ﺍﻭ ﺁﺷﻨﺎ‬ ‫]‪[3‬‬ ‫ﺷﺪ‪ .‬ﺷﺎﻫﮑﺎﺭ ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺛﺎﻟﺚ ﺷﻌﺮ ﺯﻣﺴﺘﺎﻥ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻋﻠﯽ ﺧﺎﻣﻨﻪﺍﯼ ﮔﻔﺘﻪﺍﺳﺖ ‪»:‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺑﻪ ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺗﻠﻔﻦ ﮐﺮﺩﻡ ﻭ ﮔﻔﺘﻢ ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ ﺗﻮﯼ ﻣﯿﺪﺍﻥ ﻭ ﺑﺎ ﺷﻌﺮ‪ ،‬ﺑﺎ ﺯﺑﺎﻥ‪ ،‬ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﮐﻨﯿﺪ‪ «.‬ﺍﺧﻮﺍﻥ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪» :‬ﻣﺎ‬ ‫ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺑﺮ ﺳﻠﻄﻪ ﺑﻮﺩﻩﺍﯾﻢ ﻧﻪ ﺑﺎ ﺳﻠﻄﻪ«‪ .‬ﭼﻨﺪ ﺭﻭﺯ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺭﺩ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎﺩ ﺧﺎﻣﻨﻪﺍﯼ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ ﺩﺭ ﺧﯿﺎﺑﺎﻥ ﺭﺍﻩ ﺑﺮ ﺍﺧﻮﺍﻥ ﻣﯽﺑﻨﺪﻧﺪ ﻭ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺷﺪﺕ ﮐﺘﮏ ﻣﯽﺯﻧﻨﺪ‪ .‬ﺣﻘﻮﻕ‬ ‫ﺑﺎﺯﻧﺸﺴﺘﮕﯽ ﺍﺧﻮﺍﻥ ﻧﯿﺰ ﻗﻄﻊ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬ ‫]‪[4‬‬

‫‪.‬ﺩﺭ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺍﻭ ﺳﺮﻭﺩ »ﻫﯿﭽﯿﻢ ﻭ ﭼﯿﺰﯼ ﮐﻢ« ﺧﻄﺎﺏ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺷﻌﺮﯼ ﺑﺎ ﻣﻄﻠﻊ »ﻫﯿﭻ« ﻫﺎﯼ ﻧﻤﺎﺯ ﺟﻤﻌﻪ ﺧﻮﺩ ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺭﺍﺍﯼ ﺩﺭ ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﺧﻄﺒﻪﺧﺎﻣﻨﻪ‬

‫ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺑﺎﻻ ﺍﺣﺘﻤﺎﻻ ﺍﺷﺘﺒﺎﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﻪ ﺩﻟﯿﻞ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﯼ ﺯﯾﺮ‪ .‬ﻟﻄﻔﺎ ﺑﻪ ﻫﺮ ﭼﯿﺰﯼ ﺍﺗﮑﺎ ﻧﮑﻨﯿﺪ‪.‬‬ ‫ﮔﻔﺘﻢ ﭘﺲ ﭼﺮﺍ ﺑﻪ ﺑﭽﻪﻫﺎﯼ ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﭽﻪﻫﺎﯼ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺩﺭﺱ ﻧﻤﯽﺩﯼ؟ ﺑﻪ ﺑﭽﻪﻫﺎﯼ ﺍﻣﺮﯾﮑﺎ ﺩﺭﺱ ﻣﯽﺩﯼ ﮐﻪ ﭼﯽ؟ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺩﺭﺱ ﺑﺪﻩ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺯﺑﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﯽ ﻭ ﻫﺮ ﺟﺎ‪،‬‬ ‫ﺟﺎﯾﺶ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﭼﺮﺍ ﺩﺭ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻭ ﺑﻪ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﻧﻪ؟ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻫﻢ ﺣﻖ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺑﻠﻪ؟ ﺍﮔﺮ ﺑﺨﻮﺍﻫﯽ ﻣﻦ ﻣﯽﺭﻭﻡ ﺭﻭ ﻣﯽﺍﻧﺪﺍﺯﻡ ﭘﯿﺶ ﺁﻗﺎﯼ ﺧﺎﻣﻨﻪﺍﯼ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﻮﺩﻡ ﺭﻭ ﻧﯿﻨﺪﺍﺧﺘﻪﺍﻡ‬ ‫ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮ ﻭ ﺍﻣﺜﺎﻝ ﺗﻮ ﻣﯽﺭﻭﻡ ﺭﻭ ﻣﯽﺍﻧﺪﺍﺯﻡ‪ .‬ﻋﻄﻮﻓﺖ ﺍﺳﻼﻣﯽ ﻫﻢ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺳﻌﮥ ﺻﺪﺭ ﺑﻪ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ‪ ،‬ﺍﺣﺘﻤﺎﻻ” ﺩﺭ ﺍﯾﻦﻫﺎ ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﻭ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﮐﻪ ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﻣﻦ ﺟﻨﺎﺏ‬ ‫ﺧﺎﻣﻨﻪﺍﯼ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﯾﺮﺑﺎﺯ ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﻢ‪ ،‬ﺁﺩﻡ ﺩﺭﺳﺖ ﻭ ﺳﻠﯿﻤﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﺩﺭﺑﺎﺭﮤ ﺍﻭ ﯾﮏ ﮐﻠﻤﻪ ﻧﺎﺟﻮﺭ ﻫﻢ ﺣﺘﺎ ﺍﺯ ﻣﺨﺎﻟﻔﺶ ﻧﺸﻨﯿﺪﻩﺍﻡ‪ .‬ﺍﻻﻥ ﻫﻢ ﺍﻟﺤﻤﺪﻟﻠﻪ ﺩﺭ ﺍﻭﺝ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺭﻫﺒﺮ‬ ‫ﻣﺴﻠﻤﯿﻦ ﺟﻬﺎﻥ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻣﯽﺭﻭﻡ ﭘﯿﺶ ﺍﯾﺸﺎﻥ ﮐﻪ ﺭﻭ ﺑﯿﻨﺪﺍﺯﻡ‪ .‬ﺑﻪ ﺷﺮﻃﯽ ﮐﻪ ﺷﻤﺎﻫﺎ ﺑﺮﮔﺮﺩﯾﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻣﻤﻠﮑﺖ ﺧﻮﺩﺗﺎﻥ ﺧﺪﻣﺖ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﮔﻔﺖ ﺗﻮ ﺑﺮ ﻣﻦ ﺣﻖ ﻭﻻﯾﺖ‬ ‫ﺩﺍﺭﯼ ﺍﻟﺒﺘﻪ‪ .‬ﺑﻪ ﺷﺮﻃﯽ ﮐﻪ ﺑﯿﺎﯾﻢ ﻭ ﺑﺘﻮﺍﻧﻢ ﺑﺮﮔﺮﺩﻡ ﻣﺜﻞ ﺑﺴﯿﺎﺭﯼ ﺩﯾﮕﺮ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ‪ ،‬ﺍﯾﻦ ﺭﺍ ﻫﻢ ﻣﯽﮔﻮﯾﻢ‪ .‬ﻭ ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﻢ ﭘﯿﺶ ﺁﻗﺎﯼ ﺧﺎﻣﻨﻪﺍﯼ ﺁﻥ ﻗﺪﺭ‪ ،‬ﻗﺪﺭ ﻭ‬ ‫ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻡ ﮐﻪ ﯾﺤﺘﻤﻞ ﺭﻭﯾﻢ ﺭﺍ ﺯﻣﯿﻦ ﻧﯿﻨﺪﺍﺯﺩ‪«.‬‬ ‫‪https://profiles.google.com/100542851825983297482/buzz/AqNXr5dhQp4‬‬

‫ﺳﺒﮏﺷﻨﺎﺳﯽ‬ ‫ﻣﻬﺎﺭﺕ ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺩﺭ ﺷﻌﺮ ﺣﻤﺎﺳﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻭ ﺩﺭﻭﻧﻤﺎﯾﻪﻫﺎﯼ ﺣﻤﺎﺳﯽ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺷﻌﺮﺵ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﻣﯽﮔﯿﺮﺩ ﻭ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎﯾﯽ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﺩﺭﻭﻧﻤﺎﯾﻪﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﺳﺘﻌﺎﺭﻩ ﻭ ﻧﻤﺎﺩ ﻣﺰﯾﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺯ ﻣﻨﺘﻘﺪﺍﻥ‪ ،‬ﺗﺼﻮﯾﺮﯼ ﮐﻪ ﺍﺯ ﻡ‪ .‬ﺍﻣﯿﺪ ﺩﺭ ﺫﻫﻦ ﺑﺴﯿﺎﺭﯼ ﺑﻪ ﺟﺎ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺍﯾﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﻭ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺷﻌﺮﯼ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﻧﺒﻮﺕ ﻭ ﭘﯿﺎﻡﺁﻭﺭﯼ ﺭﻭﯼ ﺁﻭﺭﺩﻩ ـ)ﺗﻌﺮﯾﻒ‬ ‫ﺷﻌﺮ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺍﺧﻮﺍﻥ‪ :‬ﺷﻌﺮ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺑﯿﺘﺎﺑﯽ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺩﺭ ﻟﺤﻈﺎﺗﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﭘﺮﺗﻮ ﺷﻌﻮﺭ ﻧﺒﻮﺕ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﯿﺮﺩ(ـ ﻭ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﻋﻘﯿﺪﺗﯽ ﺁﻣﯿﺰﻩﺍﯼ ﺍﺯ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺑﺎﺳﺘﺎﻥ ﻭ ﺁﺭﺍء‬ ‫ﻋﺪﺍﻟﺖﺧﻮﺍﻫﺎﻧﻪ ﭘﺪﯾﺪ ﺁﻭﺭﺩﻩﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺭﺍﻩ ﮔﺎﻩ ﺍﯾﺮﺍﻥﺩﻭﺳﺘﯽ ﺍﻭ ﺟﻨﺒﻪ ﻧﮋﺍﺩﭘﺮﺳﺘﺎﻧﻪ ﭘﯿﺪﺍ ﮐﺮﺩﻩﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺍﻣﺎ ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺍﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺭﺍ ﻗﺒﻮﻝ ﻧﺪﺍﺷﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺑﺎﺭﻩ ﮔﻔﺘﻪﺍﺳﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻭ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻧﻈﺮ ﺩﺍﺭﻡ‪ .‬ﻣﻦ ﻋﻘﺪﻩ ﻋﺪﺍﻟﺖ ﺩﺍﺭﻡ‪ ،‬ﻫﺮ ﮐﺲ ﻗﺎﻓﯿﻪ ﺭﺍ ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﺪ‪ ،‬ﻋﻘﺪﻩ‬ ‫ﻋﺪﺍﻟﺖ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻗﺎﻓﯿﻪ ﺩﻭ ﮐﻔﻪ ﺗﺮﺍﺯﻭ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﻮﺍﺳﺘﺎﺭ ﻋﺪﻝ ﺍﺳﺖ‪ ....‬ﮔﻬﮕﺎﻩ ﻓﺮﯾﺎﺩﯼ ﻭ ﺧﺸﻤﯽ ﻧﯿﺰ ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻡ‪«.‬‬ ‫ﺷﻌﺮﻫﺎﯼ ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺩﺭ ﺩﻫﻪﻫﺎﯼ ‪ ۱۳۳۰‬ﻭ ‪ ۱۳۴۰‬ﺷﻤﺴﯽ ﺭﻭﺯﻧﻪ ﻫﻨﺮﯼ ﺗﺤﻮﻻﺕ ﻓﮑﺮﯼ ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺯﻣﺎﻥ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺑﺴﯿﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﺟﻮﺍﻧﺎﻥ ﺭﻭﺷﻨﻔﮑﺮ ﻭ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ ﺁﻥ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭ ﺑﺎ‬ ‫ﺷﻌﺮﻫﺎﯼ ﺍﻭ ﺑﻪ ﻧﮕﺮﺵ ﺗﺎﺯﻩﺍﯼ ﺍﺯ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺭﺳﯿﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﻬﺪﯼ ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺛﺎﻟﺚ ﺑﺮ ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﺗﺎﺛﯿﺮﯼ ﻋﻤﯿﻖ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬ ‫ﻫﻨﺮ ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺩﺭ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺷﻌﺮ ﮐﻬﻦ ﻭ ﺳﺒﮏ ﻧﯿﻤﺎﯾﯽ ﻭ ﺳﻮﮒ ﺍﻭ ﺑﺮ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﺍﯼ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﻭﺭﺩ ﮐﻪ ﺧﺎﺹ ﺍﻭ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺍﺛﺮﯼ ﻋﻤﯿﻖ ﺩﺭ ﻫﻢﻧﺴﻼﻥ ﺍﻭ ﻭ ﻧﺴﻞﻫﺎﯼ ﺑﻌﺪ‬ ‫]‪[3‬‬ ‫ﮔﺬﺍﺷﺖ‪.‬‬

‫‪47‬‬

‫ﻣﻬﺪﯼ ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺛﺎﻟﺚ‬

‫‪48‬‬

‫ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺍﺯ ﻧﮕﺎﻩ ﺩﯾﮕﺮﺍﻥ‬ ‫ﻣﻦ ﻧﻪ ﺳﺒﮏ ﺷﻨﺎﺱ ﻫﺴﺘﻢ ﻧﻪ ﻧﺎﻗﺪ‪ ....‬ﻣﻦ ﻫﻢ ﺍﺯ ﮐﺎﺭ ﻧﯿﻤﺎ ﺍﻟﻬﺎﻡ ﮔﺮﻓﺘﻢ ﻭ ﻫﻢ ﺧﻮﺩ ﺑﺮﺩﺍﺷﺖ ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻡ‪ ....‬ﺷﺎﯾﺪ ﮐﻮﺷﯿﺪﻩ ﺑﺎﺷﻢ ﺍﺯ ﺧﺮﺍﺳﺎﻥ ﺩﯾﺮﻭﺯ ﺑﻪ ﻣﺎﺯﻧﺪﺭﺍﻥ ﺍﻣﺮﻭﺯ‬ ‫ﺑﺮﺳﻢ‪ ...‬ﻣﻬﺪﯼ ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺛﺎﻟﺚ‬ ‫ﺟﻤﺎﻝ ﻣﯿﺮﺻﺎﺩﻗﯽ‪ ،‬ﺩﺍﺳﺘﺎﻥﻧﻮﯾﺲ ﻭ ﻣﻨﺘﻘﺪ ﺍﺩﺑﯽ ﺩﺭ ﺑﺎﺭﻩ ﺍﺧﻮﺍﻥ ﮔﻔﺘﻪﺍﺳﺖ‪ :‬ﻣﻦ ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺁﺧﺮ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﺷﻨﺎﺧﺘﻢ‪ .‬ﺷﻌﺮﻫﺎﯼ ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺟﻬﺎﻥﺑﯿﻨﯽ ﻭ ﺑﯿﻨﺸﯽ ﺗﺎﺯﻩ ﺑﻪ‬ ‫]‪[3‬‬ ‫ﻣﻦ ﺩﺍﺩ ﻭ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﮐﻪ ﻧﮕﺮﺵ ﻣﻦ ﺍﺯ ﺷﻌﺮ ﺑﻪ ﮐﻠﯽ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺷﻮﺩ ﻭ ﺷﺎﯾﺪ ﺍﯾﻦ ﺁﻏﺎﺯﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﺤﻮﻝ ﻣﻌﻨﻮﯼ ﻭ ﺩﺭﻭﻧﯽ ﻣﻦ ﺑﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﻧﺎﺩﺭ ﻧﺎﺩﺭ ﭘﻮﺭ‪ ،‬ﺷﺎﻋﺮ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝﻫﺎﯼ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻭﺭﻭﺩ ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺑﺎ ﺍﻭ ﻭ ﺷﻌﺮ ﺍﻭ ﺁﺷﻨﺎ ﺷﺪ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻨﺮ ﻡ‪ .‬ﺍﻣﯿﺪ ﺩﺭ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺷﻌﺮ ﮐﻬﻦ ﻭ‬ ‫ﺳﺒﮏ ﻧﯿﻤﺎﯾﯽ ﻭ ﺳﻮﮒ ﺍﻭ ﺑﺮ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﺍﯼ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﻭﺭﺩ ﮐﻪ ﺧﺎﺹ ﺍﻭ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺍﺛﺮﯼ ﻋﻤﯿﻖ ﺩﺭ ﻫﻢ ﻧﺴﻼﻥ ﺍﻭ ﻭ ﻧﺴﻞﻫﺎﯼ ﺑﻌﺪ ﮔﺬﺍﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﺎﺩﺭﭘﻮﺭ ﮔﻔﺘﻪﺍﺳﺖ‪» :‬ﺷﻌﺮ ﺍﻭ ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪﻫﺎﯼ ﺯﻻﻝ ﺷﻌﺮ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺁﻥ ﺑﺮ ﻧﺴﻞ ﺧﻮﺩﺵ ﻭ ﻧﺴﻞ ﺑﻌﺪﯼ ﻣﻬﻢ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺧﻮﺍﻥ ﻣﯿﺮﺍﺙ ﺷﻌﺮ ﻭ ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻧﯿﻤﺎﯾﯽ‬ ‫ﺭﺍ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﻠﻔﯿﻖ ﮐﺮﺩ ﻭ ﻧﻤﻮﻧﻪﺍﯼ ﺍﯾﺠﺎﺩ ﮐﺮﺩ ﮐﻪ ﺑﺪﻭﻥ ﺍﯾﻨﮑﻪ ﺍﺯ ﺳﻨﺖ ﮔﺴﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺪﻋﺘﯽ ﺑﺮ ﺟﺎﯼ ﮔﺬﺍﺷﺖ‪ .‬ﺍﺧﻮﺍﻥ ﻣﻀﺎﻣﯿﻦ ﺧﺎﺹ ﺧﻮﺩﺵ ﺭﺍ ﺩﺍﺷﺖ‪ ،‬ﻣﻀﺎﻣﯿﻨﯽ ﺩﺭ‬ ‫ﺳﻮﮒ ﺑﺮ ﺁﻧﭽﻪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﻟﺶ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺖ ‪ -‬ﺍﯾﻦ ﺳﻮﮒ ﮔﺎﻫﯽ ﺑﻪ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﮐﻬﻦ ﺑﺮ ﻣﯽﮔﺸﺖ ﻭ ﮔﺎﻩ ﺑﻪ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭﺍﻥ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺧﻮﺩﺵ ﻭ ﺍﺻﻮﻻ ﺳﺮﺷﺎﺭ ﺍﺯ ﺳﻮﺯ ﻭ ﺣﺴﺮﺕ ﺑﻮﺩ‪-‬‬ ‫ﺍﯾﻦ ﻣﻀﺎﻣﯿﻦ ﺷﯿﻮﻩ ﺧﺎﺹ ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺭﺍ ﭘﺪﯾﺪ ﺁﻭﺭﺩ ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺩﻟﯿﻞ ﺩﺭ ﺍﻭ ﻫﻢ ﺗﺎﺛﯿﺮﯼ ﺍﺯ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﯿﻢ ﺑﺒﯿﻨﯿﻢ ﻭ ﻫﻢ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﯾﮕﺮﺍﻥ ﯾﻌﻨﯽ ﺩﺭ ﻧﺴﻞ ﺑﻌﺪﯼ‬ ‫]‪[3‬‬ ‫ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ ﮐﺮﺩ‪«.‬‬ ‫ﺍﻣﺎ ﺧﻮﺩ ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺯﻣﺎﻧﯽ ﮔﻔﺖ ﻧﻪ ﺩﺭ ﺻﺪﺩ ﺧﻠﻖ ﺳﺒﮏ ﺗﺎﺯﻩﺍﯼ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﻧﻪ ﺗﻘﻠﯿﺪ‪ ،‬ﻭ ﺗﻨﻬﺎ ﺍﺯ ﺍﺣﺴﺎﺱ ﺧﻮﺩ ﻭ ﺩﺭﮎ ﻫﻨﺮﯼ ﺍﺵ ﭘﯿﺮﻭﯼ ﮐﺮﺩﻩ‪» :‬ﻣﻦ ﻧﻪ ﺳﺒﮏ ﺷﻨﺎﺱ ﻫﺴﺘﻢ‬ ‫ﻧﻪ ﻧﺎﻗﺪ‪ ...‬ﻣﻦ ﻫﻢ ﺍﺯ ﮐﺎﺭ ﻧﯿﻤﺎ ﺍﻟﻬﺎﻡ ﮔﺮﻓﺘﻢ ﻭ ﻫﻢ ﺧﻮﺩﻡ ﺑﺮﺩﺍﺷﺖ ﺩﺍﺷﺘﻢ‪ .‬ﺩﺭ ﻣﻘﺪﻣﻪ ﺯﻣﺴﺘﺎﻥ ﮔﻔﺘﻪﺍﻡ ﮐﻪ ﻣﯽﮐﻮﺷﻢ ﺍﻋﺼﺎﺏ ﻭ ﺭﮒ ﻭ ﺭﯾﺸﻪﻫﺎﯼ ﺳﺎﻟﻢ ﻭ ﺩﺭﺳﺖ ﺯﺑﺎﻧﯽ‬ ‫ﭘﺎﮐﯿﺰﻩ ﻭ ﻣﺠﻬﺰ ﺑﻪ ﺍﻣﮑﺎﻧﺎﺕ ﻗﺪﯾﻢ ﻭ ﺁﻧﭽﻪ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﻫﻨﺮ ﮐﻼﻣﯽ ﺍﺳﺖ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﺣﺴﺎﺳﺎﺕ ﻭ ﻋﻮﺍﻃﻒ ﻭ ﺍﻓﮑﺎﺭ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺑﺪﻫﻢ ﯾﺎ ﺷﺎﯾﺪ ﮐﻮﺷﯿﺪﻩ ﺑﺎﺷﻢ ﺍﺯ ﺧﺮﺍﺳﺎﻥ ﺩﯾﺮﻭﺯ‬ ‫ﺑﻪ ﻣﺎﺯﻧﺪﺭﺍﻥ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺑﺮﺳﻢ‪«....‬‬ ‫ﻫﻮﺷﻨﮓ ﮔﻠﺸﯿﺮﯼ‪ ،‬ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﻩ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﻣﻬﺪﯼ ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺛﺎﻟﺚ ﺭﺍ ﺭﻧﺪﯼ ﻣﯽﺩﺍﻧﺪ ﺍﺯ ﺗﺒﺎﺭ ﺧﯿﺎﻡ ﺑﺎ ﺯﺑﺎﻧﯽ ﺑﯿﺶ ﻭ ﮐﻢ ﻣﯿﺎﻧﻪ ﺷﻌﺮ ﻧﯿﻤﺎ ﻭ ﺷﻌﺮ ﮐﻼﺳﯿﮏ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ .‬ﻭﯼ‬ ‫ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ﺗﻌﻠﻖ ﺧﺎﻃﺮ ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﺩﺏ ﮐﻬﻦ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺍﻟﺘﺰﺍﻡ ﺑﻪ ﻭﺯﻥ ﻋﺮﻭﺿﯽ ﻭ ﻗﺎﻓﯿﻪ ﺑﻨﺪﯼ‪ ،‬ﺗﺮﺟﯿﻊ ﻭ ﺗﮑﺮﺍﺭ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﺩﯾﺪ ﻭ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺗﺒﻌﯿﺖ ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﺻﻨﺎﯾﻊ ﻟﻔﻈﯽ ﻗﺪﻣﺎ‬ ‫]‪[3‬‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺮﺍﻋﺎﺕ ﺍﻟﻨﻈﯿﺮ ﻭ ﺟﻨﺎﺱ ﻭ ﻏﯿﺮﻩ‪.‬‬ ‫ﺍﺳﻤﺎﻋﯿﻞ ﺧﻮﯾﯽ‪ ،‬ﺷﺎﻋﺮ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﻣﻘﯿﻢ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﻭ ﺍﺯ ﭘﯿﺮﻭﺍﻥ ﺳﺒﮏ ﺍﺧﻮﺍﻥ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﮔﺮ ﺩﻭ ﻧﺎﻡ ﺍﺯ ﻣﺎ ﺑﻪ ﺁﯾﻨﺪﮔﺎﻥ ﺑﺮﺳﺪ ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﻭ ﺩﯾﮕﺮﯼ ﻣﻬﺪﯼ‬ ‫ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺛﺎﻟﺚ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺮ ﺩﻭﯼ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺯ ﺷﺎﮔﺮﺩﺍﻥ ﻧﯿﻤﺎﯾﻮﺷﯿﺞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺁﻗﺎﯼ ﺧﻮﯾﯽ‪ ،‬ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺍﺯ ﺍﺩﺏ ﺳﻨﺘﯽ ﺧﺮﺍﺳﺎﻥ ﻭ ﺍﺯ ﻗﺼﯿﺪﻩ ﻭ ﺷﻌﺮ ﺧﺮﺍﺳﺎﻧﯽ ﺍﻟﻬﺎﻡ ﮔﺮﻓﺘﻪﺍﺳﺖ ﻭ ﺁﺷﻨﺎﯾﯽ ﺍﻭ ﺑﺎ ﺯﺑﺎﻥ ﻭ ﺑﯿﺎﻥ ﻭ ﺍﺩﺏ ﺳﻨﺘﯽ ﺧﺮﺍﺳﺎﻥ ﺑﻪ ﺣﺪﯼ ﺯﯾﺎﺩ‬ ‫ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﯾﻦ ﺯﺑﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺭﺍﺳﺘﯽ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺧﻮﺩ ﮐﺮﺩﻩﺍﺳﺖ‪ .‬ﺁﻗﺎﯼ ﺧﻮﯾﯽ ﻣﯽﺍﻓﺰﺍﯾﺪ ﮐﻪ ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺩﺑﺴﺘﺎﻥ ﺷﻌﺮ ﻧﻮﯼ ﺧﺮﺍﺳﺎﻧﯽ ﺭﺍ ﺑﻨﯿﺎﺩ ﮔﺬﺍﺷﺖ ﻭ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﺗﻮﺍﻧﻤﻨﺪﺗﺮﯾﻦ ﻭ‬ ‫ﺩﻭﺭﭘﺮﻭﺍﺯﺗﺮﯾﻦ ﺧﯿﺎﻝﻫﺎﯼ ﺷﺎﻋﺮﺍﻧﻪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﺳﻤﺎﻋﯿﻞ ﺧﻮﯾﯽ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﺧﻮﺍﻥ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻧﯿﻤﺎ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﻭﺍﻗﻊ ﮔﺮﺍﯾﯽ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﺩ ﮔﺮﺍﯾﯽ ﻣﯽﺭﺳﺪ‪.‬‬ ‫ﻭﯼ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻋﻨﺼﺮ ﻋﺎﻃﻔﻪ ﺩﺭ ﺷﻌﺮ ﺍﺧﻮﺍﻥ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ﮐﻪ ﺍﮔﺮ ﺩﺭ ﺷﻌﺮ ﻗﺪﯾﻢ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺑﺎﺑﺎﻃﺎﻫﺮ ﺭﺍ ﻧﻤﺎﺩ ﻋﺎﻃﻔﻪ ﺑﺪﺍﻧﯿﻢ‪ ،‬ﺷﻌﺮﯼ ﮐﻪ ﮐﻼﻡ ﺁﻥ ﺍﺯ ﺩﻝ ﺑﺮ ﻣﯽﺁﯾﺪ ﻭ ﺑﺮ ﺩﻝ ﻣﯽﻧﺸﯿﻨﺪ‬ ‫]‪[3‬‬ ‫ﻭ ﻣﺨﺎﻃﺐ ﺑﺎ ﺧﻮﺍﻧﺪﻥ ﺁﻥ ﺗﻤﺎﻡ ﺳﻮﺯ ﺩﺭﻭﻥ ﺷﺎﻋﺮ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺧﻮﺩ ﺑﺎﺯﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺍﺧﻮﺍﻥ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺑﯽ ﻧﻈﯿﺮ ﺑﺎﺑﺎﻃﺎﻫﺮ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺯﻣﯿﻨﻪﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻏﻼﻣﺤﺴﯿﻦ ﯾﻮﺳﻔﯽ ﺩﺭ ﮐﺘﺎﺏ ﭼﺸﻤﻪ ﺭﻭﺷﻦ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ﻣﻬﺪﯼ ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺛﺎﻟﺚ ﺩﺭ ﺷﻌﺮ ﺯﻣﺴﺘﺎﻥ ﺍﺣﻮﺍﻝ ﺧﻮﺩ ﻭ ﻋﺼﺮ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺧﻼﻝ ﺍﺳﻄﻮﺭﻩﺍﯼ ﮐﻬﻦ ﻭ ﺗﺼﺎﻭﯾﺮﯼ ﮔﻮﯾﺎ‬ ‫ﻧﻘﺶ ﮐﺮﺩﻩﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﻌﺮ ﺯﻣﺴﺘﺎﻥ ﺩﺭ ﺩﯼ ﻣﺎﻩ ‪ ۱۳۳۴‬ﺳﺮﻭﺩﻩ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻏﻼﻣﺤﺴﯿﻦ‬ ‫ﯾﻮﺳﻔﯽ‪ ،‬ﺩﺭ ﺳﺮﺩﯼ ﻭ ﭘﮋﻣﺮﺩﮔﯽ ﻭ ﺗﺎﺭﯾﮑﯽ ﻓﻀﺎﯼ ﭘﺲ ﺍﺯ ‪ ۲۸‬ﻣﺮﺩﺍﺩ ‪۱۳۳۲‬‬ ‫ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺎﻋﺮ ﺯﻣﺴﺘﺎﻥ ﺍﻧﺪﯾﺸﻪ ﻭ ﭘﻮﯾﻨﺪﮔﯽ ﺭﺍ ﺍﺣﺴﺎﺱ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ‬ ‫ﻣﯿﺎﻥ‪ ،‬ﻏﻢ ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ ﻭ ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﯽ ﺷﺎﯾﺪ ﺑﯿﺶ ﺍﺯ ﻫﺮ ﭼﯿﺰ ﺩﺭ ﺟﺎﻥ ﺍﻭ ﭼﻨﮓ‬ ‫]‪[3‬‬ ‫ﺍﻧﺪﺍﺧﺘﻪﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ‬ ‫ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺛﺎﻟﺚ ﭼﻨﺪ ﻣﺎﻩ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺍﺯ ﺧﺎﻧﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺁﻟﻤﺎﻥ ﺩﺭ ﭼﻬﺎﺭﻡ‬ ‫ﺷﻬﺮﯾﻮﺭ ﻣﺎﻩ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۶۹‬ﺩﺭ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺟﺎﻥ ﺳﭙﺮﺩ‪ .‬ﻭﯼ ﺩﺭ ﺗﻮﺱ ﺩﺭ ﮐﻨﺎﺭ ﺁﺭﺍﻣﮕﺎﻩ‬ ‫ﻓﺮﺩﻭﺳﯽ ﺑﻪ ﺧﺎﮎ ﺳﭙﺮﺩﻩ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺁﺭﺍﻣﮕﺎﻩ ﻣﻬﺪﯼ ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺛﺎﻟﺚ‬

‫ﻣﻬﺪﯼ ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺛﺎﻟﺚ‬

‫‪49‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺍﺷﻌﺎﺭ‬ ‫ﺯﻣﺴﺘﺎﻥ‬ ‫ﺳﻼﻣﺖ ﺭﺍ ﻧﻤﯽﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻔﺖ‬ ‫ﺳﺮﻫﺎ ﺩﺭ ﮔﺮﯾﺒﺎﻥ ﺍﺳﺖ‬ ‫ﮐﺴﯽ ﺳﺮ ﺑﺮ ﻧﯿﺎﺭﺩ ﮐﺮﺩ ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻔﺘﻦ ﻭ ﺩﯾﺪﺍﺭ ﯾﺎﺭﺍﻥ ﺭﺍ‬ ‫ﻧﮕﻪ ﺟﺰ ﭘﯿﺶ ﭘﺎ ﺭﺍ ﺩﯾﺪ‪ ،‬ﻧﺘﻮﺍﻧﺪ‬ ‫ﮐﻪ ﺭﻩ ﺗﺎﺭﯾﮏ ﻭ ﻟﻐﺰﺍﻥ ﺍﺳﺖ‬ ‫ﻭﮔﺮ ﺩﺳﺖ ﻣﺤﺒﺖ ﺳﻮﯼ ﮐﺴﯽ ﯾﺎﺯﯼ‬ ‫ﺁﺭﺍﻣﮕﺎﻩ ﻣﻬﺪﯼ ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺛﺎﻟﺚ‬

‫ﺑﻪ ﺍﮐﺮﺍﻩ ﺁﻭﺭﺩ ﺩﺳﺖ ﺍﺯ ﺑﻐﻞ ﺑﯿﺮﻭﻥ‬ ‫ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎ ﺳﺨﺖ ﺳﻮﺯﺍﻥ ﺍﺳﺖ‬ ‫ﻧﻔﺲ‪ ،‬ﮐﺰ ﮔﺮﻣﮕﺎﻩ ﺳﯿﻨﻪ ﻣﯽﺁﯾﺪ ﺑﺮﻭﻥ‪ ،‬ﺍﺑﺮﯼ ﺷﻮﺩ ﺗﺎﺭﯾﮏ‬ ‫ﭼﻮ ﺩﯾﻮﺍﺭ ﺍﯾﺴﺘﺪ ﺩﺭ ﭘﯿﺶ ﭼﺸﻤﺎﻧﺖ‬ ‫ﻧﻔﺲ ﮐﺎﯾﻦ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﺩﯾﮕﺮ ﭼﻪ ﺩﺍﺭﯼ ﭼﺸﻢ‬ ‫ﺯ ﭼﺸﻢ ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ ﺩﻭﺭ ﯾﺎ ﻧﺰﺩﯾﮏ ؟‬ ‫ﻣﺴﯿﺤﺎﯼ ﺟﻮﺍﻧﻤﺮﺩ ﻣﻦ ! ﺍﯼ ﺗﺮﺳﺎﯼ ﭘﯿﺮ ﭘﯿﺮﻫﻦ ﭼﺮﮐﯿﻦ‬ ‫ﻫﻮﺍ ﺑﺲ ﻧﺎﺟﻮﺍﻧﻤﺮﺩﺍﻧﻪ ﺳﺮﺩ ﺍﺳﺖ ‪ ...‬ﺁﯼ ‪...‬‬ ‫ﺩﻣﺖ ﮔﺮﻡ ﻭ ﺳﺮﺕ ﺧﻮﺵ ﺑﺎﺩ‬ ‫ﺳﻼﻣﻢ ﺭﺍ ﺗﻮ ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻮﯼ‪ ،‬ﺩﺭ ﺑﮕﺸﺎﯼ‬ ‫ﻣﻨﻢ ﻣﻦ‪ ،‬ﻣﯿﻬﻤﺎﻥ ﻫﺮ ﺷﺒﺖ‪ ،‬ﻟﻮﻟﯽﻭﺵ ﻣﻐﻤﻮﻡ‬ ‫ﻣﻨﻢ ﻣﻦ‪ ،‬ﺳﻨﮓ ﺗﯿﭙﺎﺧﻮﺭﺩﻩﯼ ﺭﻧﺠﻮﺭ‬ ‫ﻣﻨﻢ‪ ،‬ﺩﺷﻨﺎﻡ ﭘﺴﺖ ﺁﻓﺮﯾﻨﺶ‪ ،‬ﻧﻐﻤﻪﯼ ﻧﺎﺟﻮﺭ‬ ‫ﻧﻪ ﺍﺯ ﺭﻭﻣﻢ‪ ،‬ﻧﻪ ﺍﺯ ﺯﻧﮕﻢ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻥ ﺑﯿﺮﻧﮓ ﺑﯿﺮﻧﮕﻢ‬ ‫ﺑﯿﺎ ﺑﮕﺸﺎﯼ ﺩﺭ‪ ،‬ﺑﮕﺸﺎﯼ‪ ،‬ﺩﻟﺘﻨﮕﻢ‬ ‫ﺣﺮﯾﻔﺎ! ﻣﯿﺰﺑﺎﻧﺎ! ﻣﯿﻬﻤﺎﻥ ﺳﺎﻝ ﻭ ﻣﺎﻫﺖ ﭘﺸﺖ ﺩﺭ ﭼﻮﻥ ﻣﻮﺝ ﻣﯽﻟﺮﺯﺩ‬ ‫ﺗﮕﺮﮔﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﻣﺮﮔﯽ ﻧﯿﺴﺖ‬ ‫ﺻﺪﺍﯾﯽ ﮔﺮ ﺷﻨﯿﺪﯼ‪ ،‬ﺻﺤﺒﺖ ﺳﺮﻣﺎ ﻭ ﺩﻧﺪﺍﻥ ﺍﺳﺖ‬ ‫ﻣﻦ ﺍﻣﺸﺐ ﺁﻣﺪﺳﺘﻢ ﻭﺍﻡ ﺑﮕﺬﺍﺭﻡ‬ ‫ﺣﺴﺎﺑﺖ ﺭﺍ ﮐﻨﺎﺭ ﺟﺎﻡ ﺑﮕﺬﺍﺭﻡ‬ ‫ﭼﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﯿﮕﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺳﺤﺮ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻣﺪﺍﺩ ﺁﻣﺪ؟‬ ‫ﻓﺮﯾﺒﺖ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﺁﺳﻤﺎﻥ ﺍﯾﻦ ﺳﺮﺧﯽ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺳﺤﺮﮔﻪ ﻧﯿﺴﺖ‬ ‫ﺣﺮﯾﻔﺎ! ﮔﻮﺵ ﺳﺮﻣﺎ ﺑﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﺍﯾﻦ‪ ،‬ﯾﺎﺩﮔﺎﺭ ﺳﯿﻠﯽ ﺳﺮﺩ ﺯﻣﺴﺘﺎﻥ ﺍﺳﺖ‬ ‫ﻭ ﻗﻨﺪﯾﻞ ﺳﭙﻬﺮ ﺗﻨﮓ ﻣﯿﺪﺍﻥ‪ ،‬ﻣﺮﺩﻩ ﯾﺎ ﺯﻧﺪﻩ‬ ‫ﺑﻪ ﺗﺎﺑﻮﺕ ﺳﺘﺒﺮ ﻇﻠﻤﺖ ﻧﻪ ﺗﻮﯼ ﻣﺮﮒ ﺍﻧﺪﻭﺩ‪ ،‬ﭘﻨﻬﺎﻥ ﺍﺳﺖ‬ ‫ﺣﺮﯾﻔﺎ! ﺭﻭ ﭼﺮﺍﻍ ﺑﺎﺩﻩ ﺭﺍ ﺑﻔﺮﻭﺯ‪ ،‬ﺷﺐ ﺑﺎ ﺭﻭﺯ ﯾﮑﺴﺎﻥ ﺍﺳﺖ‬ ‫ﺳﻼﻣﺖ ﺭﺍ ﻧﻤﯽ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻔﺖ‬ ‫ﻫﻮﺍ ﺩﻟﮕﯿﺮ‪ ،‬ﺩﺭﻫﺎ ﺑﺴﺘﻪ‪ ،‬ﺳﺮﻫﺎ ﺩﺭ ﮔﺮﯾﺒﺎﻥ‪ ،‬ﺩﺳﺘﻬﺎ ﭘﻨﻬﺎﻥ‬ ‫ﻧﻔﺴﻬﺎ ﺍﺑﺮ‪ ،‬ﺩﻟﻬﺎ ﺧﺴﺘﻪ ﻭ ﻏﻤﮕﯿﻦ‬ ‫ﺩﺭﺧﺘﺎﻥ ﺍﺳﮑﻠﺖﻫﺎﯼ ﺑﻠﻮﺭ ﺁﺟﯿﻦ‬

‫ﻣﻬﺪﯼ ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺛﺎﻟﺚ‬ ‫ﺯﻣﯿﻦ ﺩﻟﻤﺮﺩﻩ‪ ،‬ﺳﻘﻒ ﺁﺳﻤﺎﻥ ﮐﻮﺗﺎﻩ‬ ‫ﻏﺒﺎﺭ ﺁﻟﻮﺩﻩ ﻣﻬﺮ ﻭ ﻣﺎﻩ‬ ‫ﺯﻣﺴﺘﺎﻥ ﺍﺳﺖ‬ ‫ﭼﻮﻥ ﺳﺒﻮﯼ ﺗﺸﻨﻪ‪..‬‬ ‫ﺍﺯ ﺗﻬﯽ ﺳﺮﺷﺎﺭ‪،‬‬ ‫ﺟﻮﯾﺒﺎﺭ ﻟﺤﻈﻪﻫﺎ ﺟﺎﺭﯾﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﭼﻮﻥ ﺳﺒﻮﯼ ﺗﺸﻨﻪ ﮐﺎﻧﺪﺭ ﺧﻮﺍﺏ ﺑﯿﻨﺪ ﺁﺏ‪ ،‬ﻭﺍﻧﺪﺭ ﺁﺏ ﺑﯿﻨﺪ ﺳﻨﮓ‪،‬‬ ‫ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ ﻭ ﺩﺷﻤﻨﺎﻥ ﺭﺍ ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﻢ ﻣﻦ‪.‬‬ ‫ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺭﺍ ﺩﻭﺳﺖ ﻣﯽﺩﺍﺭﻡ؛‬ ‫ﻣﺮﮒ ﺭﺍ ﺩﺷﻤﻦ‪.‬‬ ‫ﻭﺍﯼ‪ ،‬ﺍﻣﺎ – ﺑﺎ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﺍﯾﻦ؟ ‪ -‬ﻣﻦ ﺩﻭﺳﺘﯽ ﺩﺍﺭﻡ‬ ‫ﮐﻪ ﺑﻪ ﺩﺷﻤﻦ ﺧﻮﺍﻫﻢ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺍﻟﺘﺠﺎ ﺑﺮﺩﻥ‪.‬‬ ‫ﺟﻮﯾﺒﺎﺭ ﻟﺤﻈﻪﻫﺎ ﺟﺎﺭﯼ‪.‬‬

‫ﮐﺘﺎﺏﺷﻨﺎﺳﯽ‬ ‫ﺍﺷﻌﺎﺭ‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫ﺍﺭﻏﻨﻮﻥ‪ ،‬ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﺗﻬﺮﺍﻥ‪(۱۳۳۰) ،‬‬ ‫ﺯﻣﺴﺘﺎﻥ‪ ،‬ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﺯﻣﺎﻥ‪(۱۳۳۵) ،‬‬ ‫ﺁﺧﺮ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ‪ ،‬ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﺯﻣﺎﻥ‪(۱۳۳۸) ،‬‬ ‫ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﺍﻭﺳﺘﺎ‪ ،‬ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﻣﺮﻭﺍﺭﯾﺪ‪(۱۳۴۵) ،‬‬ ‫ﻣﻨﻈﻮﻣﻪ ﺷﮑﺎﺭ‪ ،‬ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﻣﺮﻭﺍﺭﯾﺪ‪(۱۳۴۵) ،‬‬ ‫ﭘﺎﯾﯿﺰ ﺩﺭ ﺯﻧﺪﺍﻥ‪ ،‬ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﻣﺮﻭﺍﺭﯾﺪ‪(۱۳۴۸) ،‬‬ ‫ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪﻫﺎ ﻭ ﮐﺒﻮﺩ )‪(۱۳۴۸‬‬ ‫ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺍﻣﯿﺪ )‪(۱۳۴۸‬‬ ‫ﺑﺮﮔﺰﯾﺪﻩ ﺍﺷﻌﺎﺭ )‪(۱۳۴۹‬‬ ‫ﺩﺭ ﺣﯿﺎﻁ ﮐﻮﭼﮏ ﭘﺎﯾﯿﺰ ﺩﺭ ﺯﻧﺪﺍﻥ )‪(۱۳۵۵‬‬ ‫ﺩﻭﺯﺥ ﺍﻣﺎ ﺳﺮﺩ )‪(۱۳۵۷‬‬ ‫ﺯﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ﺍﻣﺎ ﺑﺎﺯ ﺑﺎﯾﺪ ﺯﯾﺴﺖ‪(۱۳۵۷) ...‬‬ ‫ﺗﺮﺍ ﺍﯼ ﮐﻬﻦ ﺑﻮﻡ ﻭ ﺑﺮ ﺩﻭﺳﺖ ﺩﺍﺭﻡ )‪(۱۳۶۸‬‬ ‫ﮔﺰﯾﻨﻪ ﺍﺷﻌﺎﺭ )‪(۱۳۶۸‬‬ ‫ﺷﺎﻣﻠﻮ ﻣﺮﺩﯼ ﺩﻭﺳﺖ ﺩﺍﺷﺘﻨﯽ‬

‫ﺳﺎﯾﺮ ﺁﺛﺎﺭ‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺍﻧﺪ ﮐﻪ ﻓﺮﺩﻭﺳﯽ )ﮐﺘﺎﺏ ﮐﻮﺩﮐﺎﻥ ‪(۱۳۵۴ ,‬‬ ‫ﺩﺭﺧﺖ ﭘﯿﺮ ﻭ ﺟﻨﮕﻞ )‪(۱۳۵۵‬‬ ‫ﭘﯿﺮ ﻭ ﭘﺴﺮﺵ )ﻗﺼﻪ ﺍﯼ ﻧﻪ ﮐﻮﺗﺎﻩ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﭽﻪ ﻫﺎ(‬ ‫ﻧﻘﯿﻀﻪ ﻭ ﻧﻘﯿﻀﻪ ﺳﺎﺯﺍﻥ )ﺑﺤﺚ ﻭ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺍﺩﺑﯽ(‬ ‫ﮐﺘﺎﺏ ﻣﻘﺎﻻﺕ )ﺟﻠﺪ ﺍﻭﻝ(‬ ‫ﺑﺪﻋﺖﻫﺎ ﻭ ﺑﺪﺍﯾﻊ ﻧﯿﻤﺎ ﯾﻮﺷﯿﺞ )ﮐﺘﺎﺑﯽ ﻣﻔﺼﻞ ﺩﺭ ﺑﺤﺚ ﻭ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺷﯿﻮﻩ ﻧﻮ ﻧﯿﻤﺎﯾﯽ ﺩﺭ ﺷﻌﺮ ﻓﺎﺭﺳﯽ ‪(۱۳۵۷ ,‬‬ ‫ﻋﻄﺎ ﻭ ﻟﻘﺎﯼ ﻧﯿﻤﺎ ﯾﻮﺷﯿﺞ )‪(۱۳۶۱‬‬

‫‪50‬‬

‫ﻣﻬﺪﯼ ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺛﺎﻟﺚ‬

‫ﭘﺎﻧﻮﯾﺲ‬ ‫]‪[1‬‬ ‫]‪[2‬‬ ‫]‪[3‬‬

‫ﺳﺘﺎﯾﺸﮕﺮ‪ ،‬ﻣﻬﺪﯼ‪ .‬ﻧﺎﻡ ﻧﺎﻣﻪٔ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺯﻣﯿﻦ ﺟﻠﺪ ﺳﻮّﻡ‪ .‬ﭼﺎﭖ ﺍﻭّﻝ‪ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ‪)۸-۳۷۷-۴۲۳-۹۶۴ ISBN ،۱۳۷۶ ،‬ﺟﻠﺪ ‪ ،(۳‬ﺻﻔﺤﻪٔ ‪.۵۲‬‬ ‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺗﺎﺭﯾﺨﯽ ﺗﻮﺱ‪ .‬ﺗﺎﺑﻠﻮﯼ ﺯﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﻪ ﻣﻬﺪﯼ ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺛﺎﻟﺚ ﺩﺭ ﮐﻨﺎﺭ ﻣﺰﺍﺭﺵ‬ ‫ﺍﺧﻮﺍﻥ‪ ،‬ﺷﺎﻋﺮ ﺣﻤﺎﺳﻪ ﻭ ﺷﮑﺴﺖ )‪(http://www.bbc.co.uk/persian/arts/030826_la-akhavan.shtml‬‬

‫]‪[4‬‬

‫ﺩﯾﺪﺍﺭ ﺧﺎﻣﻨﻪﺍﯼ ﺑﺎ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪﺍﻥ؛ ﺗﻠﻔﯿﻖ ﺭﻫﺒﺮﯼ ﻣﮑﺘﺐ ﺑﺎ ﺗﻮﻫﻢ ﺷﺎﻋﺮﯼ ‪2010 © -‬ﺗﻤﺎﻡ ﺣﻘﻮﻕ ﺍﯾﻦ ﻭﺏﺳﺎﯾﺖ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﮐﭙﯽﺭﺍﯾﺖ ﺑﺮﺍﯼ ﺭﺍﺩﯾﻮ ﻓﺮﺩﺍ ﻣﺤﻔﻮﻅ ﺍﺳﺖ‬ ‫)‪(http://www.radiofarda.com/content/F7_Commentary_on_Khamenei_Meeting_with_Iranian_Artists/2093557.html‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬ ‫• »ﺯﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﻪ ﻣﻬﺪﯼ ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺛﺎﻟﺚ« )‪ .(http://www.bookfiesta.ir/modules/fa/person_details.aspx?personid=17‬ﻭﺏﮔﺎﻩ ﺟﺸﻦ ﮐﺘﺎﺏ‪.‬‬ ‫• ﺍﺑﻮﺍﻟﺤﺴﻨﯽ‪ ،‬ﻟﻴﻠﯽ‪» .‬ﺍﺧﻮﺍﻥ‪ ،‬ﺷﺎﻋﺮ ﺣﻤﺎﺳﻪ ﻭ ﺷﮑﺴﺖ« )‪ .(http://www.bbc.co.uk/persian/arts/030826_la-akhavan.shtml‬ﺑﯽﺑﯽﺳﯽ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪.‬‬ ‫• ﺳﺘﺎﯾﺸﮕﺮ‪ ،‬ﻣﻬﺪﯼ‪ .‬ﻧﺎﻡ ﻧﺎﻣﻪٔ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺯﻣﯿﻦ‪ .‬ﺝ‪ .‬ﺳﻮّﻡ‪ .‬ﭼﺎﭖ ﺍﻭّﻝ‪ .‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ‪ .۱۳۷۶ ،‬ﺻﻔﺤﻪٔ ‪.ISBN 964-423-377-8 .۵۲‬‬

‫ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﯿﺮﻭﻥ‬ ‫• ﭘﺮﯾﺸﺎﺩﺧﺖ ‪ -‬ﺗﺼﺎﻭﯾﺮ ﺍﺧﻮﺍﻥ )‪(http://parishaadokht.multiply.com/photos/album/5/5‬‬ ‫• ‪(http://iranchamber.com/literature/makhavansales/mehdi_akhavan_sales.php) Iran Chamber‬‬ ‫• ﺗﺼﺎﻭﯾﺮ ﺍﺧﻮﺍﻥ )‪(http://persian.fotopages.com/?entry=5230‬‬ ‫• ‪(http://www.angelfire.com/rnb/bashiri/Poets/Saless.html) A Brief Note on the Life of Mehdi Akhavan Sales‬‬ ‫• ﺩﺍﻧﻠﻮﺩ ﺭﺍﯾﮕﺎﻥ ﮐﺘﺎﺏ ﮔﺰﯾﺪﻩ ﺍﯼ ﺍﺯ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺛﺎﻟﺚ )‪http://book.behtarin.com/1390/گزیده-ای-از-اشعار-Ù‬‬ ‫‪(هدی-اخوان-ثالث-2.html/#more-4190‬‬

‫‪51‬‬

‫ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ ﺑﻬﻤﻨﯽ‬

‫‪52‬‬

‫ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ ﺑﻬﻤﻨﯽ‬ ‫ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ‬ ‫ﺑﻬﻤﻨﯽ‬ ‫ﺯﺍﺩﺭﻭﺯ ﻓﺮﻭﺭﺩﯾﻦ‬ ‫‪۱۳۲۱‬‬ ‫ﺩﺯﻓﻮﻝ‬ ‫ﻣﻠﯿﺖ‬

‫ﺍﯾﺮﺍﻥ‬

‫ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ ﺑﻬﻤﻨﯽ ﺯﺍﺩﻩٔ ﻓﺮﻭﺭﺩﯾﻦ ‪ ۱۳۲۱‬ﺩﺭ ﺷﻬﺮ ﺩﺯﻓﻮﻝ ﺷﺎﻋﺮ ﻭ ﻏﺰﻝ ﺳﺮﺍﯼ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﻌﺮ ﺑﻬﻤﻨﯽ ﻧﯿﺰ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺷﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﺧﻮﺩ ﺍﻭ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ ﺑﺴﯿﺎﺭﯼ ﺑﺮ ﺍﯾﻦ ﻋﻘﯿﺪﻩﺍﻧﺪ ﮐﻪ‬ ‫ﻏﺰﻝﻫﺎﯼ ﺍﻭ ﻭﺍﻡﺩﺍﺭ ﺳﺒﮏ ﻭ ﺳﯿﺎﻕ ﻧﯿﻤﺎ ﯾﻮﺷﯿﺞ ﺳﺖ ‪ .‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺷﻌﺮ ﺑﻬﻤﻨﯽ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪،۱۳۳۰‬‬ ‫]‪[1‬‬ ‫ﯾﻌﻨﯽ ﺯﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺍﻭ ﺗﻨﻬﺎ ‪ ۹‬ﺳﺎﻝ ﺩﺍﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﺎﭖ ﺭﺳﯿﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ ﺑﻬﻤﻨﯽ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۷۸‬ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ ﺩﺭﯾﺎﻓﺖ ﺗﻨﺪﯾﺲ ﺧﻮﺭﺷﯿﺪ ﻣﻬﺮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺑﺮﺗﺮﯾﻦ‬ ‫ﻏﺰﻝﺳﺮﺍﯼ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﮔﺮﺩﯾﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۸۳‬ﺑﺎ ﻫﻤﺖ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﮐﻞ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻭ ﺍﺭﺷﺎﺩ ﺍﺳﻼﻣﯽ ﺍﺳﺘﺎﻥ‬ ‫ﻫﺮﻣﺰﮔﺎﻥ‪ ،‬ﻫﻤﺰﻣﺎﻥ ﺑﺎ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭﯼ ﺷﺸﻤﯿﻦ ﮐﻨﮕﺮﻩ ﺳﺮﺍﺳﺮﯼ ﺷﻌﺮ ﻭ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﺟﻮﺍﻥ ﺩﺭ ﺑﻨﺪﺭﻋﺒﺎﺱ‬ ‫ﻧﮑﻮﺩﺍﺷﺖ ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ ﺑﻬﻤﻨﯽ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭ ﮔﺮﺩﯾﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﮐﻨﮕﺮﻩ ﺳﺮﺍﺳﺮﯼ ﺷﻌﺮ ﺩﻓﺎﻉ ﻣﻘﺪﺱ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺗﻘﺪﯾﺮ‬ ‫]‪[2‬‬ ‫ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﭘﺎﻧﻮﯾﺲ‬ ‫]‪[1‬‬ ‫]‪[2‬‬

‫»ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ ﺑﻬﻤﻨﯽ« )‪) (/http://243.blogfa.com/post-108.aspx‬ﻓﺎﺭﺳﯽ(‪ .‬ﻭﺑﻼﮒ ﭼﻬﺮﻩﻫﺎﯼ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎﺭ‪.‬‬ ‫ﺑﺎﺯﺑﯿﻨﯽﺷﺪﻩ ﺩﺭ ‪ ۲۸‬ﻧﻮﺍﻣﺒﺮ ‪.۲۰۰۸‬‬ ‫ﺧﺒﺮﮔﺰﺍﺭﯼ ﮐﺘﺎﺏ ﺍﯾﺮﺍﻥ‪» .‬ﺗﻘﺪﯾﺮ ﺍﺯ "ﺗﯿﻤﻮﺭ ﺗﺮﻧﺞ" ﻭ "ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ ﺑﻬﻤﻨﯽ" ﺩﺭ ﮐﻨﮕﺮﻩ ﺳﺮﺍﺳﺮﯼ ﺷﻌﺮ ﺩﻓﺎﻉ‬ ‫ﻣﻘﺪﺱ« )‪ .(http://www.ibna.ir/vdchk6nx.23nm6dftt2.html‬ﺳﺎﯾﺖ ﺧﺒﺮﮔﺰﺍﺭﯼ ﮐﺘﺎﺏ ﺍﯾﺮﺍﻥ‪ .‬ﺑﺎﺯﺑﯿﻨﯽﺷﺪﻩ‬ ‫ﺩﺭ ‪ ۱۹‬ﻣﯽ ‪.۲۰۰۹‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬ ‫• ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﮔﺰﯾﺪﻩ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ ﺑﻬﻤﻨﯽ‬ ‫)‪(http://www.farsnews.net/newstext.php?nn=8709110230‬‬ ‫• ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ ﺑﻬﻤﻨﯽ )‪(http://www.magiran.com/npview.asp?ID=1425540‬‬ ‫• ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﮐﺎﺭﮔﺰﺍﺭﺍﻥ‪ ،‬ﺷﻤﺎﺭﻩ ‪۱۳۸۷ ،۶۷۵‬‬ ‫)‪(http://www.kargozaaran.com/ShowNews.php?44268‬‬

‫ﺑﺰﺭﮔﺪﺍﺷﺖ ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ ﺑﻬﻤﻨﯽ ﺩﺭ ﺑﻨﺪﺭﻋﺒﺎﺱ‬

‫• ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﺍﯾﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺷﻤﺎﺭﻩ ‪۱۳۸۶ ،۳۶۶۵‬‬ ‫)‪(http://www.magiran.com/npview.asp?ID=1425540‬‬ ‫• ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ ﺑﻬﻤﻨﯽ ﮐﯿﺴﺖ؟ )‪(http://www.dezfulpic.ir/khabar/?p=445‬‬

‫ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﯿﺮﻭﻥ‬ ‫• ﺍﺷﻌﺎﺭ ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻠﻲ ﺑﻬﻤﻨﻲ )‪(http://moraffah.blogfa.com/cat-135.aspx‬‬ ‫ﮔﻔﺖ ﻭﮔﻮ ﺑﺎ ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ ﺑﻬﻤﻨﯽ )‪(http://www.glassyguards.com/bahmani4.htm‬‬

‫ﺑﺰﺭﮔﺪﺍﺷﺖ ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ ﺑﻬﻤﻨﯽ ﺩﺭ ﺑﻨﺪﺭﻋﺒﺎﺱ‬

‫ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ ﺁﺗﺸﯽ‬

‫‪53‬‬

‫ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ ﺁﺗﺸﯽ‬ ‫ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ ﺁﺗﺸﯽ‬ ‫ﺯﺍﺩﺭﻭﺯ‬

‫‪ ۲‬ﻣﻬﺮ ‪۱۳۱۰‬‬ ‫ﺩﻫﺮﻭﺩ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎﻥ ﺩﺷﺘﺴﺘﺎﻥ‬

‫ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ ‪ ۲۹‬ﺁﺑﺎﻥ ‪۱۳۸۴‬‬ ‫ﺑﯿﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻥ ﺳﯿﻨﺎ‪ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‬ ‫ﺁﺭﺍﻣﮕﺎﻩ‬

‫ﺑﻮﺷﻬﺮ‬

‫ﻣﻠﯿﺖ‬

‫ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ‬

‫ﺩﻭﺭﻩ‬

‫ﻣﻌﺎﺻﺮ‬

‫ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ ﺁﺗﺸﯽ )‪ ۲‬ﻣﻬﺮ‪ ،۱۳۱۰ ،‬ﺩﻫﺮﻭﺩ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎﻥ ﺩﺷﺘﺴﺘﺎﻥ ﺍﺳﺘﺎﻥ ﺑﻮﺷﻬﺮ ‪ ۲۹ -‬ﺁﺑﺎﻥ‪ ،۱۳۸۴ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ( ﺷﺎﻋﺮ ﻭ ﻣﺘﺮﺟﻢ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻭ ﺍﺯ ﺁﺧﺮﯾﻦ ﺷﺎﮔﺮﺩﺍﻥ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﻧﯿﻤﺎ‬ ‫ﯾﻮﺷﯿﺞ‪.‬‬

‫ﺍﺗﻮﺑﯿﻮﮔﺮﺍﻓﯽ‬ ‫ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ ﺁﺗﺸﯽ ﺯﻧﺪﮔﯽﻧﺎﻣﻪ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﭼﻨﯿﻦ ﺷﺮﺡ ﺩﺍﺩﻩﺍﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﺩﻭﻡ ﻣﻬﺮﻣﺎﻩ ‪ ۱۳۱۰‬ﺩﺭ ﺭﻭﺳﺘﺎﯼ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ »ﺩﻫﺮﻭﺩ« ﺩﺷﺘﺴﺘﺎﻥ ﺟﻨﻮﺏ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪﻡ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﻣﺎ ﺟﺰء ﻋﺸﺎﯾﺮ ﺯﻧﮕﻨﻪ ﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺣﺪﻭﺩ ‪ ۴‬ﻧﺴﻞ ﭘﯿﺶ ﺑﻪ ﺟﻨﻮﺏ ﻣﻬﺎﺟﺮﺕ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻧﺎﻡ‬ ‫ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﮔﯽ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺩﻟﯿﻞ ﺍﯾﻨﮑﻪ ﻧﺎﻡ ﺟﺪ ﻣﻦ »ﺁﺗﺶﺧﺎﻥ ﺯﻧﮕﻨﻪ« ﺑﻮﺩ »ﺁﺗﺸﯽ« ﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺪﺭﻡ ﻓﺮﺩﯼ ﺑﺎﺳﻮﺍﺩﯼ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﺩﻟﯿﻞ ﻋﻼﻗﻪﺍﯼ ﮐﻪ ﺳﺮﮔﺮﺩ ﺍﺳﻔﻨﺪﯾﺎﺭﯼ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺟﻨﻮﺏ ﺑﻪ ﺭﺿﺎﺧﺎﻥ ﮐﻮﭼﮏ ﻣﺸﻬﻮﺭ ﺑﻮﺩ‪،‬‬ ‫ﭘﺪﺭﻡ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺑﻮﺷﻬﺮ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺩﺍﺩ ﻭ ﭘﺪﺭﻡ ﮐﺎﺭﻣﻨﺪ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﺛﺒﺖ ﻭ ﺍﺣﻮﺍﻝ ﺑﻮﺷﻬﺮ ﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۱۸‬ﺑﻪ ﻣﮑﺘﺐﺧﺎﻧﻪ ﺭﻓﺘﻢ ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﺳﺎﻝﻫﺎ ﻗﺮﺁﻥ ﻭ ﮔﻠﺴﺘﺎﻥ ﺳﻌﺪﯼ ﺭﺍ ﯾﺎﺩ ﮔﺮﻓﺘﻢ ﻭﻟﯽ ﺑﻪ ﺩﻟﯿﻞ ﺷﻮﺭﺷﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ‬ ‫ﺁﻥ ﺷﻬﺮ ﺷﺪ ﺳﺎﻝ ﺩﻭﻡ ﺭﺍ ﺗﻤﺎﻡ ﻧﮑﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻡ ﺍﺯ ﮐﻨﮕﺎﻥ ﺑﻪ ﺑﻮﺷﻬﺮ ﺭﻓﺘﻢ ﻭ ﺩﺭ ﻣﺪﺭﺳﻪ ﻓﺮﺩﻭﺳﯽ ﺑﻮﺷﻬﺮ ﺛﺒﺖ ﻧﺎﻡ ﮐﺮﺩﻡ ﻭ ﺗﺎ ﮐﻼﺱ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﻣﺪﺭﺳﻪ ﺑﻮﺩﻡ ﻭ ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻡ ﺍﯾﻦ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺷﺎﮔﺮﺩ ﺍﻭﻝ ﺑﻮﺩﻡ ﻭ‬ ‫ﮐﻼﺱ ﭘﻨﺠﻢ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﻟﯿﻞ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﺤﻞ ﺳﮑﻮﻧﺖ ﺩﺭ ﻣﺪﺭﺳﻪ ﮔﻠﺴﺘﺎﻥ ﺛﺒﺖ ﻧﺎﻡ ﮐﺮﺩﻡ‪ .‬ﮐﻼﺱ ﺷﺸﻢ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﺩﺭ ﺩﺑﺴﺘﺎﻥ ﮔﻠﺴﺘﺎﻥ ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺎﻥ ﺭﺳﺎﻧﺪﻡ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺳﺎﻝﻫﺎ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﻫﻮﺍﯾﯽ ﺷﺪﻡ ﻭ ﺩﻟﻢ ﺑﺮﺍﯼ‬ ‫ﺭﻭﺳﺘﺎ ﺗﻨﮓ ﺷﺪ ﻭ ﺑﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺖ ﺩﺳﺖ ﻣﺎﺩﺭ ﺩﻭ ﺑﺮﺍﺩﺭ ﻭ ﺧﻮﺍﻫﺮﻡ ﺭﺍ ﮔﺮﻓﺘﻢ ﺑﻪ ﺭﻭﺳﺘﺎ ﺑﺎﺯﮔﺸﺘﯿﻢ ﻭ ﺩﺭ ﭼﺎﻫﮑﻮﻩ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻋﺸﻖ ﺁﺷﻨﺎ ﺷﺪﻡ ﻭ ﺍﻭﻟﯿﻦ ﺷﻌﺮﻫﺎﯾﻢ ﻧﯿﺰ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ‬ ‫ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫»‬

‫ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻋﻼﻗﻤﻨﺪﯼ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺷﻌﺮ ﻭ ﺷﺎﻋﺮﯼ ﺑﻪ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﮐﻮﺩﮐﯽﺍﻡ ﺑﺎﺯ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﺧﯿﻠﯽ ﮐﻮﭼﮏ ﺑﻮﺩﻡ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﻌﺮ ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ ﺷﺪﻡ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﺍﻭﻟﯿﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻋﺸﻘﯽ ﺩﺭ ﭼﺎﻫﮑﻮﻩ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﺍﻓﺘﺎﺩ ﺍﻭ ﻧﯿﺰ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﭘﺎﮎ ﻭ‬ ‫ﺳﺎﺩﻩ ﺩﻻﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺩﺍﺷﺖ‪ ،‬ﺁﻥ ﺩﺧﺘﺮ ﺧﯿﻠﯽ ﺭﻭﯼ ﻣﻦ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﮔﺬﺍﺷﺖ ﻭ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺍﻭ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﻣﺮﺍ ﺷﺎﻋﺮ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺷﺎﻋﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ »ﺁﻭﺍﺯ ﺧﺎﮎ« ﺩﺭ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺑﺎ ﺑﯿﺎﻥ ﺍﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺳﺎﻝﻫﺎ ﺗﺮﺍﻧﻪﻫﺎﯼ ﺯﯾﺎﺩﯼ‬ ‫ﺳﺮﻭﺩﻡ ﻭ ﺑﻪ ﺩﻟﯿﻞ ﻧﺮﺳﯿﺪﻥ ﻣﺎ ﺑﻪ ﻫﻢ ﻭ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﺁﻥ ﺩﺧﺘﺮ ﺑﺎ ﻣﺮﺩ ﺩﯾﮕﺮ ﻭ ﺳﺮﻃﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺩﭼﺎﺭ ﺷﺪ ﺭﺩ ﭘﺎﯾﯽ ﺍﯾﻦ ﻋﺸﻖ ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻡ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﻣﻦ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﯽﺧﻮﺭﺩ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺑﻪ ﺑﻮﺷﻬﺮ ﺑﺎﺯﮔﺸﺘﻢ ﻭ‬ ‫ﺩﻭﺭﻩ ﻣﺘﻮﺳﻄﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﺑﯿﺮﺳﺘﺎﻥ ﺳﻌﺎﺩﺕ ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺎﻥ ﺭﺳﺎﻧﺪﻡ‪ ,‬ﺩﺭ ﺁﻥ ﺳﺎﻝﻫﺎ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺍﺷﻌﺎﺭﻡ ﺭﺍ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪﻫﺎﯼ ﺩﯾﻮﺍﺭﯼ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﻣﺪﺭﺳﻪ ﺩﺭﺳﺖ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﯾﻢ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﯽﮐﺮﺩﻡ ﻭ ﺣﺘﯽ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺳﺎﻝﻫﺎ ﺩﺭ ﭼﻨﺪ‬ ‫ﺗﺌﺎﺗﺮ ﻧﯿﺰ ﻧﻘﺶﻫﺎﯾﯽ ﺍﯾﻔﺎء ﮐﺮﺩﻡ‪ .‬ﺍﻭ ﺩﺭ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺑﺎ ﺑﯿﺎﻥ ﺍﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﮐﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﺗﻤﺎﻡ ﺩﻭﺭﻩ ﺩﺑﯿﺮﺳﺘﺎﻥ ﺑﻪ ﺩﺍﻧﺸﺮﺍﯼ ﻋﺎﻟﯽ ﺭﺍﻩ ﭘﯿﺪﺍ ﮐﺮﺩﻩﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﻌﻠﻢ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﺑﻪ ﺗﺪﺭﯾﺲ ﺷﺪﻩ‪ ,‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺩﺭ ﻫﻤﯿﻦ ﺳﺎﻝﻫﺎ‬ ‫ﺍﻭﻟﯿﻦ ﺷﻌﺮﻫﺎﯾﻢ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﺠﻠﻪ ﻓﺮﺩﻭﺳﯽ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮﺩﻡ ﻭ ﺍﯾﻦ ﺷﻌﺮﻫﺎ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺳﺮﮔﺸﺘﮕﯽ ﺩﺭ ﮐﻮﻩﻫﺎ ﻭ ﺩﺭﻩﻫﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﻠﻤﻮﺱ ﺩﺭ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﻣﻦ ﺑﯿﺎﻥ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺁﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﺣﺰﺏ ﺗﻮﺩﻩ ﺗﺎﺛﯿﺮﺍﺕ ﺑﺴﯿﺎﺭ‬ ‫ﺯﯾﺎﺩﯼ ﺑﺮ ﺁﺛﺎﺭ ﻣﻦ ﮔﺬﺍﺷﺖ ﻭ ﺷﻌﺮﻫﺎﯼ ﺯﯾﺎﺩﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﯾﻦ ﺣﺰﺏ ﺑﺎ ﻧﺎﻡﻫﺎﯼ ﻣﺴﺘﻌﺎﺭ ﺩﺭ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪﻫﺎﯼ ﺁﻥ ﺭﻭﺯﻫﺎ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮﺩﻡ ﻭ ﺣﺘﯽ ﺩﺭ ‪ ۲۹‬ﻣﺮﺩﺍﺩ ﭘﺲ ﺍﺯ ﮐﻮﺩﺗﺎ ﺩﺭ ﺍﯾﺠﺎﺩ ﺍﻧﮕﯿﺰﻩ ﺑﻪ ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺑﺮﺍﯼ ﺷﻮﺭﺵ‬ ‫ﻧﻘﺶ ﺑﺴﺰﺍﯾﯽ ﺩﺍﺷﺘﻢ‪ ,‬ﻭﻟﯽ ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺋﻠﯽ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺣﺰﺏ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﺁﻣﺪ‪ ،‬ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﺣﺰﺏ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻢ ﻭ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺟﺪﯼ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﻦ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﭘﺎﯾﺎﻥ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﺗﺎﮐﻨﻮﻥ ﺩﻭﺑﺎﺭ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﮐﺮﺩﻩﺍﻡ ﮐﻪ ﻫﺮ ﺩﻭ ﺑﺎﺭ ﮐﻪ‬ ‫ﺑﯽﺛﻤﺮ ﺑﻮﺩﻩﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﺴﺮ ﺍﻭﻟﻢ ﺑﺎ ﺍﯾﻦ ﮐﻪ ﺩﻭ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺩﺍﺷﺘﻢ )ﺍﻟﺒﺘﻪ ﭘﺴﺮﻡ ﻣﺎﻧﻠﯽ ﺑﻪ ﺩﻟﯿﻞ ﺑﯿﻤﺎﺭﯼ ﮐﻪ ﺩﺍﺷﺖ ﻓﻮﺕ ﮐﺮﺩ( ﺑﻪ ﺩﻟﯿﻞ ﺍﯾﻨﮑﻪ ﻣﻦ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺸﺪﻡ ﺑﺎ ﺍﻭ ﺑﻪ ﺁﻣﺮﯾﮑﺎ ﺑﺮﻭﻡ ﺍﺯ ﻣﻦ ﺟﺪﺍ ﺷﺪ ﻭ ﺩﺧﺘﺮﻡ‬ ‫ﺷﻘﺎﯾﻖ ﻧﯿﺰ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺣﺎﺿﺮ ﺩﺭ ﺁﻟﻤﺎﻥ ﻭﮐﯿﻞ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۶۱‬ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﺩﯾﮕﺮﯼ ﺩﺍﺷﺘﻢ ﮐﻪ ﺁﻧﻬﻢ ﺑﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻧﺮﺳﯿﺪ ﻭ ﯾﮏ ﺩﺧﺘﺮ ﻧﯿﺰ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﺩﺍﺭﻡ‪.‬‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﺍﻡ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﻭ ﭘﺮﻭﺭﺵ ﺁﻏﺎﺯ ﮐﺮﺩﻡ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺷﻐﻞﻫﺎﯼ ﻣﺘﻌﺪﺩﯼ ﺭﺍ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﺮﺩﻡ‪ ،‬ﻣﺪﺗﯽ ﺑﺎ ﺻﺪﺍ ﻭ ﺳﯿﻤﺎ ﻫﻤﮑﺎﺭﯼ ﺩﺍﺷﺘﻢ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮﻝ ﺷﻌﺮ ﻣﺠﻠﻪ ﺗﻤﺎﺷﺎ ﺑﻮﺩﻡ‪ ،‬ﻣﺸﺎﻭﺭ ﺍﺩﺑﯽ ﻧﺸﺮﯾﺎﺕ ﻭ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﻣﺨﺘﻠﻒ‬ ‫ﺑﻮﺩﻩﺍﻡ ﻭ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﯿﺰ ﺩﺭ ﻧﺸﺮﯾﻪ ﮐﺎﺭﻧﺎﻣﻪ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﻫﺴﺘﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺎ ﺍﯾﻦ ﺳﻦ ﺍﻡ ﻫﯿﭻ ﮐﺘﺎﺑﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﺍﻡ ﻧﺎﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺍﮔﺮ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﻌﺮ ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﺣﺲ‬ ‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻗﺮﯾﺤﻪ ﺷﻌﺮﯼ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺑﻪ ﺳﺮﺍﻍ ﺷﻌﺮ ﺑﺮﻭﻧﺪ ﻭ ﮔﺮﻧﻪ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺷﻌﺮ ﺭﻓﺘﻦ ﮐﺎﺭﯼ ﻋﺒﺚ ﻭ ﺑﯿﻬﻮﺩﻩﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻭﯾﮑﯽﭘﺪﯾﺎ‪:‬ﺍﺛﺒﺎﺕﭘﺬﯾﺮﯼ‬

‫«‬

‫ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ ﺁﺗﺸﯽ‬

‫‪54‬‬

‫ﺳﺒﮏ ﺷﻌﺮﯼ‬ ‫ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ ﺁﺗﺸﯽ ﺩﺭ ﺍﻭﺍﺧﺮ ﺩﻫﻪٔ ‪ ۳۰‬ﺑﺎ »ﺁﻫﻨﮓ ﺩﯾﮕﺮ« ﺩﺭ ﺷﻌﺮ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺑﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪﺍﯼ ﺗﺎﺯﻩ ﺩﺳﺖ ﻣﯽﺯﻧﺪ‪ .‬ﺍﻭ ﺑﺎ ﮐﺸﻒ ﻭ ﺷﻬﻮﺩ ﺩﺭ ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺟﻨﻮﺑﯽ ﻭ ﻭﺣﺸﯽ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ‬ ‫ﺧﺸﻮﻧﺖ ﻏﺮﯾﺰﯼ ﺩﺭ ﺷﻌﺮ ﺩﺳﺖ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺁﻧﭽﻪ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺷﻌﺮﯼ ﺁﺗﺸﯽ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻋﻨﺼﺮ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺁﺷﻔﺘﻪ ﻭ ﻏﯿﺮﻣﻨﺴﺠﻢ ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺯ ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ ﻗﺒﻞ ﻭ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺧﻮﺩﺵ )ﻣﺜﻼً ﺍﺯ‬ ‫]‪[1‬‬ ‫ﻧﺼﺮﺕ ﺭﺣﻤﺎﻧﯽ ﯾﺎ ﮐﯿﻮﻣﺮﺙ ﻣﻨﺸﯽﺯﺍﺩﻩ( ﻣﺘﻤﺎﯾﺰ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺑﻪﺟﺰ ﺣﻀﻮﺭ »ﺟﻨﻮﺏ«‪ ،‬ﻟﺤﻦ ﺣﻤﺎﺳﯽ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﻌﺮﻫﺎﯼ ﺁﺗﺸﯽ ﺩﺭ ﺩﻫﻪﻫﺎﯼ ‪ ۳۰‬ﻭ ‪ ۴۰‬ﻭ ‪ ۵۰‬ﺷﻌﺮ ﮐﻮﯾﺮ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺍﯾﻦ ﮐﻮﯾﺮ ﺣﻤﺎﺳﻪ ﻭ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﯽﺁﻣﯽﺯﻧﺪ‪.‬‬ ‫]‪[2‬‬

‫ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺍﺯ ﺁﻥ‪ ،‬ﻋﺸﻖ ﻭ ﺍﻣﯿﺪ ﻭ ﺁﺭﺯﻭ ﻧﯿﺰ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﯾﻦ ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺟﻨﻮﺑﯽ ﻏﺮﻕ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﺍﺣﺴﺎﺱ ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭ ﻣﺜﻠﺚ ﺧﺸﻮﻧﺖ‪-‬ﺣﻤﺎﺳﻪ‪-‬ﺟﻨﻮﺏ ﭼﻬﺮﻩ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪.‬‬

‫ﭘﯽﻧﻮﺷﺖ‬ ‫]‪[1‬‬ ‫]‪[2‬‬

‫ﺍﺣﻤﺪﯼ‪» ،‬ﻣﻮﺝ ﺳﻮﻡ ﺩﺭ ﺗﺮﺍﺯﻭ ‪ -‬ﺑﺨﺶ ﺍﻭﻝ«‪ ،‬ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪٔ ﺍﯾﺮﺍﻥﺷﻨﺎﺳﯽ‪.۵۵۹ ،‬‬ ‫ﺍﺣﻤﺪﯼ‪» ،‬ﻣﻮﺝ ﺳﻮﻡ ﺩﺭ ﺗﺮﺍﺯﻭ ‪ -‬ﺑﺨﺶ ﺍﻭﻝ«‪ ،‬ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪٔ ﺍﯾﺮﺍﻥﺷﻨﺎﺳﯽ‪.۵۵۹ ،‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬ ‫• ﺍﺣﻤﺪﯼ‪ ،‬ﺭﺍﻣﯿﻦ‪ » .‬ﻣﻮﺝ ﺳﻮﻡ ﺩﺭ ﺗﺮﺍﺯﻭ ‪ -‬ﺑﺨﺶ ﺍﻭﻝ )‪ .«(http://www.noormags.com/view/Magazine/ViewPages.aspx?ArticleId=354384‬ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪٔ‬ ‫ﺍﯾﺮﺍﻥﺷﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺵ‪) ۷ .‬ﭘﺎﯾﯿﺰ ‪.(۱۳۶۹‬‬ ‫• ﺳﯿﻤﺎﯼ ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ ﻓﺎﺭﺱ ﺩﺭ ﻫﺰﺍﺭﺳﺎﻝ‪ ،‬ﺗﺄﻟﯿﻒ ﺣﺴﻦ ﺍﻣﺪﺍﺩ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ﺩﻭﻡ‪ ،‬ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﻣﺎ‪ ،‬ﭼﺎﭖ ﺍﻭﻝ ‪۱۳۷۷‬‬

‫ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﯿﺮﻭﻥ‬ ‫• ﻧﻈﺮ ﺳﭙﺎﻧﻠﻮ‪ ،‬ﻣﺠﺎﺑﯽ‪ ،‬ﺁﺯﺍﺩ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺁﺗﺸﯽ ﻭ ﮔﻔﺘﻪﻫﺎﯼ ﻣﻨﭽﻬﺮ ﺁﺗﺸﯽ ﺩﺭ ‪ ۴۰‬ﺳﺎﻝ ﭘﯿﺶ‬ ‫)‪(Lang=P&http://isna.ir/ISNA/NewsView.aspx?ID=News-827652‬‬ ‫• ﻧﺎﻣﻪﻫﺎﯼ ﺻﺒﻮﺭﺍﻟﻠﻪ ﺳﯿﺎﻩ ﺳﻨﮓ ﭘﯿﺮﺍﻣﻮﻥ ﺷﺎﻋﺮ )‪(http://www.farda.org/articles/05_updates/051204/manoucheher-aatashi_SSS.htm‬‬ ‫• ﮐﺘﺎﺏ ﻫﺎ‪:‬ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ ﺁﺗﺸﯽ )Œ‪(http://www.zarsara.com/search.aspx?searchterms=٠نوچهر+آتشÛ‬‬

‫ﻓﺮﻭﻍ ﻓﺮﺧﺰﺍﺩ‬

‫‪55‬‬

‫ﻓﺮﻭﻍ ﻓﺮﺧﺰﺍﺩ‬ ‫ﻓﺮﻭﻍ ﻓﺮﺧﺰﺍﺩ‬

‫ﺯﺍﺩﺭﻭﺯ‬

‫‪ ۱۵‬ﺩﯼ ‪۱۳۱۳‬‬ ‫‪۱۹۳۵‬‬ ‫ﺗﻬﺮﺍﻥ‬

‫ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ‬

‫‪ ۲۴‬ﺑﻬﻤﻦ ‪۱۳۴۵‬‬ ‫‪۱۹۶۷‬‬ ‫ﺗﻬﺮﺍﻥ‬

‫ﺁﺭﺍﻣﮕﺎﻩ‬

‫ﮔﻮﺭﺳﺘﺎﻥ ﻇﻬﯿﺮﺍﻟﺪﻭﻟﻪ‬

‫ﻣﻠﯿﺖ‬

‫ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ‬

‫ﻧﺎﻡﻫﺎﯼ ﺩﯾﮕﺮ‬

‫ﻓﺮﻭﻍﺍﻟﺰﻣﺎﻥ ﻓﺮﺧﺰﺍﺩ ﻋﺮﺍﻗﯽ )ﺍﺭﺍﮐﯽ(‬

‫ﭘﯿﺸﻪ‬

‫ﺷﺎﻋﺮ‬

‫ﻫﻤﺴﺮ‬

‫ﭘﺮﻭﯾﺰ ﺷﺎﭘﻮﺭ ﺍﺯ ﻫﻢ ﺟﺪﺍ ﺷﺪﻧﺪ‬

‫ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ‬

‫ﮐﺎﻣﯿﺎﺭ ﺷﺎﭘﻮﺭ‬

‫ﻭﺍﻟﺪﯾﻦ‬

‫ﺗﻮﺭﺍﻥ ﻭﺯﻳﺮﯼ ﺗﺒﺎﺭ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﻓﺮﺧﺰﺍﺩ‬

‫ﻓﺮﻭﻍ ﻓﺮﺧﺰﺍﺩ )‪ ۱۵‬ﺩﯼ‪ ۲۴ - ۱۳۱۳ ،‬ﺑﻬﻤﻦ‪ (۱۳۴۵ ،‬ﺷﺎﻋﺮ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﯼ ﭘﻨﺞ ﺩﻓﺘﺮ ﺷﻌﺮ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮﺩ ﮐﻪ ﺍﺯ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﯼ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻌﺮ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻓﺎﺭﺳﯽ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮﻭﻍ ﻓﺮﺧﺰﺍﺩ ﺩﺭ ‪ ۳۲‬ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺑﺮ ﺍﺛﺮ ﺗﺼﺎﺩﻑ ﺍﺗﻮﻣﺒﯿﻞ ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﻓﺮﻭﻍ ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎﯼ »ﺍﺳﯿﺮ«‪» ،‬ﺩﯾﻮﺍﺭ« ﻭ »ﻋﺼﯿﺎﻥ« ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ ﺷﻌﺮ ﻧﯿﻤﺎﯾﯽ ﮐﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺁﻏﺎﺯ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺁﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﺍﺑﺮﺍﻫﯿﻢ ﮔﻠﺴﺘﺎﻥ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﻩ ﻭ ﻓﯿﻠﻤﺴﺎﺯ ﺳﺮﺷﻨﺎﺱ‬ ‫ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﻭ ﻫﻤﮑﺎﺭﯼ ﺑﺎ ﺍﻭ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺤﻮﻝ ﻓﮑﺮﯼ ﻭ ﺍﺩﺑﯽ ﺩﺭ ﻓﺮﻭﻍ ﺷﺪ‪ .‬ﻭﯼ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺑﻪ ﺷﻌﺮ‪ ،‬ﺑﺎ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ »ﺗﻮﻟﺪﯼ ﺩﯾﮕﺮ« ﺗﺤﺴﯿﻦ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩﺍﯼ ﺭﺍ‬ ‫ﺑﺮﺍﻧﮕﯿﺨﺖ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ »ﺍﯾﻤﺎﻥ ﺑﯿﺎﻭﺭﯾﻢ ﺑﻪ ﺁﻏﺎﺯ ﻓﺼﻞ ﺳﺮﺩ« ﺭﺍ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮﺩ ﺗﺎ ﺟﺎﯾﮕﺎﻩ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺷﻌﺮ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺷﺎﻋﺮﯼ ﺑﺰﺭﮒ ﺗﺜﺒﯿﺖ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻧﯿﻤﺎ ﯾﻮﺷﯿﺞ ﻓﺮﻭﻍ‪ ،‬ﺩﺭ ﮐﻨﺎﺭ ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ‪ ،‬ﻣﻬﺪﯼ ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺛﺎﻟﺚ ﻭ ﺳﻬﺮﺍﺏ ﺳﭙﻬﺮﯼ ﺍﺯ ﭘﯿﺸﮕﺎﻣﺎﻥ ﺷﻌﺮ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﯼ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﻭ ﺍﻭﺝ ﺷﻌﺮ ﻧﻮﯼ‬ ‫ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺩﺭ ﺁﺛﺎﺭ ﻓﺮﻭﻍ ﻭ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﭘﺪﯾﺪﺍﺭ ﮔﺮﺩﯾﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺮﻭﻍ ﻓﺮﺧﺰﺍﺩ‬

‫‪56‬‬

‫ﺯﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﻪ‬ ‫ﻓﺮﻭﻍ ﺩﺭ ﻇﻬﺮ ‪ ۸‬ﺩﯼﻣﺎﻩ ﺩﺭ ﺧﯿﺎﺑﺎﻥ ﻣﻌﺰﺍﻟﺴﻠﻄﻨﻪ]‪ [1‬ﮐﻮﭼﻪ ﺧﺎﺩﻡ ﺁﺯﺍﺩ ﺩﺭ ﻣﺤﻠﻪ ﺍﻣﯿﺮﯾﻪ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺍﺯ ﭘﺪﺭﯼ ﺗﻔﺮﺷﯽ ﻭ ﻣﺎﺩﺭﯼ ﮐﺎﺷﺎﻧﯽﺗﺒﺎﺭ ﺑﻪ ﺩﻧﯿﺎ ﺁﻣﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﻮﺭﺍﻥ ﻓﺮﺧﺰﺍﺩ ﺧﻮﺍﻫﺮ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﻓﺮﻭﻍ ﭼﻨﺪﯼ ﭘﯿﺶ ﺍﻋﻼﻡ ﮐﺮﺩ ﻓﺮﻭﻍ ﺭﻭﺯ ﻫﺸﺘﻢ ﺩﯼ ﻣﺎﻩ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺍﺯ ﺍﻫﻞ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺧﻮﺍﺳﺖ ﺗﺎ ﺍﯾﻦ ﺍﺷﺘﺒﺎﻩ ﺭﺍ ﺗﺼﺤﯿﺢ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫]‪[2‬‬

‫ﻓﺮﻭﻍ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺗﻮﺭﺍﻥ ﻭﺯﯾﺮﯼﺗﺒﺎﺭ ﻭ ﻣﺤﻤﺪ ﻓﺮﺧﺰﺍﺩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺯ ﺩﯾﮕﺮ ﺍﻋﻀﺎﯼ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﺍﻭ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﺑﺮﺍﺩﺭﺵ‪ ،‬ﻓﺮﯾﺪﻭﻥ ﻓﺮﺧﺰﺍﺩ ﻭ ﺧﻮﺍﻫﺮ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﺵ‪ ،‬ﭘﻮﺭﺍﻥ ﻓﺮﺧﺰﺍﺩ ﺭﺍ ﻧﺎﻡ‬ ‫ﺑﺮﺩ‪.‬‬ ‫ﻓﺮﻭﻍ ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎﯼ ﺍﺳﯿﺮ‪ ،‬ﺩﯾﻮﺍﺭ ﻭ ﻋﺼﯿﺎﻥ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ ﺷﻌﺮ ﻧﯿﻤﺎﯾﯽ ﮐﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺁﻏﺎﺯ ﮐﺮﺩ‪.‬‬

‫ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﺑﺎ ﭘﺮﻭﯾﺰ ﺷﺎﭘﻮﺭ‬ ‫ﻓﺮﻭﻍ ﺩﺭ ﺳﺎﻟﻬﺎﯼ ‪ ۱۳۳۰‬ﺩﺭ ‪ ۱۶‬ﺳﺎﻟﮕﯽ]‪ [2‬ﺑﺎ ﭘﺮﻭﯾﺰ ﺷﺎﭘﻮﺭ ﻃﻨﺰﭘﺮﺩﺍﺯ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﮐﻪ ﭘﺴﺮﺧﺎﻟﻪ ﻣﺎﺩﺭ ﻭﯼ‬ ‫ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺍﯾﻦ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۳۴‬ﺑﻪ ﺟﺪﺍﯾﯽ ﺍﻧﺠﺎﻣﯿﺪ‪ .‬ﺣﺎﺻﻞ ﺍﯾﻦ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ‪ ،‬ﯾﮏ ﭘﺴﺮ ﺑﻪ‬ ‫ﻧﺎﻡ ﮐﺎﻣﯿﺎﺭ ﺑﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﻓﺮﻭﻍ ﭘﯿﺶ ﺍﺯ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﺑﺎ ﺷﺎﭘﻮﺭ‪ ،‬ﺑﺎ ﻭﯼ ﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎﺭﯼﻫﺎﯼ ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪﺍﯼ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﺍﯾﻦ ﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ‬ ‫ﻧﺎﻣﻪﻫﺎﯼ ﻓﺮﻭﻍ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﺍﯾﻦ ﺩﻭ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻧﺎﻣﻪﻫﺎﯼ ﻭﯼ ﺑﻪ ﺷﺎﭘﻮﺭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺟﺪﺍﯾﯽ ﺍﺯ ﻭﯼ‬ ‫ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﮐﺎﻣﯿﺎﺭ ﺷﺎﭘﻮﺭ ﻭ ﻋﻤﺮﺍﻥ ﺻﻼﺣﯽ ﺩﺭ ﮐﺘﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ "ﺍﻭﻟﯿﻦ ﺗﭙﺶﻫﺎﯼ ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪٔ ﻗﻠﺒﻢ"‬ ‫]‪[3‬‬ ‫ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮔﺮﺩﯾﺪ‪.‬‬

‫ﺳﻔﺮ ﺑﻪ ﺍﺭﻭﭘﺎ‬

‫ﻓﺮﻭﻍ ﻓﺮﺧﺰﺍﺩ ﻭ ﻫﻤﺴﺮﺵ ﭘﺮﻭﯾﺰ ﺷﺎﭘﻮﺭ ﮐﻪ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻭﯼ ﺟﺪﺍ ﺷﺪ‬

‫ﭘﺲ ﺍﺯ ﺟﺪﺍﯾﯽ ﺍﺯ ﺷﺎﭘﻮﺭ‪ ،‬ﻓﺮﻭﻍ ﻓﺮﺥﺯﺍﺩ‪ ،‬ﺑﺮﺍﯼ ﮔﺮﯾﺰ ﺍﺯ ﻫﯿﺎﻫﻮﯼ ﺭﻭﺯﻣﺮﮔﯽ‪ ،‬ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺑﺴﺘﻪ ﻭ ﯾﮑﻨﻮﺍﺧﺖ‬ ‫ﺭﻭﺍﺑﻂ ﺷﺨﺼﯽ ﻭ ﻣﺤﻔﻠﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻔﺮ ﺭﻓﺖ‪ .‬ﺍﻭ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺳﯿﺮ ﻭ ﺳﻔﺮ‪ ،‬ﮐﻮﺷﯿﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﺁﺷﻨﺎ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﺎ ﺁﻧﮑﻪ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺭﻭﺯﺍﻧﻪﺍﺵ ﺑﻪ ﺳﺨﺘﯽ ﻣﯽﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺌﺎﺗﺮ ﻭ ﺍﭘﺮﺍ‬ ‫ﻭ ﻣﻮﺯﻩ ﻣﯽﺭﻓﺖ‪ .‬ﻭﯼ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺩﻭﺭﻩ ﺯﺑﺎﻥ ﺍﯾﺘﺎﻟﯿﺎﯾﯽ‪ ،‬ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﻭ ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ ﺭﺍ ﺁﻣﻮﺧﺖ‪ .‬ﺳﻔﺮﻫﺎﯼ ﻓﺮﻭﻍ ﺑﻪ ﺍﺭﻭﭘﺎ‪ ،‬ﺁﺷﻨﺎﯾﯽﺍﺵ ﺑﺎ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻫﻨﺮﯼ ﻭ ﺍﺩﺑﯽ ﺍﺭﻭﭘﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺫﻫﻦ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﺎﺯ‬ ‫ﮐﺮﺩ ﻭ ﺯﻣﯿﻨﻪﺍﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﺩﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ﻓﮑﺮﯼ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﻭ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﮐﺮﺩ‪.‬‬

‫ﺁﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﺍﺑﺮﺍﻫﯿﻢ ﮔﻠﺴﺘﺎﻥ ﻭ ﮐﺎﺭﻫﺎﯼ ﺳﯿﻨﻤﺎﯾﯽ ﻓﺮﻭﻍ‬ ‫ﺁﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﺍﺑﺮﺍﻫﯿﻢ ﮔﻠﺴﺘﺎﻥ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﻩ ﻭ ﻓﯿﻠﻤﺴﺎﺯ ﺳﺮﺷﻨﺎﺱ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﻭ ﻫﻤﮑﺎﺭﯼ ﺑﺎ ﺍﻭ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻓﻀﺎﯼ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻭ ﺩﺭﻧﺘﯿﺠﻪ ﺗﺤﻮﻝ ﻓﮑﺮﯼ ﻭ ﺍﺩﺑﯽ ﺩﺭ ﻓﺮﻭﻍ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۳۷‬ﺳﯿﻨﻤﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﻓﺮﻭﻍ ﺭﺍ ﺟﻠﺐ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻭ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﻣﺴﯿﺮ ﺑﺎ ﺍﺑﺮﺍﻫﯿﻢ ﮔﻠﺴﺘﺎﻥ ﺁﺷﻨﺎ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺍﯾﻦ ﺁﺷﻨﺎﯾﯽ ﻣﺴﯿﺮ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﻓﺮﻭﻍ ﺭﺍ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﻭ ﭼﻬﺎﺭ‬ ‫ﺳﺎﻝ ﺑﻌﺪ ﯾﻌﻨﯽ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۴۱‬ﻓﯿﻠﻢ ﺧﺎﻧﻪ ﺳﯿﺎﻩ ﺍﺳﺖ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺁﺳﺎﯾﺸﮕﺎﻩ ﺟﺬﺍﻣﯿﺎﻥ ﺑﺎﺑﺎﺑﺎﻏﯽ ﺗﺒﺮﯾﺰ ﻣﯽﺳﺎﺯﻧﺪ‪ .‬ﻭ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۴۲‬ﺩﺭ ﻧﻤﺎﯾﺸﻨﺎﻣﻪ ﺷﺶ ﺷﺨﺼﯿﺖ ﺩﺭ‬ ‫ﺟﺴﺘﺠﻮﯼ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﻩ ﺑﺎﺯﯼ ﭼﺸﻤﮕﯿﺮﯼ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺯﻣﺴﺘﺎﻥ ﻫﻤﺎﻥ ﺳﺎﻝ ﺧﺒﺮ ﻣﯽﺭﺳﺪ ﮐﻪ ﻓﯿﻠﻢ »ﺧﺎﻧﻪ ﺳﯿﺎﻩ ﺍﺳﺖ« ﺑﺮﻧﺪﻩ ﺟﺎﯾﺰﻩ ﻧﺨﺴﺖ ﺟﺸﻨﻮﺍﺭﻩ ﺍﻭﺑﺮ‬ ‫ﻫﺎﻭﺯﻥ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺑﺎﺯ ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﺳﺎﻝ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺗﻮﻟﺪﯼ ﺩﯾﮕﺮ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺗﯿﺮﺍﮊ ﺑﺎﻻﯼ ﺳﻪ ﻫﺰﺍﺭ ﻧﺴﺨﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﻣﺮﻭﺍﺭﯾﺪ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۴۳‬ﺑﻪ ﺁﻟﻤﺎﻥ‪ ،‬ﺍﯾﺘﺎﻟﯿﺎ ﻭ‬ ‫ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﺳﻔﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺳﺎﻝ ﺑﻌﺪ ﺩﺭ ﺩﻭﻣﯿﻦ ﺟﺸﻨﻮﺍﺭﻩ ﺳﯿﻨﻤﺎﯼ ﻣﻮﻟﻒ ﺩﺭ ﭘﺰﺍﺭﻭ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﻬﯿﻪ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺳﻮﺋﺪﯼ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﭼﻨﺪ ﻓﯿﻠﻢ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻭ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎﺩ‬ ‫ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ ﻭ ﻧﺎﺷﺮﺍﻥ ﺍﺭﻭﭘﺎﯾﯽ ﻣﺸﺘﺎﻕ ﻧﺸﺮ ﺁﺛﺎﺭﺵ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﺩﻭﺭﻩ‪ ،‬ﻭﯼ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺗﻮﻟﺪﯼ ﺩﯾﮕﺮ ﺭﺍ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺍﺷﻌﺎﺭ ﻭﯼ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﮐﺘﺎﺏ ﺗﺤﺴﯿﻦ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩﺍﯼ‬ ‫ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻧﮕﯿﺨﺖ؛ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺍﯾﻤﺎﻥ ﺑﯿﺎﻭﺭﯾﻢ ﺑﻪ ﺁﻏﺎﺯ ﻓﺼﻞ ﺳﺮﺩ ﺭﺍ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻧﻤﻮﺩ‪.‬‬

‫ﭘﺎﯾﺎﻥ ﺯﻧﺪﮔﯽ‬ ‫ﺁﺧﺮﯾﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺷﻌﺮﯼ ﮐﻪ ﻓﺮﻭﻍ ﻓﺮﺧﺰﺍﺩ‪ ،‬ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﭼﺎﭖ ﺭﺳﺎﻧﺪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺗﻮﻟﺪﯼ ﺩﯾﮕﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﯾﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺷﺎﻣﻞ ‪ ۳۱‬ﻗﻄﻌﻪ ﺷﻌﺮ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﯿﻦ ﺳﺎﻝﻫﺎﯼ‬ ‫‪ ۱۳۳۸‬ﺗﺎ ‪ ۱۳۴۲‬ﺳﺮﻭﺩﻩ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻗﻮﻟﯽ ﺩﯾﮕﺮ ﺁﺧﺮﯾﻦ ﺍﺛﺮ ﺍﻭ »ﺍﯾﻤﺎﻥ ﺑﯿﺎﻭﺭﯾﻢ ﺑﻪ ﺁﻏﺎﺯ ﻓﺼﻞ ﺳﺮﺩ« ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣﺮﮒ ﺍﻭ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺑﯿﻦ ﺳﺎﻟﻬﺎﯼ ‪۴۳-۱۳۴۲‬‬ ‫ﻓﺮﻭﻍ ﯾﮑﺒﺎﺭ ﺩﺳﺖ ﺑﻪ ﺧﻮﺩﮐﺸﯽ ﺯﺩ ﮐﻪ ﯾﮏ ﺟﻌﺒﻪ ﻗﺮﺹ ﮔﺎﺭﺩﻧﺎﻝ ﺭﺍ ﺧﻮﺭﺩ ﻭﻟﯽ ﮐﻠﻔﺘﺶ ﺩﺭ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﻏﺮﻭﺏ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪ ﻭ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻥ ﺍﻟﺒﺮﺯ ﺑﺮﺩ‪ [4].‬ﻓﺮﻭﻍ ﻓﺮﺧﺰﺍﺩ‬ ‫ﺩﺭ ﺭﻭﺯ ‪ ۲۴‬ﺑﻬﻤﻦ‪ ۱۳۴۵ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺭﺍﻧﻨﺪﮔﯽ ﺑﺎ ﺍﺗﻮﻣﻮﺑﯿﻞ ﺟﯿﭗ ﺷﺨﺼﯽﺍﺵ‪ ،‬ﺑﺮ ﺍﺛﺮ ﺗﺼﺎﺩﻑ ﺩﺭ ﺟﺎﺩﻩ ﺩﺭﻭﺱ‪-‬ﻗﻠﻬﮏ ﺩﺭ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺟﺎﻥ ﺑﺎﺧﺖ‪ .‬ﺟﺴﺪ ﺍﻭ‪ ،‬ﺭﻭﺯ ﭼﻬﺎﺭﺷﻨﺒﻪ ‪۲۶‬‬ ‫ﺑﻬﻤﻦ ﺑﺎ ﺣﻀﻮﺭ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎﻥ ﻭ ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻧﺶ ﺩﺭ ﮔﻮﺭﺳﺘﺎﻥ ﻇﻬﯿﺮﺍﻟﺪﻭﻟﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﮎ ﺳﭙﺮﺩﻩ ﺷﺪ‪ .‬ﺁﺭﺯﻭﯼ ﻓﺮﻭﻍ ﺍﺭ ﺯﺑﺎﻥ ﺧﻮﺩﺵ‪» :‬ﺁﺭﺯﻭﯼ ﻣﻦ ﺁﺯﺍﺩﯼ ﺯﻧﺎﻥ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻭ ﺗﺴﺎﻭﯼ‬ ‫ﺣﻘﻮﻕ ﺁﻥﻫﺎ ﺑﺎ ﻣﺮﺩﺍﻥ ﺍﺳﺖ« »ﻣﻦ ﺑﻪ ﺭﻧﺞﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺧﻮﺍﻫﺮﺍﻧﻢ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﻣﻤﻠﮑﺖ ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﺑﯽ ﻋﺪﺍﻟﺘﯽ ﻣﺮﺩﺍﻥ ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬ﮐﺎﻣﻼ ﻭﺍﻗﻒ ﻫﺴﺘﻢ ﻭ ﻧﯿﻤﯽ ﺍﺯ ﻫﻨﺮﻡ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﺠﺴﻢ‬ ‫ﺩﺭﺩﻫﺎ ﻭ ﺁﻻﻡ ﺁﻥﻫﺎ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﻣﯽﺑﺮﻡ‪.‬ﺁﺭﺯﻭﯼ ﻣﻦ ﺍﯾﺠﺎﺩ ﯾﮏ ﻣﺤﯿﻂ ﻣﺴﺎﻋﺪ ﺑﺮﺍﯼ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎﯼ ﻋﻠﻤﯽ ﻫﻨﺮﯼ ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺯﻧﺎﻥ ﺍﺳﺖ ‪«.‬‬

‫ﻓﺮﻭﻍ ﻓﺮﺧﺰﺍﺩ‬

‫‪57‬‬

‫ﺁﺭﺍﻣﮕﺎﻩ ﻓﺮﻭﻍ‬

‫ﺁﺭﺍﻣﮕﺎﻩ ﻓﺮﻭﻍ‬

‫ﺁﺭﺍﻣﮕﺎﻩ ﻓﺮﻭﻍ‬

‫ﺁﺛﺎﺭ‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫‪ - ۱۳۳۱‬ﺍﺳﯿﺮ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ‪ ۴۴‬ﺷﻌﺮ‬ ‫‪ - ۱۳۳۵‬ﺩﯾﻮﺍﺭ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ‪ 25‬ﻗﻄﻌﻪ ﺷﻌﺮ‬ ‫‪ - ۱۳۳۶‬ﻋﺼﯿﺎﻥ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ‪ ۱۷‬ﺷﻌﺮ‬ ‫‪ - ۱۳۴۱‬ﺗﻮﻟﺪﯼ ﺩﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ‪ ۳۵‬ﺷﻌﺮ‬ ‫‪ - ۱۳۴۲‬ﺍﯾﻤﺎﻥ ﺑﯿﺎﻭﺭﯾﻢ ﺑﻪ ﺁﻏﺎﺯ ﻓﺼﻞ ﺳﺮﺩ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ‪ ۷‬ﺷﻌﺮ‬

‫ﻓﺮﻭﻍ ﺩﺭ ﺁﺛﺎﺭ ﺩﯾﮕﺮﺍﻥ‬ ‫ﻧﺎﺻﺮ ﺻﻔﺎﺭﯾﺎﻥ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۸۱‬ﺳﻪ ﻓﯿﻠﻢ ﻣﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎ ﻧﺎﻡﻫﺎﯼ ﺟﺎﻡ ﺟﺎﻥ‪ ،‬ﺍﻭﺝ ﻣﻮﺝ ﻭ ﺳﺮﺩ ﺳﺒﺰ]‪ [5‬ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻓﺮﻭﻍ ﺳﺎﺧﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺑﺎ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺯﯾﺎﺩﯼ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﮐﺎﻭﻩ‬ ‫ﮔﻠﺴﺘﺎﻥ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺍﺑﺮﺍﻫﯿﻢ ﮔﻠﺴﺘﺎﻥ‪ ،‬ﺑﻬﺮﺍﻡ ﺑﯿﻀﺎﯾﯽ ﮐﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻥ ﺳﯿﻨﻤﺎ‪ ،‬ﻓﺮﯾﺪﻭﻥ ﻣﺸﯿﺮﯼ ﺷﺎﻋﺮ‪ ،‬ﻣﺎﺩﺭ ﻭ ﺧﻮﺍﻫﺮ ﻓﺮﻭﻍ ﻓﺮﺧﺰﺍﺩ ﻭ ﮐﺴﺎﻥ ﺩﯾﮕﺮﯼ ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ‬ ‫ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﻓﯿﻠﻢ ﻋﮑﺲﻫﺎﯼ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﺴﯿﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﻓﺮﻭﻍ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫]‪[6‬‬

‫ﻣﻬﺘﺎﺏ ﻣﺮﺍﻝ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﻩ ﺗﺮﮎ ﺩﺭ ﺁﻟﺒﻮﻡ ﺳﺎﻝ ‪ ۲۰۱۱‬ﺧﻮﺩ ﺗﺮﺍﻧﻪ ﺍﯼ ﺑﺎ ﻧﺎﻡ ‪) Kayıp‬ﮔﻤﺸﺪﻩ( ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﺷﻌﺮ ﮔﻤﺸﺪﻩ ﻓﺮﻭﻍ ﺍﺟﺮﺍ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺍﺷﻌﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﻓﺮﻭﻍ‬ ‫ﮐﺴﯽ ﺑﻪ ﻓﮑﺮ ﮔﻞ ﻫﺎ ﻧﯿﺴﺖ‬ ‫ﮐﺴﯽ ﺑﻪ ﻓﮑﺮ ﻣﺎﻫﯽ ﻫﺎ ﻧﯿﺴﺖ‬ ‫ﮐﺴﯽ ﻧﻤﯽ ﺧﻮﺍﻫﺪ‬ ‫ﺑﺎﻭﺭﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﻏﭽﻪ ﺩﺍﺭﺩ ﻣﯽ ﻣﯿﺮﺩ‬ ‫‪...‬‬ ‫ﻓﮑﺮ ﻣﯿﮑﻨﻢ ﮐﻪ ﺑﺎﻏﭽﻪ ﺭﺍ ﻣﯿﺸﻮﺩ ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻥ ﺑﺮﺩ‬ ‫ﻣﻦ ﻓﮑﺮ ﻣﯿﮑﻨﻢ ‪...‬‬ ‫ﻣﻦ ﻓﮑﺮ ﻣﯿﮑﻨﻢ ‪...‬‬ ‫ﻣﻦ ﻓﮑﺮ ﻣﯿﮑﻨﻢ ‪...‬‬ ‫ﻭ ﻗﻠﺐ ﺑﺎﻏﭽﻪ ﺩﺭ ﺯﯾﺮ ﺁﻓﺘﺎﺏ ﻭﺭﻡ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‬ ‫ﻭ ﺫﻫﻦ ﺑﺎﻏﭽﻪ ﺩﺍﺭﺩ ﺁﺭﺍﻡ ﺁﺭﺍﻡ‬ ‫ﺍﺯ ﺧﺎﻃﺮﺍﺕ ﺳﺒﺰ ﺗﻬﯽ ﻣﯿﺸﻮﺩ‬

58

‫ﻓﺮﻭﻍ ﻓﺮﺧﺰﺍﺩ‬

‫ﭘﺎﻧﻮﯾﺲ‬ ۵۹۹ ‫ﻓﺮﺥﺯﺍﺩ‬ .۲۰۰۸ ‫ ﻓﻮﺭﯾﻪ‬۲۴ ‫ ﺑﺎﺯﺑﯿﻨﯽﺷﺪﻩ ﺩﺭ‬.(‫ ﻻﺩﻥ ﭘﺎﺭﺳﯽ )ﺑﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺯ ﺑﯽ ﺑﯽ ﻓﺎﺭﺳﯽ‬.(http://www.perslit.com/forughbipayan.bbc.htm) «‫»ﻓﺮﻭﻍ ﺑﯽ ﭘﺎﯾﺎﻥ‬ (http://www.avayeazad.com/foroogh_letters/list.htm) ‫ﻧﺎﻣﻪﻫﺎﯼ ﻓﺮﻭﻍ ﻓﺮﺧﺰﺍﺩ ﺑﻪ ﻫﻤﺴﺮﺵ ﭘﺮﻭﯾﺰ ﺷﺎﭘﻮﺭ‬ .۲۰۱۱ ‫ ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ‬۱۲ ،‫ ﺭﺍﺳﺘﯿﻦ‬.‫ﺩﯾﻮﺍﻥ ﮐﺎﻣﻞ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﻓﺮﻭﻍ ﻓﺮﺧﺰﺍﺩ‬ (http://www.saffarian.ws/saffarian/seganeh-Frogh.htm) ‫ﺻﻔﺤﻪ ﺍﺻﻠﯽ ﻓﯿﻠﻢ‬

[1] [2] [3] [4] [5]

(http://www.euroalem.net/2011/06/2011-yazina-damgasini-vuracak-sarkilar.html) yazına damgasını vuracak şarkılar | şarkılar şarkıları dinle 2011

[6]

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺩﯾﮕﺮ‬ .ISBN 964-341-116-8 .۱۳۸۱ ،‫ ﻧﺸﺮ ﻗﻄﺮﻩ‬:‫ ﺗﻬﺮﺍﻥ‬.(‫ ﮐﺎﺭﻧﻤﺎﯼ ﺯﻧﺎﻥ ﮐﺎﺭﺍﯼ ﺍﯾﺮﺍﻥ )ﺍﺯ ﺩﯾﺮﻭﺯ ﺗﺎ ﺍﻣﺮﻭﺯ‬.‫ ﭘﻮﺭﺍﻥ‬،‫• ﻓﺮﺥﺯﺍﺩ‬ (http://www.iranchamber.com/literature/ffarrokhzad/forough_farrokhzad.php) ‫• ﺯﻧﺪﮔﯽﻧﺎﻣﻪ ﻓﺮﻭﻍ‬ «‫(« ﻣﺠﻠﻪ »ﺷﻌﺮ ﺩﺭ ﻫﻨﺮ ﻧﻮﯾﺴﺶ‬http://www.farrokhzad.poetrymag.info) ‫• ﻭﯾﮋﻩﻧﺎﻣﻪ » ﻓﺮﻭﻍ ﻓﺮﺧﺰﺍﺩ‬ (http://www.bbc.co.uk/persian/arts/story/2008/07/080706_an-as-foroogh.shtml) ‫• ﺑﺮﺭﺳﯽ ﺁﺛﺎﺭ ﻓﺮﻭﻍ ﻓﺮﺧﺰﺍﺩ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﻣﻨﭽﺴﺘﺮ‬

‫ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﯿﺮﻭﻥ‬ (http://moraffah.blogfa.com/cat-55.aspx) ‫• ﺍﺷﻌﺎﺭ ﻓﺮﻭﻍ ﻓﺮﺧﺰﺍﺩ‬ (id=2&http://www.shereno.com/show.php?op=showalbum) ‫ ﺩﻓﺘﺮ ﺷﻌﺮ‬۵ ‫• ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﻓﺮﻭﻍ ﻓﺮﺧﺰﺍﺩ ﺷﺎﻣﻞ‬ (http://www.forughfarrokhzad.org) ‫• ﻭﺑﮕﺎﻩ ﻓﺮﻭﻍ ﻓﺮﺧﺰﺍﺩ‬ (http://www.foroogh.de) ‫• ﭘﺎﯾﮕﺎﻩ ﻓﺮﻭﻍ ﻓﺮﺧﺰﺍﺩ‬ (http://www.youtube.com/watch?v=bG08p2zUGA0) ‫ ﺳﺎﺧﺘﻪٔ ﻓﺮﻭﻍ ﻓﺮﺧﺰﺍﺩ ﺩﺭ ﯾﻮﺗﯿﻮﺏ‬،‫ ﺧﺎﻧﻪ ﺳﯿﺎﻩ ﺍﺳﺖ‬،‫• ﺗﻤﺎﺷﺎﯼ ﻓﯿﻠﻢ‬ (http://wiki.asheghoone.com/?cat=3) ‫ ﺍﺯ ﻓﺮﻭﻍ ﻓﺮﺥ ﺯﺍﺩ‬...‫ ﺟﻤﻼﺕ ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪ ﻭ‬،‫ ﺍﺷﻌﺎﺭ‬،‫ ﺗﺼﺎﻭﯾﺮ‬،‫• ﺯﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﻪ‬

‫ﺳﻬﺮﺍﺏ ﺳﭙﻬﺮﯼ‬

‫‪59‬‬

‫ﺳﻬﺮﺍﺏ ﺳﭙﻬﺮﯼ‬ ‫ﺳﻬﺮﺍﺏ ﺳﭙﻬﺮﯼ‬

‫ﺯﻣﯿﻨﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ‬

‫ﺷﺎﻋﺮ ﻭ ﻧﻘﺎﺵ‬

‫ﺗﻮﻟﺪ‬

‫‪ ۱۵‬ﻣﻬﺮ‪ ۷ / ۱۳۰۷ ،‬ﺍﮐﺘﺒﺮ‪۱۹۲۸ ،‬‬ ‫ﮐﺎﺷﺎﻥ‪ ،‬ﺍﯾﺮﺍﻥ‬

‫ﻣﺮﮒ‬

‫‪ ۱‬ﺍﺭﺩﯾﺒﻬﺸﺖ‪ 'unknown operator: u'\u06f1) ۱۳۵۹ ،‬ﺳﺎﻝ( ‪ ۲۱ /‬ﺁﻭﺭﯾﻞ‪،‬‬ ‫‪۱۹۸۰‬‬ ‫ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺍﯾﺮﺍﻥ‬

‫ﻣﺤﻞ ﺯﻧﺪﮔﯽ‬

‫ﮐﺎﺷﺎﻥ‪ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‬

‫ﻣﺪﻓﻦ‬

‫ﺍﻣﺎﻣﺰﺍﺩﻩ ﺳﻠﻄﺎﻥﻋﻠﯽﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ‪ ،‬ﻣﺸﻬﺪ ﺍﺭﺩﻫﺎﻝ‬

‫ﭘﯿﺸﻪ‬

‫ﻣﺪﺭّﺱ ﻫﻨﺮﺳﺘﺎﻥ ﻫﻨﺮﻫﺎﯼ ﺯﯾﺒﺎ‬

‫ﺍﻣﻀﺎ‬

‫ﺳﻬﺮﺍﺏ ﺳﭙﻬﺮﯼ ) ‪ ۱۵‬ﻣﻬﺮ ‪ ۱۳۰۷‬ﺩﺭ ﮐﺎﺷﺎﻥ ‪ ۱ -‬ﺍﺭﺩﯾﺒﻬﺸﺖ ‪ ۱۳۵۹‬ﺩﺭ ﺗﻬﺮﺍﻥ( ﺷﺎﻋﺮ ﻭ ﻧﻘﺎﺵ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﻭ ﺍﺯ ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺷﻌﺮﻫﺎﯾﺶ‬ ‫ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻥﻫﺎﯼ ﺑﺴﯿﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺍﻧﮕﻠﯿﺴﯽ‪ ،‬ﻓﺮﺍﻧﺴﻮﯼ‪ ،‬ﺍﺳﭙﺎﻧﯿﺎﯾﯽ ﻭ ﺍﯾﺘﺎﻟﯿﺎﯾﯽ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﯼ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﺑﺘﻼ ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎﺭﯼ ﺳﺮﻃﺎﻥ ﺧﻮﻥ ﺩﺭ ﺑﯿﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻥ ﭘﺎﺭﺱ ﺗﻬﺮﺍﻥ‬ ‫]‪[1‬‬ ‫ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ‪.‬‬

‫ﺯﻧﺪﮔﯽ‬ ‫ﺳﻬﺮﺍﺏ ﺳﭙﻬﺮﯼ ﺩﺭ ‪ ۱۴‬ﻣﻬﺮ ‪ ۱۳۰۷‬ﺩﺭ ﮐﺎﺷﺎﻥ ﺑﻪ ﺩﻧﯿﺎ ﺁﻣﺪﻩ ﮐﻪ ﺑﻄﻮﺭ ﺭﺳﻤﯽ ﺯﺍﺩﺭﻭﺯﺵ ﺭﺍ ‪ ۱۵‬ﻣﻬﺮﻣﺎﻩ ﺛﺒﺖ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﻧﺪ‪ [2].‬ﭘﺪﺭﺑﺰﺭﮔﺶ ﻣﻴﺮﺯﺍ ﻧﺼﺮﺍﻟﻠﻪ ﺧﺎﻥ ﺳﭙﻬﺮﯼ‬ ‫]‪[3‬‬ ‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺭﯾﻴﺲ ﺗﻠﮕﺮﺍﻑﺧﺎﻧﻪ ﻛﺎﺷﺎﻥ‪ ،‬ﭘﺪﺭﺵ »ﺍﺳﺪﻟﻠﻪ« ﻭ ﻣﺎﺩﺭﺵ »ﻣﺎﻩ ﺟﺒﯿﻦ« ﻧﺎﻡ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻭﺍﻟﺪﯾﻨﺶ ﺍﻫﻞ ﻫﻨﺮ ﻭ ﺷﻌﺮ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺩﻭﺭﻩٔ ﺍﺑﺘﺪﺍﯾﯽ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﺑﺴﺘﺎﻥ ﺧﯿﺎﻡ ﮐﺎﺷﺎﻥ )ﺷﻬﯿﺪ ﻣﺪﺭّﺱ ﻓﻌﻠﯽ( )‪ (۱۳۱۹‬ﻭ ﻣﺘﻮﺳّﻄﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﺑﯿﺮﺳﺘﺎﻥ ﭘﻬﻠﻮﯼ ﮐﺎﺷﺎﻥ ﺧﺮﺩﺍﺩ ‪ ۱۳۲۲‬ﮔﺬﺭﺍﻧﺪ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻓﺎﺭﻍﺍﻟﺘﺤﺼﯿﻠﯽ‬ ‫ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩٔ ﺩﻭﺳﺎﻟﻪٔ ﺩﺍﻧﺶﺳﺮﺍﯼ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ ﭘﺴﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﺍﺳﺘﺨﺪﺍﻡ ﺍﺩﺍﺭﻩٔ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﮐﺎﺷﺎﻥ ﺩﺭﺁﻣﺪ‪ [4].‬ﺩﺭ ﺷﻬﺮﯾﻮﺭ ‪ ۱۳۲۷‬ﺩﺭ ﺍﻣﺘﺤﺎﻧﺎﺕ ﺷﺸﻢ ﺍﺩﺑﯽ ﺷﺮﮐﺖ ﻧﻤﻮﺩ ﻭ ﺩﯾﭙﻠﻢ ﺩﻭﺭﻩ‬ ‫ﺩﺑﯿﺮﺳﺘﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭﯾﺎﻓﺖ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺁﻣﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮑﺪﻩ ﻫﻨﺮﻫﺎﯼ ﺯﯾﺒﺎﯼ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﺗﺤﺼﯿﻞ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻭ ﻫﻢ ﺯﻣﺎﻥ ﺑﻪ ﺍﺳﺘﺨﺪﺍﻡ ﺷﺮﮐﺖ ﻧﻔﺖ ﺩﺭ‬ ‫ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﮐﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ‪ ۸‬ﻣﺎﻩ ﺍﺳﺘﻌﻔﺎ ﺩﺍﺩ‪ .‬ﺳﭙﻬﺮﯼ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۳۰‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪٔ ﺷﻌﺮ ﻧﯿﻤﺎﯾﯽ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﻣﺮﮒ ﺭﻧﮓ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۳۲‬ﺍﺯ‬ ‫ﺩﺍﻧﺸﮑﺪﻩ ﻫﻨﺮﻫﺎﯼ ﺯﯾﺒﺎ ﻓﺎﺭﻍ ﺍﻟﺘﺤﺼﯿﻞ ﺷﺪ ﻭ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺭﺟﻪ ﺍﻭﻝ ﻋﻠﻤﯽ ﺭﺍ ﺩﺭﯾﺎﻓﺖ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﻫﻤﯿﻦ ﺳﺎﻝ ﺩﺭ ﭼﻨﺪ ﻧﻤﺎﯾﺸﮕﺎﻩ ﻧﻘﺎﺷﯽ ﺩﺭ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺷﺮﮐﺖ ﻧﻤﻮﺩ ﻭ ﻧﯿﺰ ﺩﻭﻣﯿﻦ‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪٔ ﺷﻌﺮ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮﺍﺏﻫﺎ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺁﺫﺭ ‪ ۱۳۳۳‬ﺩﺭ ﺍﺩﺍﺭﻩٔ ﮐﻞ ﻫﻨﺮﻫﺎﯼ ﺯﯾﺒﺎ )ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻭ ﻫﻨﺮ( ﺩﺭ ﻗﺴﻤﺖ ﻣﻮﺯﻩﻫﺎ ﺷﺮﻭﻉ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺩﺭ‬ ‫]‪[5‬‬ ‫ﻫﻨﺮﺳﺘﺎﻥﻫﺎﯼ ﻫﻨﺮﻫﺎﯼ ﺯﯾﺒﺎ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﺗﺪﺭﯾﺲ ﻣﯽﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‪.‬‬ ‫ﻭﯼ ﺑﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺸﺮﻕ ﺯﻣﯿﻦ ﻋﻼﻗﻪ ﺧﺎﺻﯽ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﺳﻔﺮﻫﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﻫﻨﺪﻭﺳﺘﺎﻥ‪ ،‬ﭘﺎﮐﺴﺘﺎﻥ‪ ،‬ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ‪ ،‬ﮊﺍﭘﻦ ﻭ ﭼﯿﻦ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﻣﺪﺗﯽ ﺩﺭ ﮊﺍﭘﻦ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﮐﺮﺩ ﻭ ﻫﻨﺮ »ﺣﮑﺎﮐﯽ‬ ‫]‪[6‬‬ ‫ﺭﻭ ﭼﻮﺏ« ﺭﺍ ﺩﺭ ﺁﻧﺠﺎ ﻓﺮﺍﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﻪ ﺷﻌﺮ ﮐﻬﻦ ﺳﺎﯾﺮ ﺯﺑﺎﻧﻬﺎ ﻧﯿﺰ ﻋﻼﻗﻪ ﺩﺍﺷﺖ ﺍﺯ ﺍﯾﻨﺮﻭ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻫﺎﯾﯽ ﺍﺯ ﺷﻌﺮﻫﺎﯼ ﮐﻬﻦ ﭼﯿﻨﯽ ﻭ ﮊﺍﭘﻨﯽ ﺭﺍ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺳﻬﺮﺍﺏ ﺳﭙﻬﺮﯼ‬ ‫ﺩﺭ ﻣﺮﺩﺍﺩ ‪ ۱۳۳۶‬ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺯﻣﯿﻨﯽ ﺑﻪ ﮐﺸﻮﺭﻫﺎﯼ ﺍﺭﻭﭘﺎﯾﯽ ﺳﻔﺮ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﭘﺎﺭﯾﺲ ﻭ ﻟﻨﺪﻥ ﺭﻓﺖ‪ .‬ﺿﻤﻨﺎ ﺩﺭ ﻣﺪﺭﺳﻪٔ ﻫﻨﺮﻫﺎﯼ ﺯﯾﺒﺎﯼ ﭘﺎﺭﯾﺲ ﺩﺭ ﺭﺷﺘﻪٔ ﻟﯿﺘﻮﮔﺮﺍﻓﯽ ﻧﺎﻡ ﻧﻮﯾﺴﯽ‬ ‫ﮐﺮﺩ‪ .‬ﻭﯼ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﮐﺎﺭﻫﺎﯼ ﻫﻨﺮﯼ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻧﻤﺎﯾﺸﮕﺎﻩﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻌﺮﺽ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﮔﺬﺍﺷﺖ‪ .‬ﺣﻀﻮﺭ ﺩﺭ ﻧﻤﺎﯾﺸﮕﺎﻩﻫﺎﯼ ﻧﻘﺎﺷﯽ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺗﺎ ﭘﺎﯾﺎﻥ ﻋﻤﺮ ﻭﯼ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﻬﺮﺍﺏ ﺳﭙﻬﺮﯼ ﻣﺪﺗﯽ ﺩﺭ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﮐﻞ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼ ﺑﺎ ﺳﻤﺖ ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺳﻤﻌﯽ ﻭ ﺑﺼﺮﯼ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۳۷‬ﻣﺸﻐﻮﻝ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﺷﺪ‪ .‬ﺍﺯ ﻣﻬﺮ ‪ ۱۳۴۰‬ﻧﯿﺰ‬ ‫ﺷﺮﻭﻉ ﺑﻪ ﺗﺪﺭﯾﺲ ﺩﺭ ﻫﻨﺮﮐﺪﻩٔ ﻫﻨﺮﻫﺎﯼ ﺗﺰﺋﯿﻨﯽ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﻧﻤﻮﺩ‪ .‬ﭘﺪﺭ ﻭﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎﺭﯼ ﻓﻠﺞ ﻧﯿﺰ ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۴۰‬ﻓﻮﺕ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﺳﻔﻨﺪ ﻫﻤﯿﻦ ﺳﺎﻝ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ‬ ‫ﺍﺯ ﮐﻠﯿﻪٔ ﻣﺸﺎﻏﻞ ﺩﻭﻟﺘﯽ ﺑﻪ ﮐﻠﯽ ﮐﻨﺎﺭﻩﮔﯿﺮﯼ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﺳﻬﺮﺍﺏ ﺑﺎ ﺣﻀﻮﺭ ﻓﻌﺎﻝ ﺗﺮ ﺩﺭ ﺯﻣﯿﻨﻪ ﺷﻌﺮ ﻭ ﻧﻘﺎﺷﯽ ﺁﺛﺎﺭ ﺑﯿﺸﺘﺮﯼ ﺁﻓﺮﯾﺪ ﻭ ﺭﺍﻩ ﺧﻮﯾﺶ ﺭﺍ ﭘﯿﺪﺍ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﻭﯼ‬ ‫ﺑﺎ ﺳﻔﺮ ﺑﻪ ﮐﺸﻮﺭﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺿﻤﻦ ﺁﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻭ ﻫﻨﺮﺷﺎﻥ ﻧﻤﺎﯾﺸﮕﺎﻩ ﻫﺎﯼ ﺑﯿﺸﺘﺮﯼ ﺭﺍ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭ ﻧﻤﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﺳﻬﺮﺍﺏ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪﯼ ﺟﺴﺘﺠﻮﮔﺮ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ‪ ،‬ﮐﻤﺎﻝ ﻃﻠﺐ‪ ،‬ﻓﺮﻭﺗﻦ ﻭ ﺧﺠﻮﻝ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺩﯾﺪﮔﺎﻩ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻣﺪﺍﺭﺍﻧﻪ ﺍﺵ ﺑﺴﯿﺎﺭ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩ ﻭ ﻓﺮﺍﮔﯿﺮ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﺯ ﺍﯾﻨﺮﻭ ﺁﺛﺎﺭ ﻭﯼ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺑﺎ ﻧﻘﺪ ﻭ‬ ‫ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﻮﺩﻩ ﮐﻪ ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﮐﺘﺎﺑﻬﺎ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪» :‬ﺗﺎ ﺍﻧﺘﻬﺎ ﺣﻀﻮﺭ« ‪» ،‬ﺳﻬﺮﺍﺏ ﻣﺮﻍ ﻣﻬﺎﺟﺮ« ﻭ »ﻫﻨﻮﺯ ﺩﺭ ﺳﻔﺮﻡ« ‪» ،‬ﺑﯿﺪﻝ‪ ،‬ﺳﭙﻬﺮﯼ ﻭ ﺳﺒﮏ ﻫﻨﺪﯼ« ‪،‬‬ ‫»ﺗﻔﺴﯿﺮ ﺣﺠﻢ ﺳﺒﺰ« ‪» ،‬ﺣﺎﻓﻆ ﭘﺪﺭ‪ ،‬ﺳﻬﺮﺍﺏ ﺳﭙﻬﺮﯼ ﭘﺴﺮ‪ ،‬ﺣﺎﻓﻈﺎﻥ ﮐﻨﮕﺮﻩ« ﻭ ﻧﮕﺎﻫﯽ ﺑﻪ »ﺳﻬﺮﺍﺏ ﺳﭙﻬﺮﯼ«‪.‬‬

‫ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ‬ ‫ﻣﺎﺩﺭ ﺳﻬﺮﺍﺏ‪ ،‬ﻣﺎﻩﺟﺒﻴﻦ‪ ،‬ﮐﻪ ﺍﻫﻞ ﺷﻌﺮ ﻭ ﺍﺩﺏ ﻫﻢ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﺧﺮﺩﺍﺩ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۷۳‬ﺩﺭﻣﯽﮔﺬﺭﺩ‪ .‬ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ ﺳﭙﻬﺮﯼ‪ ،‬ﺑﺮﺍﺩﺭ ﺍﺭﺷﺪ ﺳﻬﺮﺍﺏ ﻭ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮﺍﺩﺭ ﻭﯼ ﮐﻪ ﻫﻢﺑﺎﺯﯼ ﺩﻭﺭﺍﻥ‬ ‫ﮐﻮﺩﮐﯽ ﺳﻬﺮﺍﺏ ﺑﻮﺩ ﻧﯿﺰ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۶۹‬ﺩﺭﻣﯽﮔﺬﺭﺩ‪) .‬ﻓﺮﺥ ﺳﭙﻬﺮﯼ‪ ،‬ﭘﺴﺮ ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ‪ ،‬ﺍﺧﯿﺮﺍً ﺍﺯ ﻭﯼ ﺧﺎﻃﺮﺍﺗﯽ ﺭﺍ ﺁﻣﺎﺩﻩ ﮐﺮﺩﻩ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻭﯾﺮﺍﯾﺶ ﯾﻮﻧﺲ ﻟﻄﻔﯽ ﺩﺭ ﺍﯾﻨﺘﺮﻧﺖ‬ ‫ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ(‪ [7] .‬ﺧﻮﺍﻫﺮﺍﻥ ﺳﻬﺮﺍﺏ ﻫﻤﺎﻳﻮﻥﺩﺧﺖ ﺳﭙﻬﺮﯼ‪ ،‬ﭘﺮﯼﺩﺧﺖ ﺳﭙﻬﺮﯼ ﻭ ﭘﺮﻭﺍﻧﻪ ﺳﭙﻬﺮﯼ ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺗﻌﺪﺍﺩﯼ ﺍﺯ ﺗﺼﺎﻭﯾﺮ ﺷﺎﻋﺮ ﻭ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩۂ ﻭﯼ ﺑﻪ ﺭﻭﯼ‬ ‫]‪[8‬‬ ‫ﺍﯾﻨﺘﺮﻧﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﯾﺎﻓﺘﻦ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻌﺮ‬ ‫ﻭﯼ ﺩﺭ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺑﻪ ﺳﺒﮏ ﻧﯿﻤﺎﯾﯽ ﺷﻌﺮ ﻣﯽ ﺳﺮﻭﺩ ﻭﻟﯽ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺭﻭﯾﻪ ﺧﻮﺩﺵ ﺭﺍ ﺑﺎﺯ ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺷﯿﻮﻩ ﺟﺪﯾﺪ ﺳﻬﺮﺍﺏ ﺳﭙﻬﺮﯼ ﺑﺮ ﺩﯾﺪﮔﺎﻩ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻣﺪﺍﺭﺍﻧﻪ ﻭ ﺁﻣﻮﺧﺘﻪ ﻫﺎﯾﯽ‬ ‫ﮐﻪ ﺍﺯ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺫﻥ ﻓﺮﺍ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﺑﻪ ﺷﯿﻮﻩ ﺟﺪﯾﺪﯼ ﺩﺳﺖ ﯾﺎﻓﺖ ﮐﻪ »ﺣﺠﻢ ﺳﺒﺰ« ﺷﯿﻮﻩ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﯾﺎﻓﺘﻪ ﺳﺒﮑﺶ ﻣﺤﺴﻮﺏ ﻣﯽ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﻭﯼ ﻋﺎﺩﺕ ﺩﺍﺷﺖ ﮐﻪ ﺩﻭﺭ ﺍﺯ ﺟﺎﻣﻌﻪ‬ ‫]‪[9‬‬ ‫ﺁﺛﺎﺭ ﻫﻨﺮﯼ ﺍﺵ ﺭﺍ ﺧﻠﻖ ﮐﻨﺪ ﻭ ﺑﺮﺍﯼ ﺭﺳﯿﺪﻥ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ ﻫﺎﯾﺶ »ﻗﺮﯾﻪ ﭼﻨﺎﺭ« ﻭ ﮐﻮﯾﺮﻫﺎﯼ ﮐﺎﺷﺎﻥ ﺭﺍ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﺷﻌﺮ ﻭﯼ ﺻﻤﯿﻤﯽ‪ ،‬ﺳﺮﺷﺎﺭ ﺍﺯ ﺗﺼﻮﯾﺮﻫﺎﯼ ﺑﮑﺮ ﻭ ﺗﺎﺯﻩ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎ ﺯﺑﺎﻧﯽ ﻧﺮﻡ‪ ،‬ﻟﻄﯿﻒ‪ ،‬ﭘﺎﮐﯿﺰﻩ ﻭ ﻣﻨﺴﺠﻢ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺳﺎﺯﯼ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ [10].‬ﺍﺯ ﻣﻌﺮﻭﻓﺘﺮﯾﻦ ﺷﻌﺮﻫﺎﯼ ﻭﯼ‬ ‫ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ‪ :‬ﻧﺸﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺻﺪﺍﯼ ﭘﺎﯼ ﺁﺏ ﻭ ﻣﺴﺎﻓﺮ ﺭﺍ ﻧﺎﻡ ﺑﺮﺩ ﮐﻪ ﺷﻌﺮ ﺻﺪﺍﯼ ﭘﺎﯼ ﺁﺏ ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﺑﻠﻨﺪﺗﺮﯾﻦ ﺷﻌﺮﻫﺎﯼ ﻧﻮ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﮐﺮﯾﻢ ﺍﻣﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ‬ ‫ﻧﺰﺩﯾﮏ ﻭﯼ ﺑﻮﺩﻩ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺣﯿﺎﺗﺶ ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺯ ﺷﻌﺮﻫﺎﯼ ﺳﻬﺮﺍﺏ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﺍﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﻣﺘﺮﺟﻤﺎﻥ ﺩﯾﮕﺮﯼ ﺷﻌﺮﻫﺎﯼ ﻭﯼ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻧﻬﺎﯼ‬ ‫ﺍﻧﮕﻠﯿﺴﯽ‪ ،‬ﻓﺮﺍﻧﺴﻮﯼ‪ ،‬ﺍﺳﭙﺎﻧﯿﺎﯾﯽ ﻭ ﺍﯾﺘﺎﻟﯿﺎﯾﯽ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﮐﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۷۱‬ﺷﻌﺮﻫﺎﯼ ﻣﻨﺘﺨﺒﯽ ﺍﺯ ﺩﻭ ﮐﺘﺎﺏ ﺣﺠﻢ ﺳﺒﺰ ﻭ ﺷﺮﻕ ﺍﻧﺪﻭﻩ ﺑﺎ ﻧﺎﻡ »ﻣﺎ ﻫﯿﭻ‪ ،‬ﻣﺎ ﻧﮕﺎﻩ« ﺗﻮﺳﻂ‬ ‫»ﮐﻼﺭﺍ ﺧﺎﻧﯿﺲ« ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﺍﺳﭙﺎﻧﯿﺎﯾﯽ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﺪ‪ . [11].‬ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۷۵‬ﻣﻨﺘﺨﺒﯽ ﺍﺯ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺳﻬﺮﺍﺏ ﺳﭙﻬﺮﯼ ﺗﻮﺳﻂ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﺟﺎﻭﯾﺪ ﻣﻘﺪﺱ ﺻﺪﻗﯿﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻥ‬ ‫ﺗﺮﮐﯽ ﺍﺳﺘﺎﻧﺒﻮﻟﯽ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻭ ﺍﺯ ﺳﻮﯼ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ‪ YKY‬ﺩﺭ ﮐﺸﻮﺭ ﺗﺮﮐﯿﻪ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻘﺎﺷﯽ‬ ‫ﻭﯼ ﺩﺭ ﻧﻘﺎﺷﯽ ﺍﺯ ﺩﺳﺘﺎﻭﺭﺩﻫﺎﯼ ﺯﯾﺒﺎﯾﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺷﺮﻕ ﻭ ﻏﺮﺏ ﺑﻬﺮﻩ ﻣﻨﺪ ﮔﺸﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺍﯾﻦ ﺗﺎﺛﯿﺮﻫﺎ ﺩﺭ ﺁﺛﺎﺭﺵ ﺟﻠﻮﻩ ﮔﺮ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺁﺛﺎﺭ ﻧﻘﺎﺷﯽ ﺍﺵ ﺭﻭﯾﮑﺮﺩ ﻧﻮﯾﻦ ﻭ‬ ‫ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﯽ ﺩﺍﺷﺖ ﺑﻪ ﻃﻮﺭﯾﮑﻪ ﻓﺮﻡ ﻫﺎﯼ ﻫﻨﺪﺳﯽ ﻧﺨﻮﺩﯼ ﻭ ﺧﺎﻛﺴﺘﺮﯼ ﺭﻧﮕﺶ ﺑﺎ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻧﻘﺎﺷﺎﻥ ﻓﯿﮕﻮﺭﺍﺗﯿﻮ ﻫﻤﺰﻣﺎﻧﺶ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﻭ ﺩﺭ ﻧﻘﺎﺷﯽ ﺑﻪ ﺷﯿﻮﻩ ﺍﯼ ﻣﻮﺟﺰ‪،‬‬ ‫ﻧﯿﻤﻪ ﺍﻧﺘﺰﺍﻋﯽ ﺩﺳﺖ ﯾﺎﻓﺖ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﯿﺎﻥ ﻣﮑﺎﺷﻔﻪ ﻫﺎﯼ ﺷﺎﻋﺮﺍﻧﻪ ﺍﺵ ﺩﺭ ﻃﺒﯿﻌﺖ ﮐﻮﯾﺮﯼ ﮐﺎﺭﮔﺸﺎ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺳﭙﻬﺮﯼ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﻤﺎﯾﺸﮕﺎﻩ ﻫﺎﯼ ﺩﺍﺧﻠﯽ ﺁﺛﺎﺭ ﻧﻘﺎﺷﯽ ﺍﺵ ﺭﺍ ﺩﺭ‬ ‫]‪[12‬‬ ‫»ﮔﺎﻟﺮﯼ ﺳﯿﺤﻮﻥ« ﺑﺮﮔﺰﺍﺭ ﻣﯽ ﮐﺮﺩ ﻭ ﻋﺎﺩﺕ ﻧﺪﺍﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺭﻭﺯ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺩﺭ ﻧﻤﺎﯾﺸﮕﺎﻩ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺍﻣﻀﺎﯼ ﻭﯼ ﺑﺮ ﺭﻭﯼ ﻧﻘﺎﺷﯽ ﻫﺎﯾﺶ ﺑﻪ ﺧﻂ »ﻧﺴﺘﻌﻠﯿﻖ« ﺑﻮﺩﻩ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻣﻤﯿﺰ ﺟﻠﻮﻩ ﺍﺯ ﺭﻭﺣﯿﻪ ﻓﺮﻭﺗﻨﺎﻧﻪ ﻭ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﺍﺵ ﺩﺍﺭﺩ‪ [13].‬ﺍﺯ ﺁﺛﺎﺭ ﺍﻭ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ‬ ‫»ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺑﯿﺠﺎﻥ« ‪» ،۱۳۳۶‬ﺷﻘﺎﯾﻘﻬﺎ‪ ،‬ﺟﻮﯾﺒﺎﺭ ﻭ ﺗﻨﻪ ﺩﺭﺧﺖ« ‪» ،۱۳۳۹‬ﻋﻠﻔﻬﺎ ﻭ ﺗﻨﻪ ﺩﺭﺧﺖ« ‪» ،۱۳۴۱‬ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺑﻨﺪﯼ ﺑﺎ ﻧﻮﺍﺭﻫﺎﯼ ﺭﻧﮕﯽ« ‪» ،۱۳۴۹‬ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺑﻨﺪﯼ ﺑﺎ‬ ‫ﻣﺮﺑﻌﻬﺎ« ‪ ۱۳۵۱‬ﻭ »ﻣﻨﻈﺮﻩ ﮐﻮﯾﺮﯼ« ‪ ۱۳۵۷‬ﺍﺷﺎﺭﻩ ﮐﺮﺩ‪ [14].‬ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺯ ﺁﺛﺎﺭ ﻭﯼ ﺩﺭ ﻧﺰﺩ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺩﺍﺭﺍﻥ ﻭ ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ ﺳﭙﻬﺮﯼ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﭘﺮﯾﺪﺧﺖ ﺳﭙﻬﺮﯼ ﺧﻮﺍﻫﺮ‬ ‫]‪[15‬‬ ‫ﺳﻬﺮﺍﺏ‪ ،‬ﺁﺛﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﻭﯼ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﯿﺎﺭ ﺩﺍﺷﺖ ﺑﻪ ﻣﻮﺯﻩ ﮐﺮﻣﺎﻥ ﺍﻫﺪﺍ ﻧﻤﻮﺩ‪.‬‬

‫‪60‬‬

‫ﺳﻬﺮﺍﺏ ﺳﭙﻬﺮﯼ‬

‫‪61‬‬

‫ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ‬ ‫ﺳﻬﺮﺍﺏ ﺳﭙﻬﺮﯼ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۵۷‬ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎﺭﯼ ﺳﺮﻃﺎﻥ ﺧﻮﻥ ﻣﺒﺘﻼ ﺷﺪ‬ ‫ﻭ ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺳﺒﺐ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۵۸‬ﺑﺮﺍﯼ ﺩﺭﻣﺎﻥ ﺑﻪ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺭﻓﺖ‪ ،‬ﺍﻣﺎ‬ ‫ﺑﯿﻤﺎﺭﯼ ﺑﺴﯿﺎﺭ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻭﯼ ﻧﺎﮐﺎﻡ ﺍﺯ ﺩﺭﻣﺎﻥ ﺑﻪ ﺗﻬﺮﺍﻥ‬ ‫ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ‪ .‬ﺍﻭ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺭ ﻏﺮﻭﺏ ‪ ۱‬ﺍﺭﺩﯾﺒﻬﺸﺖ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۵۹‬ﺩﺭ‬ ‫ﺑﯿﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻥ ﭘﺎﺭﺱ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺍﺑﺘﻼ ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎﺭﯼ ﺳﺮﻃﺎﻥ ﺧﻮﻥ‬ ‫ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ‪ .‬ﺻﺤﻦ ﺍﻣﺎﻣﺰﺍﺩﻩ ﺳﻠﻄﺎﻥﻋﻠﯽﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ ﺭﻭﺳﺘﺎﯼ ﻣﺸﻬﺪ‬ ‫ﺍﺭﺩﻫﺎﻝ ﻭﺍﻗﻊ ﺩﺭ ﺍﻃﺮﺍﻑ ﮐﺎﺷﺎﻥ ﻣﯿﺰﺑﺎﻥ ﺍﺑﺪﯼ ﺳﻬﺮﺍﺏ ﮔﺮﺩﯾﺪ‪.‬‬

‫ﻧﮑﻮﺩﺍﺷﺖ‬ ‫ﺩﺭ ﺭﻭﺯ ‪ ۱۵‬ﻣﻬﺮ ‪ ۱۳۸۷‬ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻫﺸﺘﺎﺩﻣﯿﻦ ﺳﺎﻝﺭﻭﺯ ﺗﻮﻟﺪ ﺳﻬﺮﺍﺏ‬ ‫ﺳﭙﻬﺮﯼ‪ ،‬ﺑﺎ ﺍﻫﺪﺍﯼ ‪ ۸۰‬ﺷﺎﺧﮥ ﮔﻞ‪ ،‬ﻣﺮﺍﺳﻤﯽ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﺰﺍﺭ ﻭﯼ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭ‬ ‫ﺷﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺍﯾﻦ ﻣﺮﺍﺳﻢ ﺩﺭ ﻣﺠﻤﻮﻋﮥ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽـﺍﻗﺎﻣﺘﯽ ﺧﺎﻧﮥ ﺍﺣﺴﺎﻥ‪،‬‬ ‫ﺍﺯ ﺍﻣﺎﮐﻦ ﺗﺎﺭﯾﺨﯽ ﮐﺎﺷﺎﻥ‪ ،‬ﺍﺩﺍﻣﻪ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﻣﺮﺍﺳﻢ ﭼﻬﺮﻩﻫﺎﯼ‬ ‫ﺑﺮﺟﺴﺘﮥ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻭ ﻫﻨﺮﯼ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﺍﺣﻤﺪ ﺳﻤﯿﻌﯽ ﮔﯿﻼﻧﯽ‪ ،‬ﺷﻬﺮﺍﻡ‬ ‫]‪[16‬‬ ‫ﻧﺎﻇﺮﯼ‪ ،‬ﻋﻠﯽ ﺩﻫﺒﺎﺷﯽ ﻭ ﺍﻣﯿﻦﺍﻟﻠﻪ ﺭﺷﯿﺪﯼ ﺣﻀﻮﺭ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺁﺭﺍﻣﮕﺎﻩ ﺳﻬﺮﺍﺏ ﺳﭙﻬﺮﯼ‬

‫ﺳﻔﺮﻫﺎﯼ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯ ﮐﺸﻮﺭ‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫ﺳﻔﺮ ﺑﻪ ﺍﯾﺘﺎﻟﯿﺎ )ﻭﯼ ﺍﺯ ﭘﺎﺭﯾﺲ ﺑﻪ ﺍﯾﺘﺎﻟﯿﺎ ﻣﯽﺭﻭﺩ(؛‬ ‫ﺳﻔﺮ ﺑﻪ ﮊﺍﭘﻦ )ﺗﻮﮐﯿﻮ ﺩﺭ ﻣﺮﺩﺍﺩ ‪ (۱۳۳۹‬ﺑﺮﺍﯼ ﺁﻣﻮﺧﺘﻦ ﻓﻨﻮﻥ ﺣﮑﺎﮐﯽ ﺭﻭﯼ ﭼﻮﺏ ﮐﻪ ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ ﺑﺎﺯﺩﯾﺪ ﺍﺯ ﺷﻬﺮﻫﺎ ﻭ ﻣﺮﺍﮐﺰ ﻫﻨﺮﯼ ﮊﺍﭘﻦ ﻧﯿﺰ ﻣﯽﺷﻮﺩ؛‬ ‫ﺳﻔﺮ ﺑﻪ ﻫﻨﺪﻭﺳﺘﺎﻥ )‪(۱۳۴۰‬؛‬ ‫ﺳﻔﺮ ﻣﺠﺪﺩ ﺑﻪ ﻫﻨﺪﻭﺳﺘﺎﻥ )‪ ،۱۳۴۲‬ﺑﺎﺯﺩﯾﺪ ﺍﺯ ﺑﻤﺒﺌﯽ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺭﺱ‪ ،‬ﺩﻫﻠﯽ‪ ،‬ﺍﮔﺮﻩ‪ ،‬ﻏﺎﺭﻫﺎﯼ ﺁﺟﺎﻧﺘﺎ‪ ،‬ﮐﺸﻤﯿﺮ(؛‬ ‫ﺳﻔﺮ ﺑﻪ ﭘﺎﮐﺴﺘﺎﻥ )‪ ،۱۳۴۲‬ﺗﻤﺎﺷﺎﯼ ﻻﻫﻮﺭ ﻭ ﭘﯿﺸﺎﻭﺭ(؛‬ ‫ﺳﻔﺮ ﺑﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ )‪ ،۱۳۴۲‬ﺍﻗﺎﻣﺖ ﺩﺭ ﮐﺎﺑﻞ(؛‬ ‫ﺳﻔﺮ ﺑﻪ ﺍﺭﻭﭘﺎ )‪ ،۱۳۴۴‬ﻣﻮﻧﯿﺦ ﻭ ﻟﻨﺪﻥ(؛‬ ‫ﺳﻔﺮ ﺑﻪ ﺍﺭﻭﭘﺎ )‪ ،۱۳۴۵‬ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ‪ ،‬ﺍﺳﭙﺎﻧﯿﺎ‪ ،‬ﻫﻠﻨﺪ‪ ،‬ﺍﯾﺘﺎﻟﯿﺎ‪ ،‬ﺍﺗﺮﯾﺶ(؛‬ ‫ﺳﻔﺮ ﺑﻪ ﺁﻣﺮﯾﮑﺎ ﻭ ﺍﻗﺎﻣﺖ ﺩﺭ ﻻﻧﮓ ﺁﯾﻠﻨﺪ )‪ ۱۳۴۹‬ﻭ ﺷﺮﮐﺖ ﺩﺭ ﯾﮏ ﻧﻤﺎﯾﺸﮕﺎﻩ ﮔﺮﻭﻫﯽ ﻭ ﺳﭙﺲ ﺳﻔﺮ ﺑﻪ ﻧﯿﻮﯾﻮﺭﮎ(؛‬ ‫ﺳﻔﺮ ﺑﻪ ﭘﺎﺭﯾﺲ ﻭ ﺍﻗﺎﻣﺖ ﺩﺭ »ﮐﻮﯼ ﺑﯿﻦ ﺍﻟﻤﻠﻠﯽ ﻫﻨﺮﻫﺎ« )‪(۱۳۵۲‬؛‬ ‫ﺳﻔﺮ ﺑﻪ ﯾﻮﻧﺎﻥ ﻭ ﻣﺼﺮ )‪(۱۳۵۳‬؛‬ ‫ﺳﻔﺮ ﺑﻪ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﺩﺭﻣﺎﻥ ﺑﯿﻤﺎﺭﯼ ﺍﺵ ﺳﺮﻃﺎﻥ ﺧﻮﻥ )ﺩﯼ ‪.(۱۳۵۸‬‬

‫ﺳﻔﺮ ﺑﻪ ﻗﺒﺮﺱ‬

‫ﻧﻤﺎﯾﺸﮕﺎﻩﻫﺎﯼ ﻧﻘﺎﺷﯽ‬ ‫]‪[17‬‬

‫ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﻧﻤﺎﯾﺸﮕﺎﻩﻫﺎﯼ ﻧﻘﺎﺷﯽ ﮐﻪ ﺳﻬﺮﺍﺏ ﺳﭙﻬﺮﯼ ﺩﺭ ﺁﻥﻫﺎ ﺣﻀﻮﺭ ﺩﺍﺷﺖ‪ ،‬ﯾﺎ ﻧﻤﺎﯾﺸﮕﺎﻩ ﺍﻧﻔﺮﺍﺩﯼ ﻭﯼ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺯﯾﺮ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﮐﺮﺩ‪:‬‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫ﺍﻭﻟﯿﻦ ﺩﻭﺳﺎﻻﻧﻪٔ ﺗﻬﺮﺍﻥ )ﻓﺮﻭﺭﺩﯾﻦ ‪(۱۳۳۷‬؛‬ ‫ﺩﻭﺳﺎﻻﻧﻪٔ ﻭﻧﯿﺰ )ﺧﺮﺩﺍﺩ ‪(۱۳۳۷‬؛‬ ‫ﺩﻭ ﺳﺎﻻﻧﻪٔ ﺩﻭﻡ ﺗﻬﺮﺍﻥ )ﻓﺮﻭﺭﺩﯾﻦ ‪ ،۱۳۳۹‬ﺑﺮﻧﺪﻩٔ ﺟﺎﯾﺰﻩٔ ﺍﻭﻝ ﻫﻨﺮﻫﺎﯼ ﺯﯾﺒﺎ(؛‬ ‫ﻧﻤﺎﯾﺸﮕﺎﻩ ﺍﻧﻔﺮﺍﺩﯼ ﺩﺭ ﺗﺎﻻﺭ ﻋﺒﺎﺳﯽ ﺗﻬﺮﺍﻥ )ﺍﺭﺩﯾﺒﻬﺸﺖ ‪(۱۳۴۰‬؛‬ ‫ﻧﻤﺎﯾﺸﮕﺎﻩ ﺍﻧﻔﺮﺍﺩﯼ ﺩﺭ ﺗﺎﻻﺭ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺗﻬﺮﺍﻥ )ﺧﺮﺩﺍﺩ ‪ ،۱۳۴۱‬ﺩﯼ ‪(۱۳۴۱‬؛‬ ‫ﻧﻤﺎﯾﺸﮕﺎﻩ ﮔﺮﻭﻫﯽ ﺩﺭ ﻧﮕﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﮔﯿﻞ ﮔﻤﺶ )ﺗﻬﺮﺍﻥ‪(۱۳۴۲ ،‬؛‬ ‫ﻧﻤﺎﯾﺸﮕﺎﻩ ﺍﻧﻔﺮﺍﺩﯼ ﺩﺭ ﺍﺳﺘﻮﺩﯾﻮ ﻓﯿﻠﻢ ﮔﻠﺴﺘﺎﻥ )ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺗﯿﺮ ‪(۱۳۴۲‬؛‬ ‫ﺩﻭﺳﺎﻻﻧﻪٔ ﺳﺎﻥ ﭘﺎﻭﻟﻮ )ﺑﺮﺯﯾﻞ‪(۱۳۴۲ ،‬؛‬

‫• ﻧﻤﺎﯾﺸﮕﺎﻩ ﮔﺮﻭﻫﯽ ﻫﻨﺮﻫﺎﯼ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺍﯾﺮﺍﻥ )ﻣﻮﺯﻩ ﺑﻨﺪﺭ ﻟﻮﻫﺎﺭ‪ ،‬ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ‪(۱۳۴۲ ،‬؛‬ ‫• ﻧﻤﺎﯾﺸﮕﺎﻩ ﮔﺮﻭﻫﯽ ﺩﺭ ﻧﮕﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﻧﯿﺎﻻ )ﺗﻬﺮﺍﻥ‪(۱۳۴۲ ،‬؛‬

‫ﺳﻬﺮﺍﺏ ﺳﭙﻬﺮﯼ‬

‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫ﻧﻤﺎﯾﺸﮕﺎﻩ ﺍﻧﻔﺮﺍﺩﯼ ﺩﺭ ﻧﮕﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﺻﺒﺎ )ﺗﻬﺮﺍﻥ‪(۱۳۴۲ ،‬؛‬ ‫ﻧﻤﺎﯾﺸﮕﺎﻩ ﮔﺮﻭﻫﯽ ﺩﺭ ﻧﮕﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﺑﻮﺭﮔﺰ )ﺗﻬﺮﺍﻥ‪(۱۳۴۴ ،‬؛‬ ‫ﻧﻤﺎﯾﺸﮕﺎﻩ ﺍﻧﻔﺮﺍﺩﯼ ﺩﺭ ﻧﮕﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﺑﻮﺭﮔﺰ )ﺗﻬﺮﺍﻥ‪(۱۳۴۴ ،‬؛‬ ‫ﻧﻤﺎﯾﺸﮕﺎﻩ ﺍﻧﻔﺮﺍﺩﯼ ﺩﺭ ﻧﮕﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﺳﯿﺤﻮﻥ )ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺑﻬﻤﻦ ‪(۱۳۴۶‬؛‬ ‫ﻧﻤﺎﯾﺸﮕﺎﻩ ﮔﺮﻭﻫﯽ ﺩﺭ ﻧﮕﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﻣﺲ ﺗﻬﺮﺍﻥ )‪(۱۳۴۷‬؛‬ ‫ﻧﻤﺎﯾﺸﮕﺎﻩ ﺟﺸﻨﻮﺍﺭﻩٔ ﺭﻭﺍﯾﺎﻥ )ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ‪(۱۳۴۷ ،‬؛‬ ‫ﻧﻤﺎﯾﺸﮕﺎﻩ ﻫﻨﺮ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺑﺎﻍ ﻣﻮﺳﺴﻪ ﮔﻮﺗﻪ )ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺧﺮﺩﺍﺩ ‪(۱۳۴۷‬؛‬ ‫ﻧﻤﺎﯾﺸﮕﺎﻩ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺷﯿﺮﺍﺯ )ﺷﻬﺮﯾﻮﺭ ‪(۱۳۴۷‬؛‬ ‫ﺟﺸﻨﻮﺍﺭﻩٔ ﺑﯿﻦ ﺍﻟﻤﻠﻠﯽ ﻧﻘﺎﺷﯽ ﺩﺭ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ )ﺍﺧﺬ ﺍﻣﺘﯿﺎﺯ ﻣﺨﺼﻮﺹ‪(۱۳۴۸ ،‬؛‬ ‫ﻧﻤﺎﯾﺸﮕﺎﻩ ﮔﺮﻭﻫﯽ ﺩﺭ ﺑﺮﯾﺞ ﻫﻤﭙﺘﻦ ﺁﻣﺮﯾﮑﺎ )‪(۱۳۴۹‬؛‬ ‫ﻧﻤﺎﯾﺸﮕﺎﻩ ﺍﻧﻔﺮﺍﺩﯼ ﺩﺭ ﻧﮕﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﺑﻨﺴﻦ ﻧﯿﻮﯾﻮﺭﮎ )‪(۱۳۵۰‬؛‬ ‫ﻧﻤﺎﯾﺸﮕﺎﻫﺎﻧﻔﺮﺍﺩﯼ ﺩﺭ ﻧﮕﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﻟﯿﺘﻮ )ﺗﻬﺮﺍﻥ‪(۱۳۵۰ ،‬؛‬ ‫ﻧﻤﺎﯾﺸﮕﺎﻩ ﺍﻧﻔﺮﺍﺩﯼ ﺩﺭ ﻧﮕﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﺳﯿﺮﻭﺱ )ﭘﺎﺭﯾﺲ‪(۱۳۵۱ ،‬؛‬ ‫ﻧﻤﺎﯾﺸﮕﺎﻩ ﺍﻧﻔﺮﺍﺩﯼ ﺩﺭ ﻧﮕﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﺳﯿﺤﻮﻥ ﺗﻬﺮﺍﻥ )‪(۱۳۵۱‬؛‬ ‫ﺍﻭﻟﯿﻦ ﻧﻤﺎﯾﺸﮕﺎﻩ ﻫﻨﺮﯼ ﺑﯿﻦ ﺍﻟﻤﻠﻠﯽ ﺗﻬﺮﺍﻥ )ﺩﯼ ‪(۱۳۵۳‬؛‬ ‫ﻧﻤﺎﯾﺸﮕﺎﻩ ﺍﻧﻔﺮﺍﺩﯼ ﺩﺭ ﻧﮕﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﺳﯿﺤﻮﻥ ﺗﻬﺮﺍﻥ )‪(۱۳۵۴‬؛‬ ‫ﻧﻤﺎﯾﺸﮕﺎﻩ ﻫﻨﺮ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺩﺭ »ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻫﻨﺮ« )ﺑﺎﻝ‪ ،‬ﺳﻮﯾﯿﺲ‪ ،‬ﺧﺮﺩﺍﺩ ‪(۱۳۵۵‬؛‬

‫• ﻧﻤﺎﯾﺸﮕﺎﻩ ﺍﻧﻔﺮﺍﺩﯼ ﺩﺭ ﻧﮕﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﺳﯿﺤﻮﻥ ﺗﻬﺮﺍﻥ )‪.(۱۳۵۷‬‬

‫ﭘﺎﻧﻮﯾﺲ‬ ‫]‪[1‬‬ ‫]‪[2‬‬ ‫]‪[3‬‬ ‫]‪[4‬‬ ‫]‪[5‬‬ ‫]‪[6‬‬ ‫]‪[7‬‬ ‫]‪[8‬‬ ‫]‪[9‬‬ ‫]‪[10‬‬ ‫]‪[11‬‬ ‫]‪[12‬‬ ‫]‪[13‬‬ ‫]‪[14‬‬ ‫]‪[15‬‬ ‫]‪[16‬‬ ‫]‪[17‬‬

‫»ﺳﭙﻬﺮﯼ‪ ،‬ﺷﺎﻋﺮ ﻧﻘﺸﻬﺎ ﻭ ﺭﻧﮕﻬﺎ« )‪ .(http://www.poetry.ir/archives/002019.php#more‬ﺍﻧﺠﻤﻦ ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ ﺍﯾﺮﺍﻥ‪.‬‬ ‫ﻫﻨﻮﺯ ﺩﺭ ﺳﻔﺮﻡ‪ .‬ﺑﻪ ﮐﻮﺷﺶ ﭘﺮﺩﯾﺨﺖ ﺳﭙﻬﺮﯼ‪ .‬ﻧﺸﺮ ﻭ ﭘﮋﻭﻫﺶ ﻓﺮﻭﺯﺍﻥ‪ .‬ﺹ ‪.۹‬‬ ‫»ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺳﻬﺮﺍﺏ ﺳﭙﻬﺮﯼ« )‪ .(http://www.sohrabsepehri.com/main.asp‬ﻭﺑﺴﺎﯾﺖ ﺳﻬﺮﺍﺏ ﺳﭙﻬﺮﯼ‪.‬‬ ‫»ﺯﻧﺪﮔﯽ ﻧﺎﻣﻪ ﺳﻬﺮﺍﺏ ﺳﭙﻬﺮﯼ« )‪http://www.aftabir.com/articles/view/art_culture/literature_verse/c5c1128178798p1.php/زندگی-ناÙ‬‬ ‫Œ‪ .(ه-سهراب-سپهرÛ‬ﻭﺑﺴﺎﯾﺖ ﺁﻓﺘﺎﺏ‪ ۹ ،‬ﻣﻬﺮ ‪ .۱۳۸۴‬ﺑﺎﺯﺑﯿﻨﯽﺷﺪﻩ ﺩﺭ ‪ ۲۰‬ﺗﯿﺮ ‪.۱۳۹۰‬‬ ‫»ﺳﺎﻟﺸﻤﺎﺭ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺳﻬﺮﺍﺏ ﺳﭙﻬﺮﯼ« )‪ .(http://www.sohrabsepehri.org/article66.html‬ﻭﺑﺴﺎﯾﺖ ﺳﻬﺮﺍﺏ ﺳﭙﻬﺮﯼ‪ ۱۱ ،‬ﺍﺳﻔﻨﺪ ‪ .۱۳۸۹‬ﺑﺎﺯﺑﯿﻨﯽﺷﺪﻩ ﺩﺭ ‪ ۲۰‬ﺗﯿﺮ ‪.۱۳۹۰‬‬ ‫»ﺷﻌﺮﻫﺎﯼ ﭼﯿﻨﯽ ﺑﺎ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺳﻬﺮﺍﺏ ﺳﭙﻬﺮﯼ«‪ .‬ﻣﺠﻠﻪ ﺳﺨﻦ‪ ،‬ﺷﻤﺎﺭﻩ ‪۱۵۱‬ﻭ ‪ ۱۵۲‬ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪﻩ ﺩﺭ ﺩﯼ ﻣﺎﻩ ﻭ ﺑﻬﻤﻦ ﻣﺎﻩ ﺳﺎﻝ ‪۱۳۴۱‬‬ ‫»ﺑﺨﺸﯽ ﺍﺯ ﺧﺎﻃﺮﺍﺕ ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ ﺳﭙﻬﺮﯼ )ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻭﻟﯿﻦ ﺑﺎﺭ( ‪ -‬ﻧﻮﺷﺘﻪﯼ ﯾﻮﻧﺲ ﻟﻄﻔﯽ« )‪ .(http://ali-karami.blogfa.com/post-35.aspx‬ﻭﺏﻧﻮﺷﺖ »ﺩﯾﮕﺮ«‪ ،‬ﻋﻠﯽ ﮐﺮﻣﯽ‪ ۴ ،‬ﺍﺭﺩﯾﺒﻬﺸﺖ ‪.۱۳۸۹‬‬ ‫»ﺳﻬﺮﺍﺏ ﺳﭙﻬﺮﯼ‪ ،‬ﺷﺎﻋﺮ ـ ﻧﻘﺎﺵ« )‪ .(http://www.cloob.com/club/album/photo/clubname/sohrabclub/albumid/114220/photoid/533318/showtype/album‬ﺳﻬﺮﺍﺏ ﮐﻠﻮﺏ‪،‬‬ ‫ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ ﺟﻌﻔﺮﯼ‪ ۲۰ ،‬ﺍﻣﺮﺩﺍﺩ ‪.۱۳۸۵‬‬ ‫»ﺳﻬﺮﺍﺏ ﺁﻣﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺑﺎ ﺧﻮﺍﻫﺮﺯﺍﺩﻩ ﻫﺎﯼ ﺳﻬﺮﺍﺏ«‪ .‬ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﭘﺮﻭﯾﻦ‪ ،‬ﮔﻔﺘﮕﻮ ﮐﻨﻨﺪﻩ‪ :‬ﻣﻌﺼﻮﻣﻪ ﺑﯿﺎﺕ ﺳﻌﯿﺪ ﻧﻌﻤﺖ ﺍﻟﻠﻪ‪ .‬ﺁﺑﺎﻥ ‪ ۱۳۸۱‬ﺷﻤﺎﺭﻩ ‪۹‬‬ ‫ﯾﻌﻘﻮﺑﺸﺎﻫﯽ‪ ،‬ﻧﯿﺎﺯ‪» .‬ﺳﻬﺮﺍﺏ ﺳﭙﻬﺮﯼ«‪ .‬ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﭼﺎﭖ ﺳﻮﻡ‬ ‫»ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺳﻬﺮﺍﺏ ﺳﭙﻬﺮﯼ ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﺍﺳﭙﺎﻧﯿﺎﯾﯽ«‪ .‬ﺍﺩﺑﺴﺘﺎﻥ‪ ،‬ﺁﺫﺭ ‪ ،۱۳۷۱‬ﺷﻤﺎﺭﻩ ‪ ۳۶‬ﺹ ‪.۲۳۴‬‬ ‫ﭘﺎﮐﺒﺎﺯ‪ ،‬ﺭﻭﯾﯿﻦ‪» .‬ﺳﭙﻬﺮﯼ‪ ،‬ﺳﻬﺮﺍﺏ«‪ .‬ﺩﺍﯾﺮﻩ ﺍﻟﻤﻌﺎﺭﻑ ﻫﻨﺮ‪ ،‬ﺹ ‪۲۹۹‬‬ ‫ﻧﻈﺮﯼ‪ ،‬ﺷﻬﺮﻭﺯ‪» .‬ﺗﻔﺎﻭﺕ ﮐﺎﺷﺎﻥ ﺑﺎ ﻧﯿﻮﯾﻮﺭﮎ«‪ .‬ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﺷﺮﻕ‪ ،‬ﺧﺮﺩﺍﺩ ‪۱۳۸۵‬‬ ‫ﭘﺎﮐﺒﺎﺯ‪ ،‬ﺭﻭﯾﯿﻦ‪» .‬ﺳﭙﻬﺮﯼ‪ ،‬ﺳﻬﺮﺍﺏ«‪ .‬ﺩﺍﯾﺮﻩ ﺍﻟﻤﻌﺎﺭﻑ ﻫﻨﺮ‪ ،‬ﺹ ‪۳۰۰‬‬ ‫»ﮔﻔﺘﮕﻮﯼ ﺧﻮﺍﻫﺮ ﺳﻬﺮﺍﺏ ﺑﺎ ﺭﺍﺩﯾﻮ ﺯﻣﺎﻧﻪ«‬ ‫»ﻫﻤﺎﯾﺶ ‪ ۸۰‬ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺳﻬﺮﺍﺏ ﺳﭙﻬﺮﯼ ﺩﺭ ﮐﺎﺷﺎﻥ ﺁﻏﺎﺯ ﺷﺪ« )‪ .(http://www.hamshahrionline.ir/news-65164.aspx‬ﻫﻤﺸﻬﺮﯼ ﺁﻧﻼﯾﻦ‪ ۱۶ ،‬ﻣﻬﺮ ‪.۱۳۸۷‬‬ ‫»ﺳﺎﻟﺸﻤﺎﺭ ﺯﻧﺪﮔﯽ " ﺳﻬﺮﺍﺏ ﺳﭙﻬﺮﯼ " ﺷﺎﻋﺮ ﻭ ﻧﻘﺎﺵ ﻣﻌﺎﺻﺮ« )‪ .(http://www.mehrnews.com/fa/NewsDetail.aspx?NewsID=376096‬ﺧﺒﺮﮔﺰﺍﺭﯼ ﻣﻬﺮ‪ ۱۴ ،‬ﺷﻬﺮﯾﻮﺭ ‪.۱۳۸۵‬‬

‫‪62‬‬

‫ﺳﻬﺮﺍﺏ ﺳﭙﻬﺮﯼ‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬ ‫• ﺯﻧﺪﮔﯽ ﻧﺎﻣﻪ ﺳﻬﺮﺍﺏ ﺳﭙﻬﺮﯼ‬ ‫)‪http://www.aftabir.com/articles/view/art_culture/literature_verse/c5c1128178798p1.php/زندگی-ناÙ‬‬ ‫Œ‪ ،(ه-سهراب-سپهرÛ‬ﻭﺑﮕﺎﻩ ﺁﻓﺘﺎﺏ‪.‬‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫ﻭﯾﮋﻩ ﻧﺎﻣﻪ ﺳﻬﺮﺍﺏ ﺳﭙﻬﺮﯼ ﺩﺭ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﺷﺮﻕ ﭼﺎﭖ ﺷﺪﻩ ‪.۱۳۸۵‬‬ ‫ﭘﺎﮐﺒﺎﺯ‪ ،‬ﺭﻭﯾﯿﻦ‪» .‬ﺳﭙﻬﺮﯼ‪ ،‬ﺳﻬﺮﺍﺏ«‪ .‬ﺩﺍﯾﺮﻩ ﺍﻟﻤﻌﺎﺭﻑ ﻫﻨﺮ‪ .‬ﺹ ‪ ۲۹۹‬ﻭ‪.۳۰۰‬‬ ‫ﯾﻌﻘﻮﺑﺸﺎﻫﯽ‪ ،‬ﻧﯿﺎﺯ‪» .‬ﺳﻬﺮﺍﺏ ﺳﭙﻬﺮﯼ«‪ .‬ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪ ﻫﺎ‪ ،‬ﭼﺎﭖ ﺳﻮﻡ ﺹ ‪ ۱۹۹‬ﻭ ‪.۲۰۰‬‬ ‫ﺳﭙﻬﺮﯼ‪ ،‬ﺳﻬﺮﺍﺏ‪ .‬ﻫﻨﻮﺯ ﺩﺭ ﺳﻔﺮﻡ‪) .‬ﺧﻮﺩﻧﻮﺷﺖ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﻧﺎﻣﻪ ﺳﻬﺮﺍﺏ ﺳﭙﻬﺮﯼ ﺑﻪ ﮐﻮﺷﺶ ﭘﺮﯾﺪﺧﺖ ﺳﭙﻬﺮﯼ ﭼﺎﭖ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ(‪.‬‬ ‫»ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺳﻬﺮﺍﺏ ﺳﭙﻬﺮﯼ ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﺍﺳﭙﺎﻧﯿﺎﯾﯽ«‪ .‬ﺍﺩﺑﺴﺘﺎﻥ‪ ،‬ﺁﺫﺭ ‪ ،۱۳۷۱‬ﺷﻤﺎﺭﻩ ‪ ۳۶‬ﺹ ‪.۲۳۴‬‬

‫ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﯿﺮﻭﻥ‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺳﻬﺮﺍﺏ ﺳﭙﻬﺮﻱ )‪(http://moraffah.blogfa.com/cat-54.aspx‬‬ ‫ﺳﻬﺮﺍﺏ ﺳﭙﻬﺮﯼ )‪(http://www.sohrabsepehri.org‬‬ ‫ﺳﺎﯾﺖ ﺳﻬﺮﺍﺏ ﺳﭙﻬﺮﯼ )‪(http://www.sohrab-sepehri.com‬‬ ‫ﻭﺑﺴﺎﯾﺖ ﺳﻬﺮﺍﺏ ﺳﭙﻬﺮﯼ )‪(http://www.sohrabsepehri.com‬‬

‫• ﮐﺘﺎﺏ ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻧﯿﮏ ﻫﺸﺖ ﮐﺘﺎﺏ )‪/http://txt.ir/1388/02/07) (PDF‬ﻫﺸﺖ‪-‬ﮐﺘﺎﺏ‪-‬ﺳﻬﺮﺍﺏ‪-‬ﺳﭙﻬﺮﯼ(‬ ‫• ﺯﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﻪ‪ ،‬ﻣﺘﻦ ﮐﺎﻣﻞ ﺍﺷﻌﺎﺭ‪ ،‬ﺁﻟﺒﻮﻡ ﺗﺼﺎﻭﯾﺮ‪ ،‬ﻧﻘﺎﺷﯽﻫﺎﯼ ﺳﻬﺮﺍﺏ‪ ،‬ﮐﺘﺎﺏ ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻧﯿﮑﯽ ﻭ ﮐﺘﺎﺏ ﻣﻮﺑﺎﯾﻞ ﺁﺛﺎﺭ ﺳﻬﺮﺍﺏ ﺳﭙﻬﺮﯼ‬ ‫)‪(http://wiki.asheghoone.com/?cat=260‬‬ ‫• ﺯﻧﺪﮔﯽ ﻧﺎﻣﻪ ﮐﺎﻣﻞ ﺳﻬﺮﺍﺏ ﺳﭙﻬﺮﯼ )‪http://www.tak-tahghigh.com/1390/01/زندگی-ناÙ‬‬ ‫Œ‪(/ه-بزرگان-سهراب-سپهرÛ‬‬ ‫• ﮔﺰﺍﺭﺵ ﻣﺼﻮﺭ ﺍﺯ ﭼﻨﺪﯼ ﺍﺯ ﻧﻘﺎﺷﯽﻫﺎﯼ ﺳﻬﺮﺍﺏ ﺳﭙﻬﺮﯼ‪:‬‬ ‫)‪.(http://www.jadidonline.com/images/stories/flash_multimedia/sohrab_sepehri_anniversary_test/sep_high.html‬‬

‫‪63‬‬

‫ﻫﻮﺷﻨﮓ ﺍﺑﺘﻬﺎﺝ‬

‫‪64‬‬

‫ﻫﻮﺷﻨﮓ ﺍﺑﺘﻬﺎﺝ‬ ‫ﻫﻮﺷﻨﮓ ﺍﺑﺘﻬﺎﺝ‬ ‫ﺯﺍﺩﺭﻭﺯ‬

‫‪ ۶‬ﺍﺳﻔﻨﺪ ‪۱۳۰۶‬‬ ‫ﺭﺷﺖ‬

‫ﻣﺤﻞ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﻣﻘﯿﻢ ﺷﻬﺮ ﮐﻠﻦ ﺍﺯ ﺳﺎﻝ ‪۱۹۸۷‬‬ ‫ﻣﻠﯿﺖ‬ ‫ﻟﻘﺐ‬

‫ﺍﯾﺮﺍﻥ‬ ‫ﻩ‪.‬ﺍﻟﻒ ﺳﺎﯾﻪ‬

‫ﺍﻣﯿﺮ ﻫﻮﺷﻨﮓ ﺍﺑﺘﻬﺎﺝ ﺳﻤﯿﻌﯽ ﮔﯿﻼﻧﯽ )ﺯﺍﺩﻩٔ ‪ ۶‬ﺍﺳﻔﻨﺪ ‪ ،(۱۳۰۶‬ﻣﺘﺨﻠﺺ ﺑﻪ »ﻩ‪.‬ﺍﻟﻒ ﺳﺎﯾﻪ«‪ ،‬ﺷﺎﻋﺮ ﻭ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽﭘﮋﻭﻩ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺯﻧﺪﮔﯽ‬ ‫ﺍﻭ ﺩﺭ ‪ ۶‬ﺍﺳﻔﻨﺪ ‪ ۱۳۰۶‬ﺩﺭ ﺭﺷﺖ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺪﺭﺵ ﺁﻗﺎﺧﺎﻥ ﺍﺑﺘﻬﺎﺝ ﺍﺯ ﻣﺮﺩﺍﻥ ﺳﺮﺷﻨﺎﺱ ﺭﺷﺖ ﻭ ﻣﺪﺗﯽ ﺭﺋﯿﺲ ﺑﯿﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻥ ﭘﻮﺭﺳﯿﻨﺎﯼ ﺍﯾﻦ ﺷﻬﺮ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺑﺮﺍﺩﺭﺍﻥ ﺍﺑﺘﻬﺎﺝ‬ ‫ﻋﻤﻮﻫﺎﯼ ﺍﻭ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻫﻮﺷﻨﮓ ﺍﺑﺘﻬﺎﺝ ﺩﻭﺭﻩ ﺗﺤﺼﯿﻼﺕ ﺩﺑﺴﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺭﺷﺖ ﻭ ﺩﺑﯿﺮﺳﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﮔﺬﺭﺍﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻫﻤﯿﻦ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺍﻭﻟﯿﻦ ﺩﻓﺘﺮ ﺷﻌﺮ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ‬ ‫ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻧﻐﻤﻪﻫﺎ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺍﺑﺘﻬﺎﺝ ﻣﺪﺗﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﺪﯾﺮ ﮐﻞ ﺷﺮﮐﺖ ﺩﻭﻟﺘﯽ ﺳﯿﻤﺎﻥ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ ﺩﺍﺷﺖ‪.‬ﻣﻨﺰﻝ ﺷﺨﺼﯽ ﺳﺎﯾﻪ ﮐﻪ ﺍﺯ ﻣﻨﺎﺯﻝ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﯽ‬ ‫ﺷﺮﮐﺖ ﺳﯿﻤﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ‪ 1387‬ﺑﺎ ﻧﺎﻡ)ﺧﺎﻧﻪ ﺍﺭﻏﻮﺍﻥ(ﺑﻪ ﺛﺒﺖ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﯿﺮﺍﺙ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺭﺳﯿﺪﻩ ﺍﺳﺖ ‪ .‬ﺍﯾﻦ ﺧﺎﻧﻪ ﻗﺪﻣﺖ ﭼﻨﺪﺍﻧﯽ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﺍﻣﺎ ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ‬ ‫ﺳﮑﻮﻧﺖ ﺳﺎﯾﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻣﺤﻔﻞ ﺍﺩﺑﯽ ﺑﺰﺭﮔﺎﻥ ﺷﻌﺮ ﻭ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﻭﻣﺤﻞ ﻧﺸﺴﺖ ﻫﺎﯼ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺍﺭﺯﺵ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺑﺴﯿﺎﺭ ﺑﺎﻻﯾﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎﯾﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ 1346‬ﺑﻪ‬ ‫ﺍﺟﺮﺍﯼ ﺷﻌﺮ ﺧﻮﺍﻧﯽ ﺑﺮ ﻣﺰﺍﺭ ﺣﺎﻓﻆ ﺩﺭ ﺟﺸﻦ ﻫﻨﺮ ﺷﯿﺮﺍﺯ ﻣﯽ ﭘﺮﺩﺍﺯﺩ ﮐﻪ ﺩﮐﺘﺮ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﯽ ﭘﺎﺭﯾﺰﯼ ﺩﺭ ﺳﻔﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺧﻮﺩ )ﺍﺯ ﭘﺎﺭﯾﺰ ﺗﺎﭘﺎﺭﯾﺲ (ﺍﺳﺘﻘﺒﺎﻝ ﺑﯽ ﻧﻈﯿﺮﺷﺮﮐﺖ‬ ‫ﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﻭ ﻫﯿﺠﺎﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺷﻨﯿﺪﻥ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺳﺎﯾﻪ ﺭﺍ ﺷﺮﺡ ﻣﯿﺪﻫﺪﻭﻣﯽ ﻧﻮﯾﺴﺪ ﮐﻪ ﺗﺎ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻫﺮﮔﺰ ﺑﺎﻭﺭ ﻧﻤﯽ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﺯ ﺷﻨﯿﺪﻥ ﯾﮏ ﺷﻌﺮ ﻧﻮﺗﺎ ﺍﯾﻦ‬ ‫ﺣﺪ ﻫﯿﺠﺎﻥ ﺯﺩﻩ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫]‪[1‬‬

‫ﺍﺑﺘﻬﺎﺝ ﺍﺯ ﺳﺎﻝ‪ ۱۳۵۰‬ﺗﺎ ‪ ۱۳۵۶‬ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﮔﻞﻫﺎ ﺩﺭ ﺭﺍﺩﯾﻮﯼ ﺍﯾﺮﺍﻥ )ﭘﺲ ﺍﺯ ﮐﻨﺎﺭﻩ ﮔﯿﺮﯼ ﺩﺍﻭﻭﺩ ﭘﯿﺮﻧﯿﺎ( ﻭ ﭘﺎﯾﻪﮔﺬﺍﺭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﻮﺳﯿﻘﺎﯾﯽ ﮔﻠﭽﯿﻦ ﻫﻔﺘﻪ ﺑﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﺗﻌﺪﺍﺩﯼ ﺍﺯ ﻏﺰﻝﻫﺎﯼ ﺍﻭ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽﺩﺍﻧﺎﻥ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﺍﺟﺮﺍ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ‪.‬ﺗﺼﻨﯿﻒ ﺧﺎﻃﺮﻩ ﺍﻧﮕﯿﺰ ﺗﻮ ﺍﯼ ﭘﺮﯼ ﮐﺠﺎﯾﯽ ﺍﺯ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺳﺎﯾﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎﻳﻪ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺣﺎﺩﺛﻪ ﻣﻴﺪﺍﻥ ﮊﺍﻟﻪ‬ ‫)‪ 17‬ﺷﻬﺮﻳﻮﺭ‪(1357‬ﺑﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺍﻋﺘﺮﺍﺽ ﺍﺯ ﺭﺍﺩﻳﻮ ﺍﺳﺘﻌﻔﺎ ﺩﺍﺩ‪.‬‬ ‫ﺍﺯ ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﺁﺛﺎﺭ ﻫﻮﺷﻨﮓ ﺍﺑﺘﻬﺎﺝ ﺗﺼﺤﯿﺢ ﺍﻭ ﺍﺯ ﻏﺰﻝﻫﺎﯼ ﺣﺎﻓﻆ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻋﻨﻮﺍﻥ »ﺣﺎﻓﻆ ﺑﻪ ﺳﻌﯽ ﺳﺎﯾﻪ« ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺑﺎﺭ ﺩﺭ ‪ ۱۳۷۲‬ﺑﻪ ﭼﺎﭖ ﺭﺳﯿﺪ ﻭ ﺑﺎﺭ ﺩﯾﮕﺮ ﺑﺎ‬ ‫ﺗﺠﺪﯾﺪﻧﻈﺮ ﻭ ﺗﺼﺤﯿﺤﺎﺕ ﺗﺎﺯﻩ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ‪.‬ﺳﺎﯾﻪ ﺳﺎﻟﻬﺎﯼ ﺯﯾﺎﺩﯼ ﺭﺍ ﺻﺮﻑ ﭘﮋﻭﻫﺶ ﻭﺣﺎﻓﻆ ﺷﻨﺎﺳﯽ ﮐﺮﺩﻩ ﮐﻪ ﺍﯾﻦ ﮐﺘﺎﺏ ﺣﺎﺻﻞ ﺗﻤﺎﻡ ﺁﻥ ﺯﺣﻤﺖ ﻫﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺎﯾﻪ ﺩﺭ‬ ‫]‪[2‬‬ ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ ﺁﻧﺮﺍ ﺑﻪ ﻫﻤﺴﺮﺵ ﭘﯿﺸﮑﺶ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ‪.‬‬

‫ﺁﺛﺎﺭ‬ ‫ﺳﺎﯾﻪ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺁﻏﺎﺯ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻮﻥ ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ‪ ،‬ﭼﻨﺪﯼ ﮐﻮﺷﯿﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺭﺍﻩ ﻧﯿﻤﺎ ﺑﺮﻭﺩ؛ ﺍﻣﺎ‪ ،‬ﻧﮕﺮﺵ ﻣﺪﺭﻥ ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺷﻌﺮ ﻧﯿﻤﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻭﯾﮋﻩ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺳﺮﺍﯾﺶ ﻗﻘﻨﻮﺱ‪ ،‬ﺑﺎ ﻃﺒﻊ ﺍﻭ ﮐﻪ‬ ‫ﺍﺳﺎﺳﺎ ﺷﺎﻋﺮﯼ ﻏﺰﻟﺴﺮﺍ ﺑﻮﺩ؛ ﻫﻤﺨﻮﺍﻧﯽ ﻧﺪﺍﺷﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺭﺍﻩ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﮐﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺳﺮﻭﺩﻥ ﻏﺰﻝ ﺑﻮﺩ؛ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﮐﺮﺩ‪.‬‬ ‫ﺳﺎﯾﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۲۵‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪٔ »ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻧﻐﻤﻪﻫﺎ« ﺭﺍ‪ ،‬ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺍﺷﻌﺎﺭﯼ ﺑﻪ ﺷﯿﻮﻩٔ ﮐﻬﻦ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺩﻭﺭﻩ ﻫﻨﻮﺯ ﺑﺎ ﻧﯿﻤﺎ ﯾﻮﺷﯿﺞ ﺁﺷﻨﺎ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪.‬‬ ‫»ﺳﺮﺍﺏ« ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪٔ ﺍﻭ ﺑﻪ ﺍﺳﻠﻮﺏ ﺟﺪﯾﺪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﻗﺎﻟﺐ ﻫﻤﺎﻥ ﭼﻬﺎﺭﭘﺎﺭﻩﺍﺳﺖ ﺑﺎ ﻣﻀﻤﻮﻧﯽ ﺍﺯ ﻧﻮﻉ ﺗﻐﺰﻝ ﻭ ﺑﯿﺎﻥ ﺍﺣﺴﺎﺳﺎﺕ ﻭ ﻋﻮﺍﻃﻒ ﻓﺮﺩﯼ؛ ﻋﻮﺍﻃﻔﯽ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﻭ‬ ‫ﻃﺒﯿﻌﯽ‪ .‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪٔ »ﺳﯿﺎﻩ ﻣﺸﻖ«‪ ،‬ﺑﺎ ﺁﻧﮑﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ »ﺳﺮﺍﺏ« ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ‪ ،‬ﺷﻌﺮﻫﺎﯼ ﺳﺎﻟﻬﺎﯼ ‪ ۲۵‬ﺗﺎ ‪ ۲۹‬ﺷﺎﻋﺮ ﺭﺍ ﺩﺭﺑﺮﻣﯽﮔﯿﺮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ‪ ،‬ﺳﺎﯾﻪ ﺗﻌﺪﺍﺩﯼ ﺍﺯ‬ ‫ﻏﺰﻝﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﭼﺎﭖ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺗﻮﺍﻧﺎﯾﯽ ﺧﻮﯾﺶ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺳﺮﻭﺩﻥ ﻏﺰﻝ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩ ﺗﺎ ﺁﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﮔﻔﺖ ﺗﻌﺪﺍﺩﯼ ﺍﺯ ﻏﺰﻝﻫﺎﯼ ﺍﻭ ﺍﺯ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﻏﺰﻝﻫﺎﯼ ﺍﯾﻦ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺭ‬ ‫ﻣﯽﺭﻭﺩ‪.‬‬ ‫ﺳﺎﯾﻪ ﺩﺭ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎﯼ ﺑﻌﺪﯼ‪ ،‬ﺍﺷﻌﺎﺭ ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪ ﺭﺍ ﺭﻫﺎ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺑﺎ ﮐﺘﺎﺏ ﺷﺒﮕﯿﺮ ﺧﻮﺩ ﮐﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﺳﺎﻝﻫﺎﯼ ﭘﺮ ﺗﺐ ﻭ ﺗﺎﺏ ﭘﯿﺶ ﺍﺯ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۳۲‬ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﺷﻌﺮ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬ ‫ﺭﻭﯼ ﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪٔ »ﭼﻨﺪ ﺑﺮﮒ ﺍﺯ ﯾﻠﺪﺍ« ﺭﺍﻩ ﺭﻭﺷﻦ ﻭ ﺗﺎﺯﻩﺍﯼ ﺩﺭ ﺷﻌﺮ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﮔﺸﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪﺍﯼ ﺍﺯ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺍﻭ‪:‬‬ ‫ﺁﻥ ﮐﻪ ﻣﺴﺖ ﺁﻣﺪ ﻭ ﺩﺳﺘﯽ ﺑﻪ ﺩﻝ ﻣﺎ ﺯﺩ ﻭ ﺭﻓﺖ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺧﺎﻧﻪ ﻧﺪﺍﻧﻢ ﺑﻪ ﭼﻪ ﺳﻮﺩﺍ ﺯﺩ ﻭ ﺭﻓﺖ‬ ‫ﺧﻮﺍﺳﺖ ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺭﺥ ﻣﺎ ﺑﮑﺸﺪ‬

‫ﺗﻨﻪﺍﯼ ﺑﺮ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺧﺎﻧﻪٔ ﺗﻨﻬﺎ ﺯﺩ ﻭ ﺭﻓﺖ‬

‫ﻫﻮﺷﻨﮓ ﺍﺑﺘﻬﺎﺝ‬

‫‪65‬‬

‫ﻣﺠﻮﻋﻪﻫﺎﯼ ﺷﻌﺮ‬ ‫ﺍﯾﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎ ﺑﺮ ﺍﯾﻦ ﭘﺎﯾﻪﺍﻧﺪ‪:‬‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫]‪[1‬‬

‫ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻧﻐﻤﻪﻫﺎ‪۱۳۲۵ ،‬‬ ‫ﺳﺮﺍﺏ‪۱۳۳۰ ،‬‬ ‫ﺳﯿﺎﻩ ﻣﺸﻖ‪ ،‬ﻓﺮﻭﺭﺩﯾﻦ ‪۱۳۳۲‬‬ ‫ﺷﺒﮕﯿﺮ‪ ،‬ﻣﺮﺩﺍﺩ ‪۱۳۳۲‬‬ ‫ﺯﻣﯿﻦ‪ ،‬ﺩﯼ ‪۱۳۳۴‬‬ ‫ﭼﻨﺪ ﺑﺮﮒ ﺍﺯ ﯾﻠﺪﺍ‪ ،‬ﺁﺑﺎﻥ ‪۱۳۴۴‬‬

‫• ﯾﺎﺩﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﻣﻬﺮ ‪) ۱۳۴۸‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﻌﺮ ﺗﻮﻣﺎﻧﯿﺎﻥ ﺷﺎﻋﺮ ﺍﺭﻣﻨﯽ‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﻤﮑﺎﺭﯼ ﻧﺎﺩﺭﭘﻮﺭ‪ ،‬ﮔﺎﻟﻮﺳﺖ ﺧﺎﻧﻨﺲ ﻭ ﺭﻭﺑﻦ(‬ ‫• ﺗﺎ ﺻﺒﺢ ﺷﺐ ﯾﻠﺪﺍ‪ ،‬ﻣﻬﺮ ‪۱۳۶۰‬‬ ‫• ﯾﺎﺩﮔﺎﺭ ﺧﻮﻥ ﺳﺮﻭ‪ ،‬ﺑﻬﻤﻦ ‪۱۳۶۰‬‬ ‫• ﺣﺎﻓﻆ ﺑﻪ ﺳﻌﯽ ﺳﺎﯾﻪ )ﺩﯾﻮﺍﻥ ﺣﺎﻓﻆ ﺑﺎ ﺗﺼﺤﯿﺢ ﺍﺑﺘﻬﺎﺝ(‬ ‫• ﺗﺎﺳﯿﺎﻥ ﻣﻬﺮ ‪) ۱۳۸۵‬ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺍﺑﺘﻬﺎﺝ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ ﻧﻮ(‬

‫ﻭﯾﮋﮔﯽ ﺍﺷﻌﺎﺭ‬ ‫ﻏﻼﻣﺤﺴﯿﻦ ﯾﻮﺳﻔﯽ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩٔ ﺷﻌﺮ ﺳﺎﯾﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﺩﺭ ﻏﺰﻝ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﻣﻌﺎﺻﺮ‪ ،‬ﺷﻌﺮﻫﺎﯼ ﺳﺎﯾﻪ )ﻫﻮﺷﻨﮓ ﺍﺑﺘﻬﺎﺝ( ﺩﺭ ﺷﻤﺎﺭ ﺁﺛﺎﺭ ﺧﻮﺏ ﻭ ﺧﻮﺍﻧﺪﻧﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﻀﺎﻣﯿﻦ ﮔﯿﺮﺍ ﻭ‬ ‫ﺩﻟﮑﺶ‪ ،‬ﺗﺸﺒﯿﻬﺎﺕ ﻭ ﺍﺳﺘﻌﺎﺭﺍﺕ ﻭ ﺻﻮﺭ ﺧﯿﺎﻝ ﺑﺪﯾﻊ‪ ،‬ﺯﺑﺎﻥ ﺭﻭﺍﻥ ﻭ ﻣﻮﺯﻭﻥ ﻭ ﺧﻮﺵﺗﺮﮐﯿﺐ ﻭ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﺑﺎ ﻏﺰﻝ‪ ،‬ﺍﺯ ﻭﯾﮋﮔﯿﻬﺎﯼ ﺷﻌﺮ ﺍﻭﺳﺖ ﻭ ﻧﯿﺰ ﺭﻧﮓ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻇﺮﯾﻒ ﺁﻥ‬ ‫ﯾﺎﺩﺁﻭﺭ ﺷﯿﻮﻩٔ ﺩﻟﭙﺬﯾﺮ ﺣﺎﻓﻆ ﺍﺳﺖ‪.‬ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﻏﺰﻟﻬﺎﯼ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪٔ ﺍﻭﺳﺖ‪ :‬ﺩﻭﺯﺥ ﺭﻭﺡ‪ ،‬ﺷﺒﯿﺨﻮﻥ‪ ،‬ﺧﻮﻧﺒﻬﺎ‪ ،‬ﮔﺮﯾﻪٔ ﻟﯿﻠﯽ‪ ،‬ﭼﺸﻤﯽ ﮐﻨﺎﺭ ﭘﻨﺠﺮﻩٔ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﻭ ﻧﻘﺶ ﺩﯾﮕﺮ‪«.‬‬ ‫ﺍﺷﻌﺎﺭ ﻧﻮ ﺍﻭ ﻧﯿﺰ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺩﺭﻭﻥﻣﺎﯾﻪﺍﯼ ﺗﺎﺯﻩ ﻭ ﺍﺑﺘﮑﺎﺭﯼ ﺍﺳﺖ؛ ﻭ ﭼﻮﻥ ﻓﺼﺎﺣﺖ ﺯﺑﺎﻥ ﻭ ﻗﻮﺕ ﺑﯿﺎﻥ ﺳﺎﯾﻪ ﺑﺎ ﺍﯾﻦ ﺩﺭﻭﻥﻣﺎﯾﻪٔ ﺍﺑﺘﮑﺎﺭﯼ ﻫﻤﮕﺎﻡ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﻧﺘﯿﺠﻪٔ ﻣﻄﻠﻮﺑﯽ ﺑﻪ ﺑﺎﺭ‬ ‫ﺁﻭﺭﺩﻩﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺩﺭ ﺷﻌﺮ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻧﯿﻤﺎ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩٔ ﻏﺰﻝ ﺗﻘﺴﯿﻤﺎﺗﯽ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺎﻋﺮﺍﻧﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﺣﻀﻮﺭ ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻧﺪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩﻩﺍﻧﺪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺑﯿﻦ ﻧﺎﻡﻫﺎﯾﯽ ﭼﻮﻥ ﻫﻮﺷﻨﮓ ﺍﺑﺘﻬﺎﺝ‪،‬‬ ‫ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ ﻧﯿﺴﺘﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺣﺴﯿﻦ ﻣﻨﺰﻭﯼ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ ﺑﻬﻤﻨﯽ ﻭ ﺳﯿﻤﯿﻦ ﺑﻬﺒﻬﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﯽﺧﻮﺭﺩ‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺷﻌﺮ ﻭ ﺗﺮﺍﻧﻪ‬ ‫ﺍﺑﺘﻬﺎﺝ ﺩﺭ ﺟﻮﺍﻧﯽ ﺩﻟﺒﺎﺧﺘﻪ ﺩﺧﺘﺮﯼ ﺍﺭﻣﻨﯽ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﮔﺎﻟﯿﺎ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺭﺷﺖ ﺳﺎﮐﻦ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺍﯾﻦ ﻋﺸﻖ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺟﻮﺍﻧﯽ ﺩﺳﺖ ﻣﺎﯾﻪ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪﺍﯼ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺍﯾﺎﻡ ﺳﺮﻭﺩ‪.‬‬ ‫ﺑﻌﺪﻫﺎ ﮐﻪ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻏﺮﻕ ﺧﻮﻧﺮﯾﺰﯼ ﻭ ﺟﻨﮓ ﻭ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺷﺪ‪ ،‬ﺍﺑﺘﻬﺎﺝ ﺷﻌﺮﯼ ﺑﺎ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪﺍﺵ ﺑﺎ ﮔﺎﻟﯿﺎ ﺳﺮﻭﺩ‪:‬‬ ‫ﺩﯾﺮﯾﺴﺖ ﮔﺎﻟﯿﺎ!‬ ‫ﺩﺭ ﮔﻮﺵ ﻣﻦ ﻓﺴﺎﻧﻪٔ ﺩﻟﺪﺍﺩﮔﯽ ﻣﺨﻮﺍﻥ!‬ ‫ﺩﯾﮕﺮ ﺯ ﻣﻦ ﺗﺮﺍﻧﻪٔ ﺷﻮﺭﯾﺪﮔﯽ ﻣﺨﻮﺍﻩ!‬ ‫ﺩﯾﺮﺳﺖ ﮔﺎﻟﯿﺎ! ﺑﻪ ﺭﻩ ﺍﻓﺘﺎﺩ ﮐﺎﺭﻭﺍﻥ‬ ‫ﻋﺸﻖ ﻣﻦ ﻭ ﺗﻮ؟ ﺍﯾﻦ ﻫﻢ ﺣﮑﺎﯾﺘﯽ ﺍﺳﺖ‬ ‫ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺯﻣﺎﻧﻪ ﮐﻪ ﺩﺭﻣﺎﻧﺪﻩ ﻫﺮ ﮐﺴﯽ‬ ‫ﺍﺯ ﺑﻬﺮ ﻧﺎﻥ ﺷﺐ‬ ‫ﺩﯾﮕﺮ ﺑﺮﺍﯼ ﻋﺸﻖ ﻭ ﺣﮑﺎﯾﺖ ﻣﺠﺎﻝ ﻧﯿﺴﺖ‬ ‫ﺷﺎﺩ ﻭ ﺷﮑﻔﺘﻪ ﺩﺭ ﺷﺐ ﺟﺸﻦ ﺗﻮﻟﺪﺕ‬ ‫ﺗﻮ ﺑﯿﺴﺖ ﺷﻤﻊ ﺧﻮﺍﻫﯽ ﺍﻓﺮﻭﺧﺖ ﺗﺎﺑﻨﺎﮎ‬ ‫ﺍﻣﺸﺐ ﻫﺰﺍﺭ ﺩﺧﺘﺮ ﻫﻤﺴﺎﻝ ﺗﻮ ﻭﻟﯽ‬ ‫ﺧﻮﺍﺑﯿﺪﻩ ﺍﻧﺪ ﮔﺮﺳﻨﻪ ﻭ ﻟﺨﺖ ﺭﻭﯼ ﺧﺎﮎ‬ ‫ﺯﯾﺒﺎﺳﺖ ﺭﻗﺺ ﻭ ﻧﺎﺯ ﺳﺮﺍﻧﮕﺸﺖﻫﺎﯼ ﺗﻮ‬ ‫ﺑﺮ ﭘﺮﺩﻩﻫﺎﯼ ﺳﺎﺯ‬ ‫ﺍﻣﺎ ﻫﺰﺍﺭ ﺩﺧﺘﺮ ﺑﺎﻓﻨﺪﻩ ﺍﯾﻦ ﺯﻣﺎﻥ‬ ‫ﺑﺎ ﭼﺮﮎ ﻭ ﺧﻮﻥ ﺯﺧﻢ ﺳﺮﺍﻧﮕﺸﺖ ﻫﺎﯾﺸﺎﻥ‬

‫ﻫﻮﺷﻨﮓ ﺍﺑﺘﻬﺎﺝ‬ ‫ﺟﺎﻥ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺩﺭ ﻗﻔﺲ ﺗﻨﮓ ﮐﺎﺭﮔﺎﻩ‬ ‫ﺍﺯ ﺑﻬﺮ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺣﻘﯿﺮﯼ ﮐﻪ ﺑﯿﺶ ﺍﺯ ﺁﻥ‬ ‫ﭘﺮﺗﺎﺏ ﻣﯽ ﮐﻨﯽ ﺗﻮ ﺑﻪ ﺩﺍﻣﺎﻥ ﯾﮏ ﮔﺪﺍ‬ ‫ﻭﯾﻦ ﻓﺮﺵ ﻫﻔﺖ ﺭﻧﮓ ﮐﻪ ﭘﺎﻣﺎﻝ ﺭﻗﺺ ﺗﻮﺳﺖ‬ ‫ﺍﺯ ﺧﻮﻥ ﻭ ﺯﻧﺪﮔﺎﻧﯽ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺭﻧﮓ‬ ‫ﺩﺭ ﺗﺎﺭ ﻭ ﭘﻮﺩ ﻫﺮ ﺧﻂ ﻭ ﺧﺎﻟﺶ‪ ،‬ﻫﺰﺍﺭ ﺭﻧﺞ‬ ‫ﺩﺭ ﺁﺏ ﻭ ﺭﻧﮓ ﻫﺮ ﮔﻞ ﻭ ﺑﺮﮔﺶ‪ ،‬ﻫﺰﺍﺭ ﻧﻨﮓ‬ ‫ﺍﯾﻨﺠﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﮎ ﺧﻔﺘﻪ ﻫﺰﺍﺭ ﺁﺭﺯﻭﯼ ﭘﺎﮎ‬ ‫ﺍﯾﻨﺠﺎ ﺑﻪ ﺑﺎﺩ ﺭﻓﺘﻪ ﻫﺰﺍﺭ ﺁﺗﺶ ﺟﻮﺍﻥ‬ ‫ﺩﺳﺖ ﻫﺰﺍﺭ ﮐﻮﺩﮎ ﺷﯿﺮﯾﻦ ﺑﯽ ﮔﻨﺎﻩ‬ ‫ﭼﺸﻢ ﻫﺰﺍﺭ ﺩﺧﺘﺮ ﺑﯿﻤﺎﺭ ﻧﺎﺗﻮﺍﻥ ‪...‬‬ ‫ﺩﯾﺮﯾﺴﺖ ﮔﺎﻟﯿﺎ!‬ ‫ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺑﻮﺳﻪ ﻭ ﻏﺰﻝ ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪ ﻧﯿﺴﺖ‬ ‫ﻫﺮ ﭼﯿﺰ ﺭﻧﮓ ﺁﺗﺶ ﻭ ﺧﻮﻥ ﺩﺍﺭﺩ ﺍﯾﻦ ﺯﻣﺎﻥ‬ ‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻪٔ ﺭﻫﺎﯾﯽ ﻟﺒﻬﺎ ﻭ ﺩﺳﺖ ﻫﺎﺳﺖ‬ ‫ﻋﺼﯿﺎﻥ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺍﺳﺖ‬ ‫ﺩﺭ ﺭﻭﯼ ﻣﻦ ﻣﺨﻨﺪ!‬ ‫ﺷﯿﺮﯾﻨﯽ ﻧﮕﺎﻩ ﺗﻮ ﺑﺮ ﻣﻦ ﺣﺮﺍﻡ ﺑﺎﺩ!‬ ‫ﺑﺮ ﻣﻦ ﺣﺮﺍﻡ ﺑﺎﺩ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﭘﺲ ﺷﺮﺍﺏ ﻭ ﻋﺸﻖ!‬ ‫ﺑﺮ ﻣﻦ ﺣﺮﺍﻡ ﺑﺎﺩ ﺗﭙﺸﻬﺎﯼ ﻗﻠﺐ ﺷﺎﺩ!‬ ‫ﯾﺎﺭﺍﻥ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺑﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﺩﺭ ﺩﺧﻤﻪﻫﺎﯼ ﺗﯿﺮﻩ ﻭ ﻏﻤﻨﺎﮎ ﺑﺎﻏﺸﺎﻩ‬ ‫ﺩﺭ ﻋﺰﻟﺖ ﺗﺐ ﺁﻭﺭ ﺗﺒﻌﯿﺪﮔﺎﻩ ﺧﺎﺭﮎ‬ ‫ﺩﺭ ﻫﺮ ﮐﻨﺎﺭ ﻭ ﮔﻮﺷﻪٔ ﺍﯾﻦ ﺩﻭﺯﺥ ﺳﯿﺎﻩ‬ ‫ﺯﻭﺩﺳﺖ ﮔﺎﻟﯿﺎ!‬ ‫ﺩﺭ ﻣﻦ ﻓﺴﺎﻧﻪٔ ﺩﻟﺪﺍﺩﮔﯽ ﻣﺨﻮﺍﻥ!‬ ‫ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺯ ﻣﻦ ﺗﺮﺍﻧﻪٔ ﺷﻮﺭﯾﺪﮔﯽ ﻣﺨﻮﺍﻩ!‬ ‫ﺯﻭﺩﺳﺖ ﮔﺎﻟﯿﺎ! ﻧﺮﺳﯿﺪﺳﺖ ﮐﺎﺭﻭﺍﻥ ‪...‬‬ ‫ﺭﻭﺯﯼ ﮐﻪ ﺑﺎﺯﻭﺍﻥ ﺑﻠﻮﺭﯾﻦ ﺻﺒﺤﺪﻡ‬ ‫ﺑﺮﺩﺍﺷﺖ ﺗﯿﻎ ﻭ ﭘﺮﺩﻩٔ ﺗﺎﺭﯾﮏ ﺷﺐ ﺷﮑﺎﻓﺖ‪،‬‬ ‫ﺭﻭﺯﯼ ﮐﻪ ﺁﻓﺘﺎﺏ‬ ‫ﺍﺯ ﻫﺮ ﺩﺭﯾﭽﻪ ﺗﺎﻓﺖ‪،‬‬ ‫ﺭﻭﺯﯼ ﮐﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﻭ ﻟﺐ ﯾﺎﺭﺍﻥ ﻫﻤﻨﺒﺮﺩ‬ ‫ﺭﻧﮓ ﻧﺸﺎﻁ ﻭ ﺧﻨﺪﻩٔ ﮔﻤﮕﺸﺘﻪ ﺑﺎﺯﯾﺎﻓﺖ‪،‬‬ ‫ﻣﻦ ﻧﯿﺰ ﺑﺎﺯ ﺧﻮﺍﻫﻢ ﮔﺮﺩﯾﺪ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ‬ ‫ﺳﻮﯼ ﺗﺮﺍﻧﻪﻫﺎ ﻭ ﻏﺰﻟﻬﺎ ﻭ ﺑﻮﺳﻪ ﻫﺎ‬ ‫ﺳﻮﯼ ﺑﻬﺎﺭﻫﺎﯼ ﺩﻝ ﺍﻧﮕﯿﺰ ﮔﻞ ﻓﺸﺎﻥ‬ ‫ﺳﻮﯼ ﺗﻮ‪،‬‬ ‫ﻋﺸﻖ ﻣﻦ ‪....‬‬

‫‪66‬‬

‫ﻫﻮﺷﻨﮓ ﺍﺑﺘﻬﺎﺝ‬ ‫ﺷﻌﺮ ﻣﺮﺟﺎﻥ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻓﻮﻕ ﺍﻟﻌﺎﺩﻩﺍﯼ ﺍﺯ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺍﻭﺳﺖ ﺍﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﺳﻨﮕﯽ ﺍﺳﺖ ﺯﯾﺮ ﺁﺏ‬ ‫ﺩﺭ ﮔﻮﺩ ﺷﺐ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺩﺭﯾﺎﯼ ﻧﯿﻠﮕﻮﻥ‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺩﺭ ﺗﮏ ﺁﻥ ﮔﻮﺭ ﺳﻬﻤﻨﮏ‬ ‫ﺧﺎﻣﻮﺵ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺩﺭ ﺩﻝ ﺁﻥ ﺳﺮﺩﯼ ﻭ ﺳﮑﻮﻥ‬ ‫ﺍﻭ ﺑﺎ ﺳﮑﻮﺕ ﺧﻮﯾﺶ‬ ‫ﺍﺯ ﯾﺎﺩ ﺭﻓﺘﻪﺍﯼ ﺳﺖ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺩﺧﻤﻪ ﺳﯿﺎﻩ‬ ‫ﻫﺮﮔﺰ ﺑﺮ ﺍﻭ ﻧﺘﺎﻓﺘﻪ ﺧﻮﺭﺷﯿﺪ ﻧﯿﻢ ﺭﻭﺯ‬ ‫ﻫﺮﮔﺰ ﺑﺮ ﺍﻭ ﻧﺘﺎﻓﺘﻪ ﻣﻬﺘﺎﺏ ﺷﺎﻣﮕﺎﻩ‬ ‫ﺑﺴﯿﺎﺭ ﺷﺐ ﮐﻪ ﻧﺎﻟﻪ ﺑﺮﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﮐﺲ ﻧﺒﻮﺩ‬ ‫ﮐﺎﻥ ﻧﺎﻟﻪ ﺑﺸﻨﻮﺩ‬ ‫ﺑﺴﯿﺎﺭ ﺷﺐ ﮐﻪ ﺍﺷﮏ ﺑﺮﺍﻓﺸﺎﻧﺪ ﻭ ﯾﺎﻭﻩ ﮔﺸﺖ‬ ‫ﺩﺭ ﮔﻮﺩ ﺁﻥ ﮐﺒﻮﺩ‬ ‫ﺳﻨﮕﯽ ﺍﺳﺖ ﺯﯾﺮ ﺁﺏ ﻭﻟﯽ ﺁﻥ ﺷﮑﺴﺘﻪ ﺳﻨﮓ‬ ‫ﺯﻧﺪﻩ ﺳﺖ ﻣﯽ ﺗﭙﺪ ﺑﻪ ﺍﻣﯿﺪﯼ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻧﻬﻔﺖ‬ ‫ﺩﻝ ﺑﻮﺩ ﺍﮔﺮ ﺑﻪ ﺳﯿﻨﻪ ﺩﻟﺪﺍﺭ ﻣﯽ ﻧﺸﺴﺖ‬ ‫ﮔﻞ ﺑﻮﺩ ﺍﮔﺮ ﺑﻪ ﺳﺎﯾﻪ ﺧﻮﺭﺷﯿﺪ ﻣﯽ ﺷﮑﻔﺖ‪...‬‬ ‫ﺍﺯ ﺩﯾﮕﺮ ﻏﺰﻟﯿﺎﺕ ﺳﺎﯾﻪ ﺍﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﭘﯿﺶ ﺳﺎﺯ ﺗﻮ ﻣﻦ ﺍﺯ ﺳﺨﺮ ﺳﺨﻦ ﺩﻡ ﻧﺰﻧﻢ‬ ‫ﮐﻪ ﺑﯿﺎﻧﯽ ﭼﻮ ﺯﺑﺎﻥ ﺗﻮ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﺳﺨﻨﻢ‬ ‫ﺭﻩ ﻣﮕﺮﺩﺍﻥ ﻭ ﻧﮕﻪ ﺩﺍﺭ ﻫﻤﯿﻦ ﭘﺮﺩﻩٔ ﺭﺍﺳﺖ‬ ‫ﺗﺎ ﻣﻦ ﺍﺯ ﺭﺍﺯ ﺳﭙﻬﺮﺕ ﮔﺮﻫﯽ ﺑﺎﺯ ﮐﻨﻢ‬ ‫ﺻﺒﺮ ﮐﻦ ﺍﯼ ﺩﻝ ﻏﻢ ﺩﯾﺪﻩ ﮐﻪ ﭼﻮﻥ ﭘﯿﺮ ﺣﺰﯾﻦ‬ ‫ﻋﺎﻗﺒﺖ ﻣﮋﺩﻩٔ ﻧﺼﺮﺕ ﺭﺳﺪ ﺍﺯ ﭘﯿﺮﻫﻨﻢ‬ ‫ﭼﻪ ﻏﺮﯾﺒﺎﻧﻪ ﺗﻮ ﺑﺎ ﯾﺎﺩ ﻭﻃﻦ ﻣﯽ ﻧﺎﻟﯽ‬ ‫ﻣﻦ ﭼﻪ ﮔﻮﯾﻢ ﮐﻪ ﻏﺮﯾﺐ ﺍﺳﺖ ﺩﻟﻢ ﺩﺭ ﻭﻃﻨﻢ‬ ‫ﻫﻤﻪ ﻣﺮﻏﺎﻥ ﻫﻢ ﺁﻭﺍﺯ ﭘﺮﺍﮐﻨﺪﻩ ﺷﺪﻧﺪ‬ ‫ﺁﻩ ﺍﺯﯾﻦ ﺑﺎﺩ ﺑﻼﺧﯿﺰ ﮐﻪ ﺯﺩ ﺩﺭ ﭼﻤﻨﻢ‬ ‫ﺷﻌﺮ ﻣﻦ ﺑﺎ ﻣﺪﺩ ﺳﺎﺯ ﺗﻮ ﺁﻭﺍﺯﯼ ﺩﺍﺷﺖ‬ ‫ﮐﯽ ﺑﻮﺩ ﺑﺎﺯ ﮐﻪ ﺷﻮﺭﯼ ﺑﻪ ﺟﻬﺎﻥ ﺩﺭﻓﮑﻨﻢ‬ ‫ﻧﯽ ﺟﺪﺍ ﺯﺍﻥ ﻟﺐ ﻭ ﺩﻧﺪﺍﻥ ﭼﻪ ﻧﻮﺍﯾﯽ ﺩﺍﺭﺩ ؟‬ ‫ﻣﻦ ﺯ ﺑﯽ ﻫﻢ ﻧﻔﺴﯽ ﻧﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﺩﻝ ﻣﯽ ﺷﮑﻨﻢ‬ ‫ﺑﯽ ﺗﻮ ﺩﯾﮕﺮ ﻏﺰﻝ "ﺳﺎﯾﻪ" ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻟﻄﻔﯽ‬ ‫ﺑﺎﺯ ﺭﺍﻫﯽ ﺑﺰﻥ ﺍﯼ ﺩﻭﺳﺖ ﮐﻪ ﺁﻫﯽ ﺑﺰﻧﻢ‬ ‫ﺩﺭﺩ ﮔﻨﮓ‬ ‫ﻧﻤﯿﺪﺍﻧﻢ ﭼﻪ ﻣﯿﺨﻮﺍﻫﻢ ﺑﮕﻮﯾﻢ‬ ‫ﺯﺑﺎﻧﻢ ﺩﺭ ﺩﻫﺎﻥ ﺑﺎﺯ ﺑﺴﺘﻪ ﺍﺳﺖ‬ ‫ﺩﺭ ﺗﻨﮓ ﻗﻔﺲ ﺑﺎﺯ ﺍﺳﺖ ﻭﺍﻓﺴﻮﺱ‬ ‫ﮐﻪ ﺑﺎﻝ ﻣﺮﻍ ﺁﻭﺍﺯﻡ ﺷﮑﺴﺘﻪ ﺍﺳﺖ‬

‫‪67‬‬

‫ﻫﻮﺷﻨﮓ ﺍﺑﺘﻬﺎﺝ‬ ‫ﻧﻤﯿﺪﺍﻧﻢ ﭼﻪ ﻣﯿﺨﻮﺍﻫﻢ ﺑﮕﻮﯾﻢ‬ ‫ﻏﻤﯽ ﺩﺭ ﺍﺳﺘﺨﻮﺍﻧﻢ ﻣﯽ ﮔﺪﺍﺯﺩ‬ ‫ﺧﯿﺎﻝ ﻧﺎﺷﻨﺎﺳﯽ ﺁﺷﻨﺎ ﺭﻧﮓ‬ ‫ﮔﻬﯽ ﻣﯽ ﺳﻮﺯﺩﻡ ﮔﻪ ﻣﯽ ﻧﻮﺍﺯﺩ‬ ‫ﭘﺮﯾﺸﺎﻥ ﺳﺎﯾﻪ ﺍﯼ ﺁﺷﻔﺘﻪ ﺁﻫﻨﮓ‬ ‫ﺯ ﻣﻐﺰﻡ ﻣﯽ ﺗﺮﺍﻭﺩ ﮔﯿﺞ ﻭﮔﻤﺮﺍﻩ‬ ‫ﭼﻮ ﺭﻭﺡ ﺧﻮﺍﺑﮕﺮﺩﯼ ﻣﺎﺕ ﻭ ﻣﺪﻫﻮﺵ‬ ‫ﮐﻪ ﺑﯽ ﺳﺎﻣﺎﻥ ﺑﻪ ﺭﻩ ﺍﻓﺘﺪ ﺷﺒﺎﻧﮕﺎﻩ‬ ‫ﺩﺭﻭﻥ ﺳﯿﻨﻪ ﺍﻡ ﺩﺭﺩﯾﺴﺖ ﺧﻮﻧﺒﺎﺭ‬ ‫ﮐﻪ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﮔﺮﯾﻪ ﻣﯿﮕﯿﺮﺩ ﮔﻠﻮﯾﻢ‬ ‫ﻏﻤﯽ ﺁﺷﻔﺘﻪ ﺩﺭﺩﯼ ﮔﺮﯾﻪ ﺁﻟﻮﺩ‬ ‫ﻧﻤﯿﺪﺍﻧﻢ ﭼﻪ ﻣﯽ ﺧﻮﺍﻫﻢ ﺑﮕﻮﯾﻢ‬ ‫ﻧﻤﯿﺪﺍﻧﻢ ﭼﻪ ﻣﯽ ﺧﻮﺍﻫﻢ ﺑﮕﻮﯾﻢ‬

‫ﭘﺎﻧﻮﯾﺲ‬ ‫]‪[1‬‬ ‫]‪[2‬‬

‫ﺳﺘﺎﯾﺸﮕﺮ‪۱۹ ،‬‬ ‫ﺍﺯ ﻫﻮﺷﻨﮓ ﺍﺑﺘﻬﺎﺝ ﭼﻪ ﺧﺒﺮ؟ )‪(http://www.ketabnews.com/detail-6239-fa-1.html‬‬

‫ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﻴﺮﻭﻥ‬ ‫• ﺍﺷﻌﺎﺭ ﻫﻮﺷﻨﮓ ﺍﺑﺘﻬﺎﺝ )‪(http://moraffah.blogfa.com/cat-128.aspx‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬ ‫• ﺳﺘﺎﯾﺸﮕﺮ‪ ،‬ﻣﻬﺪﯼ‪ .‬ﻧﺎﻡ ﻧﺎﻣﻪٔ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺯﻣﯿﻦ ﺟﻠﺪ ﺳﻮّﻡ‪ .‬ﭼﺎﭖ ﺍﻭّﻝ‪ .‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ‪)ISBN 964-423-377-8 .۱۳۷۶ ،‬ﺟﻠﺪ ‪.(۳‬‬ ‫• ﮔﯿﻼﻥ ﺩﺭ ﻗﻠﻤﺮﻭ ﺷﻌﺮ ﻭ ﺍﺩﺏ‪ ،‬ﺍﺑﺮﺍﻫﯿﻢ ﻓﺨﺮﺍﯾﯽ‪.‬‬ ‫• ﺷﻌﺮ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺍﺯ ﺑﻬﺎﺭ ﺗﺎ ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ‪ ،‬ﺣﺴﻨﻌﻠﯽ ﻣﺤﻤﺪﯼ‪ .‬ﻧﺎﺷﺮ‪ :‬ﻣﺆﻟﻒ‪ /‬ﺻﺪ ﺷﺎﻋﺮ‪ ،‬ﺧﺴﺮﻭ ﺷﺎﻓﻌﯽ‪.‬‬

‫‪68‬‬

‫ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ‬

‫‪69‬‬

‫ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ‬ ‫ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ‬

‫ﺯﺍﺩﺭﻭﺯ‬

‫‪ ۲۱‬ﺁﺫﺭ ‪۱۳۰۴‬‬ ‫ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺧﯿﺎﺑﺎﻥ ﺻﻔﯽﻋﻠﯿﺸﺎﻩ‬

‫ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ ‪ ۲‬ﻣﺮﺩﺍﺩ ‪۱۳۷۹‬‬ ‫ﮐﺮﺝ‪ ،‬ﺷﻬﺮﮎ ﺩﻫﮑﺪﻩٔ ﻓﺮﺩﯾﺲ‬ ‫ﭘﯿﺸﻪ‬

‫ﺷﺎﻋﺮ‪ ،‬ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﻩ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓﻧﻮﯾﺲ‪ ،‬ﻣﻨﺘﻘﺪ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎﺭ ﻭ ﻣﺘﺮﺟﻢ‬ ‫ﻭﺑﮕﺎﻩ‬ ‫ﺳﺎﯾﺖ ﺭﺳﻤﯽ ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ‬

‫]‪[1‬‬

‫ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ )ﺯﺍﺩﻩٔ ‪ ۲۱‬ﺁﺫﺭ ‪۱۳۰۴‬؛ ‪ ۱۲‬ﺩﺳﺎﻣﺒﺮ ‪ ،۱۹۲۵‬ﺩﺭ ﺧﺎﻧﻪٔ ﺷﻤﺎﺭﻩٔ ‪ ۱۳۴‬ﺧﯿﺎﺑﺎﻥ ﺻﻔﯽﻋﻠﯿﺸﺎﻩ]‪ - [2‬ﺩﺭ ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺩﺭﮔﺬﺷﺘﻪٔ ‪ ۲‬ﻣﺮﺩﺍﺩ ‪۱۳۷۹‬؛ ‪ ۲۴‬ﮊﻭﺋﯿﻪ ‪۲۰۰۰‬‬ ‫ﺩﺭ ﺷﻬﺮﮎ ﺩﻫﮑﺪﻩ‪ ،‬ﻓﺮﺩﯾﺲ ﮐﺮﺝ( ﺷﺎﻋﺮ‪ ،‬ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﻩ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓﻧﻮﯾﺲ‪ ،‬ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎﺭ‪ ،‬ﭘﮋﻭﻫﺸﮕﺮ‪ ،‬ﻣﺘﺮﺟﻢ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﻭ ﺍﺯ ﻣﺆﺳﺴﺎﻥ ﻭ ﺩﺑﯿﺮﺍﻥ ﮐﺎﻧﻮﻥ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎﻥ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﻗﺒﻞ ﻭ‬ ‫ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺁﺭﺍﻣﮕﺎﻩ ﺍﻭ ﺩﺭ ﺍﻣﺎﻣﺰﺍﺩﻩ ﻃﺎﻫﺮ ﮐﺮﺝ ﻭﺍﻗﻊ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩﺍﯼ ﺍﺯ ﺟﻮﺍﻧﯽ ﺷﻌﺮﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺗﺨﻠﺺ ﺍﻟﻒ‪ .‬ﺑﺎﻣﺪﺍﺩ ﻭ ﺍﻟﻒ‪.‬ﺻﺒﺢ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﯽﮐﺮﺩ‪.‬‬ ‫ﺳﺮﻭﺩﻥ ﺷﻌﺮﻫﺎﯼ ﺁﺯﺍﺩﯼﺧﻮﺍﻫﺎﻧﻪ ﻭ ﺿﺪ ﺍﺳﺘﺒﺪﺍﺩﯼ‪ ،‬ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺷﺎﻋﺮ ﺁﺯﺍﺩﯼ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻭ ﺑﻪ ﺍﺭﻣﻐﺎﻥ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﻬﺮﺕ ﺍﺻﻠﯽ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺳﺮﺍﯾﺶ ﺷﻌﺮ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﻌﺮ ﻧﻮ ﻭ ﺑﺮﺧﯽ ﻗﺎﻟﺐﻫﺎﯼ ﮐﻬﻦ ﻧﻈﯿﺮ ﻗﺼﯿﺪﻩ ﻭ ﻧﯿﺰ ﺗﺮﺍﻧﻪﻫﺎﯼ ﻋﺎﻣﯿﺎﻧﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺷﺎﻣﻠﻮ‬ ‫ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۲۶‬ﺑﺎ ﻧﯿﻤﺎ ﯾﻮﺷﯿﺞ ﻣﻼﻗﺎﺕ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺍﻭ ﺑﻪ ﺷﻌﺮ ﻧﻮ )ﮐﻪ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺷﻌﺮ ﻧﯿﻤﺎﯾﯽ ﻫﻢ ﻧﺎﻣﯿﺪﻩ ﺷﺪ( ﺭﻭﯼ ﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺑﺎﺭ ﺩﺭ ﺷﻌﺮ »ﺗﺎ‬ ‫ﺷﮑﻮﻓﻪٔ ﺳﺮﺥ ﯾﮏ ﭘﯿﺮﺍﻫﻦ« ﮐﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۲۹‬ﺑﺎ ﻧﺎﻡ »ﺷﻌﺮ ﺳﻔﯿﺪ ﻏﻔﺮﺍﻥ« ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ ﻭﺯﻥ ﺭﺍ ﺭﻫﺎ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﭘﯿﺸﺮﻭ ﺳﺒﮏ ﻧﻮﯾﯽ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺷﻌﺮ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻓﺎﺭﺳﯽ‬ ‫ﺷﮑﻞ ﺩﺍﺩ‪ .‬ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﺳﺒﮏ ﺑﻪ ﺷﻌﺮ ﺳﭙﯿﺪ ﯾﺎ ﺷﻌﺮ ﻣﻨﺜﻮﺭ ]‪ [3‬ﯾﺎ ﺷﻌﺮ ﺷﺎﻣﻠﻮﯾﯽ]‪ [4‬ﯾﺎﺩ ﮐﺮﺩﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺗﻨﯽ ﭼﻨﺪ ﺍﺯ ﻣﻨﺘﻘﺪﺍﻥ ﺍﺩﺑﯽ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻣﻮﻓﻖﺗﺮﯾﻦ ﺷﺎﻋﺮ ﺩﺭ ﺳﺮﻭﺩﻥ ﺷﻌﺮ ﻣﻨﺜﻮﺭ‬ ‫]‪[5‬‬ ‫ﻣﯽﺩﺍﻧﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺎﻣﻠﻮ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺷﻌﺮ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎﯼ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﯽ‪ ،‬ﮐﺎﺭﻫﺎﯼ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻭ ﺗﺮﺟﻤﻪٔ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪﺷﺪﻩﺍﯼ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪٔ ﮐﺘﺎﺏ ﮐﻮﭼﻪٔ ﺍﻭ ﺑﺰﺭﮒﺗﺮﯾﻦ ﺍﺛﺮ ﭘﮋﻭﻫﺸﯽ ﺩﺭ ﺑﺎﺏ ﻓﺮﻫﻨﮓ‬ ‫ﻋﺎﻣﻪٔ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﯾﺮﺍﻥ) ﺑﺎ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺗﻬﺮﺍﻥ( ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺁﺛﺎﺭ ﻭﯼ ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻥﻫﺎﯼ‪ :‬ﺳﻮﺋﺪﯼ‪ ،‬ﺍﻧﮕﻠﯿﺴﯽ‪ ،‬ﮊﺍﭘﻨﯽ‪ ،‬ﻓﺮﺍﻧﺴﻮﯼ‪ ،‬ﺍﺳﭙﺎﻧﯿﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺭﻭﺳﯽ‪ ،‬ﺍﺭﻣﻨﯽ‪ ،‬ﻫﻠﻨﺪﯼ‪،‬‬ ‫ﺭﻭﻣﺎﻧﯿﺎﯾﯽ‪ ،‬ﻓﻨﻼﻧﺪﯼ‪ ،‬ﮐﺮﺩﯼ ﻭ ﺗﺮﮐﯽ∗ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺯﻧﺪﮔﯽ ﻭ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎ‬ ‫ﺗﻤﺎﻡ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺍﯾﻦ ﺑﺨﺶ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺷﺪﻩ ﺩﺭ ﺳﺎﻝﺷﻤﺎﺭ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺁﯾﺪﺍ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺗﻬﯿﻪ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﯾﻦ ﺳﺎﻝﺷﻤﺎﺭ ﺩﺭ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﺍﺯ‬ ‫ﺟﻤﻠﻪ ﻭﺏﮔﺎﻩ ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ ]‪ ،[6‬ﺩﻓﺘﺮ ﻫﻨﺮ]‪ ، [7‬ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺷﺎﻋﺮ ﺷﺒﺎﻧﻪﻫﺎ ﻭ ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪﻫﺎ]‪ ، [8‬ﺷﻨﺎﺧﺖﻧﺎﻣﻪ]‪ ، [9‬ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﺟﺎ ﺍﺯ ﻣﻨﺒﻊ ﺩﯾﮕﺮﯼ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺷﺪﻩ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ ﺩﺭ ﭘﺎﻧﻮﯾﺲ ﺫﮐﺮ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻮﻟﺪ ﻭ ﺳﺎﻝﻫﺎﯼ ﭘﯿﺶ ﺍﺯ ﺟﻮﺍﻧﯽ‬ ‫ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺩﺭ ‪ ۲۱‬ﺁﺫﺭ ‪ ۱۳۰۴‬ﺩﺭ ﺧﺎﻧﻪ ﺷﻤﺎﺭﻩ ‪ ۱۳۴‬ﺧﯿﺎﺑﺎﻥ ﺻﻔﯽ ﻋﻠﯿﺸﺎﻩ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺪﺭﺵ ﺣﯿﺪﺭ ﻧﺎﻡ ﺩﺍﺷﺖ ﮐﻪ ﺗﺒﺎﺭ ﺍﻭ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪٔ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺩﺭ ﺷﻌﺮ »ﻣﻦ‬ ‫ﺑﺎﻣﺪﺍﺩﻡ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ‪ «...‬ﺍﺯ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪٔ ﻣﺪﺍﯾﺢ ﺑﯽﺻﻠﻪ ﺑﻪ ﺍﻫﺎﻟﯽ ﮐﺎﺑﻞ ﺑﺎﺯﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻣﺎﺩﺭﺵ ﮐﻮﮐﺐ ﻋﺮﺍﻗﯽ ﺷﺎﻣﻠﻮ‪ ،‬ﺍﺯ ﻣﻬﺎﺟﺮﺍﻥ ﻗﻔﻘﺎﺯﯼ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﻃﯽ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺑﻠﺸﻮﯾﮑﯽ ‪۱۹۱۷‬‬ ‫ﺭﻭﺳﯿﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩﺍﺵ ﺑﻪ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﮐﻮﭼﺎﻧﺪﻩﺷﺪﻩﺑﻮﺩ]‪ . [10‬ﺩﻭﺭﻩٔ ﮐﻮﺩﮐﯽ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺷﻐﻞ ﭘﺪﺭ ﮐﻪ ﺍﻓﺴﺮ ﺍﺭﺗﺶ ﺭﺿﺎ ﺷﺎﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻭﻗﺖ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺟﺎﯾﯽ ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺄﻣﻮﺭﯾﺖ ﻣﯽﺭﻓﺖ‪ ،‬ﺩﺭ ﺷﻬﺮﻫﺎﯾﯽ ﭼﻮﻥ ﺭﺷﺖ ﻭ ﺳﻤﯿﺮﻡ ﻭ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ ﻭ ﺁﺑﺎﺩﻩ ﻭ ﺷﯿﺮﺍﺯ ﮔﺬﺭﺍﻧﺪ‪) .‬ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺩﻟﯿﻞ ﺷﻨﺎﺳﻨﺎﻣﻪٔ ﺍﻭ ﺩﺭ ﺷﻬﺮ ﺭﺷﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ ﻭ ﻣﺤﻞ‬ ‫ﺗﻮﻟﺪ ﺩﺭ ﺷﻨﺎﺳﻨﺎﻣﻪ‪ ،‬ﺭﺷﺖ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ‪ (.‬ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺩﺑﺴﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺷﻬﺮﻫﺎﯼ ﺧﺎﺵ‪ ،‬ﺯﺍﻫﺪﺍﻥ ﻭ ﻣﺸﻬﺪ ﻭ ﺑﯿﺮﺟﻨﺪ ﮔﺬﺭﺍﻧﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺩﻭﺍﺯﺩﻩ ﺳﯿﺰﺩﻩ ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺷﺮﻭﻉ ﺑﻪ ﺿﺒﻂ‬

‫ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ‬ ‫ﻟﻐﺎﺕ ﻣﺘﺪﺍﻭﻝ ﻋﻮﺍﻡ )ﮐﻪ ﺩﺭ ﻓﺮﻫﻨﮓﻫﺎﯼ ﺭﺳﻤﯽ ﺛﺒﺖ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ( ﮐﺮﺩ‪.‬‬ ‫ﺩﻭﺭﻩ ﺩﺑﯿﺮﺳﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﯿﺮﺟﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺸﻬﺪ‪ ،‬ﮔﺮﮔﺎﻥ ﻭ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﮔﺬﺭﺍﻧﺪ ﻭ ﺳﺎﻝ ﺳﻮﻡ ﺩﺑﯿﺮﺳﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﻣﺪﺗﯽ ﺩﺭ ﺩﺑﯿﺮﺳﺘﺎﻥ ﺍﯾﺮﺍﻥﺷﻬﺮ ﻭ ﻣﺪﺗﯽ ﺩﺭ ﺩﺑﯿﺮﺳﺘﺎﻥ ﻓﯿﺮﻭﺯ ﺑﻬﺮﺍﻡ ﺗﻬﺮﺍﻥ‬ ‫ﺧﻮﺍﻧﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺷﻮﻕ ﺁﻣﻮﺧﺘﻦ ﺯﺑﺎﻥ ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ ﺩﺭ ﻣﻘﻄﻊ ﺍﻭﻝ ﻫﻨﺮﺳﺘﺎﻥ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻭ ﺁﻟﻤﺎﻥ ﺛﺒﺖﻧﺎﻡ ﮐﺮﺩ‪.‬‬

‫ﺩﻭﺭﺍﻥ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻭ ﺯﻧﺪﺍﻥ‬ ‫ﺩﺭ ﺍﻭﺍﯾﻞ ﺩﻫﻪ ‪ ۲۰‬ﺧﻮﺭﺷﯿﺪﯼ ﭘﺪﺭﺵ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮ ﻭ ﺳﺎﻣﺎﻥ ﺩﺍﺩﻥ ﺑﻪ ﺗﺸﮑﯿﻼﺕ ﺍﺯ ﻫﻢ ﭘﺎﺷﯿﺪﻩ ﮊﺍﻧﺪﺭﻣﺮﯼ ﺑﻪ ﮔﺮﮔﺎﻥ ﻭ ﺗﺮﮐﻤﻦﺻﺤﺮﺍ ﻓﺮﺳﺘﺎﺩﻩ ﺷﺪ‪ .‬ﺍﻭ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﺑﻪ‬ ‫ﮔﺮﮔﺎﻥ ﺭﻓﺖ ﻭ ﺑﻪ ﻧﺎﭼﺎﺭ ﺩﺭ ﮐﻼﺱ ﺳﻮﻡ ﺩﺑﯿﺮﺳﺘﺎﻥ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺗﺤﺼﯿﻞ ﺩﺍﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺑﺤﺒﻮﺣﻪٔ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺩﻭﻡ ﻭ ﻭﺭﻭﺩ ﻣﺘﻔﻘﯿﻦ ﺑﻪ ﺧﺎﮎ ﺍﯾﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺩﺭ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎﯼ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻋﻠﯿﻪ‬ ‫ﻣﺘﻔﻘﯿﻦ ﺩﺭ ﺷﻤﺎﻝ ﮐﺸﻮﺭ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺩﺭ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺩﺳﺘﮕﯿﺮ ﻭ ﺑﻪ ﺑﺎﺯﺩﺍﺷﺘﮕﺎﻩ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ ﻭ ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎ ﺑﻪ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﺷﻮﺭﻭﯼ ﺩﺭ ﺭﺷﺖ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﺯﺍﺩﯼ‬ ‫ﺍﺯ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﺑﺎ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﺑﻪ ﺭﺿﺎﺋﯿﻪ )ﺍﺭﻭﻣﯿﻪ( ﺭﻓﺖ ﻭ ﺗﺤﺼﯿﻞ ﺩﺭ ﮐﻼﺱ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺩﺑﯿﺮﺳﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﺁﻏﺎﺯ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺑﺎ ﺑﻪ ﻗﺪﺭﺕ ﺭﺳﯿﺪﻥ ﭘﯿﺸﻪﻭﺭﯼ ﻭ ﻓﺮﻗﻪٔ ﺩﻣﻮﮐﺮﺍﺕ ﺁﺫﺭﺑﺎﯾﺠﺎﻥ ﻫﻤﺮﺍﻩ‬ ‫ﭘﺪﺭﺵ ﺩﺳﺘﮕﯿﺮ ﺷﺪ ﻭ ﺗﺎ ﮐﺴﺐ ﺗﮑﻠﯿﻒ ﺍﺯ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺩﻭ ﺳﺎﻋﺖ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺟﻮﺧﻪٔ ﺁﺗﺶ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺁﺯﺍﺩ ﺷﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ‪ .‬ﺍﻭ ﺑﺮﺍﯼ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺗﺮﮎ‬ ‫ﺗﺤﺼﯿﻞ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﯾﮏ ﮐﺘﺎﺏﻓﺮﻭﺷﯽ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﺍﻭﻝ ﻭ ﭼﺎﭖ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪٔ ﺷﻌﺮ ﻭ ﺁﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﻧﯿﻤﺎ‬ ‫ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺩﺭ ﺑﯿﺴﺖ ﻭ ﺩﻭ ﺳﺎﻟﮕﯽ )‪ (۱۳۲۶‬ﺑﺎ ﺍﺷﺮﻑﺍﻟﻤﻠﻮﮎ ﺍﺳﻼﻣﯿﻪ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻬﺎﺭ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺍﻭ‪ ،‬ﺳﯿﺎﻭﺵ‪ ،‬ﺳﺎﻣﺎﻥ‪ ،‬ﺳﯿﺮﻭﺱ ﻭ ﺳﺎﻗﯽ ﺣﺎﺻﻞ ﺍﯾﻦ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ‬ ‫ﻫﻤﯿﻦ ﺳﺎﻝ ﺍﻭﻟﯿﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺍﻭ ﺑﺎ ﻧﺎﻡ ﺁﻫﻨﮓﻫﺎﯼ ﻓﺮﺍﻣﻮﺵﺷﺪﻩ ﺑﻪ ﭼﺎﭖ ﺭﺳﯿﺪ‪ .‬ﻣﺪﺗﯽ ﺑﻌﺪ ﺑﺎ ﻧﯿﻤﺎ ﺩﯾﺪﺍﺭ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺁﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﺍﻭ ﻭ ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺷﻌﺮ‬ ‫ﺍﻭ‪ ،‬ﺩﺳﺖ ﺑﻪ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﻣﺠﻼﺕ ﮐﻮﭼﮏ ﻣﻘﻄﻌﯽ )ﭼﻮﻥ ﺳﺨﻦ ﻧﻮ‪ ،‬ﻫﻨﺮ ﻧﻮ )ﺳﺎﻋﺖ ‪ ۴‬ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻇﻬﺮ(‪ ،‬ﺭﻭﺯﻧﻪ‪ ،‬ﺭﺍﺩ‪ ،‬ﺁﻫﻨﮓ ﺻﺒﺢ ﻭ ‪ ...‬ﺯﺩ‪.‬‬ ‫ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۳۰‬ﺷﻌﺮ ﺑﻠﻨﺪ »‪ «۲۳‬ﻭ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﻗﻄﻊ ﻧﺎﻣﻪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﭼﺎﭖ ﺭﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۳۱‬ﺑﻪ ﻣﺪﺕ ﺣﺪﻭﺩ ﺩﻭ ﺳﺎﻝ ﻣﺸﺎﻭﺭﺕ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺳﻔﺎﺭﺕ ﻣﺠﺎﺭﺳﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ‬ ‫ﻋﻬﺪﻩ ﺩﺍﺷﺖ‪.‬‬

‫ﺩﺳﺘﮕﯿﺮﯼ ﻭ ﺯﻧﺪﺍﻥ‬ ‫ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۳۲‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﮐﻮﺩﺗﺎﯼ ‪ ۲۸‬ﻣﺮﺩﺍﺩ ﻋﻠﯿﻪ ﺩﮐﺘﺮ ﻣﺼﺪﻕ ﻭ ﺑﺎ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪﻥ ﻓﻀﺎﯼ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺷﻌﺮ ﺁﻫﻦﻫﺎ ﻭ ﺍﺣﺴﺎﺱ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﻠﯿﺲ ﺩﺭ ﭼﺎﭘﺨﺎﻧﻪ‬ ‫ﺳﻮﺯﺍﻧﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﺎ ﯾﻮﺭﺵ ﻣﺄﻣﻮﺭﺍﻥ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺍﻭ ﺗﺮﺟﻤﻪٔ ﻃﻼ ﺩﺭ ﻟﺠﻦ ﺍﺛﺮ ﺯﯾﮕﻤﻮﻧﺪ ﻣﻮﺭﯾﺲ ﻭ ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪﻩٔ ﮐﺘﺎﺏ ﭘﺴﺮﺍﻥ ﻣﺮﺩﯼ ﮐﻪ ﻗﻠﺒﺶ ﺍﺯ ﺳﻨﮓ ﺑﻮﺩ ﺍﺛﺮ‬ ‫ﻣﻮﺭﯾﻮﮐﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﺗﻌﺪﺍﺩﯼ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﮐﻮﺗﺎﻩ ﻧﻮﺷﺘﻪٔ ﺧﻮﺩﺵ ﻭ ﮐﺘﺎﺏﻫﺎ ﻭ ﯾﺎﺩﺩﺍﺷﺖﻫﺎﯼ ﮐﺘﺎﺏ ﮐﻮﭼﻪ ﺍﺯ ﻣﯿﺎﻥ ﻣﯽﺭﻭﺩ ﻭ ﺑﺎ ﺩﺳﺘﮕﯿﺮﯼ ﻣﺮﺗﻀﯽ ﮐﯿﻮﺍﻥ ﻧﺴﺨﻪﻫﺎﯼ ﯾﮕﺎﻧﻪﺍﯼ ﺍﺯ‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎﯾﺶ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺮﮒ ﺯﻧﺠﺮﻩ ﻭ ﺳﻪ ﻣﺮﺩ ﺍﺯ ﺑﻨﺪﺭ ﺑﯽﺁﻓﺘﺎﺏ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﻠﯿﺲ ﺿﺒﻂ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﮐﻪ ﺩﯾﮕﺮ ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﻧﻤﯽﺁﯾﺪ‪ .‬ﺍﻭ ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ ﻓﺮﺍﺭ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺍﻣﺎ ﭘﺲ ﺍﺯ‬ ‫ﭼﻨﺪ ﺭﻭﺯ ﻓﺮﺍﺭ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﻣﺄﻣﻮﺭﺍﻥ ﺩﺭ ﭼﺎﭘﺨﺎﻧﻪٔ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪٔ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺩﺳﺘﮕﯿﺮ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺯﻧﺪﺍﻧﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﻪ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﻣﻮﻗﺖ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ ﻭ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﻗﺼﺮ ﺑﺮﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ‬ ‫ﺯﻧﺪﺍﻥ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺷﻌﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﻣﯽﭘﺮﺩﺍﺯﺩ ﻭ ﺩﺳﺖ ﺑﻪ ﻧﮕﺎﺭﺵ ﭘﯿﺶﻧﻮﯾﺲ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﻣﯽﺯﻧﺪ ﻭ ﻗﺼﻪٔ ﺑﻠﻨﺪﯼ ﺑﻪ ﺳﯿﺎﻕ ﺍﻣﯿﺮ ﺍﺭﺳﻼﻥ ﻭ ﻣﻠﮏ ﺑﻬﻤﻦ‬ ‫ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺍﺯ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﻗﺼﺮ ﺍﺯ ﺑﯿﻦ ﻣﯽﺭﻭﺩ ]‪ . [11‬ﻣﺮﺗﻀﯽ ﮐﯿﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ‪ ۹‬ﺍﻓﺴﺮ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺍﻋﺪﺍﻡ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺍﻭ ﺩﺭ ﺯﻣﺴﺘﺎﻥ‬ ‫‪ ۱۳۳۳‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﺗﺤﻤﻞ ﯾﮏ ﺳﺎﻝ ﺣﺒﺲ‪ ،‬ﺍﺯ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﺁﺯﺍﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬

‫ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﺩﻭﻡ ﻭ ﺗﺜﺒﯿﺖ ﺟﺎﯾﮕﺎﻩ ﺷﻌﺮﯼ‬ ‫ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۳۶‬ﺑﺎ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪٔ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﻫﻮﺍﯼ ﺗﺎﺯﻩ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺷﺎﻋﺮﯼ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺗﺜﺒﯿﺖ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﯾﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻓﺮﻡﻫﺎ ﻭ ﺗﺠﺮﺑﻪﻫﺎﯾﯽ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ ﺷﻌﺮ ﻧﻮ‬ ‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﻫﻤﯿﻦ ﺳﺎﻝ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﺍﯼ ﺍﺯ ﺭﺑﺎﻋﯿﺎﺕ ﺍﺑﻮﺳﻌﯿﺪ ﺍﺑﻮﺍﻟﺨﯿﺮ‪ ،‬ﺧﯿﺎﻡ ﻭ ﺑﺎﺑﺎﻃﺎﻫﺮ ﺭﺍ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﭘﺪﺭ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺩﺭ ‪ ۱۳۳۶‬ﻓﻮﺕ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺩﺭ ‪ ۱۳۳۶‬ﺑﺎ ﻃﻮﺳﯽ ﺣﺎﺋﺮﯼ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺩﻭﻣﯿﻦ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﺍﻭﻝ ﻣﺪﺕ ﺯﯾﺎﺩﯼ ﺩﻭﺍﻡ ﻧﻤﯽﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﭼﻬﺎﺭ ﺳﺎﻝ ﺑﻌﺪ ﺩﺭ ‪ ۱۳۴۰‬ﺍﺯ ﻫﻤﺴﺮ ﺩﻭﻡ‬ ‫ﺧﻮﺩ ﻧﯿﺰ ﺟﺪﺍ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۳۹‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺷﻌﺮ ﺑﺎﻍ ﺁﯾﻨﻪ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻣﻌﺮﻭﻑﺗﺮﯾﻦ ﺗﺮﺍﻧﻪﻫﺎﯼ ﻋﺎﻣﯿﺎﻧﻪٔ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﭘﺮﯾﺎ ﻭ ﺩﺧﺘﺮﺍﯼ ﻧﻨﻪ ﺩﺭﯾﺎ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺩﻭ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻨﺘﺸﺮ‬ ‫ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۴۰‬ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺟﺪﺍﯾﯽ ﺍﺯ ﻫﻤﺴﺮ ﺩﻭﻣﺶ ﻫﻤﻪ ﭼﯿﺰ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺑﺮﮔﻪﻫﺎﯼ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎﺗﯽ ﮐﺘﺎﺏ ﮐﻮﭼﻪ ﺭﺍ ﺭﻫﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﺮﻭﻉ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎﯼ ﺳﯿﻨﻤﺎﯾﯽ‬ ‫ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۳۸‬ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺑﻪ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﺟﺪﯾﺪﯼ ﯾﻌﻨﯽ ﺗﻬﯿﻪﯼ ﻗﺼﻪﯼ ﺧﺮﻭﺱ ﺯﺭﯼ ﭘﯿﺮﻫﻦ ﭘﺮﯼ ) ﺑﺎ ﻧﻘﺎﺷﯽ ﻓﺮﺷﯿﺪ ﻣﺜﻘﺎﻟﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﮐﻮﺩﮐﺎﻥ ﺩﺳﺖ ﻣﯽﺯﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻫﻤﯿﻦ ﺳﺎﻝ ﺑﻪ‬ ‫ﺗﻬﯿﻪ ﻓﯿﻠﻢ ﻣﺴﺘﻨﺪ ﺳﯿﺴﺘﺎﻥ ﻭ ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎﻥ ﺑﺮﺍﯼ ﺷﺮﮐﺖ ﺍﯾﺘﺎﻝ ﮐﻮﻧﺴﻮﻟﺖ ]‪ [12‬ﻧﯿﺰ ﻣﯽﭘﺮﺩﺍﺯﺩ‪ .‬ﺍﯾﻦ ﺁﻏﺎﺯ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺳﯿﻨﻤﺎﯾﯽ ﺑﺤﺚﺍﻧﮕﯿﺰ ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻭ ﺑﺨﺼﻮﺹ ﺩﺭ‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻓﯿﻠﻤﻨﺎﻣﻪ ﻭ ﺩﯾﺎﻟﻮﮒﻧﻮﯾﺴﯽ ﻓﻌﺎﻝ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺳﺎﻝﻫﺎﯼ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻭ ﺑﻪﻭﯾﮋﻩ ﺑﺎ ﻣﻄﺮﺡ ﺷﺪﻧﺶ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺷﺎﻋﺮﯼ ﻣﻌﺮﻭﻑ‪ ،‬ﻣﻨﺘﻘﺪﺍﻥ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺣﻀﻮﺭ ﺳﯿﻨﻤﺎﯾﯽ ﺍﻭ ﺭﺍ‬ ‫ﮐﻤﺮﻧﮓ ﺩﺍﻧﺴﺘﻪﺍﻧﺪ‪ .‬ﺧﻮﺩ ﺍﻭ ﻣﯽﮔﻔﺖ‪» :‬ﺷﻤﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺧﺪﺍ ﺍﺳﻢﺷﺎﻥ ﺭﺍ ﻓﯿﻠﻢ ﻧﮕﺬﺍﺭﯾﺪ‪ «.‬ﻭ ﺑﻌﻀﯽ ﺷﻌﺮ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺍﻭ »ﺩﺭﯾﻐﺎ ﮐﻪ ﻓﻘﺮ‪ /‬ﭼﻪ ﺑﻪ ﺁﺳﺎﻧﯽ‪ /‬ﺍﺣﺘﻀﺎﺭ ﻓﻀﯿﻠﺖ ﺍﺳﺖ«‬ ‫ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﯾﻦ ﺗﻌﺒﯿﺮ ﻣﯽﺩﺍﻧﻨﺪ ﮐﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎﯼ ﺳﯿﻨﻤﺎﯾﯽ ﺍﻭ ﺻﺮﻓﺎً ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻣﺮﺍﺭ ﻣﻌﺎﺵ ﺑﻮﺩﻩﺍﺳﺖ‪ [13].‬ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺑﺎﺭﻩ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﮐﺎﺭﻧﺎﻣﻪٔ ﺳﯿﻨﻤﺎﯾﯽ ﻣﻦ ﯾﮏ ﺟﻮﺭ ﻧﺎﻥ‬ ‫ﺧﻮﺭﺩﻥ ﻧﺎﮔﺰﯾﺮ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﻗﻠﻢ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺑﻪ ﻧﺤﻮﯼ ﻗﻠﻢ ﺑﻪ ﻣﺰﺩﯼ!«]‪ [14‬ﺑﺮﺧﯽ ﻓﯿﻠﻤﻨﺎﻣﻪٔ ﻓﯿﻠﻢ ﮔﻨﺞ ﻗﺎﺭﻭﻥ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝﻫﺎﯼ ﻣﯿﺎﻧﯽ ﺩﻫﻪ ‪ ۴۰‬ﺳﯿﻨﻤﺎ ﺭﺍ ﺍﺯ‬ ‫]‪[15‬‬ ‫ﻭﺭﺷﮑﺴﺘﮕﯽ ﻧﺠﺎﺕ ﺩﺍﺩ ﻣﻨﺘﺴﺐ ﺑﻪ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﻣﯽﺩﺍﻧﻨﺪ‪ .‬ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩٔ ﻓﺮﺍﻭﺍﻥ ﺍﺯ ﺍﻣﮑﺎﻧﺎﺕ ﺯﺑﺎﻥ ﻣﺤﺎﻭﺭﻩ ﺩﺭ ﮔﻔﺖﮔﻮﻫﺎﯼ ﮔﻨﺞ ﻗﺎﺭﻭﻥ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﻟﯿﻠﯽ ﺑﺮ ﺍﯾﻦ ﻣﺪﻋﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪70‬‬

‫ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ‬

‫‪71‬‬

‫ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۳۹‬ﺑﺎ ﻫﻤﮑﺎﺭﯼ ﻫﺎﺩﯼ ﺷﻔﺎﺋﯿﻪ ﻭ ﺳﻬﺮﺍﺏ ﺳﭙﻬﺮﯼ ﺍﺩﺍﺭﻩٔ ﺳﻤﻌﯽ ﻭ ﺑﺼﺮﯼ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼ ﺭﺍ ﺗﺄﺳﯿﺲ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﺁﻥ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ‬ ‫ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۴۰‬ﺑﺎ ﻫﻤﮑﺎﺭﯼ ﺩﮐﺘﺮ ﻣﺤﺴﻦ ﻫﺸﺘﺮﻭﺩﯼ ‪ ۲۵‬ﺷﻤﺎﺭﻩ ﺍﺯ ﻫﻔﺘﻪﻧﺎﻣﻪٔ ﮐﺘﺎﺏ ﻫﻔﺘﻪ ﺭﺍ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻫﻔﺘﻪﻧﺎﻣﻪٔ ﮐﺘﺎﺏ ﻫﻔﺘﻪ ﻭ ﺧﻮﺷﻪ ﺍﺯ‬ ‫ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬﺍﺭﺗﺮﯾﻦ ﻫﻔﺘﻪﻧﺎﻣﻪﻫﺎﯼ ﺍﺩﺑﯽ ﺩﻫﻪٔ ‪ ۴۰‬ﺑﻮﺩﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺁﺷﻨﺎﯾﯽ ﻭ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﺑﺎ ﺁﯾﺪﺍ ﺳﺮﮐﯿﺴﯿﺎﻥ‬ ‫ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺩﺭ ‪ ۱۴‬ﻓﺮﻭﺭﺩﯾﻦ ‪ ۱۳۴۱‬ﺑﺎ ﺁﯾﺪﺍ ﺳﺮﮐﯿﺴﯿﺎﻥ ) ﺭﯾﺘﺎ ﺁﺗﺎﻧﺚ‬ ‫ﺳﺮﮐﯿﺴﯿﺎﻥ( ﺁﺷﻨﺎ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﯾﻦ ﺁﺷﻨﺎﯾﯽ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺑﺴﯿﺎﺭﯼ ﺑﺮ‬ ‫ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺍﻭ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﻧﻘﻄﻪٔ ﻋﻄﻔﯽ ﺩﺭ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺍﻭ ﻣﺤﺴﻮﺏ‬ ‫ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺳﺎﻝﻫﺎ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺩﺭ ﺗﻮﻓﻖ ﮐﺎﻣﻞ ﺁﻓﺮﯾﻨﺶ ﻫﻨﺮﯼ‬ ‫ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽﺑﺮﺩ]‪ [16‬ﻭ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺍﯾﻦ ﺁﺷﻨﺎﯾﯽ ﺷﻌﺮﻫﺎﯼ‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪٔ ﺁﯾﺪﺍ‪ :‬ﺩﺭﺧﺖ ﻭ ﺧﻨﺠﺮ ﻭ ﺧﺎﻃﺮﻩ! ﻭ ﺁﯾﺪﺍ ﺩﺭ ﺁﯾﻨﻪ ﺭﺍ‬ ‫ﻣﯽﺳﺮﺍﯾﺪ‪ .‬ﺍﻭ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩٔ ﺍﺛﺮ ﺁﯾﺪﺍ ﺩﺭ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﻣﺠﻠﻪ‬ ‫ﻓﺮﺩﻭﺳﯽ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻫﺮ ﭼﻪ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﻢ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻭﺳﺖ ﻭ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬ ‫ﺍﻭ‪ ...‬ﻣﻦ ﺑﺎ ﺁﯾﺪﺍ ﺁﻥ ﺍﻧﺴﺎﻧﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﺩﺭ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮﺩ ﭘﯿﺪﺍ‬ ‫]‪[17‬‬ ‫ﻧﮑﺮﺩﻩﺑﻮﺩﻡ ﭘﯿﺪﺍ ﮐﺮﺩﻡ«‪.‬‬ ‫ﺁﯾﺪﺍ ﻭ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺩﺭ ﻓﺮﻭﺭﺩﯾﻦ ‪ ۱۳۴۳‬ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻭ ﺷﺶ ﻣﺎﻩ‬ ‫ﺩﺭ ﺩﻩ ﺷﯿﺮﮔﺎﻩ )ﻣﺎﺯﻧﺪﺭﺍﻥ( ﺍﻗﺎﻣﺖ ﻣﯽﮔﺰﯾﻨﻨﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺁﻥ ﭘﺲ‬ ‫ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺗﺎ ﺁﺧﺮ ﻋﻤﺮ ﺩﺭ ﮐﻨﺎﺭ ﺍﻭ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺩﺭ ﻫﻤﯿﻦ‬ ‫ﺳﺎﻝ ﺩﻭ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺷﻌﺮ ﺑﻪ ﻧﺎﻡﻫﺎﯼ ﺁﯾﺪﺍ ﺩﺭ ﺁﯾﻨﻪ ﻭ ﻟﺤﻈﻪﻫﺎ ﻭ‬ ‫ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺭﺍ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﺳﺎﻝ ﺑﻌﺪ ﻧﯿﺰ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﯾﯽ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ‬ ‫ﺁﯾﺪﺍ‪ :‬ﺩﺭﺧﺖ ﻭ ﺧﻨﺠﺮ ﻭ ﺧﺎﻃﺮﻩ! ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ‬ ‫‪ ۱۳۴۵‬ﺑﺮﺍﯼ ﺳﻮﻣﯿﻦ ﺑﺎﺭ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻭ ﮔﺮﺩﺁﻭﺭﯼ ﮐﺘﺎﺏ ﮐﻮﭼﻪ‬ ‫ﺭﺍﺁﻏﺎﺯ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪٔ ﻗﺼﻪﻫﺎﯼ ﻣﺎﺩﺭﺑﺰﺭﮒ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺨﺶ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﯼ ﮐﻮﺩﮎ ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮﻥ ﻣﻠﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺗﻬﯿﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺁﯾﺪﺍ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺩﺭ ﺑﺮﺧﯽ ﮐﺎﺭﻫﺎﯼ ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪٔ‬ ‫ﮐﺘﺎﺏ ﮐﻮﭼﻪ ﺑﺎ ﺍﻭ ﻫﻤﮑﺎﺭﯼ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﺍﯾﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ‬ ‫]‪[17‬‬ ‫ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﻭﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﻭ ﺁﯾﺪﺍ ﺳﺮﮐﯿﺴﯿﺎﻥ‬

‫ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۴۶‬ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺳﺮﺩﺑﯿﺮﯼ ﻗﺴﻤﺖ ﺍﺩﺑﯽ ﻭ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‬ ‫ﻫﻔﺘﻪﻧﺎﻣﻪٔ ﺧﻮﺷﻪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﻣﯽﮔﯿﺮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪» ۱۳۴۷‬ﺷﺐ ﺷﻌﺮ ﺧﻮﺷﻪ« ﺭﺍ ﺑﺎ ﻫﻤﮑﺎﺭﯼ ﺩﮐﺘﺮ ﻋﺴﮑﺮﯼ ﻭ ﺑﺎ ﺣﻀﻮﺭ ‪ 110‬ﺷﺎﻋﺮ ﻣﻌﺎﺻﺮ‪ ،‬ﻧﻤﺎﯾﺸﮕﺎﻩ ﻧﻘﺎﺷﯽ ﻣﻨﺼﻮﺭﻩ‬ ‫ﺣﺴﯿﻨﯽ‪ ،‬ﻧﻤﺎﯾﺸﮕﺎﻩ ﮐﺎﺭﯾﮑﺎﺗﻮﺭ ﺍﺭﺩﺷﯿﺮ ﻣﺤﺼﺺ ﻭ ﺗﺌﺎﺗﺮ ﺩﺭ ﺩﺭﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﮔﻮﺩﻭ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪﯼ ﺩﺍﻭﻭﺩ ﺭﺷﯿﺪﯼ‪ ،‬ﭘﺮﻭﯾﺰ ﺻﯿﺎﺩ ﻭ ﭘﺮﻭﯾﺰ ﮐﺎﺭﺩﺍﻥ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﮑﺎﺭﯼ ﺍﻭ ﺑﺎ‬ ‫ﻧﺸﺮﯾﻪ ﺧﻮﺷﻪ ﺗﺎ ‪ ۱۳۴۸‬ﮐﻪ ﻧﺸﺮﯾﻪ ﺑﻪ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺳﺎﻭﺍﮎ ﺗﻌﻄﯿﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۴۷‬ﺍﻭ ﺑﻪ ﻋﻀﻮﯾﺖ ﻫﯿﺄﺕ ﺩﺑﯿﺮﺍﻥ ﮐﺎﻧﻮﻥ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎﻥ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﻣﯽﺁﯾﺪ ﻭ‬ ‫ﮐﺎﺭ ﺑﺮ ﺭﻭﯼ ﻏﺰﻟﯿﺎﺕ ﺣﺎﻓﻆ ﻭ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺩﻭﺭﻩٔ ﺣﺎﻓﻆ ﺭﺍ ﺁﻏﺎﺯ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺍﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎﺕ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺑﻪ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﺣﺎﻓﻆ ﺷﯿﺮﺍﺯ ﺑﻪ ﺭﻭﺍﯾﺖ ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺍﻧﺠﺎﻣﯿﺪ‪ .‬ﺷﺎﻣﻠﻮ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪٔ‬ ‫ﺷﻌﺮ ﻭ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺩﻭﺭﻩٔ ﺣﺎﻓﻆ ﻭ ﺍﺻﻼﺡ ﺭﻭﺍﯾﺖ ﺧﻮﺩ ﺍﺯ ﺣﺎﻓﻆ ﺭﺍ ﺗﺎ ﭘﺎﯾﺎﻥ ﻋﻤﺮ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺩ‪.‬‬ ‫ﺩﺭ ﺧﺮﺩﺍﺩ ‪ ۱۳۵۰‬ﺗﺮﺟﻤﻪٔ ﺑﺎﺯﺑﯿﻨﯽ ﺷﺪﻩٔ ﺭﻣﺎﻥ ﭘﺎﺑﺮﻫﻨﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻧﻮﺷﺘﻪٔ ﺯﺍﻫﺎﺭﯾﺎ ﺍﺳﺘﺎﻧﮑﻮ ﺑﺎ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻭ ﺗﮑﯿﻪ ﺑﺮ ﺯﺑﺎﻥ ﺗﺪﺍﻭﻟﯽ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﺳﻔﻨﺪ ‪ ۱۳۵۰‬ﺷﺎﻣﻠﻮ ﻣﺎﺩﺭﺵ ﺭﺍ‬ ‫ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﻫﻤﯿﻦ ﺳﺎﻝ ﺑﻪ ﻓﺮﻫﻨﮕﺴﺘﺎﻥ ﺯﺑﺎﻥ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻭ ﺗﺪﻭﯾﻦِ ﮐﺘﺎﺏ ﮐﻮﭼﻪ‪ ،‬ﺩﻋﻮﺕ ﺷﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻣﺪﺕ ﺳﻪ ﺳﺎﻝ ﺑﻪ ﻫﻤﮑﺎﺭﯼ ﺧﻮﺩ ﺑﺎ ﻓﺮﻫﻨﮕﺴﺘﺎﻥ ﺍﺩﺍﻣﻪ‬ ‫ﺩﺍﺩ‪.‬‬

‫ﺳﻔﺮﻫﺎﯼ ﺧﺎﺭﺟﯽ‬ ‫ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺩﺭ ﺩﻫﻪٔ ‪ ۱۳۵۰‬ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎﯼ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩﺍﯼ ﺩﺭ ﺷﻌﺮ‪ ،‬ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﯽ‪ ،‬ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﻧﮕﺎﺭﯼ )ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﻫﻤﮑﺎﺭﯼ ﺑﺎ ﮐﯿﻬﺎﻥ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻭ ﺁﯾﻨﺪﮔﺎﻥ(‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ‪ ،‬ﺷﻌﺮﺧﻮﺍﻧﯽ )ﺍﺯ‬ ‫ﺟﻤﻠﻪ ﺩﺭ ﺍﻧﺠﻤﻦ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﮔﻮﺗﻪ ﻭ ﺍﻧﺠﻤﻦ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻭ ﺁﻣﺮﯾﮑﺎ ﻭ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎﯼ ﺳﯿﻨﻤﺎﯾﯽ )ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺗﻬﯿﻪٔ ﮔﻔﺘﺎﺭ ﺑﺮﺍﯼ ﭼﻨﺪ ﻓﯿﻠﻢ ﻣﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﺩﻋﻮﺕ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻭ ﻫﻨﺮ( ﺭﺍ‬ ‫ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺷﺮﯾﻒ ﻧﯿﺰ ﺳﻪ ﺗﺮﻡ ﺑﻪ ﺗﺪﺭﯾﺲ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪٔ ﺁﺯﻣﺎﯾﺸﮕﺎﻫﯽ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۵۱‬ﻧﻮﺍﺭﻫﺎﯼ ﺻﻮﺗﯽ ﺍﺯ ﺷﻌﺮﻫﺎﯼ‬ ‫ﺣﺎﻓﻆ‪ ،‬ﻣﻮﻟﻮﯼ‪ ،‬ﺍﺑﻮﺳﻌﯿﺪ ﺍﺑﻮﺍﻟﺨﯿﺮ ﺑﺎ ﺻﺪﺍﯼ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﻭ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﺍﺳﻔﻨﺪﯾﺎﺭ ﻣﻨﻔﺮﺩﺯﺍﺩﻩ ﻭ ﻓﺮﯾﺪﻭﻥ ﺷﻬﺒﺎﺯﯾﺎﻥ ﻭ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﺍﯼ ﺍﺯ ﺁﺛﺎﺭ ﻧﯿﻤﺎ ﺑﺎ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﺍﺣﻤﺪ ﭘﮋﻣﺎﻥ ﻣﻨﺘﺸﺮ‬ ‫ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺭﺍﺩﯾﻮ ﺑﺮﺍﯼ ﮐﻮﺩﮐﺎﻥ ﻭ ﻧﻮﺟﻮﺍﻧﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ ﻭ ﺍﺟﺮﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﺪﺗﯽ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺗﺤﻤﻞ ﺩﺭﺩﻫﺎﯼ ﺷﺪﯾﺪ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﻌﺎﻟﺠﻪٔ ﺁﺭﺗﺮﻭﺯ ﮔﺮﺩﻥ ﺑﻪ ﭘﺎﺭﯾﺲ ﻣﯽﺭﻭﺩ ﻭ‬ ‫ﺟﺮﺍﺣﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﺳﺎﻝ ﺑﻌﺪ‪ ،۱۳۵۲ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺷﻌﺮ ﺍﺑﺮﺍﻫﯿﻢ ﺩﺭ ﺁﺗﺶ ﺭﺍ ﺑﻪ ﭼﺎﭖ ﻣﯽﺭﺳﺎﻧﺪ ﻭ ﺑﺮﺍﯼ ﭼﻨﺪ ﻓﯿﻠﻢ ﻣﺴﺘﻨﺪ )ﻣﺸﻬﺪ‪ ،‬ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ ﻭ ﺗﺒﺮﯾﺰ( ﮔﻔﺘﺎﺭ ﻣﺘﻦ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ ﻭ ﺍﺟﺮﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ‬ ‫ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۵۴‬ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺭﻡ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺩﻋﻮﺕ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺩﺭ ﮐﻨﮕﺮﻩٔ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﮔﻨﺠﻮﯼ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻨﺪ ﻭ ﺍﺯ ﻫﻤﯿﻦ ﺭﻭ ﺑﺎ ﯾﺪﺍﻟﻠﻪ ﺭﻭﯾﺎﯾﯽ ﻋﺎﺯﻡ ﺍﯾﺘﺎﻟﯿﺎ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﺩﺭ ‪ ۱۳۵۵‬ﺍﻧﺠﻤﻦ ﻗﻠﻢ ﺁﻣﺮﯾﮑﺎ ﻭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﭘﺮﯾﻨﺴﺘﻮﻥ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺑﺮﺍﯼ ﺷﺮﮐﺖ ﺩﺭ ﮔﺮﺩﻫﻤﺎﯾﯽ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺧﺎﻭﺭﻣﯿﺎﻧﻪ ﻭ ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﯽ ﻭ ﺷﻌﺮﺧﻮﺍﻧﯽ ﺩﻋﻮﺕ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻭ ﺍﻭ ﻋﺎﺯﻡ‬ ‫ﺍﯾﺎﻻﺕ ﻣﺘﺤﺪﻩ ﺁﻣﺮﯾﮑﺎ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺳﻔﺮ ﺑﻪ ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﯽ ﻭ ﺷﻌﺮﺧﻮﺍﻧﯽ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩﻫﺎﯼ ﻧﯿﻮﯾﻮﺭﮎ ﻭ ﭘﺮﯾﻨﺴﺘﻮﻥ ﻣﯽﭘﺮﺩﺍﺯﺩ‪ .‬ﺍﻭ ﺑﺎ ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ ﻭ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎﻥ ﻣﺸﻬﻮﺭ‬ ‫ﺟﻬﺎﻥ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﯾﺎﺷﺎﺭ ﮐﻤﺎﻝ‪ ،‬ﺁﺩﻭﻧﯿﺲ‪ ،‬ﺍﻟﺒﯿﺎﺗﯽ ﻭ ﮐﻮﺯﻣﯿﻨﺴﮑﯽ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺳﻔﺮ ﺩﯾﺪﺍﺭ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺳﻪ ﻣﺎﻩ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺁﯾﺪﺍ ﺑﻪ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺑﺎﺯ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﻫﻤﯿﻦ ﺳﺎﻝ ﺑﺎ‬ ‫ﺩﻋﻮﺕ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺑﻮﻋﻠﯽ ﺳﯿﻨﺎ‪ ،‬ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺪﺗﯽ ﺑﻪ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﯽ ﭘﮋﻭﻫﺸﮑﺪﻩٔ ﺁﻥ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﭼﻨﺪ ﻣﺎﻩ ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﺍﯾﻦ ﺑﺎﺭ ﺩﺭ ﺍﻋﺘﺮﺍﺽ ﺑﻪ ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎﯼ ﺣﮑﻮﻣﺖ‬ ‫ﺷﺎﻫﻨﺸﺎﻫﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﮐﺸﻮﺭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﻘﺼﺪ ﺍﯾﺘﺎﻟﯿﺎ )ﺭﻡ( ﺗﺮﮎ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎ ﺑﻪ ﺁﻣﺮﯾﮑﺎ ﻣﯽﺭﻭﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩﻫﺎﯼ ﻫﺎﺭﻭﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻭ ﺍﻡ ﺁﯼ ﺗﯽ ﻭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺑﺮﮐﻠﯽ ﺑﻪ ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﯽ‬ ‫ﻣﯽﭘﺮﺩﺍﺯﺩ‪ .‬ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺭﻭﯼ ﮐﺘﺎﺏ ﮐﻮﭼﻪ ﻭ ﺣﺎﻓﻆ ﺷﯿﺮﺍﺯ ﺭﺍ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﭘﯿﺸﻨﻬﺎﺩ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﮐﻠﻤﺒﯿﺎﯼ ﺷﻬﺮ ﻧﯿﻮﯾﻮﺭﮎ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﻫﻤﮑﺎﺭﯼ ﺩﺭ ﺗﺪﻭﯾﻦ ﮐﺘﺎﺏ ﮐﻮﭼﻪ‬ ‫ﻧﻤﯽﭘﺬﯾﺮﺩ‪.‬‬ ‫ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ،۱۳۵۷‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﯾﮏ ﺳﺎﻝ ﺗﻼﺵ ﺑﯽﺣﺎﺻﻞ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﻫﻔﺘﻪﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺍﻣﯿﺪ ﻧﺸﺮ ﻭ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻋﻠﯿﻪ ﺭﮊﯾﻢ ﺷﺎﻩ ﺑﻪ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﻟﻨﺪﻥ ‪ ۱۴‬ﺷﻤﺎﺭﻩٔ ﻧﺨﺴﺖ‬ ‫∗‬ ‫ﻫﻔﺘﻪﻧﺎﻣﻪٔ ﺍﯾﺮﺍﻧﺸﻬﺮ ﺭﺍ ﺳﺮﺩﺑﯿﺮﯼ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﺍﻋﺘﺮﺍﺽ ﺑﻪ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺩﻭﮔﺎﻧﻪٔ ﻣﺪﯾﺮﺍﻥ ﺁﻥ ﺩﺭ ﻗﺒﺎﻝ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﺑﺎ ﺭﮊﯾﻢ ﻭ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺍﺳﺘﻌﻔﺎ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺷﻌﺮ ﺩﺷﻨﻪ ﺩﺭ ﺩﯾﺲ ﺩﺭ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬

‫ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻭ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺍﯾﺮﺍﻥ‬ ‫ﺑﺎ ﻭﻗﻮﻉ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺑﻬﻤﻦ ‪ ۵۷‬ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻭ ﺳﻘﻮﻁ ﺭﮊﯾﻢ ﺷﺎﻫﻨﺸﺎﻫﯽ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺳﻪ ﻫﻔﺘﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﭘﯿﺮﻭﺯﯼ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺩﺭ ‪ ۱۱‬ﺍﺳﻔﻨﺪ ﺑﻪ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺑﺎﺯ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﻫﻤﯿﻦ ﺳﺎﻝ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ‬ ‫ﻣﺎﺯﯾﺎﺭ ﺍﻭﻟﯿﻦ ﺟﻠﺪ ﮐﺘﺎﺏ ﮐﻮﭼﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻗﻄﻊ ﻭﺯﯾﺮﯼ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻋﻀﻮ ﻫﯿﺄﺕ ﺩﺑﯿﺮﺍﻥ ﮐﺎﻧﻮﻥ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎﻥ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ ﻭ‬ ‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﻫﺎﯼ ﻣﺘﻌﺪﺩﯼ ﭘﯿﺮﺍﻣﻮﻥ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻭ ﺁﺳﯿﺐﺷﻨﺎﺳﯽ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻭ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺭﻭﺯ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺩﺭ ﻣﺠﻼﺕ ﻭ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﭼﺎﭖ ﻣﯽﺭﺳﺪ‪.‬‬ ‫ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۵۸‬ﻫﻔﺘﻪﻧﺎﻣﻪٔ ﮐﺘﺎﺏ ﺟﻤﻌﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﺩﺑﯿﺮﯼ ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﻭ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻋﺴﮑﺮﯼ ﭘﺎﺷﺎﯾﯽ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﺍﯾﻦ ﻫﻔﺘﻪﻧﺎﻣﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ‪ ۳۶‬ﺷﻤﺎﺭﻩ ﺗﻮﻗﯿﻒ‬ ‫ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺳﺎﻝﻫﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﺍﯼ ﺍﺯ ﺷﻌﺮﻫﺎﯼ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﮐﺎﺷﻔﺎﻥ ﻓﺮﻭﺗﻦ ﺷﻮﮐﺮﺍﻥ ‪ -‬ﮐﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺷﻌﺮ »ﻣﺮﮒ ﻧﺎﺯﻟﯽ« ﺩﺭ ﺑﺰﺭﮔﺪﺍﺷﺖ ﻭﺍﺭﻃﺎﻥ ﺳﺎﻻﺧﺎﻧﯿﺎﻥ‪،‬‬ ‫ﻣﺒﺎﺭﺯ ﻣﺴﯿﺤﯽ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﺍﺳﺖ ]‪ - [18‬ﻭ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎﯼ ﭘﺮﯾﺎ‪ ،‬ﺗﺮﺍﻧﻪٔ ﺷﺮﻗﯽ )ﻟﻮﺭﮐﺎ(‪ ،‬ﻣﺴﺎﻓﺮ ﮐﻮﭼﻮﻟﻮ ﻭ ﯾﻞ ﻭ ﺍﮊﺩﻫﺎ ﺭﺍ ﺩﮐﻠﻤﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻧﻮﺍﺭ ﺻﻮﺗﯽ ﻣﻨﺘﺸﺮ‬ ‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺍﺯ ‪ ۱۳۶۲‬ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻓﻀﺎﯼ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﭼﺎﭖ ﺁﺛﺎﺭ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﻧﯿﺰ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﮐﺎﺭ ﻭ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻧﻮﺍﺭ ﮐﺎﺳﺖ ﺳﯿﺎﻩ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﺍﻋﻤﺎﻕ‬ ‫ﺁﻓﺮﯾﻘﺎﯼ ﺧﻮﺩﻡ )ﺗﺮﺟﻤﻪٔ ﺷﻌﺮﻫﺎﯼ ﻟﻨﮕﺴﺘﻮﻥ ﻫﯿﻮﺯ( ﻭ ﺳﮑﻮﺕ ﺳﺮﺷﺎﺭ ﺍﺯ ﻧﺎﮔﻔﺘﻪﻫﺎﺳﺖ )ﺗﺮﺟﻤﻪٔ ﺷﻌﺮﻫﺎﯼ ﻣﺎﺭﮔﻮﺕ ﺑﯿﮑﻞ( ﺑﺎ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﺑﺎﺑﮏ ﺑﯿﺎﺕ ﺩﺭ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﺍﺑﺘﮑﺎﺭ‬ ‫ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻭ ﺗﺄﻟﯿﻒ ﻭ ﺳﺮﻭﺩﻥ ﺭﺍ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﺑﻪﻭﯾﮋﻩ ﺭﻭﯼ ﮐﺘﺎﺏ ﮐﻮﭼﻪ ﺑﺎ ﻫﻤﮑﺎﺭﯼ ﻫﻤﺴﺮﺵ ﺁﯾﺪﺍ ﻣﺴﺘﻤﺮ ﮐﺎﺭ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺗﺮﺟﻤﻪٔ ﺭﻣﺎﻥ ﺑﻠﻨﺪ ﺩﻥ‬ ‫ﺁﺭﺍﻡ )ﻧﻮﺷﺘﻪٔ ﻣﯿﺨﺎﺋﯿﻞ ﺷﻮﻟﻮﺧﻮﻑ( ﺭﺍ ﺁﻏﺎﺯ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪﯾﻦ ﮔﻔﺖﻭﮔﻮ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺑﻪ ﭼﺎﭖ ﻣﯽﺭﺳﺪ ﺗﺎ ﺁﻥ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۷۲‬ﺑﺎ ﮐﻤﯽ ﺑﺎﺯﺗﺮ ﺷﺪﻥ ﻓﻀﺎﯼ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺁﺛﺎﺭ‬ ‫ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﻣﺠﻮﺯ ﻧﺸﺮ ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺩﺭ ‪ ۱۳۶۷‬ﺑﻪ ﺁﻟﻤﺎﻥ ﻏﺮﺑﯽ ﺳﻔﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﯿﻬﻤﺎﻥِ ﻣﺪﻋﻮِ ﺩﻭﻣﯿﻦ ﮐﻨﮕﺮﻩٔ ﺑﯿﻦﺍﻟﻤﻠﻠﯽ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ )ﺍﯾﻨﺘﺮﻟﯿﺖ ‪ (۲‬ﺑﺎ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺟﻬﺎﻥِ ﺳﻮﻡ‪ :‬ﺟﻬﺎﻥِ ﻣﺎ ﺩﺭ ﺍﺭﻻﻧﮕﻦ‬ ‫ﺁﻟﻤﺎﻥ ﻭ ﺷﻬﺮﻫﺎﯼ ﻣﺠﺎﻭﺭ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﮐﻨﮕﺮﻩ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎﻧﯽ ﺍﺯ ﮐﺸﻮﺭﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﻋﺰﯾﺰ ﻧﺴﯿﻦ‪ ،‬ﺩِﺭِﮎ ﻭﺍﻟﮑﻮﺕ‪ ،‬ﭘﺪﺭﻭ ﺷﯿﻤﻮﺯﻩ‪ ،‬ﻟﻮﺭﻧﺎ ﮔﻮﺩﯾﺴﻮﻥ ﻭ‬ ‫ﮊﻭﮐﻮﻧﺪﻭ ﺑِﻠﯽ ﺣﻀﻮﺭ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﯽ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺑﺎ ﻋﻨﻮﺍﻥ »ﻣﻦ ﺩﺭﺩِ ﻣﺸﺘﺮﮐﻢ‪ ،‬ﻣﺮﺍ ﻓﺮﯾﺎﺩ ﮐﻦ!« ﺑﻪ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻓﻘﺮ ﻭ ﻧﺎﺁﮔﺎﻫﯽ ﻭ ﺧﺮﺍﻓﻪ ﺩﺭ ﻋﺪﻡ ﺩﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﯾﮑﭙﺎﺭﭼﻪ‬ ‫ﻭ ﻣﺘﻌﺎﻟﯽ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﺩﺍﻣﻪٔ ﺍﯾﻦ ﺳﻔﺮ ﺑﻪ ﺩﻋﻮﺕ ﺧﺎﻧﻢ ﺭﻭﺗﺮﺍﺕ ﻫﺎﮐﺮﻣﻮﻟﺮ ﺩﺭ ﺍﺗﺮﯾﺶ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻌﺮﺧﻮﺍﻧﯽ ﻭ ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﯽ ﻣﯽﭘﺮﺩﺍﺯﺩ ﻭ ﺑﻪ ﺩﻋﻮﺕ ﺍﻧﺠﻤﻦ ﺟﻬﺎﻧﯽ‬ ‫ﻗﻠﻢ )‪ (Pen‬ﻭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﯾﻮﺗﻪﺑﻮﺭﯼ ﺑﻪ ﺳﻮﺋﺪ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪ .‬ﺑﻪ ﺩﻋﻮﺕ ﺍﯾﺮﺍﻧﯿﺎﻥ ﻣﻘﯿﻢ ﺳﻮﺋﺪ ﺩﺭ ﺧﺎﻧﻪٔ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﺳﺘﮑﻬﻠﻢ ﺷﺐ ﺷﻌﺮ ﺍﺟﺮﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺩﻋﻮﺕ ﻫﯿﺄﺕ ﺭﺋﯿﺴﻪٔ ﺍﻧﺠﻤﻦ‬ ‫ﻗﻠﻢ ﺳﻮﺋﺪ ﺑﺎ ﺁﻧﺎﻥ ﻧﯿﺰ ﻣﻼﻗﺎﺕ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺷﻌﺮﻫﺎﯼ ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ )ﺩﻭﺟﻠﺪﯼ( ﺩﺭ ﺁﻟﻤﺎﻥ ﻏﺮﺑﯽ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﺩﺭ ‪ ۱۳۶۹‬ﺑﺮﺍﯼ ﺷﺮﮐﺖ ﺩﺭ ﺟﻠﺴﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺩﻋﻮﺕ ﻣﺮﮐﺰ ﭘﮋﻭﻫﺶ ﻭ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺳﯿﺮﺍ )‪ (CIRA‬ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺑﺮﮐﻠﯽ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭ ﺷﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﯿﻬﻤﺎﻥ ﻣﺪﻋﻮ ﺑﻪ‬ ‫ﺁﻣﺮﯾﮑﺎ ﺳﻔﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﯽﻫﺎﯼ ﺍﻭ‪» ،‬ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﺭﻧﺪ ﻭ ﺭﻧﺪﯼ ﺩﺭ ﻏﺰﻝ ﺣﺎﻓﻆ« ﻭ »ﺣﻘﯿﻘﺖ ﭼﻘﺪﺭ ﺁﺳﯿﺐﭘﺬﯾﺮ ﺍﺳﺖ« ﮐﻪ ﺑﺎ ﻧﺎﻡ »ﻧﮕﺮﺍﻧﯽﻫﺎﯼ ﻣﻦ« ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ‪،‬‬ ‫ﻭﺍﮐﻨﺶ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩﺍﯼ ﺩﺭ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺕ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺯﺑﺎﻥ ﺩﺍﺧﻞ ﻭ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯ ﮐﺸﻮﺭ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﻣﻘﺎﻻﺕ ﺯﯾﺎﺩﯼ ﺩﺭ ﻧﻘﺪ ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﯽﻫﺎﯼ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺩﺭ ﺑﻮﺳﺘﻮﻥ ﺩﻭ ﻋﻤﻞ ﺟﺮﺍﺣﯽ ﻣﻬﻢ ﺭﻭﯼ ﮔﺮﺩﻥ ﺍﻭ ﺻﻮﺭﺕ ﮔﺮﻓﺖ ﺑﺎ ﺍﯾﻦ ﺣﺎﻝ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺷﺐ ﺷﻌﺮ ﺩﺭ ﺷﻬﺮﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎ ﺣﻀﻮﺭ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﮐﻪ ﺗﻌﺪﺍﺩﯼ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ‬ ‫ﺯﻟﺰﻟﻪﺯﺩﮔﺎﻥ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻭ ﺁﻭﺍﺭﮔﺎﻥ ﮐﺮﺩ ﻋﺮﺍﻗﯽ ﺑﻮﺩ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺑﯿﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﻣﯿﻬﻤﺎﻥ ﯾﮏ ﺗﺮﻡ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺑﺮﮐﻠﯽ ﺯﺑﺎﻥ‪ ،‬ﺷﻌﺮ ﻭ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﺍﻧﺸﺠﻮﯾﺎﻥ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﺗﺪﺭﯾﺲ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﻫﻤﯿﻦ ﺯﻣﺎﻥ ﻣﻼﻗﺎﺗﯽ‬ ‫ﺑﺎ ﻟﻄﻔﯽ ﻋﻠﯽﻋﺴﮑﺮﺯﺍﺩﻩ ﺭﯾﺎﺿﯽﺩﺍﻥ ﺷﻬﯿﺮ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﺩﺍﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﺩﺭ ﺩﯼﻣﺎﻩ ﺳﺎﻝ ‪ ،۱۳۷۰‬ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﻃﯽ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩﯼ ﺭﺳﻤﯽ ﮐﻪ ﻏﺎﻟﺐ ﺁﺛﺎﺭ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﯽﺷﺪ ﺁﯾﺪﺍ ﺳﺮﮐﯿﺴﯿﺎﻥ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﻭ ﻉ‪ .‬ﭘﺎﺷﺎﯾﯽ ﺭﺍ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﺎﻥ ﻣﺎﺩﺍﻡﺍﻟﻌﻤﺮ ﺁﺛﺎﺭ ﺧﻮﺩ‬ ‫ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﺮﺩ ﺗﺎ ﺑﺮ ﭼﺎﭖ ﻭ ﻧﺸﺮ ﺁﺛﺎﺭ ﺍﻭ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ،۱۳۷۰‬ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﯾﮏ ﺳﺎﻝ ﻭ ﻧﯿﻢ ﺩﻭﺭﯼ ﺍﺯ ﮐﺸﻮﺭ‪ ،‬ﺑﻪ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ‪.‬‬

‫‪72‬‬

‫ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ‬

‫‪73‬‬

‫ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ‬ ‫ﺳﺎﻝﻫﺎﯼ ﺁﺧﺮ ﻋﻤﺮ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﮐﻢ ﻭ ﺑﯿﺶ ﺩﺭ ﺍﻧﺰﻭﺍﯾﯽ ﮔﺬﺷﺖ ﮐﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﺍﻭ ﺗﺤﻤﯿﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪.‬ﻭﯾﮑﯽﭘﺪﯾﺎ‪:‬ﺍﺛﺒﺎﺕﭘﺬﯾﺮﯼ ﺍﺯ ﺳﻮﯾﯽ ﺗﻤﺎﯾﻞ‬ ‫ﺑﻪ ﺧﺮﻭﺝ ﺍﺯ ﮐﺸﻮﺭ ﻧﺪﺍﺷﺖ ﻭ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺑﺎﺭﻩ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬ ‫»ﺭﺍﺳﺘﺶ ﺑﺎﺭ ﻏﺮﺑﺖ ﺳﻨﮕﯿﻦﺗﺮ ﺍﺯ ﺗﻮﺍﻥ ﻭ ﺗﺤﻤﻞ ﻣﻦ ﺍﺳﺖ‪...‬‬ ‫ﭼﺮﺍﻏﻢ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺧﺎﻧﻪ ﻣﯽﺳﻮﺯﺩ‪ ،‬ﺁﺑﻢ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﮐﻮﺯﻩ ﺍﯾﺎﺯ ﻣﯽﺧﻮﺭﺩ‬ ‫ﻭ ﻧﺎﻧﻢ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺳﻔﺮﻩﺍﺳﺖ‪ [19]«.‬ﺍﺯ ﺳﻮﯼ ﺩﯾﮕﺮ ﺍﺟﺎﺯﻩٔ ﻫﯿﭻﮔﻮﻧﻪ‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺍﺩﺑﯽ ﻭ ﻫﻨﺮﯼ ﺑﻪ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺩﺍﺩﻩ ﻧﻤﯽﺷﺪ ﻭ ﺍﮐﺜﺮ ﺁﺛﺎﺭ ﺍﻭ ﺍﺯ‬ ‫ﺟﻤﻠﻪ ﮐﺘﺎﺏ ﮐﻮﭼﻪ ﺳﺎﻝﻫﺎ ﺩﺭ ﺗﻮﻗﯿﻒ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺑﯿﻤﺎﺭﯼ‬ ‫ﺁﺯﺍﺭﺵ ﻣﯽﺩﺍﺩ ﻭ ﺑﺎ ﺷﺪﺕ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﯿﻤﺎﺭﯼ ﺩﯾﺎﺑﺖ‪ ،‬ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻥ‬ ‫ﮐﻪ ﺩﺭ ‪ ۲۶‬ﺍﺭﺩﯾﺒﻬﺸﺖ ‪ ،۱۳۷۶‬ﺩﺭ ﺑﯿﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻥ ﺍﯾﺮﺍﻥﻣﻬﺮ ﭘﺎﯼ‬ ‫ﺭﺍﺳﺖ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺯﺍﻧﻮ ﻗﻄﻊ ﮐﺮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﺭﻭﺯﻫﺎ ﻭ ﺷﺐﻫﺎﯼ ﺩﺭﺩﻧﺎﮐﯽ ﺭﺍ‬ ‫ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﮔﺬﺍﺷﺖ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻡ ﺍﯾﻦ ﺳﺎﻝﻫﺎ ﮐﺎﺭ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻭ‬ ‫ﺑﻪﺧﺼﻮﺹ ﺗﺪﻭﯾﻦ ﮐﺘﺎﺏ ﮐﻮﭼﻪ ﺭﺍ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺩ ﻭ ﮔﻪﮔﺎﻩ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺷﻌﺮ‬ ‫ﻧﻤﺎﯾﯽ ﺍﺯ ﻣﺤﻞ ﺳﮑﻮﻧﺖ ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﻭ ﺁﯾﺪﺍ ﺳﺮﮐﯿﺴﯿﺎﻥ ‪۱۳۷۸‬‬ ‫ﯾﺎ ﻣﻘﺎﻟﻪﺍﯼ ﺩﺭ ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﻣﺠﻼﺕ ﺍﺩﺑﯽ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬ﺍﻭ ﺩﺭ ﺩﻫﻪٔ‬ ‫ﻫﻔﺘﺎﺩ ﺑﺎ ﺷﺮﮐﺖ ﺩﺭ ﺷﻮﺭﺍﯼ ﺑﺎﺯﻧﮕﺮﯼ ﺩﺭ ﺷﯿﻮﻩٔ ﻧﮕﺎﺭﺵ ﻭ ﺧﻂ‬ ‫ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﺍﺻﻼﺡ ﺷﯿﻮﻩٔ ﻧﮕﺎﺭﺵ ﺧﻂ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺗﻤﺎﻡ ﺁﺛﺎﺭ ﺟﺪﯾﺪ ﯾﺎ ﺗﺠﺪﯾﺪ ﭼﺎﭖ ﺷﺪﻩﺍﺵ ﺑﺎ ﺍﯾﻦ ﺷﯿﻮﻩ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﺗﻮﻗﻔﯽ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺩﺭ‬ ‫ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﮐﺘﺎﺏﻫﺎﯼ ﺷﻌﺮﺵ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪٔ ﺗﺮﺍﻧﻪﻫﺎﯼ ﮐﻮﭼﮏ ﻏﺮﺑﺖ )‪ ،(۱۳۵۹‬ﻣﺪﺍﯾﺢ ﺑﯽﺻﻠﻪ ﺩﺭ ‪)۱۳۷۱‬ﺩﺭ ﺍﺳﺘﮑﻬﻠﻢ(‪ ،‬ﺩﺭ ﺁﺳﺘﺎﻧﻪ ﺩﺭ ‪ ،۱۳۷۶‬ﻭ ﺁﺧﺮﯾﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺷﻌﺮ‬ ‫ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ﺑﯽﻗﺮﺍﺭﯼ ﻣﺎﻫﺎﻥ ﺩﺭ ‪ ۱۳۷۹‬ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺩﺭ ﺳﺎﻋﺖ ‪ ۹‬ﯾﮑﺸﻨﺒﻪ ﺷﺐ ﺩﻭﻡ ﻣﺮﺩﺍﺩ ‪ ۱۳۷۹‬ﺩﺭ ﺧﺎﻧﻪٔ ﺩﻫﮑﺪﻩ ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ‪ .‬ﭘﯿﮑﺮ ﺍﻭ ﺩﺭ ﺭﻭﺯ ﭘﻨﺞﺷﻨﺒﻪ ‪ ۶‬ﻣﺮﺩﺍﺩ ﺍﺯ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﯿﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻥ ﺍﯾﺮﺍﻧﻤﻬﺮ ﻭ ﺑﺎ‬ ‫ﺣﻀﻮﺭ ﺩﻩﻫﺎ ﻫﺰﺍﺭ ﻧﻔﺮ ﺍﺯ ﻋﻼﻗﻪ ﻣﻨﺪﺍﻥ ﻭﯼ ﺗﺸﯿﯿﻊ ﻭ ﺩﺭ ﺍﻣﺎﻣﺰﺍﺩﻩ ﻃﺎﻫﺮ ﮐﺮﺝ ﺑﻪ ﺧﺎﮎ ﺳﭙﺮﺩﻩ ﺷﺪ‪ .‬ﮐﺎﻧﻮﻥ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎﻥ ﺍﯾﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺍﻧﺠﻤﻦﻫﺎﯼ ﻗﻠﻢ ﺁﻣﺮﯾﮑﺎ‪ ،‬ﺳﻮﺋﺪ‪ ،‬ﺁﻟﻤﺎﻥ ﻭ‬ ‫]‪[20‬‬ ‫ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺍﻧﺠﻤﻦ ﺩﺍﺧﻠﯽ ﻭ ﺑﺮﺧﯽ ﻣﺤﺎﻓﻞ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﭘﯿﺎﻡﻫﺎﯼ ﺗﺴﻠﯿﺘﯽ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ ﻭﯼ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﻣﺮﺍﺳﻢ ﺍﺭﺳﺎﻝ ﮐﺮﺩﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻈﺮﺍﺕ ﻭ ﺍﻋﺘﺮﺍﺽﻫﺎ‬ ‫ﻧﻈﺮﺍﺕ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺣﺎﻓﻆ‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﺎﺭ ﺍﺻﻠﯽ‪:‬‬

‫ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺩﺭ ﺳﯽ ﺳﺎﻝ ﺁﺧﺮ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺑﻪ ﺑﺎﺯﺑﯿﻨﯽ ﺩﯾﻮﺍﻥ ﺣﺎﻓﻆ ﻣﯽﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻭ ﮐﺘﺎﺏ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺣﺎﻓﻆ ﺷﯿﺮﺍﺯ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺍﺻﻼﺡ ﻣﯽﮐﺮﺩ‪ .‬ﺩﺭ‬ ‫ﻣﻘﺪﻣﻪٔ ﺍﯾﻦ ﮐﺘﺎﺏ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺭﻭﺵ ﺗﺼﺤﯿﺢ ﻭ ﺍﺻﻮﻝ ﮐﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﯿﺎﻥ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﻭ ﺑﻪ ﻣﺸﮑﻼﺕ ﻭ ﺗﺤﺮﯾﻒﻫﺎﯼ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺩﺭ ﺩﯾﻮﺍﻥ ﺣﺎﻓﻆ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺍﯾﻨﮑﻪ ﺣﺎﻓﻆ‬ ‫ﯾﮏ ﻋﺎﺭﻑ ﻣﺴﻠﮏ ﺑﻮﺩﻩ ﺩﻗﯿﻖ ﺷﺪﻩ ﺍﻭ ﺣﺎﻓﻆ ﺭﺍ ﻣﺒﺎﺭﺯ ﻭ ﻣﺼﻠﺤﯽ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﯽﺩﺍﻧﺪ ﮐﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺭﯾﺎ ﻭ ﺯﻫﺪ ﺭﺍ ﻧﻘﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ ﺫﮐﺮ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﯾﻦ ﺩﯾﺪﮔﺎﻩ ﻫﻢ ﺑﺎ ﺩﯾﺪﮔﺎﻩ ﻣﺬﻫﺒﯽ‪ ،‬ﻭ ﻫﻢ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺯﺍﻭﯾﻪٔ ﻏﯿﺮ ﺩﯾﻨﯽ ﺑﻪ ﻏﺰﻟﯿﺎﺕ ﺣﺎﻓﻆ ﻧﮕﺮﯾﺴﺘﻪﺍﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻨﺎﻗﺾ ﻣﯽﺭﺳﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻧﻤﻮﻧﻪ‪،‬‬ ‫]‪[21‬‬ ‫ﺣﺘﯽ ﺩﺍﺭﯾﻮﺵ ﺁﺷﻮﺭﯼ ﻧﯿﺰ ﺩﺭ ﮐﺘﺎﺏ ﻋﺮﻓﺎﻥ ﻭ ﺭﻧﺪﯼ ﺩﺭ ﺷﻌﺮ ﺣﺎﻓﻆ‪ ،‬ﺣﺎﻓﻆ ﺭﺍ ﯾﮏ ﻋﺎﺭﻑ ﻣﯽﺩﺍﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺼﺤﯿﺢ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺍﺯ ﺩﯾﻮﺍﻥ ﺣﺎﻓﻆ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻘﺪ ﺑﺴﯿﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﺣﺎﻓﻆ ﭘﮋﻭﻫﺎﻥ‪ ،‬ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻬﺎءﺍﻟﺪﯾﻦ ﺧﺮﻣﺸﺎﻫﯽ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫]‪[22‬‬

‫ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻣﻄﻬﺮﯼ ﺩﺭ ﮐﺘﺎﺑﯽ ﺑﺎ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺗﻤﺎﺷﺎﮔﻪ ﺭﺍﺯ ﺍﺩﻋﺎﯼ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺑﺮ ﺗﺤﺮﯾﻒ ﺩﯾﻮﺍﻥ ﺣﺎﻓﻆ ﻭ ﺩﺳﺖ ﺑﺮﺩﻥ ﺩﺭ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺍﺑﯿﺎﺕ ﺭﺍ‪ ،‬ﺑﺪﻭﻥ ﺍﯾﻨﮑﻪ ﻧﺎﻣﯽ ﺍﺯ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺑﺒﺮﺩ‪ ،‬ﻣﺮﺩﻭﺩ‬ ‫ﺩﺍﻧﺴﺘﻪﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺪﻣﻪٔ ﺣﺎﻓﻆ ﺷﯿﺮﺍﺯ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺩﺭ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﻧﺸﺮ ﻧﯿﺎﻓﺖ ﻭ ﺍﺯ ﺁﻥ ﭘﺲ ﺣﺎﻓﻆ ﺷﯿﺮﺍﺯ ﺑﺪﻭﻥ ﻣﻘﺪﻣﻪ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ ﻭ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﺍﯼ ﺑﺎ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺣﻮﺍﺷﯽ ﻭ‬ ‫]‪[23‬‬ ‫ﯾﺎﺩﺩﺍﺷﺖﻫﺎﯼ ﺣﺎﻓﻆ ﺷﯿﺮﺍﺯ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻭﺿﻊ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺣﺎﻓﻆ ﻭ ﺷﺮﺡ ﻭ ﺗﻔﺴﯿﺮ ﭼﻨﺪ ﻏﺰﻝ ﺍﻭﺳﺖ ﺗﺎﮐﻨﻮﻥ ﺑﻪ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﻧﺮﺳﯿﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺍﻭ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ،۱۳۵۰‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﮐﻨﮕﺮﻩٔ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺣﺎﻓﻆ ﻭ ﺳﻌﺪﯼ ﺩﺭ ﺷﯿﺮﺍﺯ‪ ،‬ﮔﻔﺖ ﻭ ﮔﻮﯾﯽ ﺑﺤﺚ ﺑﺮﺍﻧﮕﯿﺰ ﺑﺎ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﮐﯿﻬﺎﻥ ﺩﺍﺷﺖ‪.‬‬

‫]‪[24‬‬

‫ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ‬

‫ﻧﻈﺮﺍﺕ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻓﺮﺩﻭﺳﯽ ﻭ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺍﯾﺮﺍﻥ‬ ‫ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۶۹‬ﺑﻪ ﺩﻋﻮﺕ ﻣﺮﮐﺰ ﭘﮋﻭﻫﺶ ﻭ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺳﯿﺮﺍ )‪ (CIRA‬ﺟﻠﺴﺎﺗﯽ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺑﺮﮐﻠﯽ ﮐﺎﻟﯿﻔﺮﻧﯿﺎ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭ ﺷﺪ ﮐﻪ ﻫﺪﻑ ﺁﻥ‪ ،‬ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻫﻨﺮ ﻭ‬ ‫ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻭ ﺷﻌﺮ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺳﺨﻨﺮﺍﻥ ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﺟﻠﺴﺎﺕ ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﻭ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺟﻠﺴﺎﺕ ﺑﺎ ﺍﯾﺮﺍﺩ ﺳﺨﻨﺎﻧﯽ ﭘﯿﺮﺍﻣﻮﻥ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﺯﯾﺎﺩﯼ ﺩﺍﻣﻦ ﺯﺩ‪.‬‬ ‫ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺍﯾﻦ ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﯽ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺗﻮﺟﻪ ﺩﺍﺩﻥ ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﻭ ﻧﻘﺪ ﺑﺮﺍﯼ ﺭﺳﯿﺪﻥ ﺑﻪ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻭ ﻧﻘﺪ ﺭﻭﺵ ﺭﻭﺷﻨﻔﮑﺮﯼ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﻭ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖﻫﺎﯼ ﺁﻥ ﺍﯾﺮﺍﺩ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺑﺎ ﻃﺮﺡ ﺳﺆﺍﻟﯽ‬ ‫]‪[25‬‬ ‫ﻓﺮﻫﯿﺨﺘﮕﺎﻥ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯ ﮐﺸﻮﺭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺑﺎﺯﺑﯿﻨﯽ ﻭ ﻧﻘﺪ ﺍﻧﺪﯾﺸﻪ ﻭ ﯾﺎﻓﺘﻦ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﺻﻼﺡ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻭ ﺑﺎﻭﺭﻫﺎ ﻓﺮﺍﺧﻮﺍﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺍﻇﻬﺎﺭ ﻧﻈﺮ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﭘﯿﺸﺎﭘﯿﺶ ﺩﺭ ﮐﺘﺎﺏ ﺟﻤﻌﻪ‪ ،‬ﺩﺭ ﭘﺎﻧﻮﯾﺲ ﻧﻮﺷﺘﺎﺭﯼ ﮐﻪ ﻗﺪﺳﯽ ﻗﺎﺿﯽﻧﻮﺭ ﺩﺭﺧﺼﻮﺹ ﺣﺬﻑ ﻣﻄﺎﻟﺒﯽ ﺍﺯ ﮐﺘﺎﺏﻫﺎﯼ ﺩﺭﺳﯽ ﭘﺲ ﺍﺯ‬ ‫ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺑﻪ ﺭﺷﺘﻪٔ ﺗﺤﺮﯾﺮ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﺎﭖ ﺭﺳﯿﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻭﻟﯽ ﻭﺍﮐﻨﺶ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ‪ ،‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﯽ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺑﺮﮐﻠﯽ ﻧﻤﺎﯾﺎﻥ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺯ ﻣﻌﺎﺻﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺣﯿﺎﺕ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻋﻠﻨﺎً ﻭ ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎً ﺩﺭﺑﺎﺭﻩٔ ﻧﻈﺮﺍﺗﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺑﺮﮐﻠﯽ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻓﺮﺩﻭﺳﯽ ﻭ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺑﯿﺎﻥ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩ‬ ‫ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻧﺪ]‪ . [26‬ﻓﺮﯾﺪﻭﻥ ﻣﺸﯿﺮﯼ ﻭ ﻣﻬﺪﯼ ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺛﺎﻟﺚ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﺩﺳﺖ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺁﺛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﯽ‬ ‫ﺗﻤﺎﻡ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺍﯾﻦ ﺑﺨﺶ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺷﺪﻩ ﺩﺭ ﮐﺘﺎﺏﺷﻨﺎﺳﯽ ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺗﻬﯿﻪ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﯾﻦ ﮐﺘﺎﺏﺷﻨﺎﺳﯽ ﺩﺭ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ‬ ‫ﺷﺎﻋﺮ ﺷﺒﺎﻧﻪﻫﺎ ﻭ ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪﻫﺎ]‪ ، [27‬ﺷﻨﺎﺧﺖﻧﺎﻣﻪٔ ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ]‪ ، [28‬ﺩﺭ ﺑﺎﺭﻩٔ ﻫﻨﺮ ﻭ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ]‪ [29‬ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﺟﺎ ﺍﺯ ﻣﻨﺒﻊ ﺩﯾﮕﺮﯼ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺩﺭ‬ ‫ﭘﺎﻧﻮﯾﺲ ﺫﮐﺮ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻃﻼﻉ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻭ ﺷﻨﺎﺳﻪٔ ﺁﺛﺎﺭ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﻭ ﺁﺛﺎﺭﯼ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎ ﻭ ﺁﺛﺎﺭ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﺁﺛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﯽ ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ ﺍﺣﻤﺪ‬ ‫ﺷﺎﻣﻠﻮ ]‪ [30‬ﻣﺮﺍﺟﻌﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ﺩﻓﺘﺮﻫﺎﯼ ﺷﻌﺮ‬ ‫ﺑﺮﺍﯼ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺍﯾﻦ ﺑﺨﺶ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﯾﺎﺩ ﺷﺪﻩ ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﮐﺘﺎﺏﺷﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺍﺯ ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪٔ ﺁﺛﺎﺭ ﺩﻓﺘﺮِ ﯾﮑﻢ‪:‬ﺷﻌﺮﻫﺎ]‪ [31‬ﻧﯿﺰ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎﺭﯾﺦﻫﺎ ﺑﻪﺟﺰ‬ ‫ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻭﻝ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺯﻣﺎﻥ ﺳﺮﻭﺩﻥ ﺷﻌﺮﻫﺎﯼ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺩﺭ ﺩﻓﺘﺮ ﺷﻌﺮ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻭﻝ ﺳﺎﻝ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫‪ ۱۳۲۶‬ﺁﻫﻨﮓﻫﺎﯼ ﻓﺮﺍﻣﻮﺵﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﺍﺑﺮﺍﻫﯿﻢ ﺩﯾﻠﻤﻘﺎﻧﯿﺎﻥ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ ۱۳۲۶-۱۳۲۹‬ﺁﻫﻦﻫﺎ ﻭ ﺍﺣﺴﺎﺱ‪ ،‬ﺩﺭ ﭼﺎﭖﺧﺎﻧﻪٔ ﯾﻤﻨﯽ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﺍﺭﯼ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺿﺒﻂ ﻭ ﺳﻮﺯﺍﻧﺪﻩ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ ۱۳۲۹-۱۳۳۰‬ﻗﻄﻌﻨﺎﻣﻪ‪ ،‬ﭼﺎﭖ ﺍﻭﻝ ﺑﺎ ﻣﻘﺪﻣﻪ ﻓﺮﯾﺪﻭﻥ ﺭﻫﻨﻤﺎ ﻭ ﺑﻪ ﻫﺰﯾﻨﻪٔ ﺍﻭ‪.۱۳۳۰:‬‬ ‫‪ ۱۳۳۰‬ﺑﯿﺴﺖ ﻭ ﺳﻪ )‪ ،(۲۳‬ﭼﺎﭖ ﻣﺴﺘﻘﻞ ‪ ،۱۳۳۰‬ﭼﺎﭖﻫﺎﯼ ﺳﺎﻧﺴﻮﺭ ﺷﺪﻩٔ ﺩﯾﮕﺮ ﺿﻤﯿﻤﻪٔ ﻣﺮﺛﯿﻪﻫﺎﯼ ﺧﺎﮎ‪.‬‬ ‫‪ ۱۳۲۶-۱۳۳۵‬ﻫﻮﺍﯼ ﺗﺎﺯﻩ‬ ‫‪ ۱۳۳۶-۱۳۳۸‬ﺑﺎﻍ ﺁﯾﻨﻪ‬ ‫‪ ۱۳۳۹-۱۳۴۰‬ﻟﺤﻈﻪﻫﺎ ﻭ ﻫﻤﯿﺸﻪ‬ ‫‪ ۱۳۴۱-۱۳۴۳‬ﺁﯾﺪﺍ ﺩﺭ ﺁﯾﻨﻪ‬ ‫‪ ۱۳۴۳-۱۳۴۴‬ﺁﯾﺪﺍ‪ :‬ﺩﺭﺧﺖ ﻭ ﺧﻨﺠﺮ ﻭ ﺧﺎﻃﺮﻩ!‬ ‫‪ ۱۳۴۴-۱۳۴۵‬ﻗﻘﻨﻮﺱ ﺩﺭ ﺑﺎﺭﺍﻥ‬ ‫‪ ۱۳۴۵-۱۳۴۸‬ﻣﺮﺛﯿﻪﻫﺎﯼ ﺧﺎﮎ‬ ‫‪ ۱۳۴۸-۱۳۴۹‬ﺷﮑﻔﺘﻦ ﺩﺭ ﻣﻪ‬ ‫‪ ۱۳۴۹-۱۳۵۲‬ﺍﺑﺮﺍﻫﯿﻢ ﺩﺭ ﺁﺗﺶ‬ ‫‪ ۱۳۵۵-۱۳۵۶‬ﺩﺷﻨﻪ ﺩﺭ ﺩﯾﺲ‬ ‫‪ ۱۳۵۶-۱۳۵۹‬ﺗﺮﺍﻧﻪﻫﺎﯼ ﮐﻮﭼﮏ ﻏﺮﺑﺖ‬ ‫‪ ۱۳۵۷-۱۳۶۹‬ﻣﺪﺍﯾﺢ ﺑﯽﺻﻠﻪ‬ ‫‪ ۱۳۶۴-۱۳۷۶‬ﺩﺭ ﺁﺳﺘﺎﻧﻪ‬ ‫‪ ۱۳۵۱-۱۳۷۸‬ﺣﺪﯾﺚ ﺑﯽﻗﺮﺍﺭﯼ ﻣﺎﻫﺎﻥ‬

‫‪74‬‬

‫ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ‬

‫ﺷﻌﺮ )ﺗﺮﺟﻤﻪ(‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫ﻏﺰﻝ ﻏﺰﻝﻫﺎﯼ ﺳﻠﯿﻤﺎﻥ‪.۱۳۴۷ ،‬‬ ‫ﻫﻢﭼﻮﻥ ﮐﻮﭼﻪﯾﯽ ﺑﯽﺍﻧﺘﻬﺎ‪.۱۳۵۲ ،‬‬ ‫ﻫﺎﯾﮑﻮ‪ ،‬ﺷﻌﺮ ﮊﺍﭘﻨﯽ‪ ،‬ﺑﺎ ﻉ‪ .‬ﭘﺎﺷﺎﯾﯽ‪.۱۳۶۱ ،‬‬ ‫ﺳﯿﺎﻩ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﺍﻋﻤﺎﻕِ ﺁﻓﺮﯾﻘﺎﯼ ﺧﻮﺩﻡ‪) ،‬ﮐﺘﺎﺏ ﻭ ﻧﻮﺍﺭ ﺻﻮﺗﯽ( ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻭ ﺍﺟﺮﺍﯼ ﺷﻌﺮﻫﺎﯾﯽ ﺍﺯ ﻟﻨﮕﺴﺘﻮﻥ ﻫﯿﻮﺯ‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﺍﺑﺘﮑﺎﺭ‪ ،۱۳۶۲ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﭼﻨﺪ ﺷﻌﺮ ﺩﯾﮕﺮ ﺍﺯ ﻫﯿﻮﺯ‬ ‫ﺩﺭ ‪ ۱۳۷۰‬ﺑﺎ ﺣﺴﻦ ﻗﺒﺎﺩ ﻭ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﮐﯿﺖ ﺟﺎﺭﺕ‬ ‫ﺗﺮﺍﻧﻪﻫﺎﯼ ﻣﯿﻬﻦ ﺗﻠﺦ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪٔ ﺷﻌﺮﻫﺎﯾﯽ ﺍﺯ ﯾﺎﻧﯿﺲ ﺭﯾﺘﺴﻮﺱ‪) ،‬ﮐﺘﺎﺏ ﻭ ﻧﻮﺍﺭ ﺻﻮﺗﯽ(‪ ،‬ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﻣﯿﮑﯿﺲ ﺗﺌﻮﺩﻭﺭﺍﮐﯿﺲ‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﺍﺑﺘﮑﺎﺭ‪.۱۳۶۰ ،‬‬ ‫ﺗﺮﺍﻧﻪٔ ﺷﺮﻗﯽ ﻭ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺩﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪٔ ﺷﻌﺮﻫﺎﯾﯽ ﺍﺯ ﻓﺪﺭﯾﮑﻮ ﮔﺎﺭﺳﯿﺎ ﻟﻮﺭﮐﺎ‪) ،‬ﮐﺘﺎﺏ ﻭ ﻧﻮﺍﺭ ﺻﻮﺗﯽ(‪ ،‬ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﮔﯿﺘﺎﺭ ﺁﺗﺎ ﻫﻮﺁﻟﭙﺎ ﯾﻮﭘﺎﻧﮑﻮﯾﯽ‪ .‬ﻧﺸﺮ ﺍﺑﺘﮑﺎﺭ‪.۱۳۵۹ ،‬‬ ‫ﺳﮑﻮﺕ ﺳﺮﺷﺎﺭ ﺍﺯ ﻧﺎﮔﻔﺘﻪﻫﺎﺳﺖ‪) ،‬ﮐﺘﺎﺏ ﻭ ﻧﻮﺍﺭ ﺻﻮﺗﯽ( ﺗﺮﺟﻤﻪٔ ﺁﺯﺍﺩ ﺑﺎ ﻣﺤﻤﺪ ﺯﺭﯾﻦﺑﺎﻝ ﻭ ﺍﺟﺮﺍﯼ ﺷﻌﺮﻫﺎﯾﯽ ﺍﺯ ﻣﺎﺭﮔﻮﺕ ﺑﯿﮑﻞ‪ ،‬ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﺑﺎﺑﮏ ﺑﯿﺎﺕ‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﺍﺑﺘﮑﺎﺭ‪،‬‬ ‫‪.۱۳۶۵‬‬ ‫ﭼﯿﺪﻥ ﺳﭙﯿﺪﻩ ﺩﻡ‪) ،‬ﮐﺘﺎﺏ ﻭ ﻧﻮﺍﺭ ﺻﻮﺗﯽ( ﺗﺮﺟﻤﻪٔ ﺁﺯﺍﺩ ﺑﺎ ﻣﺤﻤﺪ ﺯﺭﯾﻦﺑﺎﻝ ﻭ ﺍﺟﺮﺍﯼ ﺷﻌﺮﻫﺎﯾﯽ ﺍﺯ ﻣﺎﺭﮔﻮﺕ ﺑﯿﮑﻞ‪ ،‬ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﺑﺎﺑﮏ ﺑﯿﺎﺕ‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﺍﺑﺘﮑﺎﺭ‪.۱۳۶۵ ،‬‬

‫ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﻭ ﺭﻣﺎﻥ ﻭ ﻓﯿﻠﻤﻨﺎﻣﻪ‬ ‫• ﺯﯾﺮ ﺧﯿﻤﻪٔ ﮔﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪٔ ﺷﺐ‪۱۳۳۵ ،‬‬ ‫• ﺯﻥِ ﭘﺸﺖِ ﺩﺭِ ﻣﻔﺮﻏﯽ‪۱۳۳۵ ،‬‬ ‫• ﺣﻠﻮﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺯﻧﺪﻩﻫﺎ‪۱۳۴۵ ،‬‬ ‫• ﺩﺭﻫﺎ ﻭ ﺩﯾﻮﺍﺭ ﺑﺰﺭﮒ ﭼﯿﻦ‪۱۳۵۲ ،‬‬ ‫• ﺗﺨﺖ ﺍﺑﻮﻧﺼﺮ )ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﺻﺎﺩﻕ ﻫﺪﺍﯾﺖ(‪۱۳۵۲ ،،‬‬ ‫• ﻣﯿﺮﺍﺙ‪۱۳۶۵ ،‬‬ ‫• ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪٔ ﺳﻔﺮ ﻣﯿﻤﻨﺖ ﺍﺛﺮ ﺍﯾﺎﻻﺕ ﻣﺘﻔﺮﻗﻪٔ ﺍﻣﺮﯾﻎ )ﺍﻭﮐﻠﻨﺪ ﮐﺎﻟﯿﻔﺮﻧﯿﺎ(‪ ،‬ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻧﺸﺪﻩﺍﺳﺖ‬

‫ﺭﻣﺎﻥ ﻭ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ)ﺗﺮﺟﻤﻪ(‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫ﻧﺎﯾﺐ ﺍﻭﻝ‪ ،‬ﺍﺛﺮ ﺭﻧﻪ ﺑﺎﺭﮊﺍﻭﻝ‪.۱۳۳۰ ،‬‬ ‫ﭘﺴﺮﺍﻥ ﻣﺮﺩﯼ ﮐﻪ ﻗﻠﺒﺶ ﺍﺯ ﺳﻨﮓ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺍﺛﺮ ﻣﻮﺭﯾﻮﮐﺎﯾﯽ‪.۱۳۳۲ ،‬‬ ‫ﻟﺌﻮﻥ ﻣﻮﺭﻥِ ﮐﺸﯿﺶ‪ ،‬ﺍﺛﺮ ﺑﺌﺎﺗﺮﯾﺲ ﺑﮏ‪.۱۳۳۴ ،‬‬ ‫ﺑﺮﺯﺥ‪ ،‬ﺍﺛﺮ ﮊﺍﻥ ﺭﻭﻭﺭﺯﯼ‪،.۱۳۳۴ ،‬‬ ‫ﺯﻧﮕﺎﺭ )ﺧﺰﻩ(‪ ،‬ﺍﺛﺮ ﻫﺮﺑﺮﺕ ﻟﻮﭘﻮﺭﯾﻪ‪.۱۳۳۵ ،‬‬ ‫ﭘﺎﺑﺮﻫﻨﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺍﺛﺮ ﺯﺍﻫﺎﺭﯾﺎ ﺍﺳﺘﺎﻧﮑﻮ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻧﺎﻗﺼﯽ ﺑﺎ ﻋﻄﺎ ﺑﻘﺎﯾﯽ‪ ،۱۳۳۷ .،‬ﺗﺮﺟﻤﻪٔ ﮐﺎﻣﻞ ‪.۱۳۵۰‬‬ ‫ﺍﻓﺴﺎﻧﻪﻫﺎﯼ ﻫﻔﺘﺎﺩ ﻭ ﺩﻭ ﻣﻠﺖ ﺩﺭ ﺩﻭ ﺟﻠﺪ‪.۱۳۳۹ ،‬‬ ‫‪ ،۸۱۴۹۰‬ﺍﺛﺮ ﺁﻟﺒﺮ ﺷﻤﺒﻮﻥ‪.۱۳۴۶ ،‬‬ ‫ﻗﺼﻪﻫﺎﯼ ﺑﺎﺑﺎﻡ‪ ،‬ﺍﺛﺮ ﺍﺭﺳﮑﯿﻦ ﮐﺎﻟﺪﻭﻝ‪.۱۳۴۶ ،‬‬ ‫ﺧﺰﻩ )ﺗﺮﺟﻤﻪٔ ﻣﺠﺪﺩ ﺯﻧﮕﺎﺭ(‪.۱۳۵۰ ،‬‬ ‫ﺩﻣﺎﻍ‪ ،‬ﺳﻪ ﻗﺼﻪ ﻭ ﯾﮏ ﻧﻤﺎﯾﺶﻧﺎﻣﻪ ﺍﺛﺮ ﺭﯾﻮﻧﻮﺳﻮﮐﻪ ﺁﮐﻮﺗﺎﮔﺎﻭﺍ‪.۱۳۵۱ ،‬‬ ‫ﺍﻓﺴﺎﻧﻪﻫﺎﯼ ﮐﻮﭼﮏ ﭼﯿﻨﯽ‪،.۱۳۵۱ ،‬‬ ‫ﺩﺳﺖ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻮﺷﺘﻪٔ ﻭﯾﮑﺘﻮﺭ ﺁﻟﺒﺎ‪.۱۳۵۱ ،‬‬ ‫ﻟﺒﺨﻨﺪ ﺗﻠﺦ‪.۱۳۵۱ ،‬‬ ‫ﺯﻫﺮﺧﻨﺪ‪.۱۳۵۲ ،‬‬ ‫ﻣﺮﮒ ﮐﺴﺐ ﻭ ﮐﺎﺭ ﻣﻦ ﺍﺳﺖ ﺍﺛﺮ ﺭﻭﺑﺮ ﻣﺮﻝ‪.۱۳۵۲ ،‬‬ ‫ﺳﺮﺑﺎﺯﯼ ﺍﺯ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺳﭙﺮﯼ ﺷﺪﻩ‪.۱۳۵۲ ،‬‬ ‫ﺷﺎﺯﺩﻩ ﮐﻮﭼﻮﻟﻮ ﻧﻮﺷﺘﻪٔ ﺁﻧﺘﻮﺍﻥ ﺩﻭ ﺳﻨﺖﺍﮔﺰﻭﭘﺮﯼ‪ .‬ﻧﺨﺴﺖ ﺩﺭ ‪ ۱۳۵۸‬ﺑﺎ ﻧﺎﻡ ﻣﺴﺎﻓﺮ ﮐﻮﭼﻮﻟﻮ ﺩﺭ ﮐﺘﺎﺏ ﺟﻤﻌﻪ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ ﻭ ﺑﺎﺭ ﺩﯾﮕﺮ ﺩﺭ ‪ ۱۳۶۳‬ﺑﻪ ﺿﻤﯿﻤﻪٔ ﻧﻮﺍﺭ‬ ‫ﺻﻮﺗﯽ ﺑﺎ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﮔﻮﺳﺘﺎﻭ ﻣﺎﻟﺮ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﺸﺮ ﺍﺑﺘﮑﺎﺭ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﮕﺬﺍﺭ ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮﯾﻢ‪ ،‬ﺍﺛﺮ ﻣﺸﺘﺮﮎ ﺩﻭﻣﯿﺘﯿﻼ ﭼﻮﻧﮕﺎﺭﺍ ﻭ ﻣﻮﺋﻤﺎ ﻭﯾﺌﺰﺭ‪ ،‬ﺑﺎ ﻉ‪ .‬ﭘﺎﺷﺎﯾﯽ‪. ۱۳۵۹ ،‬‬ ‫ﺩﻥ ﺁﺭﺍﻡ ﺍﺛﺮ ﻣﯿﺨﺎﺋﯿﻞ ﺷﻮﻟﻮﺧﻒ‪.۱۳۸۲ ،‬‬ ‫ﻋﯿﺴﺎ ﺩﯾﮕﺮ‪ ،‬ﯾﻬﻮﺩﺍ ﺩﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺎﺯﻧﻮﯾﺴﯽ ﺭﻣﺎﻥ ﻗﺪﺭﺕ ﻭ ﺍﻓﺘﺨﺎﺭ ﺍﺛﺮ ﮔﺮﺍﻫﺎﻡ ﮔﺮﯾﻦ‪ ،‬ﺩﺭ ‪ .۱۳۵۶‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﺪ ﺍﻣﺎ ﺗﺎﮐﻨﻮﻥ )‪ (۱۳۸۵‬ﭼﺎﭖ ﻧﺸﺪﻩﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫• ﮔﯿﻞﮔﻤﺶ‪ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ ،‬ﻧﺸﺮﭼﺸﻤﻪ‪.۱۳۸۲ ،‬‬

‫‪75‬‬

‫ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ‬

‫ﻧﻤﺎﯾﺶﻧﺎﻣﻪ )ﺗﺮﺟﻤﻪ(‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫ﻣﻔﺘﺨﻮﺭﻫﺎ‪ ،‬ﺍﺛﺮ ﮔﺮﮔﻪٔ ﭼﯽﮐﯽ‪ ،‬ﺑﺎ ﺍﻧﮕﻼ ﺑﺎﺭﺍﻧﯽ‪.۱۳۳۳ ،‬‬ ‫ﺩﺭﺧﺖ ﺳﯿﺰﺩﻫﻢ‪ ،‬ﺍﺛﺮ ﺁﻧﺪﺭﻩ ﮊﯾﺪ‪.۱۳۴۰ ،‬‬ ‫ﺳﯽﺯﯾﻒ ﻭ ﻣﺮﮒ‪ ،‬ﺍﺛﺮ ﺭﻭﺑﺮ ﻣﺮﻝ‪ ،‬ﺑﺎ ﻓﺮﯾﺪﻭﻥ ﺍﯾﻞﺑﯿﮕﯽ‪.۱۳۴۲ ،‬‬ ‫ﻧﺼﻒ ﺷﺐ ﺍﺳﺖ ﺩﯾﮕﺮ ﺩﮐﺘﺮ ﺷﻮﺍﯾﺘﺰﺭ‪ ،‬ﺍﺛﺮ ﮊﯾﻠﺒﺮ ﺳﺴﺒﺮﻭﻥ‪.۱۳۶۱ ،‬‬ ‫ﺧﺎﻧﻪٔ ﺑﺮﻧﺎﺭﺩﺍ ﺁﻟﺒﺎ‪ ،‬ﻋﺮﻭﺳﯽ ﺧﻮﻥ )ﺑﺎ ﺑﺎﺯﺑﯿﻨﯽ ﻣﺠﺪﺩ( ﺑﺎﺭ ﺍﻭﻝ ﺩﺭ ‪ ،۱۳۴۷‬ﺑﺎ ﯾﺮﻣﺎ ﺩﺭ ﺳﻪ ﻧﻤﺎﯾﺸﻨﺎﻣﻪ ﺍﺯ ﻓﺪﺭﯾﮑﻮ ﮔﺎﺭﺳﯿﺎ ﻟﻮﺭﮐﺎ‪.۱۳۸۰ ،‬‬

‫ﻣﺘﻦﻫﺎﯼ ﮐﻬﻦ ﻓﺎﺭﺳﯽ‬ ‫• ﺣﺎﻓﻆ ﺷﯿﺮﺍﺯ ﺑﻪ ﺭﻭﺍﯾﺖ ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ‪ ۱۳۵۴ ،‬ﺗﺼﺤﯿﺢ ﺩﯾﻮﺍﻥ ﺣﺎﻓﻆ‪ ،‬ﻣﻘﺪﻣﻪٔ ﺍﯾﻦ ﮐﺘﺎﺏ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﭼﺎﭖ ﭘﯿﺪﺍ ﻧﮑﺮﺩ ﻭ ﺗﻤﺎﻡ ﭼﺎﭖﻫﺎﯼ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﭼﺎﭖ ﺳﻮﻡ‬ ‫]‪[32‬‬ ‫)‪ (۱۳۶۰‬ﺑﺪﻭﻥ ﻣﻘﺪﻣﻪ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫• ﺍﻓﺴﺎﻧﻪﻫﺎﯼ ﻫﻔﺖ ﮔﻨﺒﺪ‪ ،‬ﻧﻈﺎﻣﯽﮔﻨﺠﻮﯼ‪.۱۳۳۶ ،‬‬ ‫• ﺗﺮﺍﻧﻪﻫﺎ )ﺭﺑﺎﻋﯿﺎﺕ ﺍﺑﻮﺳﻌﯿﺪ ﺍﺑﻮﺍﻟﺨﯿﺮ‪ ،‬ﺭﺑﺎﻋﯿﺎﺕ ﺧﯿﺎﻡ ﻭ ﺭﺑﺎﻋﯿﺎﺕ ﺑﺎﺑﺎ ﻃﺎﻫﺮ(‪.۱۳۳۷ ،‬‬

‫ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﮐﻮﺩﮐﺎﻥ‬ ‫• ﺧﺮﻭﺱ ﺯﺭﯼ ﭘﯿﺮﻫﻦ ﭘﺮﯼ‪ ،‬ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﻗﺼﻪٔ ﺁﻟﮑﺴﯽ ﺗﻮﻟﺴﺘﻮﯼ‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﻘﺎﺷﯽﻫﺎﯼ ﻓﺮﺷﯿﺪ ﻣﺜﻘﺎﻟﯽ‪ ۱۳۳۸ ،‬ﻭ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻧﻮﺍﺭ ﺻﻮﺗﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﮐﻮﺩﮐﺎﻥ‪.۱۳۶۰ ،‬‬ ‫• ﻗﺼﻪٔ ﻫﻔﺖ ﮐﻼﻏﻮﻥ‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﻘﺎﺷﯽﻫﺎﯼ ﺿﯿﺎﺍﻟﺪﯾﻦ ﺟﺎﻭﯾﺪ‪.۱۳۴۷ ،‬‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫ﭘﺮﯾﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﻘﺎﺷﯽ ﮊﺍﻟﻪ ﭘﻮﺭﻫﻨﮓ‪ ،۱۳۴۷ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻧﻮﺍﺭ ﺻﻮﺗﯽ ﺑﺎ ﺻﺪﺍﯼ ﺷﺎﻋﺮ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﻗﺎﺻﺪﮎ‪.۱۳۵۸ ،‬‬ ‫ﭼﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺩﻭﺳﺘﻢ ﺩﺍﺷﺘﻦ؟‪ ،‬ﺍﺛﺮ ﺳﺎﻣﻮﺋﻞ ﻣﺎﺭﺷﺎﮎ‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﻘﺎﺷﯽ ﺿﯿﺎءﺍﻟﺪﯾﻦ ﺟﺎﻭﯾﺪ‪.۱۳۴۸ ،‬‬ ‫ﻣﻠﮑﻪٔ ﺳﺎﯾﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﻗﺼﻪﺍﯼ ﺍﺭﻣﻨﯽ‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﻘﺎﺷﯽ ﺿﯿﺎءﺍﻟﺪﯾﻦ ﺟﺎﻭﯾﺪ‪.۱۳۴۹ ،‬‬ ‫ﺩﺧﺘﺮﺍﯼ ﻧﻨﻪ ﺩﺭﯾﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﻘﺎﺷﯽ ﺿﯿﺎءﺍﻟﺪﯾﻦ ﺟﺎﻭﯾﺪ‪.۱۳۵۷ ،‬‬ ‫ﻗﺼﻪٔ ﺩﺭﻭﺍﺯﻩٔ ﺑﺨﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﻘﺎﺷﯽ ﺍﺑﺮﺍﻫﯿﻢ ﺣﻘﯿﻘﯽ‪.۱۳۵۷ ،‬‬ ‫ﺑﺎﺭﻭﻥ‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﻘﺎﺷﯽ ﺍﺑﺮﺍﻫﯿﻢ ﺣﻘﯿﻘﯽ‪.۱۳۵۷ ،‬‬ ‫ﯾﻞ ﻭ ﺍﮊﺩﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﻗﺼﻪﺍﯼ ﺍﺯ ﺁﻧﮕﻞ ﮐﺮﺍﻟﯽ ﯾﯽﭼﻒ‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﻘﺎﺷﯽ ﺍﺻﻐﺮ ﻗﺮﻩﺑﺎﻏﯽ‪ ۱۳۵۸ ،‬ﻭ ﺑﺎ ﺿﻤﯿﻤﻪٔ ﻧﻮﺍﺭ ﺻﻮﺗﯽ‪.۱۳۶۰ ،‬‬ ‫ﻗﺼﻪٔ ﻣﺮﺩﯼ ﮐﻪ ﻟﺐ ﻧﺪﺍﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﻘﺎﺷﯽ ﻣﻬﺮﺩﺧﺖ ﺍﻣﯿﻨﯽ‪.۱۳۷۸ ،‬‬

‫‪76‬‬

‫ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ‬

‫‪77‬‬

‫ﺳﺮﺩﺑﯿﺮﯼ ﻧﺸﺮﯾﻪﻫﺎ‬ ‫• ﻫﻔﺘﻪﻧﺎﻣﻪٔ ﺍﺩﯾﺐ‪ ،‬ﺻﺎﺣﺐﺍﻣﺘﯿﺎﺯ‪ :‬ﺳﯿﺪ ﺍﺳﻤﺎﻋﯿﻞ ﯾﻤﯿﻨﯽ‪.۱۳۲۵ ،‬‬ ‫• ﻫﻔﺘﻪﻧﺎﻣﻪٔ ﺳﺨﻦﻧﻮ )ﭘﻨﺞ ﺷﻤﺎﺭﻩ(‪ ،‬ﮐﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺗﺮﻭﺭ ﻧﺎﻓﺮﺟﺎﻡ ﺷﺎﻩ ﺗﻌﻄﯿﻞ‬ ‫ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.۱۳۲۷ ،‬‬ ‫• ﻣﺠﻠﻪٔ ﻫﻨﺮﻧﻮ‪ ،‬ﺻﺎﺣﺐﺍﻣﺘﯿﺎﺯ‪ :‬ﺍ‪.‬ﻉ‪.‬ﺗﻬﺮﺍﻧﯽ‪.۱۳۲۸ ،‬‬ ‫• ﻫﻔﺘﻪﻧﺎﻣﻪٔ ﺁﻫﻨﮓ ﺻﺒﺢ‪.۱۳۲۸-۱۳۲۹ ،‬‬ ‫• ﻫﻔﺘﻪﻧﺎﻣﻪٔ ﻫﺪﯾﻪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﻤﮑﺎﺭﯼ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻓﺮﻫﯽ‪.۱۳۲۹ ،‬‬ ‫• ﻫﻔﺘﻪﻧﺎﻣﻪٔ ﺭﻭﺯﻧﻪ )ﻧﻪ ﺷﻤﺎﺭﻩ(‪.۱۳۲۹ ،‬‬ ‫• ﻣﺠﻠﻪٔ ﺧﻮﺍﻧﺪﻧﯽﻫﺎ‪ ،‬ﺳﺮﺩﺑﯿﺮ ﭼﭗ )ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﺮﺩﺑﯿﺮ ﺭﺍﺳﺖ(‪،‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺐﺍﻣﺘﯿﺎﺯ‪ :‬ﻋﻠﯽﺍﺻﻐﺮ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ‪.۱۳۳۰ ،‬‬ ‫• ﻫﻔﺘﻪﻧﺎﻣﻪٔ ﺁﺗﺸﺒﺎﺭ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺍﺑﻮﺍﻟﻘﺎﺳﻢ ﺍﻧﺠﻮﯼ ﺷﯿﺮﺍﺯﯼﮐﻪ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﺁﻥ‬ ‫ﭘﺲ ﺍﺯ ﮐﻮﺩﺗﺎﯼ ﻣﺮﺩﺍﺩ ‪ ۱۳۳۲‬ﺑﺎﻋﺚ ﺩﯾﺘﮕﯿﺮﯼ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.۱۳۳۱ ،‬‬ ‫• ﻫﻔﺘﻪﻧﺎﻣﻪٔ ﺑﺎﻣﺸﺎﺩ‪ ،‬ﺻﺎﺣﺐﺍﻣﺘﯿﺎﺯ‪ :‬ﺗﻔﻀﻠﯽ‪ ،‬ﺳﺮﺩﺑﯿﺮ ﻣﺴﺌﻮﻝ‪ :‬ﺍﺳﻤﺎﻋﯿﻞ‬ ‫ﭘﻮﺭﻭﺍﻟﯽ‪.۱۳۳۵ ،‬‬ ‫• ﻫﻔﺘﻪﻧﺎﻣﻪٔ ﺁﺷﻨﺎ )ﻫﻔﺪﻩ ﺷﻤﺎﺭﻩ(‪.۱۳۳۶-۱۳۳۷ ،‬‬ ‫• ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﻣﺎﻫﺎﻧﻪ‪) ،‬ﺍﺯ ﺩﻭﺭﻩٔ ﯾﺎﺯﺩﻫﻢ( ‪.۱۳۳۷‬‬ ‫• ﻣﺎﻫﻨﺎﻣﻪٔ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ‪ ،‬ﺻﺎﺣﺐﺍﻣﺘﯿﺎﺯ ﻭ ﻣﺪﯾﺮ ﻣﺴﺌﻮﻝ‪ :‬ﻋﺒﺎﺱ ﻣﺴﻌﻮﺩﯼ )ﺩﻭ‬ ‫ﺷﻤﺎﺭﻩ(‪.۱۳۳۷-۱۳۳۸ ،‬‬ ‫• ﻣﺠﻠﻪٔ ﻓﺮﺩﻭﺳﯽ‪.۱۳۳۹ ،‬‬ ‫• ﻫﻔﺘﻪﻧﺎﻣﻪٔ ﮐﺘﺎﺏ ﻫﻔﺘﻪ)‪ ۳۶‬ﺷﻤﺎﺭﻩٔ ﺍﻭﻝ(‪.۱۳۴۰ ،‬‬ ‫• ﻫﻔﺘﻪﻧﺎﻣﻪٔ ﺍﺩﺑﯽ ﻭ ﻫﻨﺮﯼ ﺑﺎﺭﻭ‪ ،‬ﺻﺎﺣﺐﺍﻣﺘﯿﺎﺯ‪ :‬ﻫﻮﺷﻨﮓ ﮐﺎﻭﻭﺳﯽ ﻭ ﺯﯾﺮ ﻧﻈﺮ‬ ‫ﺍﺣﻤﺪﺷﺎﻣﻠﻮ ﻭ ﯾﺪﺍﻟﻠﻪ ﺭﻭﯾﺎﯾﯽ‪ -‬ﮐﻪ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺳﻪ ﺷﻤﺎﺭﻩ ﺑﺎ ﺍﻭﻟﺘﯿﻤﺎﺗﻮﻡ ﻭﺯﯾﺮ‬ ‫ﺍﻃﻼﻋﺎﺕِ ﻭﻗﺖ ﺗﻌﻄﯿﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.۱۳۴۵ ،‬‬ ‫• ﺑﺨﺶ ﺍﺩﺑﯽ ﻭ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻫﻔﺘﻪﻧﺎﻣﻪٔ ﺧﻮﺷﻪ‪ -‬ﮐﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۴۸‬ﺑﺎ ﺍﺧﻄﺎﺭ‬ ‫ﺭﺳﻤﯽ ﺳﺎﻭﺍﮎ ﺗﻌﻄﯿﻞ ﺷﺪ‪ ،‬ﺍﺯ ﺷﻬﺮﯾﻮﺭ ‪.۱۳۴۶‬‬

‫ﻫﻔﺘﻪﻧﺎﻣﻪٔ ﺧﻮﺷﻪ‪ ،‬ﺷﻤﺎﺭﻩ ‪ ۲۲‬ﻣﺮﺩﺍﺩ ‪)۱۳۴۶‬ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۴۸‬ﺑﺎ ﺍﺧﻄﺎﺭ ﺭﺳﻤﯽ ﺳﺎﻭﺍﮎ ﺗﻌﻄﯿﻞ‬ ‫ﺷﺪ‪(.‬‬

‫• ﻫﻤﮑﺎﺭﯼ ﺑﺎ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪﻫﺎﯼ ﮐﯿﻬﺎﻥ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻭ ﺁﯾﻨﺪﮔﺎﻥ‪.۱۳۵۱ ،‬‬ ‫• ﻫﻔﺘﻪﻧﺎﻣﻪٔ ﺍﯾﺮﺍﻧﺸﻬﺮ ﺩﺭ ﻟﻨﺪﻥ ‪ -‬ﮐﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ‪ ۱۴‬ﺷﻤﺎﺭﻩ ﺩﺭ ﺩﯼﻣﺎﻩ ‪ ۵۷‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﺩﯾﺪﮔﺎﻩ ﺑﺎ ﺻﺎﺣﺒﺎﻥ ﻫﻔﺘﻪﻧﺎﻣﻪ ﺍﺳﺘﻌﻔﺎ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ ،‬ﺷﻬﺮﯾﻮﺭ ‪.۱۳۵۷‬‬ ‫• ﻫﻔﻨﻪﻧﺎﻣﻪٔ ﮐﺘﺎﺏ ﺟﻤﻌﻪ ﮐﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ‪ ۳۶‬ﺷﻤﺎﺭﻩ ﺑﻪ ﺍﺟﺒﺎﺭ ﺗﻌﻄﯿﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.۱۳۵۸-۱۳۵۹ ،‬‬

‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪٔ ﮐﺘﺎﺏ ﮐﻮﭼﻪ‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪٔ ﮐﺘﺎﺏ ﮐﻮﭼﻪ ﺩﺍﯾﺮﺓﺍﻟﻤﻌﺎﺭﻓﯽ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ ﺿﺮﺏﺍﻟﻤﺜﻞﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻤﺜﯿﻞﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎﻭﺭﻫﺎ‪ ،‬ﺧﻮﺍﺏﮔﺰﺍﺭﯼ‪ ،‬ﺗﻌﺒﯿﺮﻫﺎ‪ ،‬ﺗﮑﯿﻪﮐﻼﻡﻫﺎ‪ ،‬ﺧﺮﺍﻓﻪﻫﺎ ﻭ ﺍﺻﻄﻼﺣﺎﺕ ﺯﺑﺎﻥ ﻋﺎﻣﯿﺎﻧﻪ ﻭ ﺯﻧﺪﮔﯽ‬ ‫ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﺮﺩﻡ ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ .‬ﺍﺯ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۶۰‬ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﺑﺎ ﻫﻤﮑﺎﺭﯼ ﺁﯾﺪﺍ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺗﺪﻭﯾﻦ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺩﻟﯿﻞ ﺗﻮﻗﻒ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﺁﻥ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩﻫﺎﯾﯽ ﮐﺎﺭ ﺑﺮ ﺭﻭﯼ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺭﻫﺎ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺑﻪ‬ ‫ﮐﺎﺭﻫﺎﯼ ﺩﯾﮕﺮ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﮐﺎﺭ ﺑﺮ ﺭﻭﯼ ﺍﯾﻦ ﮐﺘﺎﺏ ﺗﻮﺳﻂ ﺁﯾﺪﺍ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﭼﺎﭖ ﻣﺠﻠﺪﺍﺕ ﺍﯾﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﮐﻪ ﺗﺎ ﺣﺮﻑ ﺝ )ﺟﻠﺪ ﯾﺎﺯﺩﻫﻢ( ﻣﻨﺘﺸﺮ‬ ‫]‪[33‬‬ ‫ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﻫﻨﻮﺯ ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺎﻥ ﻧﺮﺳﯿﺪﻩﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﯽ ﻭ ﺷﻌﺮﺧﻮﺍﻧﯽ‬ ‫• ‪ ۱۳۴۶‬ﺷﺐ ﺷﻌﺮ ﺩﺭ ﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻩ ﺑﻪ ﺩﻋﻮﺕ ﺩﺍﻧﺸﺠﻮﯾﺎﻥ‬ ‫• ‪ ۱۳۴۶‬ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﯽ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺷﯿﺮﺍﺯ‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫‪ ۲۶) ۱۳۵۱‬ﻣﻬﺮﻣﺎﻩ( ﺷﺐ ﺷﻌﺮ ﺩﺭ ﺍﻧﺠﻤﻦ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﮔﻮﺗﻪ‬ ‫‪) ۱۳۵۱‬ﺍﻭﻝ ﺁﺑﺎﻥ( ﺷﺐ ﺷﻌﺮ ﺩﺭ ﺍﻧﺠﻤﻦ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻭ ﺁﻣﺮﯾﮑﺎ‬ ‫‪ ۱۳۵۴‬ﺷﺮﮐﺖ ﺩﺭ ﮐﻨﮕﺮﻩٔ ﻧﻈﺎﻣﯽﮔﻨﺠﻮﯼ ﺑﻪ ﺩﻋﻮﺕ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺭﻡ‬ ‫‪ ۱۳۵۵‬ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﯽ ﻭ ﺷﻌﺮﺧﻮﺍﻧﯽ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩﻫﺎﯼ ‪ MIT‬ﺑﻮﺳﺘﻮﻥ‪ ،‬ﺑﺮﮐﻠﯽ‬ ‫‪ ۱۳۵۵‬ﻣﯿﻬﻤﺎﻥ ﻣﺪﻋﻮ ﻓﺴﺘﯿﻮﺍﻝ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺷﻌﺮ ﺩﺭ ﺳﺎﻧﻔﺮﺍﻧﺴﯿﺴﮑﻮ ﻭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺗﮕﺰﺍﺱ ﺩﺭ ﺁﺳﺘﯿﻦ‪ ،‬ﺷﺐ ﺷﻌﺮ ﺑﻪ ﺩﻋﻮﺕ ﺩﺍﻧﺸﺠﻮﯾﺎﻥ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﻓﯿﻼﺩﻟﻔﯿﺎ ﻭ ﻧﯿﻮﯾﻮﺭﮎ‬

‫• ‪ ۱۳۵۵‬ﺷﺐ ﺷﻌﺮ ﺩﺭ ﺍﻧﺴﺘﯿﺘﻮ ﮔﻮﺗﻪ‬ ‫• ‪ ۱۳۶۷‬ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﯽ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ »ﻣﻦ ﺩﺭﺩِ ﻣﺸﺘﺮﮐﻢ‪ ،‬ﻣﺮﺍ ﻓﺮﯾﺎﺩ ﮐﻦ!« ﺩﺭ ﺩﻭﻣﯿﻦ ﮐﻨﮕﺮﻩٔ ﺑﯿﻦﺍﻟﻤﻠﻠﯽ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ‪ :‬ﺍﯾﻨﺘﺮﻟﯿﺖ ‪ ،۲‬ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﯽ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ »ﺟﻬﺎﻥِ ﺳﻮﻡ‪:‬‬ ‫ﺟﻬﺎﻥِ ﻣﺎ« ﺩﺭ ﺍﺭﻻﻧﮕﻦ ﺁﻟﻤﺎﻥ ﻭ ﺷﻬﺮﻫﺎﯼ ﻣﺠﺎﻭﺭ‬

‫ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ‬

‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫‪ ۱۳۶۷‬ﺷﺐ ﺷﻌﺮ ﺩﺭ ﮐُﻞﻟﻮﮐﯿﻮﻡِ ﺍﺩﺑﯽ ﺑﺮﻟﯿﻦ ﻏﺮﺑﯽ‬ ‫‪ ۱۳۶۷‬ﺳﻔﺮ ﺑﻪ ﺍﺗﺮﯾﺶ ﺑﻪ ﺩﻋﻮﺕ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻭﯾﻦ ﻭ ﯾﻮﺭﻭ ﺁﻓﺮﯾﮏ ﺍﯾﻨﺴﺘﯿﺘﻮ‪ ،‬ﺑﺮﺍﯼ ﺷﺐ ﺷﻌﺮ ﻭ ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﯽ‪.‬‬ ‫‪ ۱۳۶۷‬ﺷﺐ ﺷﻌﺮ ﺩﺭ ﺷﻬﺮ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻫﯽ ﮔﯿﺴﻦ ﺁﻟﻤﺎﻥ‪.‬‬ ‫‪ ۱۳۶۷‬ﺳﻔﺮ ﺑﻪ ﺳﻮﺋﺪ ﺑﻪ ﺩﻋﻮﺕ ﺍﻧﺠﻤﻦ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻗﻠﻢ)‪ (Pen‬ﻭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ‪) Göteborg‬ﮔﻮﺗﻨﺒﺮﮒ(؛ ﺷﺐ ﺷﻌﺮ ﺩﺭ ‪») Folket hus‬ﺧﺎﻧﻪٔ ﻣﺮﺩﻡ«(‪ ،‬ﺍﺳﺘﮑﻬﻠﻢ‬ ‫‪ ۱۳۶۹‬ﻣﯿﻬﻤﺎﻥ ﻣﺪﻋﻮ ﻣﺮﮐﺰ ﭘﮋﻭﻫﺶ ﻭ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺳﯿﺮﺍ )‪ (CIRA‬ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺑﺮﮐﻠﯽ‪ ،‬ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﯽﻫﺎﯼ »ﺣﻘﯿﻔﺖ ﭼﻘﺪﺭ ﺁﺳﯿﺐﭘﺬﯾﺮ ﺍﺳﺖ« ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪﻩ‬ ‫ﺑﺎ ﻧﺎﻡ »ﻧﮕﺮﺍﻧﯽﻫﺎﯼ ﻣﻦ« ﻭ »ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﺭﻧﺪ ﻭ ﺭﻧﺪﯼ ﺩﺭ ﻏﺰﻝ ﺣﺎﻓﻆ«‪ ،‬ﺩﻭ ﺷﺐ ﺷﻌﺮ ﺩﺭ ﺑﺮﮐﻠﯽ‬ ‫‪ ۱۳۶۹‬ﺷﺐ ﺷﻌﺮ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ‪ UCLA‬ﻟﻮﺱﺁﻧﺠﻠﺲ‪ ،‬ﺩﺭ ﺭﻭﯾﺲ ﻫﺎﻝ‬ ‫‪ ۱۳۶۹‬ﺷﺐ ﺷﻌﺮ ﻭ ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﯽ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩﻫﺎﯼ ﺷﯿﮑﺎﮔﻮ‪ ،‬ﻣﯿﺸﯿﮕﺎﻥ‪ ،‬ﮐﻠﻤﺒﯿﺎ‪ ،‬ﻭﺍﺷﻨﮕﺘﻦ‪ ،‬ﺭﺍﺗﮕﺮﺯ‪ ،‬ﻫﺎﺭﻭﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺗﮕﺰﺍﺱ ﺩﺭﺩﺍﻻﺱ ﻭ ﺁﺳﺘﯿﻦ‬ ‫‪ ۱۳۶۹‬ﺳﻪ ﺷﺐ ﺷﻌﺮ ﺩﺭ ﺑﻮﺳﺘﻮﻥ ﻭ ﺑﺮﮐﻠﯽ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺯﻟﺰﻟﻪ ﺯﺩﮔﺎﻥ ﺍﯾﺮﺍﻥ‬ ‫‪ ۱۳۶۹‬ﺷﺐ ﺷﻌﺮ ﺩﺭ ﮐﺎﻟﺞ ﺍﺭﺍﻣﻨﻪٔ ﺑﻮﺳﺘﻮﻥ‬

‫•‬

‫‪ ۱۳۶۹‬ﺷﺐ ﺷﻌﺮ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺁﻭﺍﺭﮔﺎﻥ ﮐُﺮﺩ ﻋﺮﺍﻗﯽ ﺩﺭ ‪ UC‬ﺑﺮﮐﻠﯽ ﻭ ‪ UCSC‬ﻟﻮﺱﺁﻧﺠﻠﺲ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻣﺤﻤﻮﺩ ﺩﻭﻟﺖﺁﺑﺎﺩﯼ )ﻗﺼﻪﺧﻮﺍﻧﯽ( ﺑﻪ ﺩﻋﻮﺕ ﺍﻧﺠﻤﻦ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‬ ‫ﮐُﺮﺩﻫﺎ )ﺁﻣﺮﯾﮑﺎ(‬ ‫‪ ۱۳۶۹‬ﺷﺐ ﺷﻌﺮ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺁﻭﺍﺭﮔﺎﻥ ﮐُﺮﺩ ﻋﺮﺍﻗﯽ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﻭﯾﻦ )ﺍﺗﺮﯾﺶ( ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻣﺤﻤﻮﺩ ﺩﻭﻟﺖﺁﺑﺎﺩﯼ )ﻗﺼﻪﺧﻮﺍﻧﯽ( ﺑﻪ ﺩﻋﻮﺕ ﺍﻧﺠﻤﻦ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﮐُﺮﺩﻫﺎ )ﺍﺭﻭﭘﺎ(‬ ‫‪ ۱۳۷۳‬ﺷﺐ ﺷﻌﺮ ﺩﺭ ‪ ،Göteborg‬ﺳﻮﺋﺪ‬ ‫‪ ۱۳۷۳‬ﺩﻭ ﺷﺐ ﺷﻌﺮ ﺩﺭ ‪ Åsa gymnasium‬ﺍﺳﺘﮑﻬﻠﻢ‬

‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫ﺳﺎﯾﺮ ﺁﺛﺎﺭ ﻭ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎ‬ ‫• ﮐﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻧﯽ ﭼﻨﺪ ﻓﯿﻠﻢ ﻣﺴﺘﻨﺪ ﻗﻮﻡﺷﻨﺎﺳﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮﻥ ﻣﻠﯽ‪ ،‬ﺩﺭ ﺳﺎﻝﻫﺎﯼ ‪ ۱۳۴۸-۱۳۵۱‬ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﭘﺎﻭﻩ‪ ،‬ﺷﻬﺮﯼ ﺍﺯ ﺳﻨﮓ ﺩﺭ ﺩﻝ ﺗﭙﻪﻫﺎﯼ ﺳﺒﺰ‪ ،‬ﺁﻧﺎﻗﻠﯿﭻ ﺩﺍﻣﺎﺩ‬ ‫ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻋﺮﻭﺳﯽ ﺩﺭ ﺩﺍﺭﺍﺏﮐﻼ‪ ،‬ﺭﻗﺺ ﺩﯾﻠﻤﺎﻧﯽ‪ ،‬ﯾﺎﻻﻧﭽﯽ ﭘﻬﻠﻮﺍﻥ‪ ،‬ﯾﺎﻭﺭ ﺳﺮﯼ‪ ،‬ﻭﺭﺯﺍ ﺟﻨﮓ ﻭ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﯽ ﻭ ﺍﺟﺮﺍﯼ ﮔﻔﺘﺎﺭ ﻣﺘﻦ ﻣﺴﺘﻨﺪﻫﺎﯼ ﺑﺎﺩ ﺟﻦ )ﻧﺎﺻﺮ ﺗﻘﻮﺍﯾﯽ‪،‬‬ ‫‪ ،(۱۳۴۸‬ﻣﺸﻬﺪ‪ ،‬ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ‪ ،‬ﺗﺒﺮﯾﺰ )ﺣﺴﯿﻦ ﺗﺮﺍﺑﯽ(‪ ،‬ﻫﻔﺖ ﺷﻬﺮ ﻋﺸﻖ )ﻋﻠﯽﺍﮐﺒﺮ ﺻﺎﺩﻗﯽ(‪ ،‬ﺣﻤﺎﻡ ﮔﻨﺠﻌﻠﯽﺧﺎﻥ‪ ،‬ﺩﺭ ﺳﺘﺎﯾﺶ ﻫﻨﺮ‪ ،‬ﻧﻔﺖ ﻭ ﻣﺪﺭﻧﯿﺰﺍﺳﯿﻮﻥ )ﻫﻤﺎﯾﻮﻥ‬ ‫ﭘﻮﺭﻣﻨﺪ‪ (۱۳۵۵ ،‬ﻭ‪...‬‬ ‫]‪[34‬‬ ‫(‪ ،‬ﺿﯿﺎءﺍﻟﺪﯾﻦ‬ ‫• ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻣﻘﺪﻣﻪ ﺑﺮ ﻧﻤﺎﯾﺸﮕﺎﻩ ﻭ ﺁﺛﺎﺭ ﻧﻘﺎﺷﯽ ﺍﺭﺩﺷﯿﺮ ﻣﺤﺼﺺ‪ ،‬ﮔﯿﺘﯽ ﻧﻮﯾﻦ )ﺯﯾﺮ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﭘﻮﺳﺘﻤﻮﺱ ‪ :‬ﺳﯿﺮﯼ ﺩﺭ ﻓﻀﺎﻫﺎﯼ ﺷﻌﺮﯼ ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ(‬ ‫ﺟﺎﻭﯾﺪ‪ ،‬ﺩﺍﺭﯾﻮﺵ ﺭﺍﺩﭘﻮﺭ ﻭ ﺑﯿﮋﻥ ﺑﯿﮋﻧﯽ ﻭ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺷﻌﺮﻫﺎﯾﯽ ﺍﺯ ﻧﯿﻤﺎ ﯾﻮﺷﯿﺞ‪ ،‬ﻡ‪ .‬ﺁﺯﺍﺩ‪ ،‬ﻧﺪﺍ ﺍﺑﮑﺎﺭﯼ ﻭ ﭼﻨﺪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪٔ ﺩﯾﮕﺮ‪.‬‬ ‫• ﻧﮕﺎﺭﺵ ﻭ ﻧﺸﺮ ﺑﯿﺶ ﺍﺯ ﭘﻨﺠﺎﻩ ﻣﻘﺎﻟﻪٔ ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﻭ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﯼ ﺩﺭ ﺯﻣﯿﻨﻪٔ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻭ ﺟﻬﺎﻥ‪ ،‬ﺷﻌﺮ ﻭ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ‪ ،‬ﺳﯿﻨﻤﺎ ﻭ ﺗﺌﺎﺗﺮ‪ ،‬ﻧﻘﺎﺷﯽ ﻭ ﮐﺎﺭﯾﮑﺎﺗﻮﺭ‪ ،‬ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ‬ ‫ﮐﻮﺩﮎ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﻮﺍﻡ ﻭ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﺷﻔﺎﻫﯽ‪ ،‬ﺯﺑﺎﻥ ﻭ ﺗﺮﺟﻤﻪ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﯽ ﻭ ﺳﯿﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻘﺪ ﻭ ﺭﻭﺷﻨﻔﮑﺮﯼ ﻭ ‪...‬ﮔﺰﯾﻨﻪﺍﯼ ﺍﺯ ﻣﻘﺎﻻﺕ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺑﺎ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺍﺯ ﻣﻬﺘﺎﺑﯽ ﺑﻪ‬ ‫ﮐﻮﭼﻪ‪ ،‬ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﺗﻮﺱ‪ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ ۱۳۵۷ ،‬ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪﻩ ﻭ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻘﺎﻻﺕ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺑﺎ ﻫﻤﯿﻦ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﮔﺮﺩﺁﻭﺭﯼ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫• ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺑﯿﺶ ﺍﺯ ﭼﻬﻞ ﮔﻔﺖﻭﮔﻮ‪ ،‬ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻭ ﻣﯿﺰﮔﺮﺩ ﺑﺎ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺕ ﻭ ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮﻥﻫﺎﯼ ﺩﺍﺧﻠﯽ ﻭ ﺧﺎﺭﺟﯽ ﭘﯿﺮﺍﻣﻮﻥ ﻫﻨﺮ ﻭ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ‪ ،‬ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻭ ﻓﺮﻫﻨﮓ‪ ،‬ﻧﻘﺪ ﻭ ﺭﻭﺷﻨﻔﮑﺮﯼ‬ ‫ﻭ‪ ...‬ﮐﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪٔ ﺍﯾﻦ ﮔﻔﺖﻭﮔﻮﻫﺎ ﻭ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﻫﺎ ﮔﺮﺩﺁﻭﺭﯼ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫• ﺩﮐﻠﻤﻪ ﻭ ﺷﻌﺮﺧﻮﺍﻧﯽ ﺁﺛﺎﺭ ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ ﮐﻬﻦ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﭼﻮﻥ ﺣﺎﻓﻆ‪ ،‬ﻣﻮﻟﻮﯼ‪ ،‬ﺧﯿﺎﻡ‪ ،‬ﻋﻄﺎﺭ‪ ،‬ﺑﺎﺑﺎﻃﺎﻫﺮ ﻭ ﺷﻌﺮﻫﺎﯼ ﻧﯿﻤﺎ ﻭ ﺧﻮﺩﺵ ﻭ ﺗﺮﺟﻤﻪﻫﺎﯾﺶ ﺍﺯ ﺷﻌﺮﻫﺎﯼ ﻟﻮﺭﮐﺎ‪ ،‬ﮊﺍﮎ‬ ‫ﭘﺮﻩﻭﺭ‪ ،‬ﻣﺎﺭﮔﻮﺕ ﺑﯿﮑﻞ ﻭ ﻟﻨﮕﺴﺘﻮﻥ ﻫﯿﻮﺯ‪.‬‬ ‫• ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ‪» .‬ﮔﻔﺖﻭﮔﻮ ﺑﺎ ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ«‪ .‬ﺩﺭ ﮔﻔﺖﻭﮔﻮ ﺑﺎ ﺍﺣﻤﺪﺷﺎﻣﻠﻮ‪ ،‬ﻣﺤﻤﻮﺩ ﺩﻭﻟﺖﺁﺑﺎﺩﯼ‪ ،‬ﻣﻬﺪﯼ ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺛﺎﻟﺚ‪ .‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﻧﺸﺮ ﻧﻘﺮﻩ‪.۹-۸۰ .۱۳۷۲ ،‬‬ ‫• ﺩﺭ ﺑﺎﺭﻩٔ ﻫﻨﺮ ﻭ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﺩﯾﮕﺎﻩﻫﺎﯼ ﺗﺎﺯﻩ‪ ،‬ﮔﻔﺖﻭﺷﻨﻮﺩﯼ ﺑﺎ ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ‪ .‬ﺣﺮﯾﺮﯼ‪ ،‬ﻧﺎﺻﺮ‪ .‬ﭼﺎﭖ ﺳﻮﻡ‪ .‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﻧﺸﺮ ﺍﻭﯾﺸﻦ ﻭ ﻧﺸﺮ ﮔﻮﻫﺮﺯﺍﺩ‪.۱۳۷۲ ،‬‬ ‫• ﺷﺐﻫﺎﯼ ﺷﻌﺮ ﺧﻮﺷﻪ‪ .‬ﺷﺎﻣﻠﻮ‪ ،‬ﺍﺣﻤﺪ‪ .‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﮔﻞﭘﻮﻧﻪ‪ .۱۳۷۷ ،‬ﺷﺎﺑﮏ‪.۴۰۴۶۶۶۳۹۶۴ ‬‬

‫‪78‬‬

‫ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ‬

‫ﺁﺛﺎﺭ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺷﺎﻣﻠﻮ‬ ‫ﮐﺘﺎﺏﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ ﻭ ﮔﻔﺖﻭﮔﻮﻫﺎﯼ ﺑﺴﯿﺎﺭﯼ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩٔ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﻭ ﻧﻘﺪ ﺁﺛﺎﺭﺵ ﺑﻪ ﭼﺎﭖ ﺭﺳﯿﺪﻩ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﺪﺍﺩﯼ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻃﻼﻉ ﺩﻗﯿﻖ ﺑﻪ ﺁﺛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﯽ ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ‬ ‫ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﻣﺮﺍﺟﻌﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ﮐﺘﺎﺏ‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫ﺩﺳﺘﻐﯿﺐ‪ ،‬ﻋﺒﺪﺍﻟﻌﻠﯽ‪ .‬ﻧﻘﺪ ﺁﺛﺎﺭ ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ‪ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﭼﺎﭘﺎﺭ‪.۱۳۵۲ ،‬‬ ‫ﭘﻮﺭﻧﺎﻣﺪﺍﺭﺍﻥ‪ ،‬ﺗﻘﯽ‪ .‬ﺳﻔﺮ ﺩﺭ ﻣﻪ‪ :‬ﺗﺎﻣﻠﯽ ﺩﺭ ﺷﻌﺮ ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ‪ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﺁﺑﺎﻥ‪ISBN ۹۶۴-۶۷۳۹-۰۴-۱ ۲۵۳۷ ،‬‬ ‫ﻣﻬﺎﺟﺮﺍﻧﯽ‪ ،‬ﺳﯿﺪﻋﻄﺎءﺍﻟﻠﻪ‪ .‬ﮔﺰﻧﺪ ﺑﺎﺩ‪ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ‪.۱۳۶۹ ،‬‬ ‫ﺍﺧﻮﺍﻥ ﻟﻨﮕﺮﻭﺩﯼ‪ ،‬ﻣﻬﺪﯼ‪ .‬ﯾﮏ ﻫﻔﺘﻪ ﺑﺎ ﺷﺎﻣﻠﻮ‪ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﻣﺮﻭﺍﺭﯾﺪ‪.۱۳۷۲ ،‬‬ ‫ﭘﺎﺷﺎﯾﯽ‪ ،‬ﻉ‪ .‬ﺍﻧﮕﺸﺖ ﻭ ﻣﺎﻩ‪ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﻧﮕﺎﻩ‪ISBN ۹۶۴-۶۷۳۹-۰۴-۱ ۱۳۷۷،‬‬ ‫ﭘﺎﺷﺎﯾﯽ‪ ،‬ﻉ‪ .‬ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺍﺯ ﺯﺧﻢ ﻗﻠﺐ‪) ...‬ﮔﺰﯾﺪﻩ ﺷﻌﺮﻫﺎ ﻭ ﺧﻮﺍﻧﺶ ﺷﻌﺮ(‪ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪:‬ﻧﺸﺮ ﭼﺸﻤﻪ‪.۱۳۷۳ ،‬‬ ‫ﻧﯿﮑﺒﺨﺖ‪ ،‬ﻣﺤﻤﻮﺩ‪ .‬ﺍﺯ ﺍﻧﺪﯾﺸﻪ ﺗﺎ ﺷﻌﺮ )ﻣﺸﮑﻞ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺩﺭ ﺷﻌﺮ(‪ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﻫﺸﺖﺑﻬﺸﺖ‪.۱۳۷۴ ،‬‬ ‫ﻣﺠﺎﺑﯽ‪ ،‬ﺟﻮﺍﺩ‪ .‬ﺷﻨﺎﺧﺖﻧﺎﻣﻪٔ ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ‪ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﻗﻄﺮﻩ ‪ISBN ۹۶۴-۵۹۵۸-۸۶-۵ ۱۳۷۷‬‬ ‫ﺁﺯﺍﺩ‪ ،‬ﭘﯿﻤﺎﻥ‪ .‬ﺩﺭ ﺣﺴﺮﺕ ﭘﺮﻭﺍﺯ‪ :‬ﺣﮑﺎﯾﺖ ﻧﻔﺲ ﺩﺭ ﺷﻌﺮ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﻭ ﺳﭙﻬﺮﯼ‪ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﻫﯿﺮﻣﻨﺪ‪ISBN ۹۶۴-۵۵۲۱-۵۱-۳ ۱۳۷۴،‬‬ ‫ﭘﺎﺷﺎﯾﯽ‪ ،‬ﻉ‪ .‬ﻧﺎﻡ ﻫﻤﻪ ﺷﻌﺮﻫﺎﯼ ﺗﻮ‪ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﺛﺎﻟﺚ‪.۱۳۷۸ ،‬‬ ‫ﺍﺭﺟﻤﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻬﻤﻦ‪ .‬ﻟﻌﻨﺖ ﺟﺎﻭﺩﺍﻧﻪ‪ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﺁﺷﻨﺎ‪.۱۳۷۹ ،‬‬ ‫ﻣﺠﺎﺑﯽ‪ ،‬ﺟﻮﺍﺩ‪ .‬ﺁﯾﻨﻪ ﺑﺎﻣﺪﺍﺩ‪ :‬ﻃﻨﺰ ﻭ ﺣﻤﺎﺳﻪ ﺩﺭ ﺁﺛﺎﺭ ﺷﺎﻣﻠﻮ‪ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﻓﺼﻞ ﺳﺒﺰ‪.۱۳۸۰ ،‬‬

‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫ﻓﻠﮑﯽ‪ ،‬ﻣﺤﻤﻮﺩ‪ .‬ﻧﮕﺎﻫﯽ ﺑﻪ ﺷﻌﺮ ﺷﺎﻣﻠﻮ‪ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﻣﺮﻭﺍﺭﯾﺪ‪.۱۳۸۰ ،‬‬ ‫ﻧﻮﺭﯼﺯﺍﺩ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﯿﻦ‪ .‬ﭼﻬﺎﺭ ﺍﻓﺴﺎﻧﻪ ﺷﺎﻣﻠﻮ‪ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﺩﻧﯿﺎﯼ ﻧﻮ‪.۱۳۸۰ ،‬‬ ‫ﺑﻪ ﮐﻮﺷﺶ ﺻﺎﺣﺐ ﺍﺧﺘﯿﺎﺭﯼ‪ ،‬ﺑﻬﺮﻭﺯ ﻭ ﺣﻤﯿﺪﺭﺿﺎ ﺑﺎﻗﺮﺯﺍﺩﻩ‪ .‬ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺷﺎﻋﺮ ﺷﺒﺎﻧﻪﻫﺎ ﻭ ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﻫﯿﺮﻣﻨﺪ‪ISBN ۶-۴۰-۶۹۷۴-۹۶۴ ۱۳۸۱ ،‬‬ ‫ﺑﻪ ﮐﻮﺷﺶ‪ :‬ﺳﺮﮐﯿﺴﯿﺎﻥ‪ ،‬ﺁﯾﺪﺍ‪ .‬ﺑﺎﻣﺪﺍﺩ ﻫﻤﯿﺸﻪ )ﯾﺎﺩﻧﺎﻣﻪٔ ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ(‪ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﻧﮕﺎﻩ‪ISBN ۹۶۴-۳۵۱-۱۲۳-۵ ۱۳۸۱ ،‬‬ ‫ﺷﻬﺮﺟﺮﺩﯼ‪ ،‬ﭘﺮﻫﺎﻡ‪ .‬ﺍﺩﯾﺴﻪٔ ﺑﺎﻣﺪﺍﺩ‪ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﮐﺎﺭﻭﺍﻥ‪[35] .۱۳۸۱ ،‬‬ ‫ﺟﻼﻟﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺮﻭﺯ‪ .‬ﻗﻨﺎﺭﯼ ﺑﻪ ﺭﻭﺍﯾﺖ ﺳﻮﻡ‪ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﺭﻭﺯﮔﺎﺭ‪.۱۳۸۱ ،‬‬ ‫ﻓﺮﺧﺰﺍﺩ‪ ،‬ﭘﻮﺭﺍﻥ‪ .‬ﻣﺴﯿﺢ ﻣﺎﺩﺭ‪ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﺍﯾﺮﺍﻥﺟﺎﻡ‪.۱۳۸۳ ،‬‬ ‫ﺳﻼﺟﻘﻪ‪ ،‬ﭘﺮﻭﯾﻦ‪ .‬ﺍﻣﯿﺮﺯﺍﺩﻩٔ ﮐﺎﺷﯽﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﻣﺮﻭﺍﺭﯾﺪ‪.۱۳۸۴ ،‬‬ ‫ﭘﺮﻫﯿﺰﮐﺎﺭﯼ‪ ،‬ﺳﻌﯿﺪ‪ .‬ﺳﻨﮓ ﺑﺮ ﺩﻭﺵ‪ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﻣﻬﺮ ﺑﺮﻧﺎ‪.۱۳۸۴ ،‬‬ ‫ﺑﻘﺎﯾﯽ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ )ﻣﺎﮐﺎﻥ(‪ .‬ﺷﺎﻣﻠﻮ ﻭ ﻋﺎﻟﻢ ﻣﻌﻨﺎ‪ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﻣﺮﻭﺍﺭﯾﺪ‪.۱۳۸۶ ،‬‬ ‫ﺟﻢﺯﺍﺩﻩ‪ ،‬ﺍﻟﻬﺎﻡ‪ .‬ﺁﻧﯿﻤﺎ ﺩﺭ ﺷﻌﺮ ﺷﺎﻣﻠﻮ‪ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﺷﻬﺮ ﺧﻮﺭﺷﯿﺪ‪.۱۳۸۶ ،‬‬ ‫ﺧﺪﺍﺟﻮ‪ ،‬ﻋﻠﯽ‪ .‬ﻧﻘﺪ ﻭ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﺁﺛﺎﺭ ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﻭ ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ ﺁﺗﺸﯽ ﺩﺭ ﯾﮏ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺗﻄﺒﯿﻘﯽ‪ ،‬ﺭﺷﺖ‪ :‬ﺣﺮﻑ ﻧﻮ‪.۱۳۸۶ ،‬‬ ‫ﺍﺷﺮﺍﻓﯽ‪ ،‬ﻣﻨﺼﻮﺭﻩ‪ [36].‬ﻣﻌﺸﻮﻕ ﺑﯽ ﺻﺪﺍ‪ :‬ﺭﻭﯾﮑﺮﺩﯼ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺑﺮ ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪﻫﺎﯼ ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ ]‪ ،[37‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﻣﯿﻨﺎ‪.۱۳۸۶ ،‬‬ ‫ﻣﻈﻔﺮﯼ ﺳﺎﺭﻭﺟﯽ‪ ،‬ﻣﻬﺪﯼ‪ .‬ﺍﺯ ﺑﺎﻣﺪﺍﺩ )ﮔﻔﺖﻭﮔﻮﻫﺎﯾﯽ ﭘﯿﺮﺍﻣﻮﻥ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﻭ ﺁﺛﺎﺭ ﺷﺎﻣﻠﻮ(‪ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﻣﺮﻭﺍﺭﯾﺪ‪.۱۳۸۶ ،‬‬ ‫ﺗﺮﺍﺑﯽ‪ ،‬ﺿﯿﺎءﺍﻟﺪﯾﻦ‪ .‬ﺑﺎﻣﺪﺍﺩﯼ ﺩﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﻧﺸﺮ ﺍﻓﺮﺍﺯ‪.۱۳۸۷ ،‬‬ ‫ﺣﻘﻮﻗﯽ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ‪ .‬ﺷﻌﺮ ﺯﻣﺎﻥ ﻣﺎ‪ ،‬ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﻧﮕﺎﻩ‪.‬‬ ‫ﺍﺯ ﺭﻭﺩﮐﯽ ﺗﺎ ﺷﺎﻣﻠﻮ‪ ،‬ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﺁﻭﺍﯼ ﺩﺍﻧﺶ‪.‬‬ ‫ﻓﺮﺧﺰﺍﺩ‪ ،‬ﭘﻮﺭﺍﻥ‪ .‬ﺩﺳﺘﺎﻥ ﺳﺨﻨﮕﻮﯼ ﺷﺎﻣﻠﻮ‬

‫ﻭ ﺁﺛﺎﺭﯼ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﺨﺶﻫﺎﯾﯽ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺑﻪ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪﺍﻧﺪ‪:‬‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫ﺯﺭﯾﻦﮐﻮﺏ‪ ،‬ﺣﻤﯿﺪ‪ .‬ﭼﺸﻢﺍﻧﺪﺍﺯ ﺷﻌﺮ ﻧﻮ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﺗﻮﺱ‪.۱۳۵۸ ،‬‬ ‫ﺷﻔﯿﻌﯽ ﮐﺪﮐﻨﯽ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ‪ .‬ﺍﺩﻭﺍﺭ ﺷﻌﺮ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﺗﻮﺱ‪.۱۳۵۹ ،‬‬ ‫ﺷﻔﯿﻌﯽ ﮐﺪﮐﻨﯽ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ‪ .‬ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﺷﻌﺮ‪ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﺁﮔﺎﻩ‪.۱۳۶۸ ،‬‬ ‫ﺷﻤﺲ ﻟﻨﮕﺮﻭﺩﯼ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ‪ .‬ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﺷﻌﺮ ﻧﻮ‪ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﻣﺮﮐﺰ‪.۱۳۷۰ ،‬‬ ‫ﻣﺨﺘﺎﺭﯼ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ‪ .‬ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺩﺭ ﺷﻌﺮ ﻣﻌﺎﺻﺮ‪ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﺗﻮﺱ‪.۱۳۷۱ ،‬‬ ‫ﺑﺮﺍﻫﻨﯽ‪ ،‬ﺭﺿﺎ‪ .‬ﻃﻼ ﺩﺭ ﻣﺲ‪ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﻧﺎﺷﺮ ﻣﺆﻟﻒ‪.۱۳۷۱ ،‬‬ ‫ﻓﻠﮑﯽ‪ ،‬ﻣﺤﻤﻮﺩ‪ .‬ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﺩﺭ ﺷﻌﺮ ﺳﭙﯿﺪ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﻧﺸﺮ ﺩﯾﮕﺮ‪.۱۳۸۰ ،‬‬

‫‪79‬‬

‫ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ‬

‫‪80‬‬

‫ﻣﻘﺎﻻﺕ ﻭ ﻭﯾﮋﻩﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺷﺎﻣﻠﻮ‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫ﻣﺎﻫﻨﺎﻣﻪٔ ﺍﻧﺪﯾﺸﻪ ﻭ ﻫﻨﺮ‪ ،‬ﻭﯾﮋﻩٔ ﺍ‪.‬ﺑﺎﻣﺪﺍﺩ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺮﺩﺑﯿﺮﯼ ﻭ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺩﮐﺘﺮ ﻧﺎﺻﺮ ﻭﺛﻮﻗﯽ‪ .‬ﺩﻭﺭﻩٔ ﭘﻨﺠﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎﺭﻩٔ ‪ ،۲‬ﻓﺮﻭﺭﺩﯾﻦ ‪.۱۳۴۳‬‬ ‫ﻫﻔﺘﻪﻧﺎﻣﻪ ﺭﺳﺘﺎﺧﯿﺰ ﺟﻮﺍﻧﺎﻥ‪ ،‬ﺯﯾﺮ ﻧﻈﺮ ﺣﺴﯿﻦ ﺳﺮﻓﺮﺍﺯ‪ ،‬ﺷﻤﺎﺭﻩ ‪ ۳۱ ،۱۵۱‬ﺗﯿﺮ ‪.۱۳۵۷‬‬ ‫ﺑﻮﻟﺘﻦ ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮﻥ ﻣﺎ‪ ،‬ﺯﯾﺮ ﻧﻈﺮ ﭘﺮﯾﺴﺎ ﺳﺎﻋﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎﺭﻩ ‪ ۲۵ ،۱‬ﺍﺭﺩﯾﺒﻬﺸﺖ ‪ ،۱۳۶۹‬ﭼﺎﭖ ﮐﺎﻟﯿﻔﺮﻧﯿﺎ‪.‬‬ ‫ﻣﺠﻠﻪٔ ﺯﻣﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻣﺪﯾﺮ ﻭ ﺳﺮﺩﺑﯿﺮ‪ :‬ﺧﺴﺮﻭ ﻗﺪﯾﺮﯼ‪ ،‬ﺷﻤﺎﺭﻩ ‪ ،۱‬ﻣﻬﺮﻣﺎﻩ ‪ ،۱۳۷۰‬ﺳﻦ ﻫﻮﺯﻩ‪ ،‬ﮐﺎﻟﯿﻔﺮﻧﯿﺎ‪.‬‬ ‫ﻫﻔﺘﻪﻧﺎﻣﻪ ﺭﻭﯾﺶ‪ ،‬ﺳﺎﻝ ﺍﻭﻝ‪ ،‬ﺷﻤﺎﺭﻩ ‪ ،۶‬ﺁﺫﺭﻣﺎﻩ ‪ ،۱۳۷۴‬ﭼﺎﭖ ﺍﻭﻧﺘﺎﺭﯾﻮ )ﮐﺎﻧﺎﺩﺍ(‪.‬‬ ‫ﻣﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﺩﻓﺘﺮ ﻫﻨﺮ‪ ،‬ﺻﺎﺣﺐ ﺍﻣﺘﯿﺎﺯ ﻭ ﺳﺮﺩﺑﯿﺮ ﺑﯿﮋﻥ ﺍﺳﺪﯼ ﭘﻮﺭ‪ ،‬ﺳﺎﻝ ﭼﻬﺎﺭﻡ‪ ،‬ﺷﻤﺎﺭﻩ ‪ ۸‬ﻭ ‪ ،۹‬ﻣﻬﺮ ﻭ ﺍﺳﻔﻨﺪ ‪ ،۱۳۷۶‬ﻧﯿﻮﺟﺮﺳﯽ )ﺁﻣﺮﯾﮑﺎ(‪.‬‬ ‫ﻫﻔﺘﻪﻧﺎﻣﻪ ﺳﺎﺣﻞ‪ ،‬ﻭﯾﮋﻩ ﮐﻮﭺ ﺷﺎﻋﺮﺍﻧﻪ ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ‪ ،‬ﭼﻬﺎﺭﺷﻨﺒﻪ ‪ ۵‬ﻣﺮﺩﺍﺩ ﻣﺎﻩ ‪.۱۳۷۹‬‬ ‫ﻣﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﻧﺎﻓﻪ‪ ،‬ﺻﺎﺣﺐﺍﻣﺘﯿﺎﺯ ﻭ ﻣﺪﯾﺮ ﻣﺴﺌﻮﻝ‪ :‬ﻧﺎﻫﯿﺪ ﺗﻮﺳﻠﯽ‪ ،‬ﺳﺎﻝ ﺍﻭﻝ‪ ،‬ﺷﻤﺎﺭﻩ ‪ ۳‬ﻭ ‪ ،۴‬ﻣﺮﺩﺍﺩ ﻭ ﺷﻬﺮﯾﻮﺭ ‪.۱۳۷۹‬‬ ‫ﻣﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮ‪ ،‬ﺻﺎﺣﺐﺍﻣﺘﯿﺎﺯ ﻭ ﻣﺪﯾﺮ ﻣﺴﺌﻮﻝ‪ :‬ﺳﯿﻒﺍﻟﻠﻪ ﺻﻤﺪﯾﺎﻥ‪ ،‬ﺷﻤﺎﺭﻩ ‪ ۳۲‬ﺗﺎﺑﺴﺘﺎﻥ ‪.۱۳۷۹‬‬ ‫ﺩﻭﻣﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﺁﻓﺘﺎﺏ‪ ،‬ﻣﺪﯾﺮ ﻣﺴﺌﻮﻝ‪ :‬ﻋﺒﺎﺱ ﺷﮑﺮﯼ‪ ،‬ﺷﻤﺎﺭﻩ ‪ ۴۳‬ﻭ ‪ ،۴۴‬ﻣﻬﺮﻣﺎﻩ ‪ ،۱۳۷۹‬ﭼﺎﭖ ﺍﺳﻠﻮ )ﻧﺮﻭﮊ(‪.‬‬ ‫ﺍﯾﺮﺍﻧﺸﻬﺮ‪ ،‬ﺗﮏﺷﻤﺎﺭﻩ‪ ،‬ﺑﻨﯿﺎﻧﮕﺬﺍﺭ‪ :‬ﺑﯿﮋﻥ ﺧﻠﯿﻠﯽ‪ ،‬ﺁﺑﺎﻥ ﻣﺎﻩ ‪.۱۳۷۹‬‬ ‫ﻣﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﮐﻠﮏ‪ ،‬ﺻﺎﺣﺐﺍﻣﺘﯿﺎﺯ ﻭ ﻣﺪﯾﺮ ﻣﺴﺌﻮﻝ‪ :‬ﻣﯿﺮﮐﺴﺮﺍ ﺣﺎﺝﺳﯿﺪﺟﻮﺍﺩﯼ‪» ،‬ﻭﯾﮋﻩ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻣﺸﺮﻭﻃﯿﺖ‪ -‬ﯾﺎﺩﻭﺍﺭﻩ ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ«‪ ،‬ﺷﻤﺎﺭﻩ ‪ ،۱۱۷-۱۲۰‬ﺁﺫﺭﻣﺎﻩ ‪.۱۳۷۹‬‬ ‫ﺩﻭ ﻣﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﭘﺎﯾﺎﺏ‪ ،‬ﺷﻤﺎﺭﻩ ‪ ،۳‬ﺁﺑﺎﻥ ‪.۱۳۷۹‬‬ ‫ﻣﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﺩﻧﯿﺎﯼ ﺳﺨﻦ‪ ،‬ﻭﯾﮋﻩ ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ‪ ،‬ﻫﻮﺷﻨﮓ ﮔﻠﺸﯿﺮﯼ ﻭ ﻧﺼﺮﺕ ﺭﺣﻤﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺳﺎﻝ ﺷﺎﻧﺰﺩﻫﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎﺭﻩ ‪ ،۹۱‬ﭘﺎﯾﯿﺰ ‪.۱۳۷۹‬‬ ‫ﭼﻨﯿﻦ ﮔﻮﯾﺪ ﺑﺎﻣﺪﺍﺩ ﺷﺎﻋﺮ )ﻭﯾﮋﻩﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎﻣﺪﺍﺩ ﺑﻪ ﯾﺎﺩ ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ(‪ ،‬ﺁﺭﺵ‪ ،‬ﺳﻮﺋﺪ‪ ،‬ﭘﺎﯾﯿﺰ ‪.۱۳۷۹‬‬ ‫ﻓﺼﻞﻧﺎﻣﻪ ﮔﻮﻫﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺷﻤﺎﺭﻩ ‪ ۹‬ﻭ ‪ ،۱۰‬ﭘﺎﯾﯿﺰ ﻭ ﺯﻣﺴﺘﺎﻥ ‪.۱۳۸۴‬‬

‫ﺗﺼﻮﯾﺮﯼ‬ ‫• ﻓﯿﻠﻢ ‪ Ahmad Shamlou: Master Poet of Liberty‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﺴﻠﻢ ﻣﻨﺼﻮﺭﯼ )‪(۱۹۹۹‬‬ ‫• ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺑﻪ ﺭﻭﺍﯾﺖ ﺗﺼﻮﯾﺮ‪ ،‬ﮐﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻥ ﺭﺿﺎ ﻋﻠﯿﭙﻮﺭ ﻣﺘﻌﻠﻢ‪ ،‬ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺩﻧﯿﺎﯼ ﻫﻨﺮ‬

‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺁﺛﺎﺭ ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻥﻫﺎﯼ ﺩﯾﮕﺮ‬ ‫• ‪ ۱۳۶۶‬ﺗﺮﺟﻤﻪٔ ﮊﺍﭘﻨﯽ ﺍﺑﺮﺍﻫﯿﻢ ﺩﺭ ﺁﺗﺶ ﺑﻪ ﺗﺮﺟﻤﻪٔ ﺷﻮﮐﻮ ﯾﺎﻧﺎﮔﺎ ﺩﺭ ﻣﺠﻠﻪٔ )ﺗﻮﮐﯿﻮ‪ ،‬ﻣﻮﺳﺴﻪٔ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪٔ‬ ‫ﺯﺑﺎﻥﻫﺎ ﻭ ﻓﺮﻫﻨﮓﻫﺎﯼ ﺁﺳﯿﺎ ﻭ‪ ILCAA‬ﺁﻓﺮﯾﻘﺎ(‪.‬‬ ‫• ‪ ۱۳۷۱‬ﻣﻨﺘﺨﺒﯽ ﺍﺯ ‪ ۴۲‬ﺷﻌﺮ ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﺍﺭﻣﻨﯽ ﺑﺎ ﻧﺎﻡ ﻣﻦ ﺩﺭﺩِ ﻣﺸﺘﺮﮐﻢ ﺩﺭ ﺍﯾﺮﻭﺍﻥ ﺑﺎ ﺗﺮﺟﻤﻪٔ ﻧُﺮﻭﺍﻥ‪ .‬ﻧﺎﺷﺮ‪:‬‬ ‫ﮐﺎﻧﻮﻥ ﻓﯿﻠﻢ ﺍﺭﻣﻨﺴﺘﺎﻥ‪.‬‬ ‫• ‪ ۱۳۷۱‬ﻣﻨﺘﺨﺒﯽ ﺍﺯ ‪ ۱۹‬ﺷﻌﺮ ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﺳﻮﺋﺪﯼ ﻭ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺑﺎ ﻧﺎﻡ ﻋﺸﻖ ﻋﻤﻮﻣﯽ‪Allom Fattande‬‬ ‫‪ Karlik‬ﺩﺭ ﺍﺳﺘﮑﻬﻠﻢ ﺳﻮﺋﺪ ﺑﻪ ﺗﺮﺟﻤﻪٔ ﺁﺫﺭ ﻣﺤﻠﻮﺟﯿﺎﻥ‪ Azar Mahloujian .‬ﻧﺎﺷﺮﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﺁﺭﺵ‪.‬‬ ‫• ‪ ۱۳۷۱‬ﻣﻨﺘﺨﺒﯽ ﺍﺯ ‪ ۱۹‬ﺷﻌﺮ ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﻭ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺑﺎ ﻧﺎﻡ ﺳﺮﻭﺩﻫﺎﯼ ﺩﺭ ﻋﺸﻖ ﻭ ﺍﻣﯿﺪ ‪Hymnes‬‬ ‫‪ damour et despoir‬ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺟﻤﻪٔ ﭘﺮﻭﯾﺰ ﺧﻀﺮﺍﯾﯽ‪Ahmad Shamlou Version :‬‬ ‫‪ Francaise, Parviz Khazrai‬ﻧﺎﺷﺮ ‪Orphe La Diffrence.‬‬ ‫• ‪ ۱۳۷۱‬ﻣﻨﺘﺨﺒﯽ ﺍﺯ ‪ ۶‬ﺷﻌﺮ ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﺍﺳﭙﺎﻧﯿﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﻧﺎﻡ )‪ (Aurora‬ﺑﺎﻣﺪﺍﺩ ﺩﺭ ﻣﺎﺩﺭﯾﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺮﺟﻤﻪٔ ﮐﻼﺭﺍ‬ ‫ﺧﺎﻧِﺲ ‪ Clara Janes‬ﺷﺎﻋﺮ ﺍﺳﭙﺎﻧﯿﺎﯾﯽ‪.‬‬ ‫• ‪ ۱۳۷۳‬ﻣﻨﺘﺨﺒﯽ ﺍﺯ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺗﻮﺳﻂ ﺟﺎﻭﯾﺪ ﻣﻘﺪﺱ ﺻﺪﻗﯿﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﺗﺮﮐﯽ ﺍﺳﺘﺎﻧﺒﻮﻟﯽ ﺗﺮﺟﻤﻪ‬ ‫ﮔﺮﺩﯾﺪﻩ ﻭ ﺗﻮﺳﻂ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ‪ YKY‬ﺩﺭ ﺗﺮﮐﯿﻪ ﭼﺎﭖ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫• ‪ ۱۳۷۷‬ﻣﻨﺘﺨﺒﯽ ﺍﺯ ‪ ۲۸‬ﺷﻌﺮ ﺑﻪ ﺳﻮﺋﺪﯼ‪Baran Forlag Stockjolm, Dikter om Natten :‬‬ ‫)ﺷﻌﺮﻫﺎﯼ ﺷﺒﺎﻧﻪ( ﺗﺮﺟﻤﻪٔ ﺳﻌﯿﺪ ﻣﻘﺪﻡ ﻭ ﺟﺎﻥ ﮐﺮﻟﺴﻮﻥ ‪Orers: Janne Carlsson & Said‬‬ ‫‪Moghadam‬‬

‫ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺭﻭﯼ ﺟﻠﺪ ﺳﺮﻭﺩﻫﺎﯾﯽ ﺩﺭ ﻋﺸﻖ ﻭ ﺍﻣﯿﺪ‪ ،‬ﻓﺮﺍﻧﺴﻮﯼ‬

‫• ‪ ۱۳۷۸‬ﻣﻨﺘﺨﺒﯽ ﺍﺯ ‪ ۳۲‬ﺷﻌﺮ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺑﻪ ﺳﻮﺋﺪﯼ ‪ borlom karleken‬ﺩﺭ ‪ ۸۵‬ﺻﻔﺤﻪ ‪i tolking av: Janne ۱۹۹۹ Baran Forlag Stockholm‬‬ ‫‪Carlsson & Said Moghadam‬‬ ‫• ‪ ۱۳۷۸‬ﻣﻨﺘﺨﺒﯽ ﺍﺯ ‪ ۲۷‬ﺷﻌﺮ ﺑﻪ ﺳﻮﺋﺪﯼ ﺗﺮﺟﻤﻪٔ ﺁﺫﺭ ﻣﺤﻠﻮﺟﯿﺎﻥ ‪OM jag vore vatten Azar Mahloujian‬‬ ‫• ‪ ۱۳۷۹‬ﻣﻨﺘﺨﺒﯽ ﺍﺯ ﺷﻌﺮﻫﺎﯼ ‪ Nima Yushij , Sohrab Sepehri , Ahmad Shamlu‬ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﺍﺳﭙﺎﻧﯿﺎﯾﯽ‬ ‫‪ Tres poetas persas contemporaneo‬ﻧﺎﺷﺮ ‪. Icaria Poesia Traduccion de Clara Janes , Sahan y Ahmad Taheri‬‬ ‫‪edicion ,abril۲۰۰۰‬‬

‫ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ‬

‫‪81‬‬

‫• ‪ ۲۰۰۲‬ﻣﻨﺘﺨﺒﯽ ﺍﺯ ﺷﻌﺮﻫﺎﯼ ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ‪) Blaues Lied‬ﺗﺮﺍﻧﻪ ﺁﺑﯽ(‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ‪ ۱۳۱ ، Farhad Showghi‬ﺻﻔﺤﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺳﯽﺩﯼ‪.‬‬ ‫• ‪ ۲۰۰۸‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ ۱۳۵‬ﺷﻌﺮ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺑﺎ ﻧﺎﻡ ﻫﻮﺍﯼ ﺗﺎﺯﻩ‪ ،‬ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﺍﺭﻣﻨﯽ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺍﺩﻭﺍﺭﺩ ﺣﻖﻭﺭﺩﯾﺎﻥ‪Yerevan, Edit Print, 348 Modern Persian Poetry ،‬‬ ‫‪.pages‬‬ ‫• ‪ ۲۰۱۰‬ﻣﻨﺘﺨﺒﯽ ﺍﺯ ﺷﻌﺮﻫﺎﯼ ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ‪) Opstandige Dauw‬ﺁﺷﻮﺏ ﺷﺒﻨﻢ(‪ ،‬ﻓﺎﺭﺳﯽ‪-‬ﻫﻠﻨﺪﯼ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﺎﻫﺮﺥ ﺣﺸﻤﺖﻣﻨﺶ‪.‬‬

‫ﺟﻮﺍﯾﺰ‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫‪ ۱۳۵۱‬ﺟﺎﯾﺰﻩٔ ﻓﺮﻭﻍ ﻓﺮﺧﺰﺍﺩ‬ ‫‪ ۱۳۶۹‬ﺩﺭﯾﺎﻓﺖ ﺟﺎﯾﺰﻩٔ ‪ Free Expression‬ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺣﻘﻮﻕ ﺑﺸﺮ ﻧﯿﻮﯾﻮﺭﮎ ‪Human Rights Watch‬‬ ‫‪ ۱۳۷۸‬ﺟﺎﯾﺰﻩٔ ﺍﺳﺘﯿﮓ ﺩﺍﮔﺮﻣﻦ ‪ ،Stig Dagerman‬ﺁﺫﺭ ﻣﺤﻠﻮﺟﯿﺎﻥ ﺟﺎﯾﺰﻩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ ﺩﺭﯾﺎﻓﺖ ﮐﺮﺩ‪.‬‬ ‫‪ ۱۳۷۹‬ﺟﺎﯾﺰﻩٔ ﻭﺍﮊﻩ ﺁﺯﺍﺩ )ﻫﻠﻨﺪ(‬

‫ﭘﺎﻧﻮﯾﺲ‬ ‫]‪[1‬‬ ‫]‪[2‬‬

‫‪http://www.shamlou.org/‬‬ ‫ﺩﻓﺘﺮ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﺑﺮ ﺣﻔﻆ ﻭ ﻧﺸﺮ ﺁﺛﺎﺭ ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ‬

‫]‪[3‬‬ ‫]‪[4‬‬ ‫]‪[5‬‬ ‫]‪[6‬‬

‫ﺷﻔﯿﻌﯽ ﮐﺪﮐﻨﯽ‪ .‬ﺑﺨﺶ ﺷﻌﺮ ﻣﻨﺜﻮﺭ ‪۲۳۷-۲۷۶‬‬ ‫ﻧﮕﺎﻩ ﮐﻨﯿﺪ ﺑﻪ ﮐﺘﺎﺏ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﺷﻌﺮ ﺷﺎﻣﻠﻮﯾﯽ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺣﺴﻦ ﺭﻭﺷﺎﻥ‪ ،‬ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﺳﺨﻦﮔﺴﺘﺮ ﻭ ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﻣﺠﺎﺑﯽ‪ ،‬ﺟﻮﺍﺩ ﺻﻔﺤﻪٔ ‪ ۷۴‬ﺗﺎ ‪ ۹۸‬ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺷﻌﺮ ﺷﺎﻣﻠﻮﯾﯽ‬ ‫ﺷﻔﯿﻌﯽ ﮐﺪﮐﻨﯽ‪» :۲۴۶ .‬ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺩﺭ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﺷﻌﺮ ﻣﻨﺜﻮﺭ‪ ،‬ﺍﮔﺮ ﭼﻪ ﺩﺭ ﻣﺤﺪﻭﺩﻩٔ ﮐﺎﺭﻫﺎﯼ ﯾﮏ ﺗﻦ ]ﺷﺎﻣﻠﻮ[‪ ،‬ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﺟﺮﯾﺎﻥﻫﺎﯼ ﺭﺍﯾﺞ ﺷﻌﺮ ﭘﯿﺸﺮﻭ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪«.‬‬ ‫‪http://shamlu.com/faMajor.htm‬‬

‫]‪ [7‬ﺳﺮﮐﯿﺴﯿﺎﻥ )ﺷﺎﻣﻠﻮ(‬ ‫]‪ [8‬ﺻﺎﺣﺐ ﺍﺧﺘﯿﺎﺭﯼ ‪۲۴-۳۷‬‬ ‫]‪ [9‬ﻣﺠﺎﺑﯽ ‪۷-۱۳‬‬ ‫]‪ [10‬ﻓﺮﻫﯽ‬ ‫]‪[11‬‬ ‫]‪[12‬‬ ‫]‪[13‬‬ ‫]‪[14‬‬

‫ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ ‪۲۰-۲۱‬‬ ‫‪Ital Consult Company‬‬ ‫ﻣﺠﺎﺑﯽ‪ ۳۵۲ ،‬ﻓﺼﻞ ﻓﯿﻠﻤﻨﺎﻣﻪ‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ ﺍﺧﺘﯿﺎﺭﯼ ‪ ۶۲‬ﺑﺨﺶ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﻭ ﺳﯿﻨﻤﺎ‬

‫]‪[15‬‬ ‫]‪[16‬‬

‫ﻭﺏﮔﺎﻩ ﺗﻌﺎﻭﻧﯽ ﺍﻫﻞ ﻗﻠﻢ ﻭ ﺍﻧﺪﯾﺸﻪ )‪(http://www.ahleghalam.com/article.aspx?id=78‬‬ ‫ﻓﺮﺧﺰﺍﺩ ‪۳۵۲‬‬

‫]‪[17‬‬ ‫]‪[18‬‬

‫ﻧﮏ‪ .‬ﻣﺠﻠﻪ ﻓﺮﺩﻭﺳﯽ‬ ‫ﺷﺎﻣﻠﻮ ‪۱۰۶۲‬‬

‫]‪[19‬‬ ‫]‪[20‬‬ ‫]‪[21‬‬

‫ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ ‪۷۲-۷۳‬‬ ‫ﺧﺒﺮﮔﺰﺍﺭﯼ ﺍﯾﺴﻨﺎ )‪(http://isna.ir/ISNA/NewsView.aspx?ID=News-12227‬‬ ‫ﺭﻧﺪﯼ ﺣﺎﻓﻆ ﺍﺯ ﺩﯾﺪﮔﺎﻩ ﺣﺎﻓﻆ ﭘﮋﻭﻫﺎﻥ )‪(http://www.aftab.ir/articles/art_culture/literature_verse/c5c1188311787p1.php‬‬

‫]‪[22‬‬ ‫]‪[23‬‬

‫ﻭﺍﮐﻨﺶ ﺧﺮﻣﺸﺎﻫﯽ ﺑﻪ ﻧﻘﺪﻫﺎﯼ »ﺣﺎﻓﻆ ﺑﻪ ﺭﻭﺍﯾﺖ ﮐﯿﺎﺭﺳﺘﻤﯽ« )‪(http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=8603010282‬‬ ‫ﮔﻮﯾﺎﻧﯿﻮﺯ )‪(http://news.gooya.eu/culture/archives/059181.php‬‬

‫]‪[24‬‬ ‫]‪[25‬‬

‫ﻧﯿﻤﻪ ﭘﻨﻬﺎﻥ‪ :‬ﺳﯿﻤﺎﯼ ﮐﺎﺭﮔﺰﺍﺭﺍﻥ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻭ ﺳﯿﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﻣﺆﺳﺴﻪٔ ﮐﯿﻬﺎﻥ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ﻫﺸﺘﻢ )‪(http://www.iranbin.com/BookDetails.aspx?BookID=308792‬‬ ‫ﻣﺘﻦ ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﯽ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺑﺮﮐﻠﯽ )‪(http://www.poetrymag.info/revue/shamlu-a-berkley.html‬‬

‫]‪[26‬‬ ‫]‪[27‬‬ ‫]‪[28‬‬ ‫]‪[29‬‬ ‫]‪[30‬‬ ‫]‪[31‬‬ ‫]‪[32‬‬

‫ﻣﺠﻠﻪٔ ﺍﯾﻨﺘﺮﻧﺘﯽ ﭘﯿﮏﻧﺖ )‪(http://www.peiknet.com/1382/page/05mehr/p425moshiri.htm‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ ﺍﺧﺘﯿﺎﺭﯼ ‪۵۳-۵۸‬‬ ‫ﻣﺠﺎﺑﯽ ‪۷۶۹-۷۷۶‬‬ ‫ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ ‪۸۰-۷۵‬‬ ‫ﭘﺎﺭﺳﺎ‪ ،‬ﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻭ ﺩﯾﮕﺮﺍﻥ‪ .‬ﺁﺛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﯽ ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ‪ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﭼﺸﻤﻪ‪.۱۳۸۸ ،‬‬ ‫ﺷﺎﻣﻠﻮ ‪۵-۲۰‬‬ ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ ﺟﻨﺠﺎﻟﯽ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺑﺮ ﺣﺎﻓﻆ ﺷﯿﺮﺍﺯ )‪(http://www.shabah.info/documents/HaafezIntro.pdf‬‬

‫]‪[33‬‬ ‫]‪[34‬‬ ‫]‪[35‬‬ ‫]‪[36‬‬ ‫]‪[37‬‬

‫ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﮐﺘﺎﺏ ﮐﻮﭼﻪ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ )‪(http://www.mehrnews.com/fa/NewsDetail.aspx?NewsID=316737‬‬ ‫ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ‪ :‬ﯾﺎﺩﻭ ﺧﺎﻃﺮﻩﺍﯼ ﺍﺯ ﺷﺎﻣﻠﻮ‪ ،‬ﭘﯿﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺎﻝ ﺷﺸﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎﺭﻩ ‪ ،۲۲۴‬ﺟﻤﻌﻪ ‪ ،۱۵‬ﻣﺮﺩﺍﺩ ‪ ،۱۳۷۹‬ﺻﻔﺤﻪ ‪) ،۳۰‬ﺍﯾﻦ ﻧﺸﺮﯾﻪ ﻣﺘﻦ ﮐﺎﻣﻞ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺭﺍﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻓﺎﮐﺴﯿﻤﯿﻞ ﺩﺳﺖ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﭼﺎﭖ ﮐﺮﺩﻩ ﺳﺖ(‪.‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻧﮕﺎﻩ ﮐﻨﯿﺪ ﺑﻪ‪ :‬ﺩﺍﯾﺮﻩﻫﺎﯼ ﺯﻣﺎﻧﯽ ‪ :‬ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﻭ ﮔﻔﺖ ﻭ ﮔﻮﯾﯽ ﺑﺎ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﮔﯿﺘﯽ ﻧﻮﯾﻦ‪ ،‬ﺷﻬﺮﺍﻡ ﻣﻌﺘﻀﺪﯼ‪ ،‬ﺷﻬﺮﻭﻧﺪ ﺗﻮﺭﻭﻧﺘﻮ‪ ،‬ﺳﺎﻝ ﺩﻫﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎﺭﻩ ‪ ،۵۳۲‬ﭼﻤﻌﻪ ‪ ۲۰‬ﺁﺑﺎﻥ ‪ ،۱۳۷۹‬ﺻﻔﺤﻪﻫﺎﯼ ‪۳‬ﻭ‪. ۳۰‬‬ ‫‪http://www.caravan.ir/BookDetails.aspx?BookId=105‬‬ ‫‪http://www.mansourehashrafi.com‬‬ ‫‪http://www.adinebook.com/gp/product/9646475991/ref=sr_1_1000_6/471-2720941-9135343‬‬

‫]ﺧﺒﺮ ﮔﺰﺍﺭﯼ ﺷﻬﺮ[ )‪(http://www.shahr.ir/ShowNews.aspx?NId=41141‬‬

‫ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬ ‫• ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺷﺎﻋﺮ ﺷﺒﺎﻧﻪﻫﺎ ﻭ ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪﻫﺎ‪ .‬ﺻﺎﺣﺐ ﺍﺧﺘﯿﺎﺭﯼ‪ ،‬ﺑﻬﺮﻭﺯ‪ ،‬ﺑﺎﻗﺮﺯﺍﺩﻩ ﺣﻤﯿﺪﺭﺿﺎ‪ .‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﻫﯿﺮﻣﻨﺪ‪ .۱۳۸۱ ،‬ﺷﺎﺑﮏ‪.۶-۴۰-۶۹۷۴-۹۶۴ ‬‬ ‫• ﺩﻓﺘﺮ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﺑﺮ ﺣﻔﻆ ﻭ ﻧﺸﺮ ﺁﺛﺎﺭ ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ )‪(http://www.bonyadeshamlou.com‬‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫ﺳﺮﮐﯿﺴﯿﺎﻥ)ﺷﺎﻣﻠﻮ(‪ ،‬ﺁﯾﺪﺍ‪ .‬ﮔﺎﻫﺸﻤﺎﺭ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ‪ ،‬ﺩﻓﺘﺮ ﻫﻨﺮ‪ ،‬ﭼﺎﭖ ﺁﻣﺮﯾﮑﺎ‬ ‫ﺷﺎﻣﻠﻮ‪ ،‬ﺍﺣﻤﺪ‪ .‬ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪٔ ﺁﺛﺎﺭ ﺩﻓﺘﺮِ ﯾﮑﻢ‪:‬ﺷﻌﺮﻫﺎ‪ .‬ﭼﺎﭖ ﺩﻭﻡ‪ .‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﻧﮕﺎﻩ‪ .۱۳۸۰ ،‬ﺷﺎﺑﮏ‪.۷-۰۸-۵۵۷۵-۹۶۴ ‬‬ ‫ﺷﻔﯿﻌﯽ ﮐﺪﮐﻨﯽ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ‪ .‬ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﺷﻌﺮ‪ .‬ﭼﺎﭖ ﺳﻮﻡ‪ .‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﺁﮔﺎﻩ‪.۱۳۷۰ ،‬‬ ‫ﺷﻤﯿﺴﺎ‪ ،‬ﺳﯿﺮﻭﺱ‪ .‬ﺳﺒﮏﺷﻨﺎﺳﯽ ﺷﻌﺮ‪ ،‬ﻓﺮﺩﻭﺱ‪۱۳۷۳ ،‬‬ ‫ﻣﺠﺎﺑﯽ‪ ،‬ﺟﻮﺍﺩ‪ .‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺎﻣﻪٔ ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ‪ .‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﻧﺸﺮ ﻧﻘﺮﻩ‪ .۱۳۷۷ ،‬ﺷﺎﺑﮏ‪.۵-۸۹-۵۹۵۸-۹۶۴ ‬‬ ‫ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ‪» .،‬ﮔﻔﺖﻭﮔﻮ ﺑﺎ ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ«‪ .‬ﺩﺭ ﮔﻔﺖﻭﮔﻮ ﺑﺎ ﺍﺣﻤﺪﺷﺎﻣﻠﻮ‪ ،‬ﻣﺤﻤﻮﺩ ﺩﻭﻟﺖﺁﺑﺎﺩﯼ‪ ،‬ﻣﻬﺪﯼ ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺛﺎﻟﺚ‪ .‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﻧﺸﺮ ﻧﻘﺮﻩ‪.۹-۸۰ .۱۳۷۲ ،‬‬ ‫ﻧﯿﻤﻪ ﭘﻨﻬﺎﻥ‪ :‬ﺳﯿﻤﺎﯼ ﮐﺎﺭﮔﺰﺍﺭﺍﻥ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻭ ﺳﯿﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﻣﺆﺳﺴﻪٔ ﮐﯿﻬﺎﻥ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ﻫﺸﺘﻢ‬ ‫)‪(http://www.iranbin.com/BookDetails.aspx?BookID=308792‬‬ ‫ﻓﺮﻫﯽ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓ »ﺧﺒﺮﺗﮑﺎﻥ ﺩﻫﻨﺪﻩ ﺑﻮﺩ«‪ ،‬ﭼﺎﭖ ﺁﻣﺮﯾﮑﺎ‪ ،‬ﻣﻬﺮ ‪.۱۳۷۶‬‬ ‫ﺑﺎﻧﮏ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎﻥ‪ ،‬ﺳﺎﯾﺖ ﺟﺸﻦ ﮐﺘﺎﺏ )‪(http://www.bookfiesta.ir/modules/fa/person_details.aspx?personid=14‬‬

‫ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﯿﺮﻭﻥ‬ ‫• ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ )‪(http://www.moraffah.blogfa.com/cat-68.aspx‬‬ ‫• ﻭﺏﮔﺎﻩ ﺭﺳﻤﯽﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ )‪) (http://www.shamlou.org‬ﻓﺎﺭﺳﯽ(‬ ‫• ﻭﺏﮔﺎﻩ ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ )‪) (http://www.shamlu.com‬ﻓﺎﺭﺳﯽ(‬ ‫• ﺑﻨﯿﺎﺩ ﺷﺎﻣﻠﻮ )‪(/http://www.bonyadeshamlou.com‬‬ ‫• ﻣﻘﺎﻟﻪ ‪ iranchamber‬ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ )‪(http://www.iranchamber.com/literature/ashamlou/ahmad_shamlou.php‬‬ ‫• ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺷﯿﻮﻩ ﻧﮕﺎﺭﺵ ﺑﺪﯾﻊ ﺷﺎﻣﻠﻮ )‪(/http://shamlu.com/odyssey/ecriture‬‬ ‫• ﻣﺘﻦ ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﯽ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺑﺮﮐﻠﯽ )‪(http://www.poetrymag.info/revue/shamlu-a-berkley.html‬‬ ‫• ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺷﺎﻋﺮ ﺑﺰﺭﮒ ﺁﺯﺍﺩﯼ‪ ،‬ﺩﺭ ﻭﺏﮔﺎﻩ ﺍﺳﺘﯿﮓ ﺩﺍﮔﺮﻣﻦ )‪(http://www.dagerman.se/pris1999.htm‬‬ ‫• ﺻﻔﺤﻪٔ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺩﺭ ﺷﺒﮑﻪٔ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﺻﺪﺍ ﻭ ﺳﯿﻤﺎﯼ ﺟﻤﻬﻮﺭﯼ ﺍﺳﻼﻣﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ )‪(http://irib.ir/amouzesh/koodak/etelat_omomi/Shamloo.htm‬‬ ‫• ﺳﺎﻝﺷﻤﺎﺭ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺍﺯ ﻭﺏﮔﺎﻩ ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ )‪(http://shamlu.com/faMajor.htm‬‬ ‫• ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺩﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪﯼ ﺷﺪﻩ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﺩﻓﺘﺮ ﺷﻌﺮ ﺍﺯ ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ )‪(id=4&http://www.shereno.com/show.php?op=showalbum‬‬ ‫• ﺷﺎﻣﻠﻮ ﻭ ﺳﯿﻨﻤﺎ )‪(http://www.dwelle.de/dw/article/0,,5775700,00.html‬‬ ‫• ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ؛ ﺻﺪﺍ ﻭ ﻫﻮﺍﯼ ﺗﺎﺯﻩٔ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎﺭﯼ )‪(http://www.dwelle.de/dw/article/0,,5752819,00.html‬‬ ‫• ﺗﺮﺟﻤﻪﻫﺎ ﻭ ﺑﺎﺯﻧﻮﯾﺴﯽﻫﺎﯼ ﺑﺤﺚﺑﺮﺍﻧﮕﯿﺰ ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ )‪(http://www.dwelle.de/dw/article/0,,5782879,00.html‬‬ ‫• ﻣﯿﺮﺍﺙ ﭘﺮﺩﺭﺩﺳﺮ ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ )‪(http://www.dwelle.de/dw/article/0,,5812178,00.html‬‬ ‫• ﺑﺎﯾﮕﺎﻧﯽ ﻫﻔﺘﻪﻧﺎﻣﻪٔ ﮐﺘﺎﺏ ﺟﻤﻌﻪ )‡‪(http://irpress.org/index.php?title=کتاب_ج٠عÙ‬‬

‫‪82‬‬

‫ﻓﺮﯾﺪﻭﻥ ﻣﺸﯿﺮﯼ‬

‫‪83‬‬

‫ﻓﺮﯾﺪﻭﻥ ﻣﺸﯿﺮﯼ‬ ‫ﻓﺮﯾﺪﻭﻥ ﻣﺸﯿﺮﯼ‬

‫ﻓﺮﯾﺪﻭﻥ ﻣﺸﯿﺮﯼ‬ ‫ﺯﺍﺩﺭﻭﺯ‬

‫‪ ۳۰‬ﺷﻬﺮﯾﻮﺭ ‪۱۳۰۵‬‬ ‫ﺗﻬﺮﺍﻥ‬

‫ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ‬

‫‪ ۳‬ﺁﺑﺎﻥ ‪۷۴) ۱۳۷۹‬ﺳﺎﻟﮕﯽ(‬ ‫ﺗﻬﺮﺍﻥ‬

‫ﺁﺭﺍﻣﮕﺎﻩ‬

‫ﻗﻄﻌﻪ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪﺍﻥ‪ ،‬ﺑﻬﺸﺖ ﺯﻫﺮﺍ‬

‫ﻣﺤﻞ ﺯﻧﺪﮔﯽ‬

‫ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ ،‬ﻣﺸﻬﺪ‬

‫ﻣﻠﯿﺖ‬

‫ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ‬

‫ﭘﯿﺸﻪ‬

‫ﺷﻌﺮ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ،‬ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎﺭﯼ‬

‫ﻫﻤﺴﺮ‬

‫ﺍﻗﺒﺎﻝ ﺍﺧﻮﺍﻥ‬

‫ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ‬

‫ﺑﻬﺎﺭ‪ ،‬ﺑﺎﺑﮏ‬

‫ﻓﺮﯾﺪﻭﻥ ﻣُﺸﯿﺮﯼ )‪ (۱۳۷۹ - ۱۳۰۵‬ﺷﺎﻋﺮ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ‪.‬‬

‫ﺯﻧﺪﮔﯽ‬ ‫ﻓﺮﯾﺪﻭﻥ ﻣﺸﯿﺮﯼ ﺩﺭ ﺳﯽ ﺍﻡ ﺷﻬﺮﯾﻮﺭ ‪ ۱۳۰۵‬ﺩﺭ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﺩﻧﯿﺎ ﺁﻣﺪ‪ .‬ﺟﺪ ﭘﺪﺭﯼ ﺍﻭ ﺑﻪ ﺩﻟﯿﻞ ﻣﺄﻣﻮﺭﯾﺖ ﺍﺩﺍﺭﯼ ﺑﻪ ﻫﻤﺪﺍﻥ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﻭ ﭘﺪﺭﺵ ﺍﺑﺮﺍﻫﯿﻢ ﻣﺸﯿﺮﯼ‬ ‫ﺍﻓﺸﺎﺭ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۲۷۵‬ﺷﻤﺴﯽ ﺩﺭ ﻫﻤﺪﺍﻥ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻭ ﺩﺭ ﺍﯾﺎﻡ ﺟﻮﺍﻧﯽ ﺑﻪ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺁﻣﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۲۹۸‬ﺩﺭ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﭘﺴﺖ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﺧﺪﻣﺖ ﮔﺮﺩﯾﺪ‪ .‬ﻓﺮﯾﺪﻭﻥ ﻣﺸﯿﺮﯼ‬ ‫ﺳﺎﻟﻬﺎﯼ ﺍﻭﻝ ﻭ ﺩﻭﻡ ﺗﺤﺼﯿﻼﺕ ﺍﺑﺘﺪﺍﯾﯽ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩ ﻭ ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻣﺄﻣﻮﺭﯾﺖ ﺍﺩﺍﺭﯼ ﭘﺪﺭﺵ ﺑﻪ ﻣﺸﻬﺪ ﺭﻓﺖ ﻭ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻝ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺑﻪ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﻭ‬ ‫ﺳﻪ ﺳﺎﻝ ﺍﻭﻝ ﺩﺑﯿﺮﺳﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﺍﺭﺍﻟﻔﻨﻮﻥ ﮔﺬﺭﺍﻧﺪ ﻭ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺑﻪ ﺩﺑﯿﺮﺳﺘﺎﻥ ﺍﺩﯾﺐ ﺭﻓﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪٔ ﺧﻮﺩﺵ‪» :‬ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۲۰‬ﮐﻪ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺩﭼﺎﺭ ﺁﺷﻔﺘﮕﯽﻫﺎﯾﯽ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻧﯿﺮﻭﻫﺎﯼ‬ ‫ﻣﺘﻔﻘﯿﻦ ﺍﺯ ﺷﻤﺎﻝ ﻭ ﺟﻨﻮﺏ ﺑﻪ ﮐﺸﻮﺭ ﺣﻤﻠﻪ ﮐﺮﺩﻩ ﻭ ﺩﺭ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻣﺎ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺑﻪ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺁﻣﺪﯾﻢ ﻭ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺗﺤﺼﯿﻞ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﺷﺪﻡ‪ .‬ﺩﺑﯿﺮﺳﺘﺎﻥ ﻭ ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ‬ ‫ﺭﻓﺘﻢ‪ .‬ﺑﺎ ﺍﯾﻨﮑﻪ ﺩﺭ ﻫﻤﻪ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﮐﻮﺩﮐﯽ‪ ...‬ﺍﺯ ﺍﺳﺘﺨﺪﺍﻡ ﺩﺭ ﺍﺩﺍﺭﺍﺕ ﻭ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﮐﺎﺭﻣﻨﺪﯼ ﭘﺮﻫﯿﺰ ﺩﺍﺷﺘﻢ ﻭﻟﯽ‪ ...‬ﺩﺭ ﺳﻦ ‪ ۱۸‬ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺩﺭ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﭘﺴﺖ ﻭ ﺗﻠﮕﺮﺍﻑ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﺑﻪ‬ ‫ﮐﺎﺭ ﺷﺪﻡ ﻭ ﺍﯾﻦ ﮐﺎﺭ ‪ ۳۳‬ﺳﺎﻝ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﯾﺎﻓﺖ‪«.‬‬ ‫ﻣﺸﯿﺮﯼ ﻫﻤﺰﻣﺎﻥ ﺑﺎ ﺗﺤﺼﯿﻞ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ﺁﺧﺮ ﺩﺑﯿﺮﺳﺘﺎﻥ ﺩﺭ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﭘﺴﺖ ﻭ ﺗﻠﮕﺮﺍﻑ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﺳﺎﻝ ﻣﺎﺩﺭﺵ ﺩﺭ ﺳﻦ ‪ ۳۹‬ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺩﺭ ﮔﺬﺷﺖ ﮐﻪ ﺍﺛﺮ‬ ‫ﻋﻤﯿﻘﯽ ﺩﺭ ﺍﻭ ﺑﺮ ﺟﺎ ﮔﺬﺍﺷﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺩﺭ ﺁﻣﻮﺯﺷﮕﺎﻩ ﻓﻨﯽ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﭘﺴﺖ ﻭ ﺗﻠﮕﺮﺍﻑ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﺗﺤﺼﯿﻞ ﮔﺮﺩﯾﺪ‪ .‬ﺭﻭﺯﻫﺎ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﻣﯽ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻭ ﺷﺒﻬﺎ ﺑﻪ ﺗﺤﺼﯿﻞ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻣﯽ ﺩﺍﺩ‪.‬‬ ‫ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﺑﻪ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺕ ﺭﻭﯼ ﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻭ ﻣﺠﻼﺕ ﮐﺎﺭﻫﺎﯾﯽ ﺍﺯ ﻗﺒﯿﻞ ﺧﺒﺮﻧﮕﺎﺭﯼ ﻭ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﯽ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺩﺭ ﺭﺷﺘﻪ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻓﺎﺭﺳﯽ‬ ‫ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﺗﺤﺼﯿﻞ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺩ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﮐﺎﺭ ﺍﺩﺍﺭﯼ ﺍﺯ ﯾﮏ ﺳﻮ ﻭ ﮐﺎﺭﻫﺎﯼ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﯽ ﺍﺯ ﺳﻮﯼ ﺩﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﺩﺍﻣﻪٔ ﺗﺤﺼﯿﻠﺶ ﻣﺸﮑﻼﺗﯽ ﺍﯾﺠﺎﺩ ﻣﯽﮐﺮﺩ‪ .‬ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺗﺤﺼﯿﻞ‬ ‫ﺭﺍ ﺭﻫﺎ ﮐﺮﺩ ﺍﻣﺎ ﮐﺎﺭ ﺩﺭ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺕ ﺭﺍ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺩ‪ .‬ﺍﺯ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۳۲‬ﺗﺎ ‪ ۱۳۵۱‬ﻣﺴﺌﻮﻝ ﺻﻔﺤﻪ ﺷﻌﺮ ﻭ ﺍﺩﺏ ﻣﺠﻠﻪ ﺭﻭﺷﻨﻔﮑﺮ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﯾﻦ ﺻﻔﺤﺎﺕ ﺑﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﺯﻣﯿﻨﻪﻫﺎﯼ ﺍﺩﺑﯽ ﻭ‬

‫ﻓﺮﯾﺪﻭﻥ ﻣﺸﯿﺮﯼ‬

‫‪84‬‬

‫ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﻧﻘﺪ ﮐﺘﺎﺏ‪ ،‬ﻓﯿﻠﻢ‪ ،‬ﺗﺌﺎﺗﺮ‪ ،‬ﻧﻘﺎﺷﯽ ﻭ ﺷﻌﺮ ﻣﯽﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‪ .‬ﺑﺴﯿﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ ﻣﺸﻬﻮﺭ ﻣﻌﺎﺻﺮ‪ ،‬ﺍﻭﻟﯿﻦ ﺑﺎﺭ ﺑﺎ ﭼﺎﭖ ﺷﻌﺮﻫﺎﯾﺸﺎﻥ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺻﻔﺤﺎﺕ ﻣﻌﺮﻓﯽ‬ ‫ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﺸﯿﺮﯼ ﺩﺭ ﺳﺎﻟﻬﺎﯼ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻧﯿﺰ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺻﻔﺤﻪ ﺷﻌﺮ ﻭ ﺍﺩﺑﯽ ﻣﺠﻠﻪ ﺳﭙﯿﺪ ﻭ ﺳﯿﺎﻩ ﺭﺍ ﺑﺮﻋﻬﺪﻩ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﺳﺎﻝﻫﺎ ﺑﺎ ﻣﺠﻠﻪٔ ﺳﺨﻦ ﺑﻪ ﺳﺮﺩﺑﯿﺮﯼ ﺩﮐﺘﺮ‬ ‫ﭘﺮﻭﯾﺰ ﻧﺎﺗﻞ ﺧﺎﻧﻠﺮﯼ ﻫﻤﮑﺎﺭﯼ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﻭﯼ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۵۰‬ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﯾﺎﻓﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۵۷‬ﺍﺯ ﺧﺪﻣﺖ ﺩﻭﻟﺘﯽ ﺑﺎﺯﻧﺸﺴﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺸﯿﺮﯼ ﺳﺮﻭﺩﻥ ﺷﻌﺮ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻧﻮﺟﻮﺍﻧﯽ ﻭ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺍﺯ ﭘﺎﻧﺰﺩﻩ ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺷﺮﻭﻉ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺍﻭﻟﯿﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺷﻌﺮﺵ ﺑﺎ ﻧﺎﻡ ﺗﺸﻨﻪ ﺗﻮﻓﺎﻥ ﺩﺭ ‪ ۲۸‬ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺍﻭ ﺑﺎ ﻣﻘﺪﻣﻪ ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﯿﻦ‬ ‫ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ ﻭ ﻋﻠﯽ ﺩﺷﺘﯽ ﺩﺭ ‪ ۱۳۳۴‬ﺑﻪ ﭼﺎﭖ ﺭﺳﯿﺪ‪ .‬ﺧﻮﺩ ﺍﻭ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩٔ ﺍﯾﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﯿﮕﻮﯾﺪ‪» :‬ﭼﻬﺎﺭﭘﺎﺭﻩﻫﺎﯾﯽ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﮔﺎﻫﯽ ﺳﻪ ﻣﺼﺮﻉ ﻣﺴﺎﻭﯼ ﺑﺎ ﯾﮏ ﻗﻄﻌﻪ ﮐﻮﺗﺎﻩ ﺩﺍﺷﺖ‪،‬‬ ‫ﻭ ﻫﻢ ﻭﺯﻥ ﺩﺍﺷﺖ‪ ،‬ﻫﻢ ﻗﺎﻓﯿﻪ ﻭ ﻫﻢ ﻣﻌﻨﺎ‪ ،‬ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﻧﻔﺮ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﻧﺎﺩﺭ ﻧﺎﺩﺭﭘﻮﺭ‪ ،‬ﻫﻮﺷﻨﮓ ﺍﺑﺘﻬﺎﺝ )ﺳﺎﯾﻪ(‪ ،‬ﺳﯿﺎﻭﺵ ﮐﺴﺮﺍﯾﯽ‪ ،‬ﻣﻬﺪﯼ ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺛﺎﻟﺚ ﻭ ﻣﺤﻤﺪ ﺯﻫﺮﯼ‬ ‫ﺑﻮﺩﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺳﺒﮏ ﺷﻌﺮ ﻣﯽﮔﻔﺘﻨﺪ ﻭ ﻫﻤﻪ ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ ﻧﺎﻣﺪﺍﺭ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺯﯾﺮﺍ ﺑﻪ ﺷﻌﺮ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﯽﺍﻋﺘﻨﺎ ﻧﺒﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺛﺎﻟﺚ‪ ،‬ﻧﺎﺩﺭﭘﻮﺭ ﻭ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺷﻌﺮ ﻗﺪﯾﻢ ﺍﺣﺎﻃﻪ ﮐﺎﻣﻞ‬ ‫ﺩﺍﺷﺘﯿﻢ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺁﺛﺎﺭ ﺳﻌﺪﯼ ﻭ ﺣﺎﻓﻆ ﻭ ﻓﺮﺩﻭﺳﯽ ﺭﺍ ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﺑﻮﺩﯾﻢ‪ ،‬ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺤﺚ ﻣﯽﮐﺮﺩﯾﻢ ﻭ ﺑﺮ ﺁﻥ ﺗﮑﯿﻪ ﻣﯽﮐﺮﺩﯾﻢ‪«.‬‬ ‫ﻣﺸﯿﺮﯼ ﺗﻮﺟﻪ ﺧﺎﺻﯽ ﺑﻪ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﺩﺭ ﭘﯽ ﻫﻤﯿﻦ ﺩﻟﺒﺴﺘﮕﯽ ﻃﯽ ﺳﺎﻟﻬﺎﯼ ‪ ۱۳۵۰‬ﺗﺎ ‪ ۱۳۵۷‬ﻋﻀﻮﯾﺖ ﺷﻮﺭﺍﯼ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﻭ ﺷﻌﺮ ﺭﺍﺩﯾﻮ ﺭﺍ ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻭ ﺩﺭ‬ ‫ﮐﻨﺎﺭ ﻫﻮﺷﻨﮓ ﺍﺑﺘﻬﺎﺝ‪ ،‬ﺳﯿﻤﯿﻦ ﺑﻬﺒﻬﺎﻧﯽ ﻭ ﻋﻤﺎﺩ ﺧﺮﺍﺳﺎﻧﯽ ﺳﻬﻤﯽ ﺑﺴﺰﺍ ﺩﺭ ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺩﺍﺩﻥ ﺷﻌﺮ ﺑﺎ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ‪ ،‬ﻭ ﻏﻨﯽ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﮔﻠﻬﺎﯼ ﺗﺎﺯﻩ ﺩﺭ ﺭﺍﺩﯾﻮ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺁﻥ‬ ‫ﺳﺎﻟﻬﺎ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﻋﻼﻗﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﺩﺭ ﻣﺸﯿﺮﯼ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪﺍﯼ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺮ ﺑﺎﺭ ﺳﺎﺯﯼ ﻧﻮﺍﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﺪﻩ ﻣﺎﯾﻪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻣﯽﮔﻔﺘﻪ‪ ،‬ﻣﺎﯾﻪﺷﻨﺎﺳﯽﺍﺵ ﺭﺍ ﻣﯽﺩﺍﻧﺴﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ‬ ‫ﻣﯽﮔﻔﺘﻪ ﺍﺯ ﭼﻪ ﺭﺩﯾﻔﯽ ﺍﺳﺖ ﻭ ﭼﻪ ﮔﻮﺷﻪﺍﯼ‪ ،‬ﻭ ﺑﺎﺭﻫﺎ ﺷﻨﯿﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﮐﻪ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺍﻭ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﺗﺮﯾﻦ ﻗﻄﻌﺎﺕ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﮐﺎﻣﻼً ﺩﺭﺳﺖ ﻭ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎ ﺩﻗﺖ‬ ‫ﺗﺨﺼﺼﯽ ﻭﯾﮋﻫﺎﯼ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻓﺮﯾﺪﻭﻥ ﻣﺸﯿﺮﯼ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۷۷‬ﺑﻪ ﺁﻟﻤﺎﻥ ﻭ ﺁﻣﺮﯾﮑﺎ ﺳﻔﺮ ﮐﺮﺩ ﻭ ﻣﺮﺍﺳﻢ ﺷﻌﺮﺧﻮﺍﻧﯽ ﺍﻭ ﺩﺭ ﺷﻬﺮﻫﺎﯼ ﮐﻠﻦ‪ ،‬ﻟﯿﻤﺒﻮﺭﮒ ﻭ ﻓﺮﺍﻧﮑﻔﻮﺭﺕ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺩﺭ ‪ ۲۴‬ﺍﯾﺎﻟﺖ ﺁﻣﺮﯾﮑﺎ ﺍﺯ‬ ‫ﺟﻤﻠﻪ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩﻫﺎﯼ ﺑﺮﮐﻠﯽ ﻭ ﻧﯿﻮﺟﺮﺳﯽ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﺑﯽ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﺍﯼ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﺩﻭﺳﺘﺪﺍﺭﺍﻥ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۷۸‬ﻃﯽ ﺳﻔﺮﯼ ﺑﻪ ﺳﻮﺋﺪ ﺩﺭ ﻣﺮﺍﺳﻢ‬ ‫ﺷﻌﺮ ﺧﻮﺍﻧﯽ ﺩﺭ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺷﻬﺮ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺍﺳﺘﮑﻬﻠﻢ ﻭ ﻣﺎﻟﻤﻮ ﻭ ﮔﻮﺗﺒﺮﮒ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺮﺩ‪.‬‬ ‫ﻣﻌﺮﻭﻓﺘﺮﯾﻦ ﺍﺛﺮ ﻭﯼ ﺷﻌﺮ »ﮐﻮﭼﻪ« ﻧﺎﻡ ﺩﺍﺭﺩ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﺭﺩﯾﺒﻬﺸﺖ ‪ ۱۳۳۹‬ﺩﺭ ﻣﺠﻠﻪ »ﺭﻭﺷﻨﻔﮑﺮ« ﭼﺎﭖ ﺷﺪ‪ .‬ﺍﯾﻦ ﺷﻌﺮ ﺍﺯ ﺯﯾﺒﺎﺗﺮﯾﻦ ﻭ ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪ ﺗﺮﯾﻦ ﺷﻌﺮﻫﺎﯼ ﻧﻮ ﺯﺑﺎﻥ‬ ‫ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺍﻭ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۳۳‬ﺑﺎ ﺧﺎﻧﻢ ﺍﻗﺒﺎﻝ ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺩﻭ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﺎﻡﻫﺎﯼ ﺑﺎﺑﮏ ﻭ ﺑﻬﺎﺭ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺑﻪ ﯾﺎﺩﮔﺎﺭ ﻣﺎﻧﺪﻩﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﺸﯿﺮﯼ ﺳﺎﻝﻫﺎ ﺍﺯ ﺑﯿﻤﺎﺭﯼ ﺭﻧﺞ ﻣﯽﺑﺮﺩ ﻭ ﺩﺭ‬ ‫ﺑﺎﻣﺪﺍﺩ ﺭﻭﺯ ﺟﻤﻌﻪ ‪ ۳‬ﺁﺑﺎﻥ ﻣﺎﻩ ‪ ۱۳۷۹‬ﺧﻮﺭﺷﯿﺪﯼ ﺩﺭ ﺳﻦ ‪ ۷۴‬ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺩﺭ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ‪.‬‬

‫ﺩﺭﺑﺎﺭﻩٔ ﻣﺸﯿﺮﯼ‬ ‫ﻋﺒﺪﺍﻟﺤﺴﯿﻦ ﺯﺭﯾﻦﮐﻮﺏ ﺩﺭ ﺑﺎﺭﻩٔ ﺷﻌﺮ ﻣﺸﯿﺮﯼ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ‪» [1]:‬ﺩﺭ ﻃﯽ ﺳﺎﻟﻬﺎ ﺷﺎﻋﺮﯼ‪ ،‬ﻓﺮﯾﺪﻭﻥ ﺍﺯ ﻣﯿﺎﻥ ﻫﺰﺍﺭﺍﻥ ﻓﺮﺍﺯ ﻭ ﻧﺸﯿﺐ ﺭﻭﺯ‪ ،‬ﺍﺯ ﻣﯿﺎﻥ ﻫﺰﺍﺭﺍﻥ ﺷﻮﺭ ﻭ ﻫﯿﺠﺎﻥ ﻭ‬ ‫ﺭﻧﺞ ﻭ ﺩﺭﺩ ﻫﺮﺭﻭﺯﯾﻨﻪ ﺁﻧﭽﻪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺭﻭﺯ ﺗﻌﻠﻖ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭﺍﻥ ﻣﯽﺳﭙﺎﺭﺩ ﻭ ﺑﻪ ﻗﻠﻤﺮﻭ ﺍﻓﺴﺎﻧﻪﻫﺎﯼ ﻗﺮﻭﻥ ﺭﻭﺍﻧﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﭼﻬﻞ ﺳﺎﻟﯽ – ﺑﯿﺶ ﻭ ﮐﻢ – ﻫﺴﺖ ﮐﻪ ﺍﻭ‬ ‫ﺑﺎ ﻫﻤﯿﻦ ﺯﺑﺎﻥ ﺑﯽﭘﯿﺮﺍﯾﻪٔ ﺧﻮﯾﺶ‪ ،‬ﻭﺍﮊﻩ ﻭﺍﮊﻩ ﺑﺎ ﻫﻤﺰﺑﺎﻧﺎﻥ ﺧﻮﯾﺶ ﻫﻤﺪﻟﯽ ﺩﺍﺭﺩ‪ ...‬ﺯﺑﺎﻧﯽ ﺧﻮﺵﺁﻫﻨﮓ‪ ،‬ﮔﺮﻡ ﻭ ﺩﻟﻨﻮﺍﺯ‪ .‬ﺧﺎﻟﯽ ﺍﺯ ﭘﯿﭻ ﻭ ﺧﻢﻫﺎﯼ ﺑﯿﺎﻥ ﺍﺩﯾﺒﺎﻧﻪٔ ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ‬ ‫ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩﭘﺮﻭﺭﺩ ﻭ ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﺣﺎﻝ ﺧﺎﻟﯽ ﺍﺯ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺗﺮﺟﻤﻪﻫﺎﯼ ﺷﺘﺎﺏﺁﻣﯿﺰ ﺷﻌﺮﻫﺎﯼ ﺁﺯﻣﺎﯾﺸﯽ ﻧﻮﺭﺍﻫﺎﻥ ﻏﺮﺏ‪ «.‬ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻠﯽ ﺷﺎﮐﺮﯼ ﯾﮑﺘﺎ ﻣﺆﻟﻒ ﮐﺘﺎﺏ ﺁﺳﻤﺎﻧﯽ ﺗﺮ ﺍﺯ ﻧﺎﻡ‬ ‫ﺧﻮﺭﺷﯿﺪ ﮐﻪ ﭼﺎﭖ ﺍﻭﻝ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۸۴‬ﻭ ﭼﺎﭖ ﺩﻭﻡ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۸۷‬ﺍﺯ ﺳﻮﯼ ﻧﺸﺮ ﺛﺎﻟﺚ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ ﺍﺯ ﺻﻔﺤﻪ ‪ ۱۱‬ﺗﺎ ‪ ۱۳۹‬ﮐﺘﺎﺏ ‪ ۶۸۱‬ﺻﻔﺤﻪ ﺍﯼ ﺧﻮﺩ ﺯﻧﺪﮔﯽ‬ ‫ﻧﺎﻣﻪٔ ﻣﻔﺼﻞ ﻭ ﻣﺴﺘﻨﺪﯼ ﺩﺭ ﺑﺎﺭﻩٔ ﻓﺮﯾﺪﻭﻥ ﻣﺸﯿﺮﯼ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﺎﻭﯼ ﭘﺎﺭﻩ ﺍﯼ ﺍﺯ ﺍﺳﻨﺎﺩ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺗﺎﺭﯾﺨﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﯾﻦ ﺍﺳﻨﺎﺩ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺣﺎﻭﯼ ﻧﺎﻣﻪﻫﺎﯾﯽ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ‬ ‫ﻣﻮﺗﻤﻦ ﺍﻟﻤﻠﮏ ﭘﺪﺭ ﺑﺰﺭﮒ ﻣﺸﯿﺮﯼ ﮐﻪ ﭘﯿﺸﮑﺎﺭ ﺳﺎﻻﺭﺍﻟﺪﻭﻟﻪ ﺑﺮﺍﺩﺭ ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ ﺷﺎﻩ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺍﺷﻌﺎﺭ‬ ‫ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮﺩﯼ ﮐﻪ ﭼﺮﺍ ﻣﺤﻮ ﺗﻤﺎﺷﺎﯼ ﻣﻨﯽ ﺁﻧﭽﻨﺎﻥ ﻣﺎﺕ‪ ،‬ﮐﻪ ﺣﺘﯽ ﻣﮋﻩ ﺑﺮ ﻫﻢ ﻧﺰﻧﯽ‬ ‫ﻣﮋﻩ ﺑﺮ ﻫﻢ ﻧﺰﻧﻢ ﺗﺎ ﮐﻪ ﺯ ﺩﺳﺘﻢ ﻧﺮﻭﺩ‬

‫ﺩﻓﺘﺮﻫﺎﯼ ﺷﻌﺮ‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫‪ ۱۳۳۴‬ﺗﺸﻨﻪ ﻃﻮﻓﺎﻥ‬ ‫‪ ۱۳۳۵‬ﮔﻨﺎﻩ ﺩﺭﯾﺎ‬ ‫‪ ۱۳۳۷‬ﻧﺎﯾﺎﻓﺘﻪ‬ ‫‪ ۱۳۴۰‬ﺍﺑﺮ‬ ‫‪ ۱۳۴۵‬ﺍﺑﺮ ﻭ ﮐﻮﭼﻪ‬ ‫‪ ۱۳۴۷‬ﺑﻬﺎﺭ ﺭﺍ ﺑﺎﻭﺭ ﮐﻦ‬ ‫‪ ۱۳۴۷‬ﭘﺮﻭﺍﺯ ﺑﺎ ﺧﻮﺭﺷﯿﺪ‬ ‫‪ ۱۳۵۶‬ﺍﺯ ﺧﺎﻣﻮﺷﯽ‬

‫ﻧﺎﺯ ﭼﺸﻢ ﺗﻮ ﺑﻪ ﻗﺪﺭ ﻣﮋﻩ ﺑﺮﻫﻤﺰﺩﻧﯽ‬

‫ﻓﺮﯾﺪﻭﻥ ﻣﺸﯿﺮﯼ‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫‪ ۱۳۴۹‬ﺑﺮﮔﺰﯾﺪﻩ ﺷﻌﺮﻫﺎ‬ ‫‪ ۱۳۶۴‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ﺍﺷﻌﺎﺭ‬ ‫‪ ۱۳۶۵‬ﻣﺮﻭﺍﺭﯾﺪ ﻣﻬﺮ‬ ‫‪ ۱۳۶۷‬ﺁﻩ ﺑﺎﺭﺍﻥ‬ ‫‪ ۱۳۶۹‬ﺳﻪ ﺩﻓﺘﺮ‬ ‫‪ ۱۳۷۱‬ﺍﺯ ﺩﯾﺎﺭ ﺁﺷﺘﯽ‬

‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫‪ ۱۳۷۲‬ﺑﺎ ﭘﻨﺞ ﺳﺨﻦﺳﺮﺍ‬ ‫‪ ۱۳۷۴‬ﻟﺤﻈﻪﻫﺎ ﻭ ﺍﺣﺴﺎﺱ‬ ‫‪ ۱۳۷۸‬ﺁﻭﺍﺯ ﺁﻥ ﭘﺮﻧﺪﻩ ﻏﻤﮕﯿﻦ‬ ‫‪ ۱۳۷۹‬ﺗﺎ ﺻﺒﺢ ﺗﺎﺑﻨﺎﮎ ﺍﻫﻮﺭﺍﯾﯽ‬ ‫‪ ۱۳۸۴‬ﻧﻮﺍﯾﯽ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﺑﺎﺭﺍﻥ‬ ‫‪ ۱۳۸۴‬ﺍﺯ ﺩﺭﯾﭽﻪ ﻣﺎﻩ‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬ ‫]‪[1‬‬

‫•‬ ‫•‬

‫ﺑﻪ ﻧﺮﻣﯽ ﺑﺎﺭﺍﻥ‪ ،‬ﺹ ‪۱۱۱‬‬ ‫ﺑﻪﻧﺮﻣﯽ ﺑﺎﺭﺍﻥ‪ ،‬ﺟﺸﻦﻧﺎﻣﻪٔ ﻓﺮﯾﺪﻭﻥ ﻣﺸﯿﺮﯼ‪ ،‬ﺑﻪ ﮐﻮﺷﺶ ﻋﻠﯽ ﺩﻫﺒﺎﺷﯽ‪ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ ‪۱۳۷۸‬‬ ‫ﮐﺮﯾﻤﯽ‪ ،‬ﯾﻮﺳﻒ‪ ،‬ﺯﻧﺪﮔﯽﻧﺎﻣﻪٔ ﻣﺸﻬﻮﺭﺗﺮﯾﻦ ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ ﺍﯾﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ ،۱۳۸۵ :‬ﺹ‪.۱۱۳‬‬

‫ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﯿﺮﻭﻥ‬ ‫• ﻭﺏﮔﺎﻩ ﻓﺮﯾﺪﻭﻥ ﻣﺸﯿﺮﯼ )‪(http://www.fereydoonmoshiri.org‬‬ ‫ﺁﺳﻤﺎﻧﯽ ﺗﺮ ﺍﺯ ﻧﺎﻡ ﺧﻮﺭﺷﯿﺪ‪/‬ﺯﻧﺪﮔﯽ ﻭ ﺷﻌﺮ ﻓﺮﯾﺪﻭﻥ ﻣﺸﯿﺮﯼ‪/‬ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ ﺷﺎﮐﺮﯼ ﯾﮑﺘﺎ‪/‬ﻧﺸﺮﺛﺎﻟﺚ‪ ،‬ﭼﺎﭖ ﺍﻭﻝ‪/1384‬ﭼﺎﭖ ﺩﻭﻡ‪[[1387 ،‬‬

‫‪85‬‬

‫ﺍﺣﻤﺪﺭﺿﺎ ﺍﺣﻤﺪﯼ‬

‫‪86‬‬

‫ﺍﺣﻤﺪﺭﺿﺎ ﺍﺣﻤﺪﯼ‬ ‫ﺍﺣﻤﺪﺭﺿﺎ ﺍﺣﻤﺪﯼ‬

‫ﺯﺍﺩﺭﻭﺯ‬

‫‪ ۳۰‬ﺍﺭﺩﯾﺒﻬﺸﺖ ‪۱۳۱۹‬‬ ‫ﮐﺮﻣﺎﻥ‪ ،‬ﺍﯾﺮﺍﻥ‬

‫ﻣﻠﯿﺖ‬

‫ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ‬

‫ﭘﯿﺸﻪ‬

‫ﮐﺎﺭﻣﻨﺪ ﮐﺎﻧﻮﻥ ﭘﺮﻭﺭﺵ ﻓﮑﺮﯼ ﮐﻮﺩﮐﺎﻥ ﻭ ﻧﻮﺟﻮﺍﻧﺎﻥ‬

‫ﺳﺎﻝﻫﺎﯼ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺍﺯ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۴۰‬ﺗﺎ ﮐﻨﻮﻥ‬ ‫ﻫﻤﺴﺮ‬

‫ﺷﻬﺮﻩ ﺣﯿﺪﺭﯼ‬

‫ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ‬

‫ﻣﺎﻫﻮﺭ ﺍﺣﻤﺪﯼ‬

‫ﮔﻔﺘﺎﻭﺭﺩ‬

‫ﺷﻬﺮﯼ ﮔﻔﺖ ﺁﺭﯼ ﮐﺒﻮﺗﺮﯼ ﺧﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﮐﻨﺎﺭ ﺑﺮﺝ ﮐﻬﻨﻪ ﺷﻬﺮ ﺭﺳﯿﺪ ﻭ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻪ‬ ‫ﺻﻔﺤﻪ ﺩﺭ ﻭﺏﮔﺎﻩ ‪IMDb‬‬

‫]‪[1‬‬

‫ﺍﺣﻤﺪﺭﺿﺎ ﺍﺣﻤﺪﯼ )ﺯﺍﺩﻩ ‪ ۳۰‬ﺍﺭﺩﯾﺒﻬﺸﺖ ‪ ۱۳۱۹‬ﺩﺭ ﮐﺮﻣﺎﻥ( ﺷﺎﻋﺮ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺯﻧﺪﮔﯽ ﻧﺎﻣﻪ‬ ‫ﺍﺯ ﮐﻮﺩﮐﯽ ﺗﺎ ﺁﻏﺎﺯ ﺟﻮﺍﻧﯽ‬ ‫ﺍﺣﻤﺪﺭﺿﺎ ﺍﺣﻤﺪﯼ ﺩﺭ ﺳﺎﻋﺖ ‪ ۱۲‬ﻇﻬﺮ ﺭﻭﺯ ﺩﻭﺷﻨﺒﻪ ‪ ۳۰‬ﺍﺭﺩﯾﺒﺸﻬﺖ ﻣﺎﻩ ‪ ۱۳۱۹‬ﺩﺭ ﮐﺮﻣﺎﻥ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺪﺭﺵ ﮐﺎﺭﻣﻨﺪ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺩﺍﺭﺍﯾﯽ ﺑﻮﺩ ﻭ ‪ ۵‬ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺩﺍﺷﺖ ﮐﻪ‬ ‫ﺍﺣﻤﺪﺭﺿﺎ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮﯾﻦ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺟﺪ ﭘﺪﺭﯼ ﻭﯼ ﺛﻘﻪﺍﻻﺳﻼﻡ ﮐﺮﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻭ ﺟﺪ ﻣﺎﺩﺭﯼﺍﺵ ﺁﻗﺎ ﺷﯿﺦ ﻣﺤﻤﻮﺩ ﮐﺮﻣﺎﻧﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎﻝ ﺍﻭﻝ ﺩﺑﺴﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﺪﺭﺳﻪ ﮐﺎﻭﯾﺎﻧﯽ ﮐﺮﻣﺎﻥ‬ ‫ﮔﺬﺭﺍﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۲۶‬ﺑﺎ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﺑﻪ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﮐﻮﭺ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺩﺑﺴﺘﺎﻥ ﺍﺩﺏ ﻭ ﺻﻔﻮﯼ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺍﺑﺘﺪﺍﯾﯽ ﺭﺍ ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺎﻥ ﺑﺮﺩ ﻭ ﺩﻭﺭﻩٔ ﺩﺑﯿﺮﺳﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﺍﺭﺍﻟﻔﻨﻮﻥ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺑﻪ‬ ‫ﭘﺎﯾﺎﻥ ﺭﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۴۵‬ﺩﻭﺭﻩٔ ﺧﺪﻣﺖ ﺳﺮﺑﺎﺯﯼ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺳﭙﺎﻫﯽ ﺩﺍﻧﺶ ﺩﺭ ﺭﻭﺳﺘﺎﯼ ﻣﺎﻫﻮﻧﮏ ﮐﺮﻣﺎﻥ ﺁﻣﻮﺯﮔﺎﺭﯼ ﮐﺮﺩ‪.‬‬

‫ﮔﺮﻭﻩ ﺍﺩﺑﯽ ﻃﺮﻓﻪ‬ ‫ﺍﺣﻤﺪﯼ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۴۳‬ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻧﺎﺩﺭ ﺍﺑﺮﺍﻫﯿﻤﯽ‪ ،‬ﺍﺳﻤﺎﻋﯿﻞ ﻧﻮﺭﯼ ﻋﻼء‪ ،‬ﻣﻬﺮﺩﺍﺩ ﺻﻤﺪﯼ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ ﺳﭙﺎﻧﻠﻮ‪ ،‬ﺑﻬﺮﺍﻡ ﺑﯿﻀﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺍﮐﺒﺮ ﺭﺍﺩﯼ‪ ،‬ﺟﻌﻔﺮ ﮐﻮﺵﺁﺑﺎﺩﯼ‪ ،‬ﻣﺮﯾﻢ‬ ‫ﺟﺰﺍﯾﺮﯼ ﻭ ﺟﻤﯿﻠﻪ ﺩﺑﯿﺮﯼ ﮔﺮﻭﻩ ﺍﺩﺑﯽ »ﻃﺮﻓﻪ« ﺭﺍ ﺑﺎ ﻫﺪﻑ ﺩﻓﺎﻉ ﺍﺯ ﻫﻨﺮ ﻣﻮﺝ ﻧﻮ ﺗﺄﺳﯿﺲ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﺩﻭ ﺷﻤﺎﺭﻩ ﺍﺯ ﻣﺠﻠﻪٔ ﻃﺮﻓﻪ ﻭ ﺗﻌﺪﺍﺩﯼ ﮐﺘﺎﺏ ﺩﺭ ﺯﻣﯿﻨﻪٔ ﺷﻌﺮ ﻭ‬ ‫ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﺍﺯ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎﯼ ﺍﯾﻦ ﮔﺮﻭﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺍﺣﻤﺪﺭﺿﺎ ﺍﺣﻤﺪﯼ‬

‫‪87‬‬

‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺩﺭ ﮐﺎﻧﻮﻥ ﭘﺮﻭﺭﺵ ﻓﮑﺮﯼ ﮐﻮﺩﮐﺎﻥ ﻭ ﻧﻮﺟﻮﺍﻧﺎﻥ‬ ‫ﺍﺣﻤﺪﯼ ﺩﺭ ﻣﻬﺮ ﻣﺎﻩ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۴۹‬ﺩﺭ ﮐﺎﻧﻮﻥ ﭘﺮﻭﺭﺵ ﻓﮑﺮﯼ ﮐﻮﺩﮐﺎﻥ ﻭ ﻧﻮﺟﻮﺍﻧﺎﻥ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﺷﺪ‪ .‬ﺗﺎ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۵۸‬ﺩﺭ ﺳﻤﺖ ﻣﺪﯾﺮ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺻﻔﺤﻪ ﻭ‬ ‫]‪[2‬‬ ‫ﻧﻮﺍﺭ ﻣﺎﻧﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۵۸‬ﺗﺎ ﺯﻣﺎﻥ ﺑﺎﺯﻧﺸﺴﺘﮕﯽ ﯾﻌﻨﯽ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۷۳‬ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﻛﺎﻧﻮﻥ ﭘﺮﻭﺭﺵ ﻓﻜﺮﯼ ﻛﻮﺩﻛﺎﻥ ﻭ ﻧﻮﺟﻮﺍﻧﺎﻥ ﺑﻪ ﻭﯾﺮﺍﺳﺘﺎﺭﯼ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﺑﻮﺩ‪.‬‬ ‫‪.‬ﺗﺪﻭﯾﻦ ﺭﺩﯾﻒ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ‪ ،‬ﺁﻭﺍﺯﻫﺎﯼ ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﺷﺠﺮﯾﺎﻥ‪ ،‬ﺷﻌﺮﺧﻮﺍﻧﯽ ﻭ ﺿﺒﻂ ﺻﺪﺍﯼ ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ ﻣﻬﻢ)ﺑﺎ ﺁﺛﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﻧﯿﻤﺎ ﯾﻮﺷﯿﺞ‪ ،‬ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ‪ ،‬ﻧﺎﺩﺭ ﻧﺎﺩﺭﭘﻮﺭ‪ ،‬ﻓﺮﻭﻍ‬ ‫ﻓﺮﺧﺰﺍﺩ‪ ،‬ﯾﺪﺍﻟﻠﻪ ﺭﻭﯾﺎﯾﯽ‪ ،‬ﻧﺼﺮﺕ ﺭﺣﻤﺎﻧﯽ ﻭ‪(...‬ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎﯼ ﻭﯼ ﺩﺭ ﮐﺎﻧﻮﻥ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪. [3].‬ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺯ ﺁﺛﺎﺭ ﺗﻮﻟﯿﺪﯼ ﺗﺤﺖ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﯽ ﻭﯼ ﺑﻪ ﺷﺮﺡ ﺯﯾﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬ ‫‪1.‬‬ ‫‪2.‬‬ ‫‪3.‬‬ ‫‪4.‬‬ ‫‪5.‬‬ ‫‪6.‬‬

‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺻﺪﺍﯼ ﺷﺎﻋﺮ ﮐﻪ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺷﻌﺮ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻭ ﺷﻌﺮ ﮐﻼﺳﯿﮏ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺑﻮﺩ‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﻭ ﺁﺛﺎﺭ ﻣﻮﺳﯿﻘﯿﺪﺍﻧﺎﻥ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻭ ﺟﻬﺎﻥ‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺁﻭﺍﺯﻫﺎﯼ ﻓﻮﻟﮑﻠﻮﺭ ﺍﯾﺮﺍﻥ‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪٔ ﮐﻞ ﺭﺩﯾﻒ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪٔ ﺑﺎﺯﺳﺎﺯﯼ ﺗﺼﻨﯿﻒ ﻫﺎﯼ ﮐﻼﺳﯿﮏ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪٔ ﻗﺼﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﮐﻮﺩﮐﺎﻥ‬

‫ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ‬ ‫ﺍﺣﻤﺪﺭﺿﺎ ﺍﺣﻤﺪﯼ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۶۱‬ﺑﺎ ﺷﻬﺮﻩ ﺣﯿﺪﺭﯼ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﮐﺮﺩ ﮐﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﺍﯾﻦ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﻓﺮﺯﻧﺪﯼ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﻣﺎﻫﻮﺭ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺳﺒﮏ‬ ‫ﺁﺷﻨﺎﯾﯽ ﻋﻤﯿﻖ ﺍﻭ ﺑﺎ ﺷﻌﺮ ﻭ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﮐﻬﻦ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻭ ﺷﻌﺮ ﻧﯿﻤﺎ ﺩﺳﺘﻤﺎﯾﻪﺍﯼ ﺷﺪ ﺗﺎ ﺣﺮﮐﺘﯽ ﮐﺎﻣﻼً ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺷﻌﺮ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺁﻏﺎﺯ ﻭ ﭘﯽﺭﯾﺰﯼ ﮐﻨﺪ‪.‬ﺍﺯ ﺑﯿﺴﺖ ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ‬ ‫ﺟﺪﯼ ﺑﻪ ﺳﺮﻭﺩﻥ ﺷﻌﺮ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ‪.‬ﻭﯼ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺷﻌﺮﺵ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻃﺮﺡ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۴۰‬ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮﺩ ﮐﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﺴﯿﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ ﻭ ﻣﻨﺘﻘﺪﺍﻥ ﺩﻫﻪ ‪ ۴۰‬ﺭﺍ‬ ‫ﺟﻠﺐ ﮐﺮﺩ‪.‬ﻭﯼ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺁﺛﺎﺭﯼ ﺩﺭ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﮐﻮﺩﮎ ﻭ ﻧﻮﺟﻮﺍﻥ ﺩﺍﺭﺩ‪ [4].‬ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۷۸‬ﺳﻮﻣﯿﻦ ﺟﺎﯾﺰﻩ ﺷﻌﺮ ﺧﺒﺮﻧﮕﺎﺭﺍﻥ ﺑﺎ ﻣﺮﺍﺳﻤﯽ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﻭ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺩﺭ ﺧﺎﻧﻪ‬ ‫ﺍﺣﻤﺪﺭﺿﺎ ﺍﺣﻤﺪﯼ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭ ﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎﻥ ﺳﺎﻝ ﮐﺎﻧﻮﻥ ﭘﺮﻭﺭﺵ ﻓﮑﺮﯼ ﮐﻮﺩﮐﺎﻥ ﻭ ﻧﻮﺟﻮﺍﻧﺎﻥ ﺩﺭ ﻣﺮﺍﺳﻢ ﺑﺰﺭﮔﺪﺍﺷﺖ ﺍﺣﻤﺪﺭﺿﺎ ﺍﺣﻤﺪﯼ‪ ،‬ﺗﻨﺪﯾﺲ ﻣﺪﺍﺩ ﭘﺮﻧﺪﻩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻭ ﺍﻫﺪﺍ‬ ‫ﮐﺮﺩ‪.‬‬

‫ﺟﺎﯾﺰﻩ ﺷﻌﺮ ﺑﯿﮋﻥ ﺟﻼﻟﯽ‬ ‫ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۸۵‬ﺍﺣﻤﺪﯼ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺷﺎﻋﺮ ﺑﺮﮔﺰﯾﺪﻩ‪ ،‬ﭘﻨﺠﻤﯿﻦ ﺩﻭﺭﻩ ﺍﻫﺪﺍﯼ ﺟﺎﯾﺰﻩ ﺷﻌﺮ ﺑﯿﮋﻥ ﺟﻼﻟﯽ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺷﺪ‪. [5].‬‬

‫ﺟﺎﯾﺰﻩ ﻫﺎﻧﺲ ﮐﺮﯾﺴﺘﯿﻦ ﺍﻧﺪﺭﺳﻦ‬ ‫ﺍﺣﻤﺪﺭﺿﺎ ﺍﺣﻤﺪﯼ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۸۸‬ﻧﺎﻣﺰﺩ ﺩﺭﯾﺎﻓﺖ ﺟﺎﯾﺰﻩ ﻫﺎﻧﺲ ﮐﺮﯾﺴﺘﯿﻦ ﺍﻧﺪﺭﺳﻦ ﺷﺪ‪. [6].‬‬

‫ﮐﺘﺎﺏﺷﻨﺎﺳﯽ‬ ‫ﺁﺛﺎﺭ ﺍﺣﻤﺪﺭﺿﺎ ﺍﺣﻤﺪﯼ ﺩﺭ ﻗﻠﻤﺮﻭ ﺷﻌﺮ‬ ‫ﻭﯾﮑﯽﭘﺪﯾﺎ‪:‬ﺍﺛﺒﺎﺕﭘﺬﯾﺮﯼ‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫]‪[7‬‬

‫‪» - ۱۳۸۹‬ﺩﻓﺘﺮﻫﺎﯼ ﺳﺎﻟﺨﻮﺭﺩﮔﯽ)ﺩﻓﺘﺮ ﻫﻔﺘﻢ(‪ ،‬ﻣﯽﺧﻮﺍﺳﺘﻢ ﺭﻭﺯﯼ ﮔﺮﯾﻪ ﮐﻨﻢ‪ :‬ﺳﯿﺐ ﺳﺮﺥ«‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﭼﺸﻤﻪ‬ ‫‪» - ۱۳۸۹‬ﺩﻓﺘﺮﻫﺎﯼ ﺳﺎﻟﺨﻮﺭﺩﮔﯽ )ﺩﻓﺘﺮ ﺷﺸﻢ(‪ ،‬ﺭﻭﺯﯼ ﮐﻪ ﻣﺎ ﺳﻮﺍﺭ ﻗﻄﺎﺭ ﺷﺪﯾﻢ‪ :‬ﻫﻮﺍ ﺍﺑﺮﯼ ﺑﻮﺩ « ﻧﺸﺮ ﭼﺸﻤﻪ‬ ‫]‪[9‬‬ ‫‪» - ۱۳۸۹‬ﺩﻓﺘﺮﻫﺎﯼ ﺳﺎﻟﺨﻮﺭﺩﮔﯽ)ﺩﻓﻨﺮ ﭘﻨﺠﻢ(‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﻧﺘﻬﺎﯼ ﮐﻮﭼﻪ ﺩﺭ ﺑﺎﺭﺍﻥ ﺷﻤﻊ ﺭﺍ ﺭﻭﺷﻦ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ :‬ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ«‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﭼﺸﻤﻪ‬ ‫]‪[10‬‬ ‫‪» - ۱۳۸۹‬ﺩﻓﺘﺮﻫﺎﯼ ﺳﺎﻟﺨﻮﺭﺩﮔﯽ)ﺩﻓﺘﺮ ﭼﻬﺎﺭﻡ(‪ ،‬ﺑﻪ ﺩﺭﺧﺖ ﺍﻧﺎﺭ ﺭﺳﯿﺪﻡ ﺍﻧﺎﺭﻫﺎ ﺷﮑﺴﺘﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ :‬ﻋﺸﻖ«‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﭼﺸﻤﻪ‬ ‫‪» - ۱۳۸۹‬ﺩﻓﺘﺮﻫﺎﯼ ﺳﺎﻟﺨﻮﺭﺩﮔﯽ)ﺩﻓﺘﺮ ﺳﻮﻡ(‪ ،‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﻓﺮﺍﻏﺖ ﻫﺎﯼ ﻣﺪﺍﻡ‪ :‬ﻧﯿﺴﺘﯽ«‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﭼﺸﻤﻪ‬ ‫‪» - ۱۳۸۹‬ﺩﻓﺘﺮﻫﺎﯼ ﺳﺎﻟﺨﻮﺭﺩﮔﯽ)ﺩﻓﺘﺮ ﺩﻭﻡ(‪ ،‬ﭼﺘﺮ ﻫﺎﯼ ﮐﻬﻨﻪ ﺩﺭ ﺑﺎﺭﺍﻥ ﺑﺎﺯ ﻧﻤﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ :‬ﺣﺮﻣﺎﻥ«‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﭼﺸﻤﻪ‬ ‫‪» - ۱۳۸۹‬ﺩﻓﺘﺮﻫﺎﯼ ﺳﺎﻟﺨﻮﺭﺩﮔﯽ)ﺩﻓﺘﺮ ﯾﮑﻢ(‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﮐﻮﭼﻪ ﻫﺎ ﮔُﻞِ ﺑﻨﻔﺸﻪ ﻣﯽ ﺭﻭﯾﺪ‪ :‬ﺑﺎﺭﺍﻥ«‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﭼﺸﻤﻪ‬ ‫‪» - ۱۳۸۹‬ﺍﺣﻤﺪﺭﺿﺎ ﺍﺣﻤﺪﯼ ﺍﺯ ﺍﯾﻮﺍﻥ ﺧﺎﻧﻪ ﺷﺎﻥ ﻓﺮﺍﺭ ﮐﺮﺩ«‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﻧﻈﺮ‬ ‫‪» - ۱۳۸۹‬ﻣﮋﺩﮔﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﯾﺎﺑﻨﺪﻩ ﺍﺣﻤﺪﺭﺿﺎ ﺍﺣﻤﺪﯼ«‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﻧﻈﺮ‬ ‫‪» - ۱۳۸۹‬ﭘﺴﺮﮐﯽ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺍﺣﻤﺪﺭﺿﺎ ﺍﺣﻤﺪﯼ ﮔﻢ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ«‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﻧﻈﺮ‬

‫• ‪» - ۱۳۸۹‬ﻫﺰﺍﺭ ﺍﻗﺎﻗﯿﺎ ﺩﺭ ﭼﺸﻤﺎﻥ ﺗﻮ ﻫﯿﭻ ﺑﻮﺩ«‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﭼﺸﻤﻪ )ﭼﺎﭖ ﺍﻭﻝ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﺸﺮ ﻣﺎﻫﺮﯾﺰ(‬ ‫• ‪» - ۱۳۸۸‬ﺑﻬﺎﺭﯾﻪ«‪ ،‬ﺣﻮﺽ ﻧﻘﺮﻩ‬ ‫• ‪» - ۱۳۸۸‬ﻫﻤﻪ ﺷﻌﺮﻫﺎﯼ ﻣﻦ«‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﭼﺸﻤﻪ‬

‫]‪[8‬‬

‫ﺍﺣﻤﺪﺭﺿﺎ ﺍﺣﻤﺪﯼ‬

‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫‪88‬‬

‫‪» - ۱۳۸۷‬ﺭﻭﺯﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮ ﺧﻮﺍﻫﻢ ﮔﻔﺖ«‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﺛﺎﻟﺚ‬ ‫‪» - ۱۳۸۶‬ﭼﺎﯼ ﺩﺭ ﻏﺮﻭﺏ ﺟﻤﻌﻪ ﺭﻭﯼ ﻣﯿﺰ ﺳﺮﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ«‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﺛﺎﻟﺚ )ﭼﺎﭖ ﺩﻭﻡ‪ ۱۳۸۷ ،‬ﻧﺸﺮ ﺛﺎﻟﺚ(‬ ‫‪» - ۱۳۸۵‬ﺳﺎﻋﺖ‪ ۱۰‬ﺻﺒﺢ ﺑﻮﺩ«‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﭼﺸﻢﻩ )ﭼﺎﭖ ﺩﻭﻡ ﻭ ﺳﻮﻡ‪ ۱۳۸۶ ،‬ﻭ ‪ ،۱۳۸۷‬ﻧﺸﺮ ﭼﺸﻤﻪ(‬ ‫‪» - ۱۳۸۳‬ﻋﺰﯾﺰ ﻣﻦ«‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﺍﻓﮑﺎﺭ )ﭼﺎﭖ ﺩﻭﻡ‪ ۱۳۸۷ ،‬ﻧﺸﺮ ﺍﻓﮑﺎﺭ(‬ ‫‪» - ۱۳۸۱‬ﯾﮏ ﻣﻨﻈﻮﻣﻪٔ ﺩﯾﺮﯾﺎﺏ ﺩﺭ ﺑﺮﻑ ﻭ ﺑﺎﺭﺍﻥ ﯾﺎﻓﺖ ﺷﺪ«‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﻣﺎﻩﺭﯾﺰ‬ ‫‪» - ۱۳۷۸‬ﻋﺎﺷﻘﯽ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺻﺒﺤﮕﺎﻩ ﺩﯾﺮ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﻓﺮﺧﺎﻧﻪ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩ«‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﺳﺎﻟﯽ )ﭼﺎﭖ ﺩﻭﻡ‪ ۱۳۸۷ ،‬ﻧﺸﺮ ﺍﻓﮑﺎﺭ(‬ ‫‪» - ۱۳۷۶‬ﺍﺯ ﻧﮕﺎﻩ ﺗﻮ ﺯﯾﺮ ﺁﺳﻤﺎﻥ ﻻﺟﻮﺭﺩﯼ«‪ ،‬ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻫﻤﮕﺎﻡ‬ ‫‪» - ۱۳۷۳‬ﻭﯾﺮﺍﻧﻪﻫﺎﯼ ﺩﻝ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺑﺎﺩ ﻣﯽﺳﭙﺎﺭﻡ«‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﺯﻻﻝ‬ ‫‪» - ۱۳۷۲‬ﻟﮑﻪﺍﯼ ﺍﺯ ﻋﻤﺮ ﺑﺮ ﺩﯾﻮﺍﺭ ﺑﻮﺩ«‪ ،‬ﻧﻮﯾﺪ ﺷﯿﺮﺍﺯ‬ ‫‪» - ۱۳۶۹‬ﻗﺎﻓﯿﻪ ﺩﺭ ﺑﺎﺩ ﮔﻢ ﻣﯽﺷﻮﺩ«‪ ،‬ﭘﺎﮊﻧﮓ )ﭼﺎﭖ ﺩﻭﻡ‪ ۱۳۸۶ ،‬ﻧﺸﺮ ﺍﻓﮑﺎﺭ(‬ ‫‪» - ۱۳۶۴‬ﻫﺰﺍﺭ ﭘﻠﻪ ﺑﻪ ﺩﺭﯾﺎ ﻣﺎﻧﺪﻩﺍﺳﺖ«‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﻧﻘﺮﻩ )ﭼﺎﭖ ﺩﻭﻡ‪ ،۱۳۸۲ ،‬ﻧﺸﺮ ﻓﺎﻧﻮﺱ(‬ ‫‪» - ۱۳۵۹‬ﻧﺜﺮﻫﺎﯼ ﯾﻮﻣﯿﻪ«‪ ،‬ﻧﺎﺷﺮ‪ :‬ﺍﺣﻤﺪﺭﺿﺎ ﺍﺣﻤﺪﯼ )ﭼﺎﭖ ﺩﻭﻡ‪ ،۱۳۸۲ ،‬ﻧﺸﺮ ﻓﺎﻧﻮﺱ(‬ ‫‪» - ۱۳۵۲‬ﻣﺎ ﺭﻭﯼ ﺯﻣﯿﻦ ﻫﺴﺘﯿﻢ«‪ ،‬ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﺯﻣﺎﻥ )ﭼﺎﭖ ﺩﻭﻡ ﺩﺭ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪٔ »ﻫﻤﻪٔ ﺁﻥ ﺳﺎﻟﻬﺎ«‪ ،۱۳۷۱ ،‬ﻧﺸﺮ ﻣﺮﮐﺰ(‬ ‫‪» - ۱۳۵۰‬ﻣﻦ ﻓﻘﻂ ﺳﻔﯿﺪﯼ ﺍﺳﺐ ﺭﺍ ﮔﺮﯾﺴﺘﻢ«‪ ،‬ﺩﻓﺘﺮﻫﺎﯼ ﺯﻣﺎﻧﻪ )ﭼﺎﭖ ﺩﻭﻡ ﺩﺭ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪٔ »ﻫﻤﻪٔ ﺁﻥ ﺳﺎﻟﻬﺎ«‪ ،۱۳۷۱ ،‬ﻧﺸﺮ ﻣﺮﮐﺰ(‬ ‫‪» - ۱۳۴۷‬ﻭﻗﺖ ﺧﻮﺏ ﻣﺼﺎﺋﺐ«‪ ،‬ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﺯﻣﺎﻥ )ﭼﺎﭖ ﺩﻭﻡ ﺩﺭ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪٔ »ﻫﻤﻪٔ ﺁﻥ ﺳﺎﻟﻬﺎ«‪ ،۱۳۷۱ ،‬ﻧﺸﺮ ﻣﺮﮐﺰ(‬ ‫‪» - ۱۳۴۳‬ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪٔ ﺷﯿﺸﻪﺍﯼ«‪ ،‬ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﻃﺮﻓﻪ )ﭼﺎﭖ ﺩﻭﻡ ﺩﺭ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪٔ »ﻫﻤﻪٔ ﺁﻥ ﺳﺎﻟﻬﺎ«‪ ،۱۳۷۱ ،‬ﻧﺸﺮ ﻣﺮﮐﺰ(‬ ‫‪» - ۱۳۴۱‬ﻃﺮﺡ«‪ ،‬ﻧﺎﺷﺮ‪ :‬ﺍﺣﻤﺪﺭﺿﺎ ﺍﺣﻤﺪﯼ )ﭼﺎﭖ ﺩﻭﻡ ﺩﺭ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪٔ »ﻫﻤﻪٔ ﺁﻥ ﺳﺎﻟﻬﺎ«‪ ،۱۳۷۱ ،‬ﻧﺸﺮ ﻣﺮﮐﺰ(‬

‫ﺷﻌﺮ ﻭ ﻗﺼﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﮐﻮﺩﮐﺎﻥ‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫]‪[11‬‬

‫‪» - ۱۳۸۹‬ﺩﺭ ﯾﮏ ﺷﺐ ﻣﻬﺘﺎﺑﯽ ﮐﻪ ﺷﺐ ﭼﻬﺎﺭﺩﻫﻢ ﻣﺎﻩ ﺑﻮﺩ«‪،‬‬ ‫‪» - ۱۳۸۹‬ﮐﺒﻮﺗﺮ ﺳﻔﯿﺪ ﮐﻨﺎﺭ ﺁﯾﻨﻪ« ﺑﺎ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﮔﺮﯼ ﻋﻠﯿﺮﺿﺎ ﮔﻠﺪﻭﺯﯾﺎﻥ ﻭ ﮔﺮﺍﻓﯿﮏ ﮐﻮﺭﺵ ﭘﺎﺭﺳﺎ ﻧﮋﺍﺩ ‪.‬‬ ‫‪» - ۱۳۸۶‬ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﻧﻮﺷﺘﻢ ﺻﺒﺢ‪ ،‬ﺻﺒﺢ ﺷﺪ« ﺑﺎ ﻧﻘﺎﺷﯽ ﻟﯿﻼ ﯾﻮﺳﻔﯽ‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﺷﺒﺎﻭﯾﺰ‬ ‫‪» - ۱۳۸۵‬ﺑﻬﺎﺭ ﺑﻮﺩ« ﺑﺎ ﻧﻘﺎﺷﯽ ﺷﺮﺍﺭﺍﻩ ﺧﺴﺮﻭﺍﻧﯽ‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﺷﺒﺎﻭﯾﺰ‬ ‫‪» - ۱۳۸۵‬ﺷﺐ ﺭﻭﺯ ﺍﻭﻝ ﻭ ﺻﺒﺢ ﺭﻭﺯ ﻫﻔﺘﻢ«‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﻘﺎﺷﯽ ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﻟﻮﺍﺳﺎﻧﯽ‪ ،‬ﮐﺎﻧﻮﻥ ﭘﺮﻭﺭﺵ ﻓﮑﺮﯼ ﮐﻮﺩﮐﺎﻥ ﻭ ﻧﻮﺟﻮﺍﻧﺎﻥ‬ ‫‪» - ۱۳۸۵‬ﭘﺴﺮﮎ ﺗﻨﻬﺎ ﺭﻭﯼ ﺑﺮﻑ« ﺑﺎ ﻧﻘﺎﺷﯽ ﻣﺮﯾﻢ ﻣﺒﺼﺮﯼ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﮔﺴﺘﺮ‬ ‫‪» - ۱۳۸۴‬ﺑﺮﻑ ﻫﻔﺖ ﮔﻞ ﺑﻨﻔﺸﻪ ﺭﺍ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪ«ﺑﺎ ﻧﻘﺎﺷﯽ ﻣﺮﯾﻢ ﻣﺒﺼﺮﯼ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﮔﺴﺘﺮ‬ ‫‪» - ۱۳۸۴‬ﻧﻮﺷﺘﻢ ﺑﺎﺭﺍﻥ‪ ،‬ﺑﺎﺭﺍﻥ ﺑﺎﺭﯾﺪ« ﺑﺎ ﻧﻘﺎﺷﯽ ﻋﻠﯽ ﻣﻔﺎﺧﺮﯼ‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﺷﺒﺎﻭﯾﺰ‬ ‫‪» - ۱۳۸۴‬ﻧﺸﺎﻧﯽ« ﺑﺎ ﻧﻘﺎﺷﯽ ﺷﺮﺍﺭﻩ ﺧﺴﺮﻭﺍﻧﯽ‬ ‫‪» - ۱۳۸۴‬ﺭﻭﺯﯼ ﮐﻪ ﻣﻪ ﺑﯽﭘﺎﯾﺎﻥ ﺑﻮﺩ« ﺑﺎ ﻧﻘﺎﺷﯽ ﺷﺮﺍﺭﻩ ﺧﺴﺮﻭﺍﻧﯽ‬ ‫‪» - ۱۳۸۴‬ﺭﻧﮕﯿﻦﮐﻤﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺭﺥ ﻧﻤﯽﺩﺍﺩ« ﺑﺎ ﻧﻘﺎﺷﯽ ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ ﺑﻨﯽﺍﺳﺪﯼ‬ ‫‪» - ۱۳۸۲‬ﺩﺭ ﺑﺎﻏﭽﻪ ﻋﺮﻭﺱ ﻭ ﺩﺍﻣﺎﺩ ﺭﻭﯾﯿﺪﻩ ﺑﻮﺩ« ﺑﺎ ﻧﻘﺎﺷﯽ ﻣﺮﺟﺎﻥ ﻭﻓﺎﯾﯿﺎﻥ‬ ‫‪» - ۱۳۸۰‬ﺍﺳﺐ ﻭ ﺳﯿﺐ ﻭ ﺑﻬﺎﺭ« ﺑﺎ ﻧﻘﺎﺷﯽ ﮐﺮﯾﻢ ﻧﺼﺮ‬ ‫‪» - ۱۳۷۶‬ﺷﺐ ﯾﻠﺪﺍ ﻗﺼﻪﯼ ﺑﻠﻨﺪﺗﺮﯾﻦ ﺷﺐ ﺳﺎﻝ«‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﻘﺎﺷﯽ ﻓﺮﺡ ﺍﺻﻮﻟﯽ‬ ‫‪» - ۱۳۷۳‬ﺧﻮﺍﺏ ﯾﮏ ﺳﯿﺐ‪ ،‬ﺳﯿﺐ ﯾﮏ ﺧﻮﺍﺏ« ﺑﺎ ﻧﻘﺎﺷﯽ ﺍﺑﻮﺍﻟﻔﻀﻞ ﻫﻤﺘﯽ ﺁﻫﻮﯾﯽ‬ ‫‪» - ۱۳۷۰‬ﺩﺭ ﺑﻬﺎﺭ ﺧﺮﮔﻮﺵ ﺳﻔﯿﺪﻡ ﺭﺍ ﯾﺎﻓﺘﻢ« ﺑﺎ ﻧﻘﺎﺷﯽ ﻧﻔﯿﺴﻪ ﺭﯾﺎﺣﯽ‬ ‫‪» - ۱۳۷۰‬ﺣﻮﺽ ﮐﻮﭼﮏ‪ ،‬ﻗﺎﯾﻖ ﮐﻮﭼﮏ« ﺑﺎ ﻧﻘﺎﺷﯽ ﻧﻔﯿﺴﻪ ﺷﻬﺪﺍﺩﯼ‬ ‫‪» - ۱۳۶۹‬ﺧﺮﮔﻮﺵ ﺳﻔﯿﺪﻡ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺳﻔﯿﺪ ﺑﻮﺩ« ﺑﺎ ﻧﻘﺎﺷﯽ ﻓﺮﺡ ﺍﺻﻮﻟﯽ‬ ‫‪» - ۱۳۶۹‬ﺩﺭ ﺑﻬﺎﺭ ﭘﺮﻧﺪﻩ ﺭﺍ ﺻﺪﺍ ﮐﺮﺩﯾﻢ‪ ،‬ﺟﻮﺍﺏ ﺩﺍﺩ« ﺑﺎ ﻧﻘﺎﺷﯽ ﻓﺮﺡ ﺍﺻﻮﻟﯽ‬ ‫‪» - ۱۳۶۹‬ﺭﻭﺯﻫﺎﯼ ﺁﺧﺮ ﭘﺎﯾﯿﺰ ﺑﻮﺩ« ﺑﺎ ﻧﻘﺎﺷﯽ ﻓﺮﺡ ﺍﺻﻮﻟﯽ‬ ‫‪» - ۱۳۶۹‬ﻋﮑﺎﺱ ﺩﺭ ﺣﯿﺎﻁ ﺧﺎﻧﻪ ﻣﺎ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺑﻮﺩ« ﺑﺎ ﻧﻘﺎﺷﯽ ﻧﺴﺮﯾﻦ ﺧﺴﺮﻭﯼ‬ ‫‪» - ۱۳۶۸‬ﻧﻮﺷﺘﻢ ﺑﺎﺭﺍﻥ‪ ،‬ﺑﺎﺭﺍﻥ ﺑﺎﺭﯾﺪ« ﺑﺎ ﻧﻘﺎﺷﯽ ﻓﺮﺩﻭﺱ ﺍﺑﺮﺍﻫﯿﻤﯽﻓﺮ‬ ‫‪» - ۱۳۶۸‬ﺗﻮ ﺩﯾﮕﺮ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﺑﻮﺗﻪ ﻫﺰﺍﺭ ﮔﻞ ﺳﺮﺥ ﺩﺍﺭﯼ« ﺑﺎ ﻧﻘﺎﺷﯽ ﻓﺮﺩﻭﺱ ﺍﺑﺮﺍﻫﯿﻤﯽﻓﺮ ﻭ ﻣﯿﻨﺎ ﺿﺮﺍﺑﯽ‬ ‫‪» - ۱۳۶۴‬ﻫﻔﺖ ﺭﻭﺯ ﻫﻔﺘﻪ ﺩﺍﺭﻡ« ﺑﺎ ﻧﻘﺎﺷﯽ ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﺩﺍﺩﮔﺮ‬ ‫‪» - ۱۳۶۴‬ﻫﻔﺖ ﮐﻤﺎﻥ ﻫﻔﺖﺭﻧﮓ« ﺑﺎ ﻧﻘﺎﺷﯽ ﻫﻮﺷﻨﮓ ﻣﺤﻤﺪﯾﺎﻥ‬ ‫‪» - ۱۳۴۸‬ﻣﻦ ﺣﺮﻓﯽ ﺩﺍﺭﻡ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﺷﻤﺎ ﺑﭽﻪ ﻫﺎ ﺑﺎﻭﺭ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﺪ«‪ ،‬ﮐﺎﻧﻮﻥ ﭘﺮﻭﺭﺵ ﻓﮑﺮﯼ ﮐﻮﺩﮐﺎﻥ ﻭ ﻧﻮﺟﻮﺍﻧﺎﻥ ‪ [13].‬ﺑﺎ ﻧﻘﺎﺷﯽ ﻋﺒﺎﺱ ﮐﯿﺎﺭﺳﺘﻤﯽ‬ ‫]‪[12‬‬

‫ﺍﺣﻤﺪﺭﺿﺎ ﺍﺣﻤﺪﯼ‬

‫‪89‬‬

‫ﻧﺜﺮ‬ ‫• ‪ - ۱۳۷۳‬ﺣﮑﺎﯾﺖ ﺁﺷﻨﺎﯾﯽ ﻣﻦ‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﻭﯾﺪﺍ‪ ،‬ﻧﺜﺮﻫﺎﯾﯽ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﯼ ﻓﺮﻭﻍ ﻓﺮﺧﺰﺍﺩ‪ ،‬ﺳﻬﺮﺍﺏ ﺳﭙﻬﺮﯼ‪ ،‬ﻓﯿﺮﻭﺯ ﺷﯿﺮﻭﺍﻧﻠﻮ‪ ،‬ﻣﻬﺪﯼ ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺛﺎﻟﺚ‪ ،‬ﺍﺑﺮﺍﻫﯿﻢ ﮔﻠﺴﺘﺎﻥ‪ ،‬ﻣﺘﺮﺿﯽ‬ ‫ﻣﻤﯿﺰ‪ ،‬ﻣﻬﺪﯼ ﺧﺎﻟﺪﯼ‪ ،‬ﺑﯿﮋﻥ ﺟﻼﻟﯽ‪ ،‬ﺁﯾﺪﯾﻦ ﺁﻏﺪﺍﺷﻠﻮ‪ ،‬ﺳﻬﺮﺍﺏ ﺷﻬﯿﺪ ﺛﺎﻟﺚ‪ ،‬ﮐﯿﻮﻣﺮﺙ ﺻﺎﺑﺮﯼ‪ ،‬ﻣﺴﻌﻮﺩ ﮐﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﻭ‪...‬‬

‫ﺳﺎﯾﺮ ﺁﺛﺎﺭ ﻭ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎ‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫]‪[14‬‬

‫‪ - ۱۳۸۸‬ﺷﻌﺮ ﺧﻮﺍﻧﯽ ﺩﺭ ﺁﻟﺒﻮﻡ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﺩﻭﺭ ﺗﺎ ﻧﺰﺩﯾﮏ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻫﻮﺷﻨﮓ ﮐﺎﻣﮑﺎﺭ ‪.‬‬ ‫‪ - ۱۳۸۷‬ﺷﻌﺮﺧﻮﺍﻧﯽ ﺷﻌﺮﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺷﺎﻋﺮ ﺩﺭ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﺁﻟﺒﻮﻡ ﻫﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺻﺪﺍﯼ ﺷﺎﻋﺮ‪ ،‬ﺍﻧﺠﻤﻦ ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ ﺍﯾﺮﺍﻥ‬ ‫‪ - ۱۳۷۹‬ﺩﺍﻭﺭ ﺟﺸﻨﻮﺍﺭﻩ ‪ ۲۰‬ﺳﺎﻝ ﺷﻌﺮ ﻭ ﻗﺼﻪ ﮐﻮﺩﮎ‬ ‫‪ - ۱۳۷۸‬ﺩﺍﻭﺭ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺟﺸﻨﻮﺍﺭﻩ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﭘﺎﭖ ﺩﺭ ﺍﯾﺮﺍﻥ‬ ‫‪ - ۱۳۷۰‬ﺷﻌﺮ ﺧﻮﺍﻧﯽ ﺩﺭ ﺁﻟﺒﻮﻡ ﺍﺑﯿﺎﺕ ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ ]‪ [15‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻓﺮﯾﺒﺮﺯ ﻻﭼﯿﻨﯽ‪ ،‬ﺩﮐﻠﻤﻪ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺳﻬﺮﺍﺏ ﺳﭙﻬﺮﯼ‬ ‫‪ - ۱۳۶۸‬ﺷﻌﺮ ﺧﻮﺍﻧﯽ ﺩﺭ ﺁﻟﺒﻮﻡ ﺩﺭ ﺷﺐ ﺳﺮﺩ ﺯﻣﺴﺘﺎﻧﯽ ]‪ [16‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻓﺮﯾﺒﺮﺯ ﻻﭼﯿﻨﯽ ﻭ ﺁﻭﺍﺯ ﻣﺤﻤﺪ ﻧﻮﺭﯼ‪ ،‬ﺩﮐﻠﻤﻪ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﻧﯿﻤﺎﯾﻮﺷﯿﺞ‬ ‫ﺩﮐﻠﻤﻪ ﯼ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺳﻬﺮﺍﺏ ﺳﭙﻬﺮﯼ ﺩﺭ ﺁﻟﺒﻮﻣﯽ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﮔﻠﺴﺘﺎﻧﻪ‬ ‫ﺧﻮﺍﻧﺪﻥ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﻗﯿﺼﺮ ﺍﻣﯿﻦ ﭘﻮﺭ ﺩﺭ ﺁﻟﺒﻮﻣﯽ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﻓﺎﺻﻠﻪ‬ ‫ﺧﻮﺍﻧﺪﻥ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺣﺎﻓﻆ ﺩﺭ ﺁﻟﺒﻮﻣﯽ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺷﺮﺡ ﺷﻮﻕ ﺑﺎ ﻫﻤﮑﺎﺭﯼ ﮊﺍﻟﻪ ﻋﻠﻮ‬

‫ﻓﯿﻠﻢ‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫‪ - ۱۳۷۶‬ﮔﻮﯾﻨﺪﻩ ﮔﻔﺘﺎﺭ ﻣﺘﻦ ﻓﯿﻠﻢ ﺑﺎﻧﻮﯼ ﺍﺭﺩﯾﺒﻬﺸﺖ ﺑﻪ ﮐﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻧﯽ ﺭﺧﺸﺎﻥ ﺑﻨﯽ ﺍﻋﺘﻤﺎﺩ‬ ‫‪ - ۱۳۶۷‬ﮔﻮﯾﻨﺪﻩ ﮔﻔﺘﺎﺭ ﻣﺘﻦ ﻓﯿﻠﻢ ﻧﺎﺭ ﻭ ﻧﯽ ﺑﻪ ﮐﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻧﯽ ﺳﻌﯿﺪ ﺍﺑﺮﺍﻫﯿﻤﯽ ﻓﺮ‪.‬‬ ‫‪ - ۱۳۵۴‬ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﻩ ﭘﻮﯾﺎﻧﻤﺎﯾﯽ ﻣﻠﮏ ﺧﻮﺭﺷﯿﺪ ﺑﻪ ﮐﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻧﯽ ﻋﻠﯽ ﺍﮐﺒﺮ ﺻﺎﺩﻗﯽ‬ ‫‪ - ۱۳۴۹‬ﺩﺳﺘﯿﺎﺭ ﮐﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻥ ﻓﯿﻠﻢ ﭘﻨﺠﺮﻩ ﺑﻪ ﮐﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻧﯽ ﺟﻼﻝ ﻣﻘﺪﻡ‬ ‫‪ - ۱۳۴۱‬ﺑﺎﺯﯼ ﺩﺭ ﻓﯿﻠﻢ ﭘﺴﺘﭽﯽ ﺑﻪ ﮐﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻧﯽ ﺩﺍﺭﯾﻮﺵ ﻣﻬﺮﺟﻮﯾﯽ‬

‫ﮔﻔﺖ ﻭ ﮔﻮ‬ ‫ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺿﺒﻂ ﺻﺪﺍ‬ ‫ﻣﻬﺪﯼ ﺧﺎﻟﺪﯼ‪-‬ﭘﺮﻭﯾﺰ ﯾﺎﺣﻘﯽ‪-‬ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻣﻤﯿﺰ‪-‬ﺁﯾﺪﯾﻦ ﺁﻏﺪﺍﺷﻠﻮ‪-‬ﺩﺍﺭﯾﻮﺵ ﺁﺷﻮﺭﯼ‪-‬ﺑﯿﮋﻥ ﺟﻼﻟﯽ‪-‬ﮐﯿﻮﻣﺮﺙ ﺻﺎﺑﺮﯼ‪-‬ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﺷﺠﺮﯾﺎﻥ‪-‬ﭘﺮﯼ ﺻﺎﺑﺮﯼ‪-‬ﺳﯿﺮﻭﺱ‬ ‫ﻃﺎﻫﺒﺎﺯ‪-‬ﻓﺮﯾﺪﻭﻥ ﻧﺎﺻﺮﯼ‬

‫ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺿﺒﻂ ﺻﺪﺍ ﻭ ﺗﺼﻮﯾﺮ‬ ‫‪ 1.‬ﭘﺮﻭﯾﺰ ﮐﻼﻧﺘﺮﯼ‪ ،‬ﻧﻘﺎﺵ‪ ،‬ﺧﺮﺩﺍﺩ ‪۱۳۷۴‬‬ ‫‪ 2.‬ﻋﻠﯽ ﺗﺠﻮﯾﺪﯼ‪ ،‬ﻣﻮﺳﯿﻘﯿﺪﺍﻥ‪ ،‬ﺧﺮﺩﺍﺩ ‪۱۳۷۴‬‬ ‫‪ 3.‬ﺣﺴﯿﻦ ﺩﻫﻠﻮﯼ‪ ،‬ﻣﻮﺳﯿﻘﯿﺪﺍﻥ‪ ،‬ﺧﺮﺩﺍﺩ ‪۱۳۷۴‬‬ ‫‪ 4.‬ﻋﻠﯽ ﺍﮐﺒﺮ ﺻﻨﻌﺘﯽ‪ ،‬ﻧﻘﺎﺵ‪ ،‬ﺧﺮﺩﺍﺩ ‪۱۳۷۴‬‬ ‫‪ 5.‬ﻓﺮﯾﺪﻭﻥ ﺷﻬﺒﺎﺯﯾﺎﻥ‪ ،‬ﻣﻮﺳﯿﻘﯿﺪﺍﻥ‪ ،‬ﺧﺮﺩﺍﺩ‪۱۳۷۴‬‬ ‫‪ 6.‬ﭘﺮﻭﯾﻦ ﺩﻭﻟﺖ ﺁﺑﺎﺩﯼ‪ ،‬ﺷﺎﻋﺮ‪ ،‬ﺷﻬﺮﯾﻮﺭ‪۱۳۷۴‬‬ ‫‪ 7.‬ﺑﻠﻮﮐﯽ ﻓﺮ‪ ،‬ﻧﻘﺎﺵ ﻗﻬﻮﻩ ﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺷﻬﺮﯾﻮﺭ ‪۱۳۷۴‬‬ ‫‪ 8.‬ﺣﺴﯿﻦ ﭘﯿﺮﻧﯿﺎ‪ ،‬ﻣﻌﻤﺎﺭ ﺳﻨﺘﯽ‪ ،‬ﺁﺑﺎﻥ ‪۱۳۷۴‬‬ ‫‪ 9.‬ﻋﻠﯿﺮﺿﺎ ﻣﺸﺎﯾﺨﯽ‪ ،‬ﻣﻮﺳﯿﻘﯿﺪﺍﻥ‪ ،‬ﺁﺑﺎﻥ ‪۱۳۷۴‬‬ ‫‪ 10.‬ﻫﻮﺷﻨﮓ ﻇﺮﯾﻒ‪ ،‬ﻣﻮﺳﯿﻘﯿﺪﺍﻥ‪ ،‬ﺁﺑﺎﻥ ‪۱۳۷۴‬‬ ‫‪ 11.‬ﻓﺮﺍﻣﺮﺯ ﭘﺎﯾﻮﺭ‪ ،‬ﻣﻮﺳﯿﻘﯿﺪﺍﻥ ﺁﺫﺭ ﻭ ﺩﯼ ‪۱۳۷۴‬‬ ‫‪ 12.‬ﻓﺮﯾﺪﻭﻥ ﻧﺎﺻﺮﯼ‪ ،‬ﻣﻮﺳﯿﻘﯿﺪﺍﻥ‪ ،‬ﺁﺫﺭ ‪۱۳۷۴‬‬ ‫‪ 13.‬ﻣﺎﻫﺮ ﺍﻟﻨﻘﺶ‪ ،‬ﻧﻘﺎﺵ‪ ،‬ﺩﯼ ‪۱۳۷۴‬‬ ‫‪ 14.‬ﻫﻤﺎﯾﻮﻥ ﺧﺮﻡ‪ ،‬ﻣﻮﺳﯿﻘﯿﺪﺍﻥ‪ ،‬ﺩﯼ ‪۱۳۷۴‬‬ ‫‪ 15.‬ﻣﺼﻄﻔﯽ ﭘﻮﺭﺗﺮﺍﺏ‪ ،‬ﻣﻮﺳﯿﻘﯿﺪﺍﻥ‪ ،‬ﺩﯼ ‪۱۳۷۴‬‬ ‫‪ 16.‬ﺟﻌﻔﺮ ﺷﻬﺮﯼ‪ ،‬ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﻩ ﻭ ﻣﺤﻘﻖ‪ ،‬ﺑﻬﻤﻦ ‪۱۳۷۴‬‬

‫ﺍﺣﻤﺪﺭﺿﺎ ﺍﺣﻤﺪﯼ‬

‫‪90‬‬

‫‪ 17.‬ﻋﺒﺪﺍﻟﻤﺤﻤﺪ ﺁﯾﺘﯽ‪ ،‬ﻣﺘﺮﺟﻢ‪ ،‬ﺍﺳﻔﻨﺪ ‪۱۳۷۴‬‬ ‫‪ 18.‬ﻟﻄﻒ ﺍﻟﻠﻪ ﻣﺒﺸﺮﯼ‪ ،‬ﻣﺤﻘﻖ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ‪ ،‬ﺍﺳﻔﻨﺪ ‪۱۳۷۴‬‬ ‫‪ 19.‬ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻠﯽ ﺍﺳﻼﻣﯽ ﻧﺪﻭﺷﻦ‪ ،‬ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﻩ ﻭ ﺷﺎﻋﺮ ﻭ ﻣﺤﻘﻖ‪ ،‬ﺍﺳﻔﻨﺪ ‪۱۳۷۴‬‬ ‫‪ 20.‬ﻣﻨﺼﻮﺭ ﻧﺮﯾﻤﺎﻥ‪ ،‬ﻣﻮﺳﯿﻘﯿﺪﺍﻥ‪ ،‬ﺗﯿﺮ ‪۱۳۷۵‬‬ ‫‪ 21.‬ﺍﺭﻓﻊ ﺍﻃﺮﺍﯾﯽ‪ ،‬ﻣﻮﺳﯿﻘﯿﺪﺍﻥ‪ ،‬ﺗﯿﺮ‪۱۳۷۵‬‬ ‫‪ 22.‬ﻣﺤﻤﺪ ﻗﺎﺿﯽ‪ ،‬ﻣﺘﺮﺟﻢ‪ ،‬ﺗﯿﺮ ‪۱۳۷۵‬‬ ‫‪ 23.‬ﻓﺮﯾﺪﻭﻥ ﻣﺸﯿﺮﯼ‪ ،‬ﺷﺎﻋﺮ‪ ،‬ﺩﯼ ‪۱۳۷۵‬‬

‫ﻭﯾﺮﺍﺳﺘﺎﺭﯼ ﻭ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺧﻮﺍﻧﯽ‪ ،‬ﻏﻠﻂ ﮔﯿﺮﯼ‪ ،‬ﺻﻔﺤﻪ ﺁﺭﺍﯾﯽ ﻭ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻧﺎﺷﺮ‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫‪ - ۱۳۸۵‬ﮐﻨﺘﺮﭘﻮﺁﻥ‪ ،‬ﺗﺎﻟﯿﻒ ‪:‬ﻭﺍﻟﺘﺮ ﭘﯿﺴﺘﻮﻥ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ‪ :‬ﻫﻮﺷﻨﮓ ﮐﺎﻣﮑﺎﺭ‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﺍﻓﻖ‬ ‫‪ - ۱۳۸۵‬ﻫﺎﺭﻣﻮﻧﯽ ﺭﻭﺱ‪ ،‬ﺗﺎﻟﯿﻒ‪:‬ﯼ‪.‬ﺩﻭﺑﻔﺴﮑﯽ ﻭ ﺩﯾﮕﺮﺍﻥ‪.‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ‪:‬ﻣﺴﻌﻮﺩ ﺍﺑﺮﺍﻫﯿﻤﯽ‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﺍﻓﮑﺎﺭ‬ ‫‪ - ۱۳۸۳‬ﯾﮏ ﻗﺮﻥ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﻣﺪﺭﻥ‪ ،‬ﺗﺎﻟﯿﻒ‪:‬ﭘﻞ ﮔﺮﯾﻔﯿﺚ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﮐﯿﻮﺍﻥ ﻣﯿﺮﻫﺎﺩﯼ‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﺍﻓﮑﺎﺭ‬ ‫‪ - ۱۳۸۳‬ﺁﻣﻮﺯﺵ ﺁﻫﻨﮕﺴﺎﺯﯼ‪ ،‬ﺗﺎﻟﯿﻒ‪:‬ﺟﺎﻥ ﻫﻮﺍﺭﺩ‪.‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻫﻮﺷﻨﮓ ﮐﺎﻣﮑﺎﺭ‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﺍﻓﮑﺎﺭ‬ ‫‪ - ۱۳۸۲‬ﺍﺭﮐﺴﺘﺮﺍﺳﯿﻮﻥ‪ ،‬ﺗﺎﻟﯿﻒ‪ :‬ﮐﻨﺖ ﮐﻨﺎﻥ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻫﻮﺷﻨﮓ ﮐﺎﻣﮑﺎﺭ‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﺍﻓﮑﺎﺭ‬ ‫‪ - ۱۳۷۹‬ﺗﺎﺭﯾﺦ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﺭﻭﺱ‪ ،‬ﺗﺎﻟﯿﻒ‪ :‬ﻓﺮﯾﺪﻭﻥ ﻧﺎﺻﺮﯼ‪ ،‬ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺕ ﭘﮋﻭﻫﻨﺪﻩ‬ ‫‪ - ۱۳۷۸‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺟﺎﻣﻊ ﺍﺻﻄﻼﺣﺎﺕ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ‪ ،‬ﺗﺎﻟﯿﻒ‪:‬ﻓﺮﯾﺪﻭﻥ ﻧﺎﺻﺮﯼ‪ ،‬ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﺭﻭﺯﻧﻪ‬ ‫‪ - ۱۳۷۷‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺍﺛﺮ ﻓﺮﺍﻣﺮﺯ ﭘﺎﯾﻮﺭ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﺎﺭ ﺑﺎ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻣﻬﺮﺩﺍﺩ ﺩﻟﻨﻮﺍﺯﯼ‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﻭﯾﺪﺍ‬

‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺁﺛﺎﺭ ﺑﻪ ﺩﯾﮕﺮ ﺯﺑﺎﻥ ﻫﺎ‬ ‫• ﺗﺮﺟﻤﻪٔ ﺷﻌﺮﯼ ﺑﻪ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺻﺪﺭﺍﻟﺪﯾﻦ ﺍﻟﻬﯽ ﻭ ﭼﺎﭖ ﺩﺭ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﻟﻮﻣﻮﻧﺪ‬ ‫• ﺗﺮﺟﻤﻪٔ ﺷﻌﺮﯼ ﺑﻪ ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﯿﺮﻭﺱ ﺁﺗﺎﺑﺎﯼ ﻭ ﭼﺎﭖ ﺩﺭ ﮐﺘﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺁﻭﺍﺯﻫﺎﯼ ﻓﺮﺩﺍ ﺩﺭ ﻣﻮﻧﯿﺦ‪ ،‬ﺳﺎﻝ ‪۱۳۴۳‬‬ ‫• ﺗﺮﺟﻤﻪٔ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺑﻪ ﺍﺭﻣﻨﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﮔﺎﻟﻮﺱ ﺧﺎﻧﺴﺖ ﻭ ﭼﺎﭖ ﺩﺭﺭ ﻣﺠﻠﻪٔ ﺁﻟﯿﮏ‪ ،‬ﺳﺎﻝ ‪۱۳۴۵‬‬ ‫• ﺗﺮﺟﻤﻪٔ ﺷﻌﺮ»ﻧﺪﺍﻧﺴﺘﯽ ﮔﻞ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﮔﯿﺎﻩ ﺍﺳﺖ« ﺑﻪ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ ﺍﺳﻼﻣﯽ ﻧﺪﻭﺷﻦ‬ ‫• ﺗﺮﺟﻤﻪٔ ﺗﻌﺪﺍﺩﯼ ﺍﺯ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺑﻪ ﮊﺍﭘﻨﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﮐﯿﻤﯿﻪ ﻣﺎﻧﺪﺍ‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫ﺗﺮﺟﻤﻪٔ ﯾﮏ ﺷﻌﺮ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺷﺎﻋﺮ ﺩﺭ ﻣﺠﻠﻪ ﺟﻮﺭﻧﺎﻝ ﺁ‪.‬ﺏ ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﺍﺳﭙﺎﻧﯿﻮﻟﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﮐﻼﺭﺍ ﺧﺎﻧﻨﺲ ﺑﺎ ﮐﻤﮏ ﻣﺤﺴﻦ ﻋﻤﺎﺩﯼ‪ ،‬ﺳﺎﻝ ‪۱۳۸۶‬‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻪٔ ﺗﻌﺪﺍﺩﯼ ﺍﺯ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﺍﯾﺘﺎﻟﯿﺎﯾﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﮐﺎﻣﺒﯿﺰ ﺗﺸﯿﻌﯽ‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻪٔ ﺗﻌﺪﺍﺩﯼ ﺍﺯ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﻋﺮﺑﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻮﺳﯽ ﺍﺳﻮﺍﺭ‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻪٔ ﯾﮏ ﺷﻌﺮ ﺑﻪ ﺗﺮﻛﯽ ﺁﺫﺭﺑﺎﯾﺠﺎﻧﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﺍﺋﻠﯿﺎﺩ ﻣﻮﺳﻮﯼ‬

‫ﺁﺛﺎﺭ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺍﺣﻤﺪﺭﺿﺎ ﺍﺣﻤﺪﯼ‬ ‫ﻓﯿﻠﻢ‬ ‫• ‪ ۱۳۸۱‬ﻓﯿﻠﻢ ﻣﺴﺘﻨﺪ ﻭﻗﺖ ﺧﻮﺏ ﻣﺼﺎﺋﺐ ]‪ [17‬ﺑﻪ ﮐﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻧﯽ ﻧﺎﺻﺮ ﺻﻔﺎﺭﯾﺎﻥ‬ ‫• ‪ ۱۳۸۹‬ﻓﯿﻠﻢ ﺑﺎﻧﻮ ﻣﺮﺍ ﺩﺭﯾﺎﺏ ﺑﻪ ﮐﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻧﯽ ﻧﺎﺻﺮ ﺻﻔﺎﺭﯾﺎﻥ‬

‫ﻣﻘﺎﻻﺕ ﻭ ﻭﯾﮋﻩ ﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‬ ‫• ‪ - ۱۳۸۶‬ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﺷﻌﺮﯼ ﮔﻮﻫﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺷﻤﺎﺭﻩ ﺷﺎﻧﺰﺩﻫﻢ‬

‫]‪[18‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺍﯼ ﺍﺯ ﺷﻌﺮ ﺧﻮﺍﻧﯽ ﺍﺣﻤﺪﯼ‬ ‫• ﺻﺪﺍﯼ ﺷﺎﻋﺮ‬

‫]‪[19‬‬

‫ﭘﺎﻧﻮﯾﺲ‬ ‫]‪[1‬‬ ‫]‪[2‬‬ ‫]‪[3‬‬

‫‪http://www.imdb.com/name/nm۱۱۵۴۵۵۴‬‬ ‫ﺧﺒﺮﮔﺰﺍﺭﯼ ﺍﯾﺴﻨﺎ )‪(Lang=P&http://www.isna.ir/ISNA/NewsView.aspx?ID=News-720625‬‬ ‫ﮐﺘﺎﺏ ﻧﯿﻮﺯ )‪(http://www.ketabnews.com/detail-11323-fa-1.html‬‬

91

‫ﺍﺣﻤﺪﺭﺿﺎ ﺍﺣﻤﺪﯼ‬ (http://www.pendar.net/main1.asp?a_id=4703) (‫[ ﻭﺏﮔﺎﻩ ﭘﻨﺪﺍﺭ )ﻟﯿﻨﮏ ﺻﺤﯿﺢ ﺍﺯ ﺳﺎﯾﺖ ﭘﻨﺪﺍﺭ؟‬4] (http://www.bbc.co.uk/persian/arts/story/2007/01/070113_an-nm-jalali.shtml) ‫[ ﺑﯽ ﺑﯽ ﺳﯽ‬5] (http://www.bbc.co.uk/persian/arts/2010/03/100317_l41_ahmadreza_ahmadi_hans_anderson_award_nomination.shtml) ‫[ ﺑﯽ ﺑﯽ ﺳﯽ‬6] (http://cheshmeh.ir/book/view.aspx?guid=cb3ec838-1959-40c4-a38a-88b07539738d) ‫[ ﺗﺎﺭﻧﻤﺎﯼ ﺭﺳﻤﯽ ﻧﺸﺮ ﭼﺸﻤﻪ‬7] (http://cheshmeh.ir/book/view.aspx?guid=63f3bad6-934e-405a-a6f3-e53849e1c536) ‫[ ﺗﺎﺭﻧﻤﺎﯼ ﺭﺳﻤﯽ ﻧﺸﺮ ﭼﺸﻤﻪ‬8] (http://cheshmeh.ir/book/view.aspx?guid=47c6ff31-09a8-40bc-b8ea-3e0dadaad1db) ‫[ ﺗﺎﺭﻧﻤﺎﯼ ﺭﺳﻤﯽ ﻧﺸﺮ ﭼﺸﻤﻪ‬9] (http://cheshmeh.ir/book/view.aspx?guid=d919c3f9-2012-49a4-addb-0db6cc7a0edf) ‫[ ﺗﺎﺭﻧﻤﺎﯼ ﺭﺳﻤﯽ ﻧﺸﺮ ﭼﺸﻤﻪ‬10] (http://cheshmeh.ir/book/view.aspx?guid=f296ca4a-dc7a-4c5d-971f-be14f7f637fd#tabs-1) ‫[ ﺗﺎﺭﻧﻤﺎﯼ ﺭﺳﻤﯽ ﻧﺸﺮ ﭼﺸﻤﻪ‬11] (http://www.kanoonnews.ir/NSite/FullStory/News/?Id=199297) ‫;ﮐﺒﻮﺗﺮ ﺳﻔﯿﺪ ﮐﻨﺎﺭ ﺁﯾﯿﻨﻪ‬ . ،(http://www.kanoontolid.com/?p=1095) ‫ﺗﻮﻟﯿﺪﺍﺕ ﮐﺎﻧﻮﻥ‬ (‫ﺧﺒﺮﮔﺰﺍﺭﯼ‬http://www.mehrnews.com/fa/NewsDetail.aspx?NewsID=959740) ‫ﻣﻬﺮ‬ http://www.lachini.com/poem/sohrab-fa.html http://www.lachini.com/poem/nima-fa.html http://www.saffarian.ws/saffarian/moshakhasat-vaghtkhobmasaeb.htm (‫ﺧﺒﺮﮔﺰﺍﺭﯼ‬NewsID=596176&Œquery=اØ٠درضا اØ٠دÛ&http://www.mehrnews.com/fa/NewsDetail.aspx?pr=s) ‫ﻣﻬﺮ‬ http://www.poetry.ir/archives/001109.php

[12] [13] [14] [15] [16] [17] [18] [19]

‫ﻣﻨﺒﻊ‬ (http://www.pendar.net/main1.asp?a_id=4703) ‫ ﻭﺏﮔﺎﻩ ﭘﻨﺪﺍﺭ‬1. ‫ ﺷﻤﺎﺭﻩ ﺷﺎﻧﺰﺩﻫﻢ‬،‫ ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﺷﻌﺮﯼ ﮔﻮﻫﺮﺍﻥ‬2. (±KEYWORD=+شب+قدØ&http://www.tebyan.net/index.aspx?pid=17108) !‫ ﺩﯾﺪﺍﺭ ﺑﺎ " ﺍﺣﻤﺪﺭﺿﺎ ﺍﺣﻤﺪﯼ "ﺩﺭ ﻭﻗﺖ ﺧﻮﺏ ﻣﺼﺎﺋﺐ‬3. (http://www.facebook.com/pages/Ahmadreza-Ahmadi-ahmdrda-ahmdy/236761981483) ‫ ﻭﺏ ﮔﺎﻩ ﺍﺣﻤﺪﺭﺿﺎ ﺍﺣﻤﺪﯼ ﺩﺭ ﻓﯿﺲ ﺑﻮﮎ‬4. (https://www.hamshahrionline.ir/news.aspx?id=77133) ‫ ﻫﻤﺸﻬﺮﯼ ﺁﻧﻼﯾﻦ‬،‫ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﻧﺎﻣﻪ ﺍﺣﻤﺪﺭﺿﺎ ﺍﺣﻤﺪﯼ‬5.

‫ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﯿﺮﻭﻥ‬ (http://www.iran-newspaper.com/1382/820412/html/back.htm#s230628) ‫• ﭼﻬﺎﺭ ﺩﻫﻪ ﺣﻀﻮﺭ ﻓﻌﺎﻝ ﺍﺣﻤﺪﺭﺿﺎ ﺍﺣﻤﺪﯼ ﺩﺭ ﺻﺤﻨﻪ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﺍﯾﺮﺍﻥ‬ (http://iscanews.ir/fa/ShowNewsItem.aspx?NewsItemID=364557) «‫ﭘﯿﺎﻡ ﺭﻭﺯ ﻣﻠﯽ ﺗﺌﺎﺗﺮ ﺑﻪ ﺭﻭﺍﯾﺖ »ﺍﺣﻤﺪﺭﺿﺎ ﺍﺣﻤﺪﯼ‬ (http://38.113.162.42/News/?id=89772) ‫ﺷﻌﺮﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﺯ ﻧﻮ ﺧﻮﺍﻧﺪﻥ‬ (NewsID=495900&?http://www.mehrnews.com/fa/NewsDetail.aspx) ‫ﺷﻌﺮ ﺍﺣﻤﺪﯼ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﻧﺜﺮ ﻭ ﮐﺎﺭﮐﺮﺩﻫﺎﯼ ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ ﺍﺳﺖ‬ (id=41243&http://www.chn.ir/news/?section=2) ‫ ﺷﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺧﻮﺩﻡ ﺧﺘﻢ ﺷﻮﺩ‬،‫ﺷﻌﺮ ﻣﻦ ﺍﺯ ﺧﻮﺩﻡ ﺷﺮﻭﻉ ﺷﺪ‬ (https://www.bbc.co.uk/persian/arts/030704_la-cy-ahmadi.shtml) ‫ ﭘﺪﯾﺪﻩ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﺍﯾﺮﺍﻥ‬،‫ﺍﺣﻤﺪ ﺭﺿﺎ ﺍﺣﻤﺪﯼ‬ (http://www.lit-bridge.com/fa/knarakan/000147.php) ‫ﭼﻨﺪ ﺷﻌﺮ ﺍﺯ ﺍﺣﻤﺪﺭﺿﺎ ﺍﺣﻤﺪﯼ‬ (id=9075&http://www.chn.ir/news/?section=4) ‫ﺍﺣﻤﺪﺭﺿﺎ ﺍﺣﻤﺪﯼ ﺑﻪ ﺍﺳﻄﻮﺭﻩ ﺯﺩﺍﯾﯽ ﺍﺯ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺧﺮ ﻣﯽ ﺍﻧﺪﯾﺸﺪ‬

• • • • • • •

(id=9056&http://www.chn.ir/news/?section=4) ‫ ﺍﺣﻤﺪﺭﺿﺎ ﺍﺣﻤﺪﯼ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﮐﺴﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﻌﺮ ﻓﺮﺍﻣﻌﻨﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﺍﺳﺖ‬:‫• ﺣﻘﻮﻗﯽ‬ (http://www.valselit.com/article.aspx?id=310) ‫• ﻣﻦ ﺷﻌﺮ »ﺗﺼﻮﻳﺮ« ﺍﺣﻤﺪﺭﺿﺎ ﺍﺣﻤﺪﻱ ﺭﺍ ﺩﻭﺳﺖ ﺩﺍﺭﻡ‬ (http://www.jadidonline.com/story/14032009/frnk/ahmadreza_ahmadi) ‫• ﺷﺎﻋﺮ ﺷﻌﻒ ﻭ ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ‬

‫ﻗﯿﺼﺮ ﺍﻣﯿﻨﭙﻮﺭ‬

‫‪92‬‬

‫ﻗﯿﺼﺮ ﺍﻣﯿﻦﭘﻮﺭ‬ ‫ﻗﯿﺼﺮ ﺍﻣﯿﻦﭘﻮﺭ )‪ (۱۳۸۶ - ۱۳۳۸‬ﺷﺎﻋﺮ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ‪.‬‬

‫ﺯﻧﺪﮔﯽ‬ ‫ﻗﯿﺼﺮ ﺍﻣﯿﻦﭘﻮﺭ ﺩﺭ ‪ ۲‬ﺍﺭﺩﯾﺒﻬﺸﺖ ‪ ۱۳۳۸‬ﺩﺭ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎﻥ ﮔﺘﻮﻧﺪ ﺩﺭ ﺍﺳﺘﺎﻥ ﺧﻮﺯﺳﺘﺎﻥ ﺑﻪ ﺩﻧﯿﺎ ﺁﻣﺪ‪ .‬ﺗﺤﺼﯿﻼﺕ ﺍﺑﺘﺪﺍﯾﯽ ﺭﺍ ﺩﺭ ﮔﺘﻮﻧﺪ ﻭ ﻣﺘﻮﺳﻄﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﺯﻓﻮﻝ ﺳﭙﺮﯼ ﮐﺮﺩ ﻭ‬ ‫ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۵۷‬ﺩﺭ ﺭﺷﺘﻪ ﺩﺍﻣﭙﺰﺷﮑﯽ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ ﻭﻟﯽ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣﺪﺗﯽ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﺭﺷﺘﻪ ﺍﻧﺼﺮﺍﻑ ﺩﺍﺩ‪.‬‬ ‫ﻗﯿﺼﺮ ﺍﻣﯿﻦﭘﻮﺭ‪ ،‬ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۶۳‬ﺑﺎﺭ ﺩﯾﮕﺮ ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﺭﺷﺘﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﻭ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺑﻪ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺭﻓﺖ ﻭ ﺍﯾﻦ ﺭﺷﺘﻪ ﺭﺍ ﺗﺎ ﻣﻘﻄﻊ ﺩﮐﺘﺮﺍ ﮔﺬﺭﺍﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۷۶‬ﺍﺯ ﭘﺎﯾﺎﻥﻧﺎﻣﻪ‬ ‫ﺩﮐﺘﺮﺍﯼ ﺧﻮﺩ ﺑﺎ ﺭﺍﻫﻨﻤﺎﯾﯽ ﺩﮐﺘﺮ ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﺷﻔﯿﻌﯽ ﮐﺪﮐﻨﯽ ﺑﺎ ﻋﻨﻮﺍﻥ »ﺳﻨﺖ ﻭ ﻧﻮﺁﻭﺭﯼ ﺩﺭ ﺷﻌﺮ ﻣﻌﺎﺻﺮ« ﺩﻓﺎﻉ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺍﯾﻦ ﭘﺎﯾﺎﻥﻧﺎﻣﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۸۳‬ﻭ ﺍﺯ ﺳﻮﯼ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ‬ ‫ﻋﻠﻤﯽ ﻭ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺍﻭ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ،۱۳۵۸‬ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺷﺎﻋﺮﺍﻧﯽ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺷﮑﻞﮔﯿﺮﯼ ﻭ ﺍﺳﺘﻤﺮﺍﺭ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎﯼ ﻭﺍﺣﺪ ﺷﻌﺮ ﺣﻮﺯﻩ ﻫﻨﺮﯼ ﺗﺎ ﺳﺎﻝ ‪ ۶۶‬ﺗﺄﺛﯿﺮ ﮔﺬﺍﺭ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻭﯼ ﻃﯽ ﺍﯾﻦ ﺩﻭﺭﺍﻥ‬ ‫ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﺻﻔﺤﻪ ﺷﻌﺮ ِ ﻫﻔﺘﻪﻧﺎﻣﻪ ﺳﺮﻭﺵ ﺭﺍ ﺑﺮ ﻋﻬﺪﻩ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﺍﻭﻟﯿﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺷﻌﺮ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۶۳‬ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺍﻭﻟﯿﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺍﻭ »ﺩﺭ ﮐﻮﭼﻪ ﺁﻓﺘﺎﺏ« ﺩﻓﺘﺮﯼ ﺍﺯ‬ ‫ﺭﺑﺎﻋﯽ ﻭ ﺩﻭﺑﯿﺘﯽ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺁﻥ »ﺗﻨﻔﺲ ﺻﺒﺢ« ﺗﻌﺪﺍﺩﯼ ﺍﺯ ﻏﺰﻝﻫﺎ ﻭ ﺷﻌﺮﻫﺎﯼ ﺳﭙﯿﺪ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﺮ ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺍﻣﯿﻦ ﭘﻮﺭ ﻫﯿﭽﮕﺎﻩ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﻓﺎﻗﺪ ﻭﺯﻥ ﻧﺴﺮﻭﺩ ﻭ ﺩﺭ ﻋﯿﻦ‬ ‫ﺣﺎﻝ ﺍﯾﻦ ﻧﻮﻉ ﺷﻌﺮ ﺭﺍ ﻧﯿﺰ ﻫﺮﮔﺰ ﺭﺩ ﻧﮑﺮﺩ‪.‬‬ ‫ﺩﮐﺘﺮ ﻗﯿﺼﺮ ﺍﻣﯿﻦﭘﻮﺭ‪ ،‬ﺗﺪﺭﯾﺲ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۶۷‬ﻭ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺍﻟﺰﻫﺮﺍ ﺁﻏﺎﺯ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺳﭙﺲ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۶۹‬ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﺗﺪﺭﯾﺲ ﺷﺪ‪ .‬ﻭﯼ‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۶۸‬ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ ﮐﺴﺐ ﺟﺎﯾﺰﻩ ﻧﯿﻤﺎ ﯾﻮﺷﯿﺞ‪ ،‬ﻣﻮﺳﻮﻡ ﺑﻪ ﻣﺮﻍ ﺁﻣﯿﻦ ﺑﻠﻮﺭﯾﻦ ﺷﺪ‪ .‬ﺩﮐﺘﺮ ﺍﻣﯿﻦﭘﻮﺭ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۸۲‬ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﻋﻀﻮ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﻓﺮﻫﻨﮕﺴﺘﺎﻥ ﺯﺑﺎﻥ ﻭ‬ ‫ﺍﺩﺏ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺑﺮﮔﺰﯾﺪﻩ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺁﺛﺎﺭ‬ ‫ﺍﺯ ﻭﯼ ﺩﺭ ﺯﻣﯿﻨﻪﻫﺎﯾﯽ ﭼﻮﻥ ﺷﻌﺮ ﮐﻮﺩﮎ ﻭ ﻧﺜﺮ ﺍﺩﺑﯽ‪ ،‬ﺁﺛﺎﺭﯼ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪:‬‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫ﻃﻮﻓﺎﻥ ﺩﺭ ﭘﺮﺍﻧﺘﺰ )ﻧﺜﺮ ﺍﺩﺑﯽ‪،(۱۳۶۵ ،‬‬ ‫ﻣﻨﻈﻮﻣﻪ ﻇﻬﺮ ﺭﻭﺯ ﺩﻫﻢ )ﺷﻌﺮ ﻧﻮﺟﻮﺍﻥ‪،(۱۳۶۵ ،‬‬ ‫ﻣﺜﻞ ﭼﺸﻤﻪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﺭﻭﺩ )ﺷﻌﺮ ﻧﻮﺟﻮﺍﻥ‪،(۱۳۶۸ ،‬‬ ‫ﺑﯽﺑﺎﻝ ﭘﺮﯾﺪﻥ )ﻧﺜﺮ ﺍﺩﺑﯽ‪(۱۳۷۰ ،‬‬ ‫ﺑﻪ ﻗﻮﻝ ﭘﺮﺳﺘﻮ )ﺷﻌﺮ ﻧﻮﺟﻮﺍﻥ‪.(۱۳۷۵ ،‬‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺷﻌﺮ ﺁﯾﻨﻪﻫﺎﯼ ﻧﺎﮔﻬﺎﻥ )‪،(۱۳۷۲‬‬ ‫ﮔﺰﯾﻨﻪ ﺍﺷﻌﺎﺭ )‪ ،۱۳۷۸‬ﻣﺮﻭﺍﺭﯾﺪ(‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺷﻌﺮ ﮔﻞﻫﺎ ﻫﻤـﻪ ﺁﻓﺘﺎﺑﮕﺮﺩﺍﻥﺍﻧﺪ )‪ ،۱۳۸۰‬ﻣﺮﻭﺍﺭﯾﺪ(‪،‬‬ ‫ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺯﺑﺎﻥ ﻋﺸﻖ )‪ ،۱۳۸۶‬ﻣﺮﻭﺍﺭﯾﺪ( ﺍﺷﺎﺭﻩ ﮐﺮﺩ‪.‬‬

‫»ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺯﺑﺎﻥ ﻋﺸﻖ« ﺁﺧﺮﯾﻦ ﺩﻓﺘﺮ ﺷﻌﺮ ﻗﯿﺼﺮ ﺍﻣﯿﻦ ﭘﻮﺭ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎﻥ ‪ ۱۳۸۶‬ﺩﺭ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ ﻭ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﮔﺰﺍﺭﺵﻫﺎ‪ ،‬ﺩﺭ ﮐﻤﺘﺮ ﺍﺯ ﯾﮏ ﻣﺎﻩ ﺑﻪ ﭼﺎﭖ ﺩﻭﻡ‬ ‫ﺭﺳﯿﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺮﮒ‬ ‫ﻭﯼ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺗﺼﺎﺩﻓﯽ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۷۸‬ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺍﺯ ﺑﯿﻤﺎﺭﯼﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺭﻧﺞ ﻣﯽﺑﺮﺩ ﻭ ﺣﺘﯽ ﺩﺳﺖ ﮐﻢ ﺩﻭ ﻋﻤﻞ ﺟﺮﺍﺣﯽ ﻗﻠﺐ ﻭ ﭘﯿﻮﻧﺪ ﮐﻠﯿﻪ ﺭﺍ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ‬ ‫ﻧﻬﺎﯾﺖ ﺣﺪﻭﺩ ﺳﺎﻋﺖ ‪ ۳‬ﺑﺎﻣﺪﺍﺩ ﺳﻪﺷﻨﺒﻪ ‪ ۸‬ﺁﺑﺎﻥ ‪ ۱۳۸۶‬ﺩﺭ ﺑﯿﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻥ ﺩﯼ ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ‪ .‬ﭘﯿﮑﺮ ﺍﯾﻦ ﺷﺎﻋﺮ ﺩﺭ ﺯﺍﺩﮔﺎﻫﺶ ﮔﺘﻮﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ ﮐﻨﺎﺭ ﻣﺰﺍﺭ ﺷﻬﺪﺍﯼ ﮔﻤﻨﺎﻡ ﺍﯾﻦ‬ ‫ﺷﻬﺮﺳﺘﺎﻥ ﺑﻪ ﺧﺎﮎ ﺳﭙﺮﺩﻩ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣﺮﮒ ﻭﯼ ﻣﯿﺪﺍﻥ ﺷﻬﺮﺩﺍﺭﯼ ﻣﻨﻄﻘﻪ ‪ ۲‬ﻭﺍﻗﻊ ﺩﺭ ﺳﻌﺎﺩﺕ ﺁﺑﺎﺩ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﻗﯿﺼﺮ ﺍﻣﯿﻦ ﭘﻮﺭ ﻧﺎﻣﮕﺬﺍﺭﯼ ﺷﺪ‪.‬ﻭﯾﮑﯽﭘﺪﯾﺎ‪:‬ﺍﺛﺒﺎﺕﭘﺬﯾﺮﯼ‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺷﻌﺮ‬ ‫ﺣﺴﺮﺕ ﻫﻤﯿﺸﮕﯽ‪:‬‬ ‫ﺣﺮﻑﻫﺎﯼ ﻣﺎ ﻫﻨﻮﺯ ﻧﺎﺗﻤﺎﻡ‪...‬‬ ‫ﺗﺎ ﻧﮕﺎﻩ ﻣﯽﮐﻨﯽ‪:‬‬ ‫ﻭﻗﺖ ﺭﻓﺘﻦ ﺍﺳﺖ‬

‫ﻗﯿﺼﺮ ﺍﻣﯿﻨﭙﻮﺭ‬

‫‪93‬‬ ‫ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﻫﻤﺎﻥ ﺣﮑﺎﯾﺖ ﻫﻤﯿﺸﮕﯽ‬ ‫ﭘﯿﺶ ﺍﺯ ﺁﻧﮑﻪ ﺑﺎ ﺧﺒﺮ ﺷﻮﯼ‬ ‫ﻟﺤﻈﻪ ﻋﺰﯾﻤﺖ ﺗﻮ ﻧﺎﮔﺰﯾﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ‬ ‫ﺁﯼ‪...‬‬ ‫ﺍﯼ ﺩﺭﯾﻎ ﻭ ﺣﺴﺮﺕ ﻫﻤﯿﺸﮕﯽ‬ ‫ﻧﺎﮔﻬﺎﻥ‬ ‫ﭼﻘﺪﺭ ﺯﻭﺩ‬ ‫ﺩﯾﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ‬

‫ﻃﺮﺣﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺻﻠﺢ )‪(۳‬‬ ‫ﺷﻬﯿﺪﯼ ﮐﻪ ﺑﺮﺧﺎﮎ ﻣﯽ ﺧﻔﺖ‬ ‫ﺳﺮﺍﻧﮕﺸﺖ ﺩﺭ ﺧﻮﻥ ﺧﻮﺩ ﻣﯽﺯﺩ ﻭ ﻣﯽﻧﻮﺷﺖ‬ ‫ﺑﻪ ﺍﻣﯿﺪ ﭘﯿﺮﻭﺯﯼ ﻭﺍﻗﻌﯽ‬ ‫ﻧﻪ ﺩﺭ ﺟﻨﮓ‬ ‫ﮐﻪ ﺑﺮ ﺟﻨﮓ‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬ ‫• ﻗﯿﺼﺮ ﺍﻣﯿﻦ ﭘﻮﺭ ﺷﺎﻋﺮ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫]‪[1‬‬ ‫]‪[2‬‬

‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺷﻌﺮﻫﺎﯼ ﻗﯿﺼﺮ ﺍﻣﯿﻦ ﭘﻮﺭ‪-‬ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﻫﻤﺸﻬﺮﯼ‬ ‫]‪[3‬‬ ‫ﻧﺎﮔﻬﺎﻥ ﭼﻘﺪﺭ ﺯﻭﺩ ﺩﯾﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ‬ ‫]‪[4‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺷﻨﺎﺳﻨﺎﻣﻪﺍﻡ ﺩﺭﺩ ﻣﯽﮐﻨﺪ‬ ‫]‪[5‬‬ ‫ﻧﺎﮔﻔﺘﻪ ﻫﺎﯾﯽ ﺍﺯ ﺯﻧﺪﮔﯽ »ﻗﯿﺼﺮ ﺷﻌﺮ ﺍﯾﺮﺍﻥ« ﺍﺯ ﺯﺑﺎﻥ ﻣﻌﻠﻢ ﺍﺩﺑﯿﺎﺗﺶ‬

‫ﻣﺮﺍﺟﻊ‬ ‫]‪[1‬‬ ‫]‪[2‬‬ ‫]‪[3‬‬ ‫]‪[4‬‬ ‫]‪[5‬‬

‫‪http://www.bbc.co.uk/persian/arts/story/2007/10/071030_s-qeisar-aminpour.shtml‬‬ ‫‪http://taq.ir/news.php?extend.410‬‬ ‫‪http://www.golagha.ir/news/2007/Oct/30/2968.php‬‬ ‫‪http://www.40cheragh.org/40cheragh/News.aspx?NID=326‬‬ ‫‪http://tabnak.ir/fa/pages/?cid=127789‬‬

‫ﺣﺴﯿﻦ ﻣﻨﺰﻭﯼ‬

‫‪94‬‬

‫ﺣﺴﯿﻦ ﻣﻨﺰﻭﯼ‬ ‫ﺣﺴﯿﻦ ﻣﻨﺰﻭﯼ‬ ‫ﺯﺍﺩﺭﻭﺯ‬

‫‪ ۱‬ﻣﻬﺮ ‪۱۳۲۵‬‬ ‫ﺯﻧﺠﺎﻥ‬

‫ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ ‪ ۱۶‬ﺍﺭﺩﯾﺒﻬﺸﺖ ‪۱۳۸۳‬‬ ‫ﻣﻠﯿﺖ‬

‫ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ‬

‫ﭘﯿﺸﻪ‬

‫ﺷﺎﻋﺮ‬

‫ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ‬

‫ﻏﺰﻝ ﻣﻨﺰﻭﯼ‬

‫ﺣﺴﯿﻦ ﻣﻨﺰﻭﯼ )ﻣﻬﺮ ‪ (۱۳۸۳ - ۱۳۲۵‬ﺷﺎﻋﺮ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻭ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻏﺰﻝﺳﺮﺍ ﺑﻮﺩ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﮔﺎﻫﯽ ﺷﻌﺮ ﺳﭙﯿﺪ ﻫﻢ ﻣﯽﺳﺮﻭﺩ‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺰﻭﯼ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۸۳‬ﺑﺮ ﺍﺛﺮ ﺁﻣﺒﻮﻟﯽ ﺭﯾﻮﯼ ﻭ ﺳﺮﻃﺎﻥ ﺩﺭ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ ﻭ ﺩﺭ ﮐﻨﺎﺭ ﻣﻘﺒﺮﻩ ﭘﺪﺭﺵ ﺩﺭ ﺯﻧﺠﺎﻥ ﺑﻪ ﺧﺎﮎ ﺳﭙﺮﺩﻩ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺯﻧﺪﮔﯽ‬ ‫ﺍﻭ ﺩﺭ ﺍﻭﻝ ﻣﻬﺮ ﺳﺎﻝ ‪ 1325‬ﺩﺭ ﺷﻬﺮ ﺯﻧﺠﺎﻥ ﻭ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﺍﯼ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺯﺍﺩﻩ ﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۴۴‬ﻭﺍﺭﺩ ﺩﺍﻧﺸﮑﺪﻩ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺷﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺍﯾﻦ ﺭﺷﺘﻪ ﺭﺍ ﺭﻫﺎ ﮐﺮﺩ‬ ‫ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﯽ ﺭﻭﯼ ﺁﻭﺭﺩ ﺍﻣﺎ ﺍﯾﻦ ﺭﺷﺘﻪ ﺭﺍ ﻧﯿﺰ ﻧﺎﺗﻤﺎﻡ ﺭﻫﺎ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺍﻭﻟﯿﻦ ﺩﻓﺘﺮ ﺷﻌﺮﺵ ﺣﺠﻨﺮﮤ ﺯﺧﻤﯽ ﺗﻐﺰﻝ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۵۰‬ﺑﺎ ﻫﻤﮑﺎﺭﯼ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﺑﺎﻣﺪﺍﺩ ﺑﻪ ﭼﺎﭖ‬ ‫ﺭﺳﯿﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺍﯾﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺷﺎﻋﺮ ﺟﻮﺍﻥ ﺩﻭﺭﻩ ﺷﻌﺮ ﻓﺮﻭﻍ ﺑﺮﮔﺰﯾﺪﻩ ﺷﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻭﺍﺭﺩ ﺭﺍﺩﯾﻮ ﻭ ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮﻥ ﻣﻠﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺷﺪ ﻭ ﺩﺭ ﮔﺮﻭﻩ ﺍﺩﺏ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺩﺭ ﮐﻨﺎﺭ ﻧﺎﺩﺭ‬ ‫ﻧﺎﺩﺭﭘﻮﺭ ﺷﺮﻭﻉ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﮐﺮﺩ‪.‬‬ ‫ﭼﻨﺪﯼ ﻣﺴﺌﻮﻝ ﺻﻔﺤﻪ ﺷﻌﺮ ﻣﺠﻠﻪ ﺍﺩﺑﯽ ﺭﻭﺩﮐﯽ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ﻧﺨﺴﺖ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﻣﺠﻠﻪ ﺳﺮﻭﺵ ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﺍﯾﻦ ﻣﺠﻠﻪ ﻫﻤﮑﺎﺭﯼ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺳﺎﻝﻫﺎﯼ ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ ﻋﻤﺮ ﺑﻪ ﺯﺍﺩﮔﺎﻩ‬ ‫ﺧﻮﺩ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﻭ ﺗﺎ ﺯﻣﺎﻥ ﻣﺮﮒ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺷﻬﺮ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﻭﯼ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺭ ﺭﻭﺯ ﺷﺎﻧﺰﺩﻫﻢ ﺍﺭﺩﯾﺒﻬﺸﺖ ﺳﺎﻝ ‪ 1383‬ﺩﺭ ﺑﯿﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻥ ﺭﺟﺎﯾﯽ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ‪ .‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺎﻣﮥ‬ ‫ﺣﺴﯿﻦ ﻣﻨﺰﻭﯼ ﺩﺭ ﮐﺘﺎﺑﯽ ﺑﺎ ﻧﺎﻡ ﺍﺯ ﺗﺮﺍﻧﻪ ﻭ ﺗﻨﺪﺭ ﺑﻪ ﺍﻫﺘﻤﺎﻡ ﻣﻬﺪﯼ ﻓﯿﺮﻭﺯﯾﺎﻥ )ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﺳﺨﻦ‪ (1390 ،‬ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺁﺛﺎﺭ‬ ‫• ﺑﺎ ﻋﺸﻖ ﺩﺭ ﺣﻮﺍﻟﯽ ﻓﺎﺟﻌﻪ‪ -‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻏﺰﻟﯽ ﺳﺮﻭﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺯ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۶۷‬ﺗﺎ ‪.۱۳۷۲‬‬ ‫• ﺍﯾﻦ ﺗﺮﮎ ﭘﺎﺭﺳﯽﮔﻮﯼ )ﺑﺮﺭﺳﯽ ﺷﻌﺮ ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ(‪.‬‬ ‫• ﺍﺯ ﺷﻮﮐﺮﺍﻥ ﻭ ﺷﮑﺮ؛ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻏﺰﻟﯽ ﺳﺮﻭﺩﻩﺷﺪﻩ ﺍﺯ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۴۹‬ﺗﺎ ‪.۱۳۶۷‬‬ ‫• ﺑﺎ ﺳﯿﺎﻭﺵ ﺍﺯ ﺁﺗﺶ‪.‬‬ ‫• ﺍﺯ ﺗﺮﻣﻪ ﻭ ﺗﻐﺰﻝ؛ ﮔﺰﯾﺪﻩ ﺍﺷﻌﺎﺭ‪.۱۳۷۶ ،‬‬ ‫• ﺍﺯ ﮐﻬﺮﺑﺎ ﻭ ﮐﺎﻓﻮﺭ‪.‬‬ ‫• ﺑﺎ ﻋﺸﻖ ﺗﺎﺏ ﻣﯽﺁﻭﺭﻡ؛ ﺷﺎﻣﻞ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺳﭙﯿﺪ ﻭ ﺁﺯﺍﺩ ﺳﺮﻭﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺯ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۴۹‬ﺗﺎ ‪.۱۳۷۲‬‬ ‫• ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺳﺎﺩﮔﯽ )ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺷﻌﺮﻫﺎﯼ ﺳﭙﯿﺪ(‪.‬‬ ‫• ﺍﯾﻦ ﮐﺎﻏﺬﯾﻦ ﺟﺎﻣﻪ؛ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺑﺮﮔﺰﯾﺪﻩ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﮐﻼﺳﯿﮏ‪.‬‬ ‫• ﺍﺯ ﺧﺎﻣﻮﺷﯽﻫﺎ ﻭ ﻓﺮﺍﻣﻮﺷﯽﻫﺎ‪.‬‬ ‫• ﺣﻨﺠﺮﻩٔ ﺯﺧﻤﯽ ﺗﻐﺰﻝ؛ ﺩﻓﺘﺮﯼ ﺍﺯ ﺷﻌﺮﻫﺎﯼ ﺁﺯﺍﺩ ﻭ ﻏﺰﻝﻫﺎﯼ ﺳﺮﻭﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺯ ‪ ۱۳۴۵‬ﺗﺎ ‪.۱۳۴۹‬‬ ‫• ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺣﺴﯿﻦ ﻣﻨﺰﻭﯼ‪ ،‬ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﺁﻓﺮﯾﻨﺶ ﻭ ﻧﮕﺎﻩ‪1388 ،‬‬ ‫• ﺣﯿﺪﺭ ﺑﺎﺑﺎ‪ -‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻧﯿﻤﺎﯾﯽ ﺍﺯ ﻣﻨﻈﻮﻣﻪ »ﺣﯿﺪﺭ ﺑﺎﺑﺎﯾﻪ ﺳﻼﻡ« ﺳﺮﻭﺩﻩ »ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ«‪.‬‬

‫ﺁﺭﺍﻣﮕﺎﻩ ﺣﺴﯿﻦ ﻣﻨﺰﻭﯼ ﻭﺍﻗﻊ ﺩﺭ ﮔﻮﺭﺳﺘﺎﻥ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺷﻬﺮ ﺯﻧﺠﺎﻥ‬

‫ﺣﺴﯿﻦ ﻣﻨﺰﻭﯼ‬

‫‪95‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺍﺷﻌﺎﺭ‬ ‫ﺧﯿﺎﻝ ﺧﺎﻡ ﭘﻠﻨﮓ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺳﻮﯼ ﻣﺎﻩ ﺟﻬﯿﺪﻥ ﺑﻮﺩ‬

‫‪ ...‬ﻭ ﻣﺎﻩ ﺭﺍ ﺯ ﺑﻠﻨﺪﺍﯾﺶ ﺑﻪ ﺭﻭﯼ ﺧﺎﮎ ﮐﺸﯿﺪﻥ ﺑﻮﺩ‬

‫ﭘﻠﻨﮓ ﻣﻦ ‪ -‬ﺩﻝ ﻣﻐﺮﻭﺭﻡ ‪ -‬ﭘﺮﯾﺪ ﻭ ﭘﻨﺠﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻟﯽ ﺯﺩ ﮐﻪ ﻋﺸﻖ ‪ -‬ﻣﺎﻩ ﺑﻠﻨﺪ ﻣﻦ ‪ -‬ﻭﺭﺍﯼ ﺩﺳﺖ ﺭﺳﯿﺪﻥ ﺑﻮﺩ‬ ‫ﮔﻞ ﺷﮑﻔﺘﻪ ! ﺧﺪﺍﺣﺎﻓﻆ ﺍﮔﺮ ﭼﻪ ﻟﺤﻈﺔ ﺩﯾﺪﺍﺭﺕ‬

‫ﺷﺮﻭﻉ ﻭﺳﻮﺳﻪﺍﯼ ﺩﺭ ﻣﻦ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺩﯾﺪﻥ ﻭ ﭼﯿﺪﻥ ﺑﻮﺩ‬

‫ﻣﻦ ﻭ ﺗﻮ ﺁﻥ ﺩﻭ ﺧﻄﯿﻢ ﺁﺭﯼ ﻣﻮﺍﺯﯾﺎﻥ ﺑﻪ ﻧﺎﭼﺎﺭﯼ‬

‫ﮐﻪ ﻫﺮ ﺩﻭ ﺑﺎﻭﺭﻣﺎﻥ ﺯ ﺁﻏﺎﺯ ﺑﻪ ﯾﮑﺪﮔﺮ ﻧﺮﺳﯿﺪﻥ ﺑﻮﺩ‬

‫ﺍﮔﺮ ﭼﻪ ﻫﯿﭻ ﮔﻞ ﻣﺮﺩﻩ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺯﻧﺪﻩ ﻧﺸﺪ ﺍﻣﺎ‬

‫ﺑﻬﺎﺭ ﺩﺭ ﮔﻞ ﺷﯿﭙﻮﺭﯼ ﻣﺪﺍﻡ ﮔﺮﻡ ﺩﻣﯿﺪﻥ ﺑﻮﺩ‬

‫ﺷﺮﺍﺏ ﺧﻮﺍﺳﺘﻢ ﻭ ﻋﻤﺮﻡ ﺷﺮﻧﮓ ﺭﯾﺨﺖ ﺑﻪ ﮐﺎﻡ ﻣﻦ‬

‫ﻓﺮﯾﺒﮑﺎﺭ ﺩﻏﻞﭘﯿﺸﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪﺍﺵ ﻧﺸﻨﯿﺪﻥ ﺑﻮﺩ‬

‫ﭼﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻏﻢﺍﻧﮕﯿﺰﯼ ﮐﻪ ﮐﺮﻡ ﮐﻮﭼﮏ ﺍﺑﺮﯾﺸﻢ‬

‫ﺗﻤﺎﻡ ﻋﻤﺮ ﻗﻔﺲ ﻣﯽﺑﺎﻓﺖ ﻭﻟﯽ ﺑﻪ ﻓﮑﺮ ﭘﺮﯾﺪﻥ ﺑﻮﺩ‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺍﯼ ﺍﺯ ﺷﻌﺮﻫﺎﯼ ﺁﺯﺍﺩ ﻭ ﺳﭙﯿﺪ‬ ‫"ﻫﺮﺑﺎﺭ"‬ ‫ﻣﻦ‬ ‫ﺗﻮ ﺭﺍ‬ ‫ﺑﺮﺍﯼ ﺷﻌﺮ‬ ‫ﺑﺮﻧﻤﯽ ﮔﺰﯾﻨﻢ‪،‬‬ ‫ﺷﻌﺮ‬ ‫ﻣﺮﺍ‬ ‫ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮ‬ ‫ﺑﺮﮔﺰﯾﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺩﺭ ﻫﺸﯿﺎﺭﯼ ﺑﻪ ﺳﺮﺍﻏﺖ ﻧﻤﯽ ﺁﯾﻢ؛‬ ‫ﻫﺮ ﺑﺎﺭ‬ ‫ﺍﺯ ﺳﻮﺯﺵ ﺍﻧﮕﺸﺘﺎﻧﻢ ﺩﺭﻣﯽ ﯾﺎﺑﻢ‬ ‫ﮐﻪ ﺑﺎﺯ‬ ‫ﻧﺎﻡ ﺗﻮ ﺭﺍ ﻣﯽ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺍﻡ‪.‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬ ‫• ﺍﺯ ﺗﺮﺍﻧﻪ ﻭ ﺗﻨﺪﺭ ﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺎﻣﮥ ﺣﺴﯿﻦ ﻣﻨﺰﻭﯼ‬ ‫]‪[2‬‬ ‫• ﻏﺰﻝ‪ ،‬ﺷﻌﺮ ﺍﺳﺖ ﻧﻪ ﻗﺎﻟﺐ‬

‫]‪[1‬‬

‫• ﺳﯿﺎﻫﭙﻮﺵ‪ ،‬ﺍﻓﺸﯿﻦ‪» .‬ﺣﺴﯿﻦ ﻣﻨﺰﻭﯼ« ]‪ .[3‬ﻧﺸﺮﯾﻪ ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻧﯿﮑﯽ ﺍﺩﺑﯽ ﻋﺮﻭﺽ ]‪ .[4‬ﺑﺎﺯﺑﯿﻨﯽﺷﺪﻩ ﺩﺭ ‪ ۱۰‬ﻣﻬﺮ ‪.۸۶‬‬

‫ﻣﺮﺍﺟﻊ‬ ‫]‪[1‬‬ ‫]‪[2‬‬ ‫]‪[3‬‬ ‫]‪[4‬‬

‫‪http://www.mehrnews.com/fa/newsdetail.aspx?NewsID=1479307‬‬ ‫‪http://ibna.ir/vdceze8n.jh8poi9bbj.html‬‬ ‫‪http://www.arooz.com/mag/1385/03/post_101.php‬‬ ‫‪http://www.arooz.com‬‬

‫ﻣﻬﺮﺩﺍﺩ ﺍﻭﺳﺘﺎ‬

‫ﻣﻬﺮﺩﺍﺩ ﺍﻭﺳﺘﺎ‬ ‫ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﺭﺣﻤﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﻧﺎﻡ ﻫﻨﺮﯼ ﻣﻬﺮﺩﺍﺩ ﺍَﻭِﺳﺘﺎ)ﺯﺍﺩﻩ ‪ ۲۰‬ﺑﻬﻤﻦ ‪ ۱۳۰۸‬ﺑﺮﻭﺟﺮﺩ ‪-‬‬ ‫ﻣﺮﮒ‪ ۱۷ :‬ﺍﺭﺩﯾﺒﻬﺸﺖ ‪ ۱۳۷۰‬ﺗﻬﺮﺍﻥ(‪ ،‬ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﻩ ﻭ ﺷﺎﻋﺮ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺑﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﺩﻟﯿﻞ ﺳﺮﻭﺩﻥ ﻗﺼﯿﺪﻩﻫﺎﯼ ﻓﺮﺍﻭﺍﻥ‪ ،‬ﺑﺮﺧﯽ ﻭﯼ ﺭﺍ »ﭘﺪﺭ ﻗﺼﯿﺪﻩ ﺳﺮﺍﯾﯽ ﻣﻌﺎﺻﺮ«‬ ‫ﻧﺎﻣﯿﺪﻩﺍﻧﺪ‪ [1].‬ﺑﺮﺧﯽ ﻧﯿﺰ ﺍﻭﺳﺘﺎ ﺭﺍ ﺩﻭﻣﯿﻦ ﻗﺼﯿﺪﻩ ﺳﺮﺍﯼ ﺑﺰﺭﮒ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣﻠﮏ‬ ‫]‪[2‬‬ ‫ﺍﻟﺸﻌﺮﺍﯼ ﺑﻬﺎﺭ ﻣﯽﺩﺍﻧﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﮊﺍﻥ ﭘﻞ ﺳﺎﺭﺗﺮ ﺍﺯ ﻭﯼ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ »ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﻣﺘﻔﮑﺮﺍﻥ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﻣﺸﺮﻕ ﺯﻣﯿﻦ« ﻧﺎﻡ‬ ‫ﺑﺮﺩﻩﺍﺳﺖ‪ . [3].‬ﺍﻭﺳﺘﺎ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺷﺎﻋﺮﯼ‪ ،‬ﺩﺭ ﺯﻣﯿﻨﻪ ﻓﻠﺴﻔﻪ‪ ،‬ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﻭ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﻧﯿﺰ‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺩﺍﺷﺖ‪.‬‬

‫ﺯﻧﺪﮔﯽ‬ ‫ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﺭﺣﻤﺎﻧﯽ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۲۰‬ﺑﻬﻤﻦ ‪ ۱۳۰۸‬ﻫﺠﺮﯼ ﺧﻮﺭﺷﯿﺪﯼ ﺩﺭ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩﺍﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ‬ ‫ﺷﻌﺮ ﻭ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻋﻼﻗﻪ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺷﻬﺮ ﺑﺮﻭﺟﺮﺩ ﺑﺪﻧﯿﺎ ﺁﻣﺪ‪ .‬ﭘﺪﺭ ﺑﺰﺭﮒ ﻣﺎﺩﺭﯼ ﻭﯼ‪ ،‬ﺷﺎﻋﺮﯼ‬ ‫ﺧﻮﺵ ﻗﺮﯾﺤﻪ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺷﻌﺮ ﺭﻋﻨﺎ ﺗﺨﻠﺺ ﻣﯽﮐﺮﺩ ]‪ . [4‬ﻣﻬﺮﺩﺍﺩ ﺍﺳﺘﻌﺪﺍﺩ ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﯽ ﺑﺮﺍﯼ‬ ‫ﺷﻌﺮﮔﻮﯾﯽ ﺩﺍﺷﺖ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪﺍﯼ ﮐﻪ ﺍﺯ ﮐﻼﺱ ﭘﻨﺠﻢ ﺍﺑﺘﺪﺍﯾﯽ ﺑﺎ ﺗﺸﻮﯾﻖ ﻣﻌﻠﻤﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ‬ ‫ﺳﺮﻭﺩﻥ ﺷﻌﺮ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‪ .‬ﺷﻌﺮﻫﺎﯼ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﻧﻮﺟﻮﺍﻧﯽ ﻭﯼ ﮐﻤﺘﺮ ﺑﻪ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﺭﺳﯿﺪﻧﺪ‪ .‬ﻋﻠﺖ ﺁﻥ‪،‬‬ ‫ﺗﻤﺎﯾﻞ ﻭﯼ ﺑﻪ ﻗﺼﯿﺪﻩﺳﺮﺍﯾﯽ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺳﻨﮕﯿﻦﺗﺮ ﺍﺯ ﻧﻮﻉ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﻣﺘﺪﺍﻭﻝ ﺁﻥ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭ ﺑﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۲۰‬ﻭ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﻬﺮﺩﺍﺩ ﻧﻮﺟﻮﺍﻧﯽ ﺩﻭﺍﺯﻩ ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻮﺩ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﺍﺵ ﺑﻪ‬ ‫ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺁﻣﺪ ﻭ ﺩﻭﺭﻩ ﺩﺑﯿﺮﺳﺘﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﺩﺑﯿﺮﺳﺘﺎﻧﻬﺎﯼ ﺷﺒﺎﻧﻪ ﺍﯾﻦ ﺷﻬﺮ ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺎﻥ‬ ‫ﺭﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻭﯼ ﺗﺤﺼﯿﻼﺕ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻫﯽ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۲۷‬ﺑﺎ ﻭﺭﻭﺩ ﺑﻪ ﺩﺍﻧﺸﮑﺪﻩ ﻣﻌﻘﻮﻝ ﻭ ﻣﻨﻘﻮﻝ )ﺍﻟﻬﯿﺎﺕ( ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺁﻏﺎﺭ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﻟﯿﺴﺎﻧﺲ ﻣﻌﻘﻮﻝ ﻭ ﻣﻨﻘﻮﻝ ﮔﺮﻓﺖ ﻭ‬ ‫ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺩﻥ ﺗﺤﺼﯿﻞ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺪﺭﮎ ﻓﻮﻕ ﻟﯿﺴﺎﻧﺲ ﺩﺭ ﺭﺷﺘﻪ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﻓﺎﺭﻍ ﺍﻟﺘﺤﺼﯿﻞ ﺷﺪ‪ .‬ﺍﺯ ﺍﺳﺘﺎﺩﺍﻥ ﻭﯼ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﺑﺪﯾﻊ ﺍﻟﺰﻣﺎﻥ ﻓﺮﻭﺯﺍﻧﻔﺮ ﺍﺷﺎﺭﻩ‬ ‫ﮐﺮﺩ‪.‬‬ ‫ﻣﻬﺮﺩﺍﺩ ﺍﻭﺳﺘﺎ ﻫﻢﺯﻣﺎﻥ ﺑﺎ ﺗﺤﺼﯿﻞ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ‪ ،‬ﺑﻪ ﺍﺳﺘﺨﺪﺍﻡ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﻭ ﭘﺮﻭﺭﺵ ﺩﺭ ﺁﻣﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺩﺑﯿﺮ ﺩﺭ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺩﺑﯿﺮﺳﺘﺎﻥ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﺗﺪﺭﯾﺲ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‪.‬‬ ‫ﺍﻭ ﺩﺭ ﺳﺎﻟﻬﺎﯼ ‪ ۱۳۳۳‬ﻭ ‪ ۱۳۴۵‬ﺩﻭ ﺑﺎﺭ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﮐﺮﺩ ﮐﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﺁﻥ ﯾﮏ ﭘﺴﺮ ﻭ ﺳﻪ ﺩﺧﺘﺮ ﺑﻮﺩ ]‪. [5‬‬ ‫ﻣﻬﺮﺩﺍﺩ ﺍﻭﺳﺘﺎ ﺷﻌﺮﻫﺎﯾﯽ ﺩﺭ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﺭﮊﯾﻢ ﭘﻬﻠﻮﯼ ﺳﺮﻭﺩ ﻭ ﻣﺪﺗﯽ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺯﻧﺪﺍﻧﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺩﺭ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﮔﺬﺭﺍﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺩﺭ ﺳﻪ ﺷﻨﺒﻪ‪ ۱۷ ،‬ﺍﺭﺩﯾﺒﻬﺸﺖ ﺳﺎﻝ ‪ ،۱۳۷۰‬ﺩﺭ ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﺗﺼﺤﯿﺢ ﺷﻌﺮﯼ ﺩﺭ ﺷﻮﺭﺍﯼ ﺷﻌﺮ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻭ ﺍﺭﺷﺎﺩ ﺍﺳﻼﻣﯽ ﺩﺭ ﺗﺎﻻﺭ ﻭﺣﺪﺕ ﺑﻮﺩ ﺩﭼﺎﺭ ﻋﺎﺭﺿﻪ‬ ‫ﻗﻠﺒﯽ ﺷﺪ ﻭ ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ‪ .‬ﻣﻬﺮﺩﺍﺩ ﺍﻭﺳﺘﺎ ﺩﺭ ﺩﺭ ﺑﻬﺸﺖ ﺯﻫﺮﺍﯼ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﻣﻘﺒﺮﻩ ﻣﺸﺎﻫﯿﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ‪ ،‬ﺍﺩﺏ ﻭ ﻫﻨﺮ ﺩﺭ ﻛﻨﺎﺭ ﻣﺠﺘﺒﯽ ﻣﯿﻨﻮﯼ ﻭ ﻣﺸﺎﯾﺦ ﻓﺮﯾﺪﻧﯽ )ﺣﺠﺮﻩ ‪ (953‬ﺑﻪ‬ ‫ﺧﺎﮎ ﺳﭙﺮﺩﻩ ﺷﺪ‪. [6] .‬‬ ‫ﺷﻌﺮﯼ ﺯﯾﺒﺎ ﺍﺯ ﻣﻬﺮﺩﺍﺩ ﺍﻭﺳﺘﺎ ‪:‬‬ ‫ﻭﻓﺎ ﻧﻜﺮﺩﻱ ﻭ ﻛﺮﺩﻡ‪ ،‬ﺧﻄﺎ ﻧﺪﻳﺪﻱ ﻭ ﺩﻳﺪﻡ ﺷﻜﺴﺘﻲ ﻭ ﻧﺸﻜﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺑُﺮﻳﺪﻱ ﻭ ﻧﺒﺮﻳﺪﻡ‬ ‫ﺍﮔﺮ ﺯ ﺧﻠﻖ ﻣﻼﻣﺖ‪ ،‬ﻭ ﮔﺮ ﺯ ﻛﺮﺩﻩ ﻧﺪﺍﻣﺖ ﻛﺸﻴﺪﻡ ﺍﺯ ﺗﻮ ﻛﺸﻴﺪﻡ‪ ،‬ﺷﻨﻴﺪﻡ ﺍﺯ ﺗﻮ ﺷﻨﻴﺪﻡ‬ ‫ﻛﻲ ﺍﻡ‪ ،‬ﺷﻜﻮﻓﻪ ﺍﺷﻜﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻫﻮﺍﻱ ﺗﻮ ﻫﺮ ﺷﺐ ﺯ ﭼﺸﻢ ﻧﺎﻟﻪ ﺷﻜﻔﺘﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﺭﻭﻱ ﺷﻜﻮﻩ ﺩﻭﻳﺪﻡ‬ ‫ﻣﺮﺍ ﻧﺼﻴﺐ ﻏﻢ ﺁﻣﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺎﺩﻱ ﻫﻤﻪ ﻋﺎﻟﻢ ﭼﺮﺍ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻫﻤﻪ ﻋﺎﻟﻢ‪ ،‬ﻣﺤﺒﺖ ﺗﻮ ﮔﺰﻳﺪﻡ‬ ‫ﭼﻮ ﺷﻤﻊ ﺧﻨﺪﻩ ﻧﻜﺮﺩﻱ‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﺑﻪ ﺭﻭﺯ ﺳﻴﺎﻫﻢ ﭼﻮ ﺑﺨﺖ ﺟﻠﻮﻩ ﻧﻜﺮﺩﻱ‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﺯ ﻣﻮﻱ ﺳﭙﻴﺪﻡ‬ ‫ﺑﺠﺰ ﻭﻓﺎ ﻭ ﻋﻨﺎﻳﺖ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻧﺪ ﺩﺭ ﻫﻤﻪ ﻋﺎﻟﻢ ﻧﺪﺍﻣﺘﻲ ﻛﻪ ﻧﺒﺮﺩﻡ‪ ،‬ﻣﻼﻣﺘﻲ ﻛﻪ ﻧﺪﻳﺪﻡ‬ ‫ﻧﺒﻮﺩ ﺍﺯ ﺗﻮ ﮔﺮﻳﺰﻱ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﻪ ﺑﺎﺭ ﻏﻢ ﺩﻝ ﺯ ﺩﺳﺖ ﺷﻜﻮﻩ ﮔﺮﻓﺘﻢ‪ ،‬ﺑﺪﻭﺵ ﻧﺎﻟﻪ ﻛﺸﻴﺪﻡ‬ ‫ﺟﻮﺍﻧﻲ ﺍﻡ ﺑﻪ ﺳﻤﻨﺪ ﺷﺘﺎﺏ ﻣﻲ ﺷﺪ ﻭ ﺍﺯ ﭘﻲ ﭼﻮ ﮔﺮﺩ ﺩﺭ ﻗﺪﻡ ﺍﻭ‪ ،‬ﺩﻭﻳﺪﻡ ﻭ ﻧﺮﺳﻴﺪﻡ‬ ‫ﺑﻪ ﺭﻭﻱ ﺑﺨﺖ ﺯ ﺩﻳﺪﻩ‪ ،‬ﺯ ﭼﻬﺮ ﻋﻤﺮ ﺑﻪ ﮔﺮﺩﻭﻥ ﮔﻬﻲ ﭼﻮ ﺍﺷﻚ ﻧﺸﺴﺘﻢ‪ ،‬ﮔﻬﻲ ﭼﻮ ﺭﻧﮓ ﭘﺮﻳﺪﻡ‬ ‫ﻭﻓﺎ ﻧﻜﺮﺩﻱ ﻭ ﻛﺮﺩﻡ‪ ،‬ﺑﺴﺮ ﻧﺒﺮﺩﻱ ﻭ ﺑﺮﺩﻡ ﺛﺒﺎﺕ ﻋﻬﺪ ﻣﺮﺍ ﺩﻳﺪﻱ ﺍﻱ ﻓﺮﻭﻍ ﺍﻣﻴﺪﻡ؟‬

‫‪96‬‬

‫ﻣﻬﺮﺩﺍﺩ ﺍﻭﺳﺘﺎ‬

‫‪97‬‬

‫ﻭﻟﯽ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﻋﺸﻖ ﻭ ﺧﯿﺎﻧﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺳﺮﻭﺩﻩ ﺷﺪﻥ ﺍﯾﻦ ﺷﻌﺮ ﺷﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﺵ ﮐﻤﺘﺮ ﮐﺴﯽ ﺭﺳﯿﺪﻩ‪ .‬ﻣﺤﻤﺪ ﺭﺿﺎ ﺭﺣﻤﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﻧﺎﻡ ﻫﻨﺮﯼ ﻣﻬﺮﺩﺍﺩ ﺍﻭﺳﺘﺎ‪ ،‬ﺯﺍﺩﻩ ﺑﯿﺴﺘﻢ ﺑﻬﻤﻦ‬ ‫‪ 1308‬ﺩﯾﺎﺭ ﻓﺮﺯﺍﻧﮕﺎﻥ ﺍﯾﺮﺍﻥ ‪" ،‬ﺑﺮﻭﺟﺮﺩ" ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭﯼ ﺩﺭ ﻫﻔﺘﻢ ﺍﺭﺩﯾﺒﻬﺸﺖ ‪ 1370‬ﺩﯾﺪﻩ ﺍﺯ ﺟﻬﺎﻥ ﻓﺮﻭﺑﺴﺖ ‪،‬‬

‫ﺩﺧﺘﺮ ﺟﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﺩﻟﯿﻞ ﺭﻓﺖ ﻭ ﺁﻣﺪ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺩﺭﺑﺎﺭ ﺷﺎﻩ ﺩﺍﺷﺘﻪ‪ ،‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣﺪﺗﯽ ‪.‬ﻣﻬﺮﺩﺍﺩ ﺍﻭﺳﺘﺎ‬

‫ﺩﺭ ﺟﻮﺍﻧﯽ ﻋﺎﺷﻖ ﺩﺧﺘﺮﯼ ﺷﺪﻩ ﻭ ﻗﺮﺍﺭ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﻣﯽ ﮔﺬﺍﺭﻧﺪ‬

‫‪.‬ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﺷﺎﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻭ ﺷﺎﻩ ﺑﻪ ﺍﻭ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎﺩ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ‬

‫ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ ﻧﺰﺩﯾﮏ ﺍﻭﺳﺘﺎ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﺟﺮﯾﺎﻥ ﺑﺎﺧﺒﺮ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﻧﺤﻮﯼ ﮐﻪ ﺍﻭﺳﺘﺎ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺧﯿﺎﻧﺖ ﻧﺎﻣﺰﺩﺵ ﻧﺸﻮﺩ ﺳﻌﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﻋﻘﯿﺪﻩ ﯼ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﯼ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺑﺎ‬ ‫ﻧﺎﻣﺰﺩﺵ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺩﻫﻨﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﻭﺳﺘﺎ ﺑﻪ ﻫﯿﭻ ﻭﺟﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﺑﺮ ﻫﻢ ﺯﺩﻥ ﻧﺎﻣﺰﺩﯼ ﻭ ﻗﻮﻝ ﺧﻮﺩ ﻧﻤﯽ ﺷﻮﺩ ‪ .‬ﺗﺎ ﺍﯾﻨﮑﻪ ﯾﮏ ﺭﻭﺯ ﻣﻬﺮﺩﺍﺩ ﺍﻭﺳﺘﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺩﻭﺳﺘﺎﻧﺶ‪ ،‬ﻧﺎﻣﺰﺩ ﺧﻮﺩ‬ ‫ﺭﺍ ﺩﺭ ﻟﺒﺎﺳﯽ ﮐﻪ ﻫﺪﯾﻪ ﺍﯼ ﺍﺯ ﺍﻭﺳﺘﺎ ﺑﻮﺩﻩ‪ ،‬ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺳﻮﺍﺭ ﺷﺪﻥ ﺑﺮ ﺧﻮﺩﺭﻭﯼ ﻣﺨﺼﻮﺹ ﺩﺭﺑﺎﺭ ﻣﯽ ﺑﯿﻨﺪ‪...‬‬ ‫ﻣﻬﺮﺩﺍﺩ ﺍﻭﺳﺘﺎ ﻣﺎﻩ ﻫﺎ ﺩﭼﺎﺭ ﺍﻓﺴﺮﺩﮔﯽ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ ﺍﻧﺴﺎﻧﯽ ﺳﺎﮐﺖ ﻭ ﮐﻢ ﺣﺮﻑ ﻣﯽ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺳﺎﻟﻬﺎ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﭘﯿﺮﻭﺯﯼ ﺍﻧﻘﻼﺏ‪ ،‬ﻭﻗﺘﯽ ﺷﺎﻩ ﺍﺯ ﺩﻧﯿﺎ ﻣﯽ ﺭﻭﺩ ﻓﺮﺡ ﺩﯾﺒﺎ ﯾﺎ‬ ‫ﻧﺎﻣﺰﺩ ﺍﻭﺳﺘﺎ ﺑﻪ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ‪..‬‬ ‫ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﺭﻭﺯﻫﺎ‪ ،‬ﻧﺎﻣﺰﺩ ﺍﻭﺳﺘﺎ ﺑﻪ ﯾﺎﺩ ﻋﺸﻖ ﺩﯾﺮﯾﻦ ﺧﻮﺩ ﺍﻓﺘﺎﺩﻩ ﻭ ﺩﭼﺎﺭ ﻋﺬﺍﺏ ﻭﺟﺪﺍﻥ ﻣﯽ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﻭ ﺩﺭ ﻧﺎﻣﻪ ﺍﯼ ﺍﺯ ﻣﻬﺮﺩﺍﺩ ﺍﻭﺳﺘﺎ ﻣﯽ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﮐﻪ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﺒﺨﺸﺪ‪ .‬ﺍﻭﺳﺘﺎ ﻧﯿﺰ‬ ‫ﺩﺭ ﭘﺎﺳﺦ ﻧﺎﻣﻪ ﯼ ﺍﻭ ﺗﻨﻬﺎ ﺍﯾﻦ ﺷﻌﺮ ﺭﺍ ﻣﯽ ﺳﺮﺍﯾﺪ‪..‬‬

‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎﯼ ﻋﻤﻠﯽ‬ ‫ﺯﻧﺪﮔﯽ ﮐﺎﺭﯼ ﻣﻬﺮﺩﺍﺩ ﺍﻭﺳﺘﺎ ﻫﻢﺯﻣﺎﻥ ﺑﺎ ﻭﺭﻭﺩ ﻭﯼ ﺑﻪ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺷﺮﻭﻉ ﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۲۷‬ﻭﯼ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﺴﺌﻮﻝ ﺳﺎﻣﺎﻧﺪﻫﯽ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪﻫﺎ ﻭ ﻣﻘﺎﻻﺕ ﻭ ﮐﺘﺎﺑﻬﺎﯼ ﺍﺩﺑﯽ ﺩﺭ‬ ‫ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻓﺮﻫﻨﮓ )ﺁﻣﻮﺯﺵ ﻭ ﭘﺮﻭﺭﺵ( ﻣﺸﻐﻮﻝ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺩﺑﯿﺮ ﺩﺭ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺩﺑﯿﺮﺳﺘﺎﻥ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﺗﺪﺭﯾﺲ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‪.‬‬ ‫ﺍﺯ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۳۳‬ﻭ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ‪ ۲۵‬ﺳﺎﻝ ﺳﻦ ﺩﺍﺷﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺟﻮﺍﻧﺘﺮﯾﻦ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺑﻪ ﺗﺪﺭﯾﺲ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ )ﺗﻬﺮﺍﻥ( ﺩﺭ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﻋﻠﻮﻡ ﺍﻧﺴﺎﻧﯽ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‪.‬‬ ‫ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼ ﺗﺪﺭﯾﺲ ﺷﺪﻩ ﺗﻮﺳﻂ ﻭﯼ ﺷﺎﻣﻞ ﻓﻠﺴﻔﻪ‪ ،‬ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ،‬ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ،‬ﻓﻠﺴﻔﻪٔ ﺗﺎﺭﯾﺦ‪ ،‬ﺗﺎﺭﯾﺦ ﻫﻨﺮ‪ ،‬ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻫﻨﺮ‪ ،‬ﺯﯾﺒﺎﯾﯽﺷﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺭﻭﺵ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺩﺭ‬ ‫ﺯﯾﺒﺎﯼﺷﻨﺎﺳﯽ ﻭ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬ﻧﺒﻮﻍ ﻭ ﭘﺸﺘﮑﺎﺭ ﺍﻭﺳﺘﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﺗﺎ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۳۶‬ﺑﻪ ﻋﻀﻮﯾﺖ »ﺷﻮﺭﺍﯼ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﺭﺳﺎﻟﻪﻫﺎﯼ ﺩﮐﺘﺮﺍﯼ ﺩﺍﻧﺸﺠﻮﯾﺎﻥ ﺩﻭﺭﻩٔ‬ ‫ﺩﮐﺘﺮﯼ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻓﺎﺭﺳﯽ« ﺩﺭﺁﯾﺪ‪.‬‬

‫ﺭﻭﺯﺷﻤﺎﺭ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﻣﻬﺮﺩﺍﺩ ﺍﻭﺳﺘﺎ‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫‪ ۲۰‬ﺑﻬﻤﻦ ‪ ۱۳۰۸‬ﻫﺠﺮﯼ ﺧﻮﺭﺷﯿﺪﯼ‪ :‬ﻣﻬﺮﺩﺍﺩ ﺍﻭﺳﺘﺎ ﺩﺭ ﺑﺮﻭﺟﺮﺩ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺎﻝ ‪ :۱۳۲۰‬ﻣﻬﺎﺟﺮﺕ ﺑﻪ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺑﺎ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﻭ ﺷﺮﻭﻉ ﺩﻭﺭﻩ ﺩﺑﯿﺮﺳﺘﺎﻥ‪.‬‬ ‫ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ :۱۳۲۷‬ﺑﺎ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺩﯾﭙﻠﻢ ﺩﺑﯿﺮﺳﺘﺎﻥ‪ ،‬ﺗﺤﺼﯿﻼﺕ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻫﯽ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺭﺷﺘﻪٔ ﻣﻌﻘﻮﻝ ﻭ ﻣﻨﻘﻮﻝ )ﺍﻟﻬﯿﺎﺕ( ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺁﻏﺎﺯ ﮐﺮﺩ‪.‬‬ ‫ﺳﺎﻝ ‪ :۱۳۳۲‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺍﺛﺮ ﻭﯼ ﮐﻪ »ﺗﺼﺤﯿﺢ ﺩﯾﻮﺍﻥ ﺳﻠﻤﺎﻥ ﺳﺎﻭﺟﯽ« ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻪﻭﺳﯿﻠﻪٔ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﺯﻭﺍﺭ ﺑﻪ ﭼﺎﭖ ﺭﺳﯿﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﯿﺶ ﺍﺯ ﮐﻮﺩﺗﺎﯼ ‪ ۲۸‬ﻣﺮﺩﺍﺩ ‪ ،۱۳۳۲‬ﻣﻬﺮﺩﺍﺩ ﺍﻭﺳﺘﺎ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﻓﺮﺍ ﻣﯿﺨﻮﺍﻧﺪ‬

‫• ﺩﺭ ﺷﻬﺮﯾﻮﺭ ‪ ۳۲‬ﺑﻪ ﺟﺮﻡ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﺭﮊﯾﻢ ﺷﺎﻩ ﺑﻪ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﺍﻓﺘﺎﺩ‪ .‬ﻭﯼ ﺍﺷﻌﺎﺭﯼ ﺩﺭ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﺑﺎ ﺭﮊﯾﻢ ﺷﺎﻩ ﺩﺍﺷﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﺷﻌﺮ ﺯﯾﺮ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۳۵‬ﺳﺮﻭﺩﻩ ﺑﻮﺩ‬ ‫ﺍﺷﺎﺭﻩ ﮐﺮﺩ‪:‬‬

‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫• ﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ﻭﯾﺮﺍﻥ‪ ،‬ﭘﯽ ﺁﺑﺎﺩﯼ ﮐﺎﺧﯽ ﭼﺮﺍﺳﺖ؟ ‪ /‬ﺗﺎ ﺳﺰﺩ ﺧﻮﺩﮐﺎﻣﻪﺍﯼ ﺭﺍ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﺧﻮﺩﺳﺮﯼ؟‬ ‫ﺳﺎﻝ ‪ ،۱۳۳۳‬ﺳﺎﻝ ﺁﻏﺎﺯ ﺗﺪﺭﯾﺲ ﻭﯼ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺩﺭ ﻫﻤﯿﻦ ﺳﺎﻝ ﻧﯿﺰ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﮐﺮﺩ‪.‬‬ ‫ﺳﺎﻝ ‪ ،۱۳۳۵‬ﺑﺎ ﺳﺒﺎﺳﺘﯿﻦ ﻣﻮﻧﻪ ﻓﯿﻠﺴﻮﻑ ﺷﺮﻕ ﺷﻨﺎﺱ ﻓﺮﺍﻧﺴﻮﯼ ﺁﺷﻨﺎ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺎﻝ ‪ ،۱۳۳۹‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺷﻌﺮ ﺍﻭ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺍﺯ ﮐﺎﺭﻭﺍﻥ ﺭﻓﺘﻪ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺎﻝ ‪ ،۴۴‬ﺳﻔﺮ ﺑﻪ ﺍﺭﻭﭘﺎ‬

‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫ﺳﺎﻝ ‪ ،۵۱‬ﺩﻭﻣﯿﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺷﻌﺮ ﻭﯼ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺷﺮﺍﺏ ﺧﺎﻧﮕﯽ ﺗﺮﺱ ﻣﺤﺘﺴﺐ ﺧﻮﺭﺩﻩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ ﻗﺼﯿﺪﻩ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮﺩ‪.‬‬ ‫ﺳﺎﻝ ‪ ،۶۲‬ﺳﻔﺮ ﺑﻪ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﺩﺍﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﺎﻝ ‪ ،۶۷‬ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﯽ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺷﻌﺮ ﻭ ﺷﺨﺼﯿﺖ ﺣﺎﻓﻆ‪.‬‬ ‫ﺳﺎﻝ ‪ ،۶۹‬ﺷﺮﮐﺖ ﺩﺭ ﺑﺮﺯﮔﺪﺍﺷﺖ ﺧﻠﯿﻞ ﺍﻟﻠﻪ ﺧﻠﯿﻠﯽ ﺷﺎﻋﺮ ﺑﺰﺭﮒ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ‪.‬‬

‫ﻣﻬﺮﺩﺍﺩ ﺍﻭﺳﺘﺎ‬

‫‪98‬‬

‫ﺁﺛﺎﺭ ﻣﻬﺮﺩﺍﺩ ﺍﻭﺳﺘﺎ‬ ‫ﻧﺎﻡ ﺍﺛﺮ‬

‫ﺳﺎﻝ‬

‫ﻧﻮﻉ ﺍﺛﺮ‬

‫ﯾﺎﺩﺩﺍﺷﺖ‬

‫‪ ۱۳۳۰‬ﺗﺼﺤﯿﺢ ﺩﯾﻮﺍﻥ ﺳﻠﻤﺎﻥ ﺳﺎﻭﺟﯽ‬ ‫‪ ۱۳۳۳‬ﺭﺳﺎﻟﻪﺍﯼ ﺩﺭ ﻓﻠﺴﻔﻪ‪ ،‬ﻣﻨﻄﻖ‪ ،‬ﺭﻭﺍﻧﺸﻨﺎﺳﯽ ﻭ ﺍﺧﻼﻕ‬ ‫‪ ۱۳۳۴‬ﻋﻘﻞ ﻭ ﺍﺷﺮﺍﻕ‬ ‫‪ ۱۳۳۵‬ﺗﺼﺤﯿﺢ ﺭﺳﺎﺋﻞ ﺧﯿﺎﻡ ﺑﺎ ﻣﻘﺪﻣﻪ ﻭ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺩﺭ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﻭﯼ‬ ‫‪ ۱۳۳۹‬ﺍﺯ ﮐﺎﺭﻭﺍﻥ ﺭﻓﺘﻪ‬ ‫‪ ۱۳۴۲‬ﭘﺎﻟﯿﺰﺑﺎﻥ‬

‫ﻧﺜﺮ ﺩﺍﺳﺘﺎﻧﯽ‬

‫‪ ۱۳۴۴‬ﺣﻤﺎﺳﻪٔ ﺁﺭﺵ‬

‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺷﻌﺮ‬

‫ﺍﺯ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺗﺎ ﻫﺮﮔﺰ‬

‫ﻧﺜﺮ ﺩﺍﺳﺘﺎﻧﯽ‬

‫‪ ۱۳۴۸‬ﺍﺷﮏ ﻭ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ‬ ‫‪ ۱۳۴۸‬ﺭﻭﺵ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺩﺭ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﻭ ﺷﯿﻮﻩٔ ﻧﮕﺎﺭﺵ‬ ‫‪ ۱۳۵۱‬ﺷﺮﺍﺏ ﺧﺎﻧﮕﯽ ﺗﺮﺱ ﻣﺤﺘﺴﺐ ﺧﻮﺭﺩﻩ‬

‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺷﻌﺮ‬

‫‪ ۱۳۵۲‬ﺗﯿﺮﺍﻧﺎ‬ ‫‪ ۱۳۶۰‬ﺍﻣﺎﻡ‪ ،‬ﺣﻤﺎﺳﻪﺍﯼ ﺩﯾﮕﺮ‬

‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺷﻌﺮ‬

‫ﭘﺎﻧﻮﯾﺲ‬ ‫]‪[1‬‬ ‫]‪[2‬‬ ‫]‪[3‬‬ ‫]‪[4‬‬

‫ﺯﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﻪ ﻣﻬﺮﺩﺍﺩ ﺍﻭﺳﺘﺎ )‪ (http://www.boroujerd.info/avesta.htm‬ﺍﺯ ﺳﺎﯾﺖ ﺑﺮﻭﺟﺮﺩ‪.‬ﺍﯾﻨﻔﻮ‪ ،‬ﺑﺎﺯﺩﯾﺪ ‪۱۳۸۶/۴/۵‬‬ ‫ﺯﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﻪ ﻣﻬﺮﺩﺍﺩ ﺍﻭﺳﺘﺎ )‪ (http://www.irib.ir/presidency/lorestan/avesta.htm‬ﺳﺎﯾﺖ ﺻﺪﺍ ﻭ ﺳﯿﻤﺎ‪ ،‬ﺑﺎﺯﺩﯾﺪ ‪۱۳۸۶/۴/۵‬‬ ‫ﺯﻧﺪﮔﻴﻨﺎﻣﻪ‪ :‬ﻣﻬﺮﺩﺍﺩ ﺍﻭﺳﺘﺎ )‪ .(http://www.hamshahrionline.ir/News/?id=102732) (1370 -1308‬ﻫﻤﺸﻬﺮﯼ ﺁﻧﻼﯾﻦ‪.‬‬ ‫ﻣﻬﺮﺩﺍﺩ ﺍﻭﺳﺘﺎ )‪ (Rand=0&SSOReturnPage=Check&§http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=٠هرداد+اوستØ‬ﺍﺯ ﺩﺍﻧﺸﻨﺎﻣﻪ ﺭﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﺯﺩﯾﺪ‬ ‫‪۱۳۸۶/۴/۵‬‬

‫]‪[5‬‬ ‫]‪[6‬‬

‫ﺯﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﻪ ﻣﻬﺮﺩﺍﺩ ﺍﻭﺳﺘﺎ )‪ (http://www.boroujerd.info/avesta.htm‬ﺍﺯ ﺳﺎﯾﺖ ﺑﺮﻭﺟﺮﺩ‪.‬ﺍﯾﻨﻔﻮ‪ ،‬ﺑﺎﺯﺩﯾﺪ ‪۱۳۸۶/۴/۵‬‬ ‫ﻭﺏﮔﺎﻩ ﺍﻧﺠﻤﻦ ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ ﺍﯾﺮﺍﻥ )‪ ،(http://www.poetry.ir/archives/000739.php‬ﺑﺎﺯﺩﯾﺪ ‪۱۳۸۶/۴/۵‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬ ‫• ﻣﯿﺮﺯﺍﺩﻩ‪ ،‬ﺳﯿﺪ ﺍﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺳﺮﻭﺵ ﻧﻮﺟﻮﺍﻥ‪ ،‬ﺷﻤﺎﺭﻩٔ ‪ ،۲۱۰‬ﺷﻬﺮﯾﻮﺭ ‪ ،۸۴‬ﺻﻔﺤﻪٔ ‪ ،۱۸‬ﻣﻬﺮﺩﺍﺩ ﺍﻭﺳﺘﺎ‪ ،‬ﺁﺧﺮﯾﻦ ﻗﺼﯿﺪﻩ ﺳﺮﺍﯼ ﺑﺰﺭﮒ‬ ‫• ﺯﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﻪ ﻣﻬﺮﺩﺍﺩ ﺍﻭﺳﺘﺎ ﺍﺯ ﻭﺏﮔﺎﻩ ﺑﺮﻭﺟﺮﺩ‪.‬ﺍﯾﻨﻔﻮ )‪(/http://www.boroujerd.info‬‬ ‫• ﺭﻭﺯﺷﻤﺎﺭ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﻣﻬﺮﺩﺍﺩ ﺍﻭﺳﺘﺎ ﺍﺯ ﺩﺍﻧﺸﻨﺎﻣﻪ ﺭﺷﺪ )‪http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=Ù‬‬ ‫‪(Rand=0&SSOReturnPage=Check&§Ù‡Ø±Ø¯Ø§Ø¯+اوستØ‬‬

‫ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﯿﺮﻭﻥ‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫ﺻﻔﺤﻪ ﻣﻬﺮﺩﺍﺩ ﺍﻭﺳﺘﺎ ﺩﺭ ﺳﺎﯾﺖ ﺑﺮﻭﺟﺮﺩ )‪(http://www.boroujerd.info/avesta.htm‬‬ ‫ﺻﻔﺤﻪ ﻣﻬﺮﺩﺍﺩ ﺍﻭﺳﺘﺎ ﺩﺭ ﺳﺎﯾﺖ ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ ﺍﯾﺮﺍﻥ )‪(http://www.poetry.ir/archives/000739.php‬‬ ‫ﺷﻌﺮﯼ ﺍﺯ ﻣﻬﺮﺩﺍﺩ ﺍﻭﺳﺘﺎ ﺩﺭ ﻣﺪﺡ ﺍﻣﺎﻡ ﻋﻠﯽ )‪(http://www.tebyan.net/index.aspx?pid=12700‬‬ ‫ﺻﻔﺤﻪ ﻣﻬﺮﺩﺍﺩ ﺍﻭﺳﺘﺎ ﺩﺭ ﺳﺎﯾﺖ ﺻﺪﺍ ﻭ ﺳﯿﻤﺎ )‪(http://www.irib.ir/presidency/lorestan/avesta.htm‬‬ ‫ﻣﺪﺧﻞ ﻣﻬﺮﺩﺍﺩ ﺍﻭﺳﺘﺎ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﻨﺎﻣﻪ ﺭﺷﺪ )‪http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=Ù‬‬ ‫‪(Rand=0&SSOReturnPage=Check&§Ù‡Ø±Ø¯Ø§Ø¯+اوستØ‬‬

‫• ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺷﻌﺮﻫﺎﯼ ﻣﻬﺮﺩﺍﺩ ﺍﻭﺳﺘﺎ )‪(P=6&http://www.persian-language.org/Adabiat/Poem.asp?ID=92‬‬

‫ﺛﻤﯿﻦ ﺑﺎﻏﭽﻬﺒﺎﻥ‬

‫‪99‬‬

‫ﺛﻤﯿﻦ ﺑﺎﻏﭽﻪﺑﺎﻥ‬ ‫ﺛﻤﯿﻦ ﺑﺎﻏﭽﻪﺑﺎﻥ‬

‫ﺯﺍﺩﺭﻭﺯ‬

‫‪۱۳۰۴‬‬ ‫ﺗﺒﺮﯾﺰ‬

‫ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ‬

‫‪ ۲۹‬ﺍﺳﻔﻨﺪ ‪۱۳۸۶‬‬ ‫ﺍﺳﺘﺎﻧﺒﻮﻝ‬

‫ﻣﻠﯿﺖ‬

‫ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ‬

‫ﺁﺛﺎﺭ‬

‫•‬

‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺭﻧﮕﯿﻦ ﮐﻤﻮﻥ‬

‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫ﺁﻫﻨﮓﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﺭﮐﺴﺘﺮ ﺳﻤﻔﻮﻧﯿﮏ ﺗﻬﺮﺍﻥ‪،‬‬ ‫ﮐﺘﺎﺏ ﭼﻬﺮﻩﻫﺎﯾﯽ ﺍﺯ ﭘﺪﺭﻡ‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﮐﺘﺎﺏﻫﺎﯼ ﯾﺎﺷﺎﺭ ﮐﻤﺎﻝ ﻭ ﻋﺰﯾﺰ ﻧﺴﯿﻦ‬

‫ﻫﻤﺴﺮ‬

‫ﺍِﻭﻟﯿﻦ ﺑﺎﻏﭽﻪﺑﺎﻥ‬

‫ﻭﺍﻟﺪﯾﻦ‬

‫ﺟﺒﺎﺭ ﺑﺎﻏﭽﻪﺑﺎﻥ‬ ‫]‪[1‬‬

‫ﺛﻤﯿﻦ ﺑﺎﻏﭽﻪﺑﺎﻥ )‪ ۱۳۰۴‬ﺗﺒﺮﯾﺰ ‪ ۲۹ -‬ﺍﺳﻔﻨﺪ ‪ ،۱۳۸۶‬ﺍﺳﺘﺎﻧﺒﻮﻝ( ﺷﺎﻋﺮ‪ ،‬ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﻩ‪ ،‬ﺁﻫﻨﮕﺴﺎﺯ ﻭ ﻣﺘﺮﺟﻢ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺍﺯ ﺁﺛﺎﺭ ﺍﻭ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ‪:‬‬ ‫• ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺭﻧﮕﯿﻦ ﮐﻤﻮﻥ‪،‬‬ ‫• ﺁﻫﻨﮓﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﺭﮐﺴﺘﺮ ﺳﻤﻔﻮﻧﯿﮏ ﺗﻬﺮﺍﻥ‪،‬‬

‫‪:‬ﮐﺘﺎﺏ‬ ‫• ﭼﻬﺮﻩﻫﺎﯾﯽ ﺍﺯ ﭘﺪﺭﻡ‬ ‫• ﺗﺮﺟﻤﻪ ﮐﺘﺎﺏﻫﺎﯼ ﯾﺎﺷﺎﺭ ﮐﻤﺎﻝ‬ ‫• ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻭ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻋﺰﯾﺰ ﻧﺴﯿﻦ‬ ‫• ﺁﻓﺘﺎﺏ ﻣﻬﺘﺎﺏ ﭼﻪ ﺭﻧﮕﻪ؟ﺑﻪ ﺍﯾﺮﺍﻧﯿﺎﻥ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﮐﺮﺩ‪.‬‬

‫ﺛﻤﯿﻦ ﺑﺎﻏﭽﻬﺒﺎﻥ‬

‫‪100‬‬

‫ﺯﻧﺪﮔﯽ‬ ‫ﺛﻤﯿﻦ ﺑﺎﻏﭽﻪﺑﺎﻥ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۰۴‬ﺩﺭ ﺗﺒﺮﯾﺰ ﺑﻪ ﺩﻧﯿﺎ ﺁﻣﺪ ﻭﻟﯽ ﮐﻮﺩﮐﯽ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺷﯿﺮﺍﺯ ﮔﺬﺭﺍﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ ‪ ۷‬ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺑﺎ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩﺍﺵ ﺑﻪ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺭﻓﺖ ﻭ ﺗﺤﺼﯿﻼﺗﺶ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺁﻧﺠﺎ‬ ‫ﮔﺬﺭﺍﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺗﺤﺼﯿﻞ ﺩﺭ ﺭﺷﺘﻪ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﺑﻮﺭﺱ ﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﺑﻪ ﺗﺮﮐﯿﻪ ﺭﻓﺖ‪ .‬ﺍﻭ ﺩﺭ ﺍﺳﺘﺎﻧﺒﻮﻝ ﺑﺎ ﺍِﻭﻟﯿﻦ ﺑﺎﻏﭽﻪﺑﺎﻥ ﮐﻪ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﻩ ﻭ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽﺩﺍﻧﯽ ﺍﻫﻞ ﺗﺮﮐﯿﻪ‬ ‫ﺑﻮﺩ]‪ [2‬ﺁﺷﻨﺎ ﺷﺪ ﻭ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﮐﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻫﺮ ﺩﻭ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﻣﺪﺭﺳﻪ ﻋﺎﻟﯽ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﺍﺳﺘﺨﺪﺍﻡ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺛﻤﯿﻦ ﮐﻤﭙﻮﺯﯾﺴﯿﻮﻥ ﻭ ﮐﻮﻧﺘﺮﭘﻮﺍﻥ ﺩﺭﺱ ﻣﯽﺩﺍﺩ ﻭ‬ ‫ﺍِﻭﻟﯿﻦ ﺁﻭﺍﺯ ﻭ ﭘﯿﺎﻧﻮ]‪. [1‬‬ ‫ﺛﻤﯿﻦ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺟﺒﺎﺭ ﺑﺎﻏﭽﻪﺑﺎﻥ )ﺟﺒﺎﺭ ﻋﺴﮑﺮﺯﺍﺩﻩ( ﺑﻮﺩ ﻭ ﮐﺘﺎﺑﯽ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﭘﺪﺭﺵ ﺩﺭ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮﺩﻩﺍﺳﺖ ﮐﻪ »ﭼﻬﺮﻩﻫﺎﯾﯽ ﺍﺯ ﭘﺪﺭﻡ« ﻧﺎﻡ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺗﯿﺮﺍﮊ ﻣﺤﺪﻭﺩ ‪۱۱۰۰‬‬ ‫]‪[3‬‬ ‫ﻧﺴﺨﻪ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ »ﺭﻧﮕﯿﻦ ﮐﻤﻮﻥ«‪ ،‬ﺁﻫﻨﮕﻬﺎ ﻭ ﺷﻌﺮﻫﺎﯼ ﺛﻤﯿﻦ ﺑﺎﻏﭽﻪﺑﺎﻥ ﺑﺮﺍﯼ ﮐﻮﺩﮐﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻫﻤﮑﺎﺭﯼ ﻫﻤﺴﺮﺵ ﺍِﻭﻟﯿﻦ‪ ،‬ﻣﺮﺣﻮﻡ ﺗﻮﻣﺎﺱ ﮐﺮﯾﺴﺘﯿﻦ ﺩﺍﻭﯾﺪ ﻭ ﻣﺮﺣﻮﻡ‬ ‫]‪[4] [3‬‬ ‫ﺑﻬﺠﺖ ﻗﺼﺮﯼ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺍﻭ ﺗﺎ ﭘﯿﺶ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ‪ ،۱۳۵۷‬ﺁﺛﺎﺭﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﺭﮐﺴﺘﺮ ﻣﯽﻧﻮﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺭﻫﺒﺮﯼ ﺣﺸﻤﺖ ﺳﻨﺠﺮﯼ ﻭ ﺩﯾﮕﺮ ﺭﻫﺒﺮﺍﻥ ﺍﺭﮐﺴﺘﺮ ﺩﺭ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺗﻮﺳﻂ ﺍﺭﮐﺴﺘﺮ ﺳﻤﻔﻮﻧﯿﮏ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺍﺟﺮﺍ‬ ‫ﺷﺪ]‪. [3‬‬ ‫]‪[6] [5‬‬

‫ﺑﺎﻏﭽﻪﺑﺎﻥ ﮐﺘﺎﺑﻬﺎﯾﯽ ﺍﺯ ﻋﺰﯾﺰ ﻧﺴﯿﻦ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﻩ ﻃﻨﺰﻧﻮﯾﺲ ﺗﺮﮎ ﻭ ﯾﺎﺷﺎﺭ ﮐﻤﺎﻝ ﺭﺍ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﮐﺮﺩﻩﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬ ‫]‪[1‬‬

‫»ﺭﻧﮕﯿﻦ ﮐﻤﺎﻥ ﮐﻮﺩﮐﯽ ﻣﺎ ﺑﻮﺩ‪...‬؛ ﺑﻪ ﯾﺎﺩ ﺛﻤﯿﻦ ﺑﺎﻏﭽﻪ ﺑﺎﻥ« )‪ .(http://www.bbc.co.uk/persian/arts/story/2008/04/080406_an-mv-samin.shtml‬ﺑﯽﺑﯽﺳﯽ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ۰۶ ،‬ﺁﻭﺭﯾﻞ ‪.۲۰۰۸‬‬ ‫ﺑﺎﺯﺑﯿﻨﯽﺷﺪﻩ ﺩﺭ ‪ ۸‬ﺁﻭﺭﯾﻞ ‪.۲۰۰۸‬‬ ‫ﺭﺍﺩﯾﻮ ﺯﻣﺎﻧﻪ )‪(http://www.radiozamaneh.org/music/2007/06/post_167.html‬‬

‫]‪[3‬‬ ‫]‪[4‬‬

‫»ﺛﻤﯿﻦ ﺑﺎﻏﭽﻪ ﺑﺎﻥ ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ« )‪ .(http://www.bbc.co.uk/persian/arts/story/2008/04/080405_an-samin.shtml‬ﺑﯽﺑﯽﺳﯽ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ۵ ،‬ﺁﻭﺭﯾﻞ ‪ .۲۰۰۸‬ﺑﺎﺯﺑﯿﻨﯽﺷﺪﻩ ﺩﺭ ‪ ۶‬ﺁﻭﺭﯾﻞ ‪.۲۰۰۸‬‬ ‫ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺘﺎﺏ )‪(sot=bala&cat=2&pgs=4&http://shopping.ketab.com/addprod.asp?id=32982‬‬

‫]‪[5‬‬ ‫]‪[6‬‬

‫»ﻧﻮﺭﻭﺯ ﺗﻮ ﺭﺍﻩ ﻧﯿﺴﺖ!« )‪ .(http://www.harmonytalk.com/id/1536‬ﻭﺏﮔﺎﻩ ﮔﻔﺘﮕﻮﯼ ﻫﺎﺭﻣﻮﻧﯿﮏ‪ ۱۶ ،‬ﻓﺮﻭﺭﺩﯾﻦ ‪ .۱۳۸۷‬ﺑﺎﺯﺑﯿﻨﯽﺷﺪﻩ ﺩﺭ ‪ ۶‬ﺁﻭﺭﯾﻞ ‪.۲۰۰۸‬‬ ‫ﺗﻮ ﺧﻮﺍﺏ ﻧﺎﺯ‪)(http://www.etemaad.com/Released/87-01-29/259.htm#20672) ...‬ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﺍﻋﺘﻤﺎﺩ(‬

‫]‪[2‬‬

‫ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﯿﺮﻭﻥ‬ ‫• ﻗﻄﻌﺎﺗﯽ ﺍﺯ ﺁﻫﻨﮓﻫﺎﯼ ﺛﻤﯿﻦ ﺑﺎﻏﭽﻪﺑﺎﻥ )‪(http://www.harmonytalk.com/id/1536‬‬

‫ﺭﺿﺎ ﺑﺮﺍﻫﻨﯽ‬

‫‪101‬‬

‫ﺭﺿﺎ ﺑﺮﺍﻫﻨﯽ‬ ‫ﺭﺿﺎ ﺑﺮﺍﻫﻨﯽ‬

‫ﺭﺿﺎ ﺑﺮﺍﻫﻨﯽ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺎ ﺑﺨﺶ ﻓﺎﺭﺳﯽ‬ ‫ﺻﺪﺍﯼ ﺁﻣﺮﯾﮑﺎ‬ ‫ﻣﻠﯿﺖ‬

‫ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ‬

‫ﺗﻮﻟﺪ‬

‫‪ ۲۱‬ﺁﺫﺭ ‪۱۳۱۴‬‬ ‫ﺗﺒﺮﯾﺰ‬

‫ﭘﯿﺸﻪ‬

‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﻩ‪ ،‬ﻣﻨﺘﻘﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻋﺮ‬

‫ﻫﻤﺴﺮ)ﻫﺎ(‬

‫ﺳﺎﻧﺎﺯ ﺻﺤﺘﯽ‬

‫ﻭﺏﮔﺎﻩ ﺭﺳﻤﯽ‬

‫ﻭﺏﮔﺎﻩ ﺭﺳﻤﯽ‬

‫]‪[1‬‬

‫ﺭﺿﺎ ﺑﺮﺍﻫﻨﯽ )‪ (۱۳۱۴‬ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﻩ‪ ،‬ﺷﺎﻋﺮ ﻭ ﻣﻨﺘﻘﺪ ﺍﺩﺑﯽ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻭ ﻋﻀﻮ ﮐﺎﻧﻮﻥ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎﻥ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻭ ﺭﺋﯿﺲ ﺳﺎﺑﻖ ﺍﻧﺠﻤﻦ ﻗﻠﻢ ﮐﺎﻧﺎﺩﺍ ﺍﺳﺖ ‪ [2].‬ﺁﺛﺎﺭ ﺍﻭ ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻥﻫﺎﯼ‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺍﻧﮕﻠﯿﺴﯽ‪ ،‬ﺳﻮﺋﺪﯼ ﻭ ﻓﺮﺍﻧﺴﻮﯼ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺯﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﻪ‬ ‫ﺭﺿﺎ ﺑﺮﺍﻫﻨﯽ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۱۴‬ﺧﻮﺭﺷﯿﺪﯼ‪ ،‬ﺩﺭ ﺗﺒﺮﯾﺰ ﺑﻪ ﺩﻧﯿﺎ ﺁﻣﺪ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩﺍﺵ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﻓﻘﯿﺮﺍﻧﻪﺍﯼ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﻭ ﻭﯼ ﺩﺭ ﺿﻤﻦ ﺁﻣﻮﺯﺷﻬﺎﯼ ﺩﺑﺴﺘﺎﻧﯽ ﻭ ﺩﺑﯿﺮﺳﺘﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻧﺎﮔﺰﯾﺮ‬ ‫ﮐﺎﺭ ﻣﯽﮐﺮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ‪ ۲۲‬ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺍﺯ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺗﺒﺮﯾﺰ ﻟﯿﺴﺎﻧﺲ ﺯﺑﺎﻥ ﻭ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﺍﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﮔﺮﻓﺖ ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺗﺮﮐﯿﻪ ﺭﻓﺖ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺩﺭﯾﺎﻓﺖ ﺩﺭﺟﻪ ﺩﮐﺘﺮﯼ ﺩﺭ ﺭﺷﺘﻪ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﺍﯾﺮﺍﻥ‬ ‫ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺑﻪ ﺗﺪﺭﯾﺲ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﺷﺪ‬ ‫ﻭﯼ ﻫﻢ ﭼﻨﯿﻦ ﺗﺎ ﺯﻣﺎﻥ ﺣﻀﻮﺭ ﺩﺭ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺍﻭ ﭼﻨﺪ ﺩﻭﺭﻩ ﮐﺎﺭﮔﺎﻩ ﻧﻘﺪ‪ ،‬ﺷﻌﺮ ﻭ ﻗﺼﻪ ﻧﻮﯾﺴﯽ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭ ﮐﺮﺩ ﮐﻪ ﺍﺯ ﻣﺸﻬﻮﺭﺗﺮﯾﻦ ﺷﺎﮔﺮﺩﺍﻥ ﺍﻭ ﺩﺭ ﺁﻥ ﮐﺎﺭﮔﺎﻩﻫﺎ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﺷﯿﻮﺍ‬ ‫ﺍﺭﺳﻄﻮﯾﯽ‪ ،‬ﻫﻮﺷﯿﺎﺭ ﺍﻧﺼﺎﺭﯼ ﻓﺮ‪ ،‬ﺷﻤﺲ ﺁﻗﺎﺟﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺭﻭﺯﺑﻪ ﺣﺴﯿﻨﯽ‪ ،‬ﻋﺒﺎﺱ ﺣﺒﯿﺒﯽ ﺑﺪﺭﺁﺑﺎﺩﯼ‪ ،‬ﻣﻬﺴﺎ ﻣﺤﺒﻌﻠﯽ‪ ،‬ﺳﯿﺪ ﻋﻠﯿﺮﺿﺎ ﻣﯿﺮﻋﻠﯿﻨﻘﯽ‪ ،‬ﻓﺮﺧﻨﺪﻩ ﺣﺎﺟﯽ ﺯﺍﺩﻩ‪ ،‬ﻧﺎﻫﯿﺪ‬ ‫ﺗﻮﺳﻠﯽ‪ ،‬ﺭﺯﺍ ﺟﻤﺎﻟﯽ‪ ،‬ﺍﺣﻤﺪ ﻧﺎﺩﻋﻠﯽ‪ ،‬ﭘﯿﻤﺎﻥ ﺳﻠﻄﺎﻧﯽ ﻭ ‪ ...‬ﺍﺷﺎﺭﻩ ﮐﺮﺩ ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﮑﻞ ﮔﯿﺮﯼ ﯾﮏ ﺟﺮﯾﺎﻥ ﺩﺭ ﺩﻫﻪ ﻫﻔﺘﺎﺩ ﺷﻤﺴﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۵۱‬ﺧﻮﺭﺷﯿﺪﯼ ﺑﻪ ﺁﻣﺮﯾﮑﺎ ﺭﻓﺖ ﻭ ﺷﺮﻭﻉ ﺑﻪ ﺗﺪﺭﯾﺲ ﮐﺮﺩ ‪ .‬ﯾﮏ ﺳﺎﻝ ﺑﻌﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺁﻣﺪ ﺩﺳﺘﮕﯿﺮ ﻭ ﺯﻧﺪﺍﻧﯽ ﺷﺪﻭﯾﮑﯽﭘﺪﯾﺎ‪:‬ﺍﺛﺒﺎﺕﭘﺬﯾﺮﯼ ‪ .‬ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪۱۳۵۳‬‬ ‫]‪[3‬‬ ‫ﺧﻮﺭﺷﯿﺪﯼ‪ ،‬ﺑﺎﺭ ﺩﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﺁﻣﺮﯾﮑﺎ ﺭﻓﺖ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۵۶‬ﺟﺎﯾﺰﻩ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﻧﮕﺎﺭ ﺣﻘﻮﻕ ﺍﻧﺴﺎﻧﯽ ﺭﺍ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫ﺁﺛﺎﺭ ﺍﺩﺑﯽ‬ ‫ﺍﺷﻌﺎﺭ‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫ﺁﻫﻮﺍﻥ ﺑﺎﻍ )‪(۱۳۴۱‬‬ ‫ﺟﻨﮕﻞ ﻭ ﺷﻬﺮ )‪(۱۳۴۳‬‬ ‫ﺷﺒﯽ ﺍﺯ ﻧﯿﻤﺮﻭﺯ)‪(۱۳۴۴‬‬ ‫ﻣﺼﯿﺒﺘﯽ ﺯﯾﺮ ﺁﻓﺘﺎﺏ)‪(۱۳۴۹‬‬ ‫ﮔﻞ ﺑﺮ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩ ﻣﺎﻩ)‪(۱۳۴۹‬‬ ‫ﻇﻞ ﺍﻟﻠﻪ)‪(۱۳۵۸‬‬ ‫ﻧﻘﺎﺏﻫﺎ ﻭ ﺑﻨﺪﻫﺎ )ﺍﻧﮕﻠﯿﺴﯽ()‪(۱۳۵۶‬‬ ‫ﻏﻢﻫﺎﯼ ﺑﺰﺭﮒ)‪(۱۳۶۳‬‬ ‫ﺑﯿﺎ ﮐﻨﺎﺭ ﭘﻨﺠﺮﻩ)‪(۱۳۶۷‬‬ ‫ﺧﻄﺎﺏ ﺑﻪ ﭘﺮﻭﺍﻧﻪﻫﺎ‬ ‫]‪[5] [4‬‬ ‫ﺍﺳﻤﺎﻋﯿﻞ)‪(۱۳۶۶‬‬

‫ﺭﺿﺎ ﺑﺮﺍﻫﻨﯽ‬

‫‪102‬‬

‫ﺭﻣﺎﻥ‬ ‫• ﺁﻭﺍﺯ ﮐﺸﺘﮕﺎﻥ‬ ‫• ﺭﺍﺯﻫﺎﯼ ﺳﺮﺯﻣﯿﻦ ﻣﻦ‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫ﺁﺯﺍﺩﻩ ﺧﺎﻧﻢ ﻭ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﻩﺍﺵ‪ ،‬ﻧﺎﺷﺮ‪ :‬ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﮐﺎﺭﻭﺍﻥ‬ ‫ﺍﻟﯿﺎﺱ ﺩﺭ ﻧﯿﻮﯾﻮﺭﮎ‬ ‫ﺭﻭﺯﮔﺎﺭ ﺩﻭﺯﺧﯽ ﺁﻗﺎﯼ ﺍﯾﺎﺯ‬ ‫ﭼﺎﻩ ﺑﻪ ﭼﺎﻩ‬ ‫]‪[7] [6‬‬

‫• ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻋﺮﻭﺳﯽ ﭼﻪ ﮔﺬﺷﺖ‬

‫‪,‬‬

‫ﻧﻘﺪ ﺍﺩﺑﯽ‬ ‫• ﻃﻼ ﺩﺭ ﻣﺲ‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫ﻗﺼﻪﻧﻮﯾﺴﯽ‬ ‫ﮐﯿﻤﯿﺎ ﻭ ﺧﺎﮎ‬ ‫ﺗﺎﺭﯾﺦ ﻣﺬﮐﺮ‬ ‫ﺩﺭ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﯾﺮﺍﻥ‬

‫• ﺧﻄﺎﺏ ﺑﻪ ﭘﺮﻭﺍﻧﻪﻫﺎ ﯾﺎ ﭼﺮﺍ ﻣﻦ ﺩﯾﮕﺮ ﺷﺎﻋﺮ ﻧﯿﻤﺎﯾﯽ ﻧﯿﺴﺘﻢ‬ ‫• ﮔﺰﺍﺭﺵ ﺑﻪ ﻧﺴﻞ ﺑﯽ ﺳﻦ ﻓﺮﺩﺍ )ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﯿﻬﺎﻭﻣﺼﺎﺣﺒﻪﻫﺎ(‬

‫]‪[8‬‬

‫ﺟﻮﺍﯾﺰ‬ ‫]‪[9‬‬

‫• ﺑﺮﻧﺪﻩ ﺟﺎﯾﺰﻩ ﺍﺩﺑﯽ ﯾﻠﺪﺍ )‪ ،(۱۳۸۴‬ﺑﺮﺍﯼ ﯾﮏ ﻋﻤﺮ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺩﺭ ﺯﻣﯿﻨﻪ ﻧﻘﺪ ﺍﺩﺑﯽ‪.‬‬

‫ﭘﺎﻧﻮﯾﺲ‬ ‫]‪[1‬‬ ‫]‪[2‬‬ ‫]‪[3‬‬ ‫]‪[4‬‬ ‫]‪[5‬‬ ‫]‪[6‬‬ ‫]‪[7‬‬

‫‪http://rezabaraheni.blogfa.com‬‬ ‫ﺯﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﻪ ﺭﺿﺎ ﺑﺮﺍﻫﻨﯽ )‪ ،(http://www.caravan.ir/AuthorTranslatorDetail.aspx?id=9‬ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﮐﺎﺭﻭﺍﻥ‬ ‫ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﺍﻋﺘﻤﺎﺩ‪ ،‬ﺷﻤﺎﺭﻩ ‪ ،۱۵۰۵‬ﺻﻔﺤﻪ ‪ ،۱۱‬ﺳﺎﻝ ﭼﺎﭖ ‪۱۳۸۶‬‬ ‫ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﮐﺎﺭﮔﺰﺍﺭﺍﻥ‪ ،‬ﺷﻤﺎﺭﻩ ‪ ،۴۵۸‬ﺳﺎﻝ ﭼﺎﭖ ‪۱۳۸۶‬‬ ‫ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﺍﻋﺘﻤﺎﺩ‪ ،‬ﺷﻤﺎﺭﻩ ‪ ،۱۵۰۵‬ﺻﻔﺤﻪ ‪ ،۱۱‬ﺳﺎﻝ ﭼﺎﭖ ‪۱۳۸۶‬‬ ‫ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﻫﻤﺸﻬﺮﯼ‪ ،‬ﺷﻤﺎﺭﻩ ‪ ،۳۰۳۸‬ﺳﺎﻝ ﭼﺎﭖ ‪۱۳۸۴‬‬ ‫ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﺍﻋﺘﻤﺎﺩ‪ ،‬ﺷﻤﺎﺭﻩ ‪ ،۱۱۱۱‬ﺻﻔﺤﻪ ‪ ،۵‬ﺳﺎﻝ ﭼﺎﭖ ‪۱۳۸۵‬‬

‫]‪[8‬‬ ‫]‪[9‬‬

‫ﺳﺎﯾﺖ ﺍﺩﺑﺴﺘﺎﻥ‪» .‬ﺭﺿﺎ ﺑﺮﺍﻫﻨﯽ« )‪ .(http://www.iranpoetry.com/archives/000967.php‬ﺳﺎﯾﺖ ﺍﺩﺑﺴﺘﺎﻥ‪ .‬ﺑﺎﺯﺑﯿﻨﯽﺷﺪﻩ ﺩﺭ ‪ ۱۹‬ﻣﯽ ‪.۲۰۰۹‬‬ ‫ﺯﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﻪ ﺭﺿﺎ ﺑﺮﺍﻫﻨﯽ )‪ ،(http://www.caravan.ir/AuthorTranslatorDetail.aspx?id=9‬ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﮐﺎﺭﻭﺍﻥ‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫ﻓﺎﯾﻞ ﻭﯾﺪﯾﻮﯾﯽ ﺷﻌﺮ ﺧﻮﺍﻧﯽ ﺭﺿﺎ ﺑﺮﺍﻫﻨﯽ )‪(http://3panjtv.blogspot.com‬‬ ‫ﻓﺎﯾﻞ ﺻﻮﺗﯽ ﺭﺿﺎ ﺑﺮﺍﻫﻨﯽ )‪(http://3panj.cast.ir‬‬ ‫ﺯﻧﺪﮔﯽ ﻧﺎﻣﻪ ﺭﺿﺎ ﺑﺮﺍﻫﻨﯽ )‪(http://www.3panj.org/article.aspx?id=106‬‬ ‫ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﺍﻋﺘﻤﺎﺩ‪ ،‬ﺷﻤﺎﺭﻩ ‪ ،۱۱۱۱‬ﺻﻔﺤﻪ ‪ ،۵‬ﺳﺎﻝ ﭼﺎﭖ ‪(http://www.magiran.com/npview.asp?ID=1065788) ۱۳۸۵‬‬

‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫ﺳﺎﯾﺖ ﺑﯽﺑﯽﺳﯽ )‪(http://www.bbc.co.uk/persian/arts/story/2004/07/040712_aa_baraheni.shtml‬‬ ‫ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﺍﻋﺘﻤﺎﺩ‪ ،‬ﺷﻤﺎﺭﻩ ‪ ،۱۵۰۵‬ﺻﻔﺤﻪ ‪ ،۱۱‬ﺳﺎﻝ ﭼﺎﭖ ‪(http://www.magiran.com/npview.asp?ID=1493284) ۱۳۸۶‬‬ ‫ﺳﺎﯾﺖ ﺁﻓﺘﺎﺏ )‪(http://www.aftab.ir/lifestyle/view.php?id=108689‬‬ ‫ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﻫﻤﺸﻬﺮﯼ‪ ،‬ﺷﻤﺎﺭﻩ ‪ ،۳۰۳۸‬ﺳﺎﻝ ﭼﺎﭖ ‪(http://www.hamshahrionline.ir/hamnews/1382/820213/news/thought.htm) ۱۳۸۴‬‬ ‫ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﮐﺎﺭﮔﺰﺍﺭﺍﻥ‪ ،‬ﺷﻤﺎﺭﻩ ‪ ،۴۵۸‬ﺳﺎﻝ ﭼﺎﭖ ‪(http://www.kargozaaran.com/ShowNews.php?4140) ۱۳۸۶‬‬ ‫ﺳﺎﯾﺖ ﺍﺩﺑﺴﺘﺎﻥ )‪(http://www.iranpoetry.com/archives/000967.php‬‬

‫ﺭﺿﺎ ﺑﺮﺍﻫﻨﯽ‬

‫‪103‬‬

‫ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﯿﺮﻭﻥ‬ ‫• ﻣﻘﺎﻻﺕ ﺭﺿﺎ ﺑﺮﺍﻫﻨﯽ ﺩﺭ ‪(http://www.nybooks.com/authors/4591) The New York Review of books‬‬

‫ﺳﯿﻤﯿﻦ ﺑﻬﺒﻬﺎﻧﯽ‬ ‫ﺳﯿﻤﯿﻦ ﺑﻬﺒﻬﺎﻧﯽ‬

‫ﻧﺎﻡ ﺍﺻﻠﯽ‬

‫ﺳﯿﻤﯿﻦ ﺧﻠﯿﻠﯽ‬

‫ﺯﻣﯿﻨﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻏﺰﻝﺳﺮﺍ‬ ‫ﻣﻠﯿﺖ‬

‫ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ‬

‫ﺗﻮﻟﺪ‬

‫‪ ۲۸‬ﺗﯿﺮ ‪۱۳۰۶‬‬ ‫‪ 'unknown operator: u'\u06f2‬ﮊﻭﺋﯿﻪٔ ‪'unknown operator: u'\u06f1) ۱۹۲۷‬‬ ‫ﺳﺎﻝ((‬ ‫ﺗﻬﺮﺍﻥ‬

‫ﻭﺍﻟﺪﯾﻦ‬

‫ﻋﺒﺎﺱ ﺧﻠﯿﻠﯽ‬ ‫ﻓﺨﺮﻋﻈﻤﯽ ﺍﺭﻏﻮﻥ‬

‫ﭘﯿﺸﻪ‬

‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﻩ ﻭ ﺷﺎﻋﺮ‬

‫ﻫﻤﺴﺮ)ﻫﺎ(‬

‫ﺣﺴﻦ ﺑﻬﺒﻬﺎﻧﯽ‬ ‫ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ ﮐﻮﺷﯿﺎﺭ‬

‫ﺳﯿﻤﯿﻦ ﺧﻠﯿﻠﯽ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺑﻪ ﺳﯿﻤﯿﻦ ﺑـِﻬْﺒَﻬﺎﻧﯽ )ﺯﺍﺩﻩٔ ‪ ۲۸‬ﺗﯿﺮ ‪ ۱۳۰۶‬ﺩﺭ ﺗﻬﺮﺍﻥ( ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﻩ ﻭ ﻏﺰﻝﺳﺮﺍﯼ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻭ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺳﺮﻭﺩﻥ ﻏﺰﻝ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺩﺭ‬ ‫]‪[2] [1‬‬ ‫ﻭﺯﻥﻫﺎﯼ ﺑﯽﺳﺎﺑﻘﻪ ﺑﻪ »ﻧﯿﻤﺎﯼ ﻏﺰﻝ« ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺯﻧﺪﮔﯽ‬ ‫ﺳﯿﻤﯿﻦ ﺧﻠﯿﻠﯽ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺑﻪ ﺳﯿﻤﯿﻦ ﺑﻬﺒﻬﺎﻧﯽ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﻋﺒﺎﺱ ﺧﻠﯿﻠﯽ )ﺷﺎﻋﺮ ﻭ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﻩ ﻭ ﻣﺪﯾﺮ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﺍﻗﺪﺍﻡ( ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍ ﺣﺴﯿﻦ ﺣﺎﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍﺧﻠﯿﻞ ﻣﺸﻬﻮﺭ ﺑﻪ‬ ‫ﻣﯿﺮﺯﺍ ﺣﺴﯿﻦ ﺧﻠﯿﻠﯽ ﺗﻬﺮﺍﻧﯽ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺭﻫﺒﺮﺍﻥ ﻣﺸﺮﻭﻃﻪ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﻋﻤﻮﯼ ﭘﺪﺭ ﺍﻭ ﻭ ﻋﻼﻣﻪ ﻣﻼﻋﻠﯽ ﺭﺍﺯﯼ ﺧﻠﯿﻠﯽ ﺗﻬﺮﺍﻧﯽ ﭘﺪﺭﺑﺰﺭﮒ ﺍﻭﺳﺖ‪ .‬ﭘﺪﺭﺵ ﻋﺒﺎﺱ ﺧﻠﯿﻠﯽ )‪ ۱۲۷۲‬ﻧﺠﻒ‬ ‫ ‪ ۱۳۵۰‬ﺗﻬﺮﺍﻥ( ﺑﻪ ﺩﻭ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﻭ ﻋﺮﺑﯽ ﺷﻌﺮ ﻣﯽﮔﻔﺖ ﻭ ﺣﺪﻭﺩ ‪ ۱۱۰۰‬ﺑﯿﺖ ﺍﺯ ﺍﺑﯿﺎﺕ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﻓﺮﺩﻭﺳﯽ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﺮﺑﯽ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺿﻤﻦ ﺭﻣﺎﻥﻫﺎﯼ‬‫ﻣﺘﻌﺪﺩﯼ ﺭﺍ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺭﺷﺘﻪ ﺗﺤﺮﯾﺮ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩ ﮐﻪ ﻫﻤﮕﯽ ﺑﻪ ﭼﺎﭖ ﺭﺳﯿﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺎﺩﺭ ﺍﻭ ﻓﺨﺮﻋﻈﻤﺎ ﺍﺭﻏﻮﻥ )‪ ۱۳۱۶‬ﻩ‪.‬ﻕ ‪ ۱۳۴۵ -‬ﻩ‪.‬ﺵ( ﺩﺧﺘﺮ ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻗﻠﯽ ﺍﺭﻏﻮﻥ )ﻣﮑﺮﻡ ﺍﻟﺴﻠﻄﺎﻥ ﺧﻠﻌﺘﺒﺮﯼ( ﺍﺯ ﺑﻄﻦ ﻗﻤﺮ ﺧﺎﻧﻢ ﻋﻈﻤﺖ ﺍﻟﺴﻠﻄﻨﻪ )ﻓﺮﺯﻧﺪ ﻣﯿﺮﺯﺍ‬ ‫ﻣﺤﻤﺪ ﺧﺎﻥ ﺍﻣﯿﺮﺗﻮﻣﺎﻥ ﻭ ﻧﺒﯿﺮﻩ ﺍﻣﯿﺮ ﻫﺪﺍﯾﺖ ﺍﻟﻠﻪ ﺧﺎﻥ ﻓﻮﻣﻨﯽ( ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻓﺨﺮ ﻋﻈﻤﺎ ﺍﺭﻏﻮﻥ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﻭ ﻋﺮﺑﯽ ﻭ ﻓﻘﻪ ﻭ ﺍﺻﻮﻝ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﮑﺘﺒﺨﺎﻧﻪ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺧﻮﺍﻧﺪ ﻭ ﺑﺎ ﻣﺘﻮﻥ ﻧﻈﻢ‬ ‫ﻭ ﻧﺜﺮ ﺁﺷﻨﺎﯾﯽ ﮐﺎﻣﻞ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﺭﺍ ﻧﯿﺰ ﺯﯾﺮ ﻧﻈﺮ ﯾﮏ ﻣﺮﺑﯽ ﺳﻮﺋﯿﺴﯽ ﺁﻣﻮﺧﺖ‪ .‬ﺍﻭ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺍﺯ ﺯﻧﺎﻥ ﭘﯿﺸﺮﻭ ﻭ ﺍﺯ ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ ﻣﻮﻓﻖ ﺯﻣﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺍﻧﺠﻤﻦ‬ ‫ﻧﺴﻮﺍﻥ ﻭﻃﻦﺧﻮﺍﻩ ﻋﻀﻮﯾﺖ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﻣﺪﺗﯽ ﻫﻢ ﺳﺮﺩﺑﯿﺮ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﺁﯾﻨﺪﻩ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﻭ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻋﻀﻮ ﮐﺎﻧﻮﻥ ﺑﺎﻧﻮﺍﻥ ﻭ ﺣﺰﺏ ﺩﻣﻮﮐﺮﺍﺕ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﻌﻠﻢ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ‬ ‫ﺩﺭ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﻭ ﭘﺮﻭﺭﺵ ﺧﺪﻣﺖ ﻣﯽﮐﺮﺩ‪.‬‬

‫ﺳﯿﻤﯿﻦ ﺑﻬﺒﻬﺎﻧﯽ‬

‫‪104‬‬ ‫ﭘﺪﺭ ﻭ ﻣﺎﺩﺭ ﺳﯿﻤﯿﻦ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۰۳‬ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۰۹‬ﺍﺯ ﻫﻢ ﺟﺪﺍ ﺷﺪﻧﺪ ﻭ‬ ‫ﻣﺎﺩﺭﺵ ﺑﺎ ﻋﺎﺩﻝ ﺧﻠﻌﺘﺒﺮﯼ )ﻣﺪﯾﺮ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﺁﯾﻨﺪﻩ ﺍﯾﺮﺍﻥ( ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺻﺎﺣﺐ ﺳﻪ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺩﯾﮕﺮ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﯿﻤﯿﻦ ﺑﻬﺒﻬﺎﻧﯽ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺑﺎ ﺣﺴﻦ ﺑﻬﺒﻬﺎﻧﯽ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﮔﯽ ﻫﻤﺴﺮ ﺧﻮﺩ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ‬ ‫ﻭﻟﯽ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻭﯼ ﺑﺎ ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ ﮐﻮﺷﯿﺎﺭ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﻧﻤﻮﺩ‪ .‬ﺍﻭ ﺳﺎﻝﻫﺎ ﺩﺭ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﻭ ﭘﺮﻭﺭﺵ ﺑﺎ ﺳﻤﺖ ﺩﺑﯿﺮﯼ‬ ‫ﮐﺎﺭ ﮐﺮﺩ‪.‬‬ ‫ﺍﻭ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۳۷‬ﻭﺍﺭﺩ ﺩﺍﻧﺸﮑﺪﻩ ﺣﻘﻮﻕ ﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺎﻝ ﺁﻧﮑﻪ ﺩﺭ ﺭﺷﺘﻪ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻧﯿﺰ ﻗﺒﻮﻝ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ‬ ‫ﻫﻤﺎﻥ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺩﺍﻧﺸﺠﻮﯾﯽ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ ﮐﻮﺷﯿﺎﺭ ﺁﺷﻨﺎ ﺷﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺍﻭ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﮐﺮﺩ‪.‬‬

‫ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺍﺯ ﭼﭗ )ﺭﺩﯾﻒ ﺍﻭﻝ(‪ :‬ﺳﯿﻤﯿﻦ ﺑﻬﺒﻬﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣﻬﺪﯼ ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺛﺎﻟﺚ‪،‬‬ ‫ﺍﺑﻮﺍﻟﺤﺴﻦ ﻧﺠﻔﯽ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ ﺳﭙﺎﻧﻠﻮ ﻭ ﺷﻬﺮﺯﺍﺩ ﺳﭙﺎﻧﻠﻮ؛ ﺍﯾﺴﺘﺎﺩﻩ‪:‬‬ ‫ﺍﺳﻤﺎﻋﯿﻞ ﻧﻮﺭﯼ ﺍﻋﻼ؛ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺍﺯ ﭼﭗ )ﺭﺩﯾﻒ ﺩﻭﻡ(‪ :‬ﻧﻌﻤﺖ ﺁﺯﺭﻡ‪،‬‬ ‫ﺣﺴﻦ ﭘﺴﺘﺎ‪ ،‬ﻣﺤﻤﻮﺩ ﻣﺸﺮﻑ ﺁﺯﺍﺩ ﺗﻬﺮﺍﻧﯽ‪۱۳۵۹ ،‬‬

‫ﺳﯿﻤﯿﻦ ﺑﻬﺒﻬﺎﻧﯽ ﺳﯽ ﺳﺎﻝ‪-‬ﺍﺯ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۳۰‬ﺗﺎ ﺳﺎﻝ ‪ -۱۳۶۰‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺗﺪﺭﯾﺲ ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﺣﺘﯽ‬ ‫ﺷﻐﻠﯽ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺭﺷﺘﻪٔ ﺣﻘﻮﻕ ﺭﺍ ﻗﺒﻮﻝ ﻧﮑﺮﺩ‪.‬‬ ‫ﺩﺭ ‪ ۱۳۴۸‬ﺑﻪ ﻋﻀﻮﯾﺖ ﺷﻮﺭﺍﯼ ﺷﻌﺮ ﻭ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﺩﺭ ﺁﻣﺪ ‪ .‬ﺳﯿﻤﯿﻦ ﺑﻬﺒﻬﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻫﻮﺷﻨﮓ ﺍﺑﺘﻬﺎﺝ‪ ،‬ﻧﺎﺩﺭ‬ ‫ﻧﺎﺩﺭﭘﻮﺭ‪ ،‬ﯾﺪﺍﻟﻠﻪ ﺭﻭﯾﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﯿﮋﻥ ﺟﻼﻟﯽ ﻭ ﻓﺮﯾﺪﻭﻥ ﻣﺸﯿﺮﯼ ﺍﯾﻦ ﺷﻮﺭﺍ ﺭﺍ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﻣﯽﮐﺮﺩﻧﺪ ‪ .‬ﺩﺭ ﺳﺎﻝ‬ ‫‪ ۱۳۵۷‬ﻋﻀﻮﯾﺖ ﺩﺭ ﮐﺎﻧﻮﻥ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎﻥ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ ‪.‬‬

‫ﺩﺭ ‪ ۱۳۷۸‬ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺣﻘﻮﻕ ﺑﺸﺮ ﺩﺭ ﺑﺮﻟﯿﻦ ﻣﺪﺍﻝ ﮐﺎﺭﻝ ﻓﻮﻥ ﺍﻭﺳﯽ ﯾﺘﺴﮑﯽ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺳﯿﻤﯿﻦ ﺑﻬﺒﻬﺎﻧﯽ ﺍﻫﺪﺍ ﮐﺮﺩ ‪ .‬ﺩﺭ ﻫﻤﯿﻦ ﺳﺎﻝ ﻧﯿﺰ ﺟﺎﯾﺰﻩ ﻟﯿﻠﯿﺎﻥ ﻫﯿﻠﻤﻦ ‪ /‬ﺩﺍﺷﯿﻞ‬ ‫ﻫﺎﻣﺖ ﺭﺍ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﺑﺮ ﺣﻘﻮﻕ ﺑﺸﺮ )‪ (HRW‬ﺑﻪ ﻭﯼ ﺍﻋﻄﺎ ﮐﺮﺩ‪.‬‬ ‫ﺑﻬﺒﻬﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺩﺭ ﺭﻭﺯ ﺩﻭﺷﻨﺒﻪ ‪ ۱۷‬ﺍﺳﻔﻨﺪ ‪ ۱۳۸۸‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﻮﺩ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﯽ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻓﻤﯿﻨﯿﺴﻢ ﺩﺭ ﺭﻭﺯ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺯﻥ ﺑﻪ ﭘﺎﺭﯾﺲ ﺑﺮﻭﺩ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ ﻣﺎﻣﻮﺭﺍﻥ ﺍﻣﻨﯿﺘﯽ‬ ‫]‪[4] [3‬‬ ‫ﺭﻭﺑﺮﻭ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎﻣﻮﺭﺍﻥ ﺑﺎ ﺗﻮﻗﯿﻒ ﮔﺬﺭﻧﺎﻣﻪ ﺑﻬﺒﻬﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﺍﻭ ﺍﻋﻼﻡ ﮐﺮﺩﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﻤﻨﻮﻉ ﺍﻟﺨﺮﻭﺝ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﻌﺮ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﻣﯿﺴﺎﺯﻣﺖ ﻭﻃﻦ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ﭘﻨﺠﺎﻩ ﻭ ﻧﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻭﯼ ﺳﺮﻭﺩﻩ ﺷﺪ‪.‬ﺍﯾﻦ ﺗﺮﺍﻧﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺩﺍﺭﯾﻮﺵ ﺍﻗﺒﺎﻟﯽ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﻩ ﺳﺮﺷﻨﺎﺱ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﺍﺟﺮﺍ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎﺭﺍﮎ ﺍﻭﺑﺎﻣﺎ ﺩﺭ ﭘﯿﺎﻡ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻧﻮﺭﻭﺯ ‪ ،۱۳۹۰‬ﺿﻤﻦ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺑﻪ ﻣﻤﻨﻮﻉ ﺍﻟﺨﺮﻭﺝ ﺑﻮﺩﻥ ﻭﯼ‪ ،‬ﻗﺴﻤﺘﯽ ﺷﻌﺮ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﻣﯽ ﺳﺎﺯﻣﺖ ﻭﻃﻦ ﺭﺍ ﺧﻮﺍﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺁﺛﺎﺭ‬

‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫ﺳﻪﺗﺎﺭ ﺷﮑﺴﺘﻪ )‪(۱۹۵۱/۱۳۳۰‬‬

‫•‬

‫ﺟﺎﯼ ﭘﺎ )‪(۱۹۵۴/۱۳۳۵‬‬

‫•‬

‫ﭼﻠﭽﺮﺍﻍ )‪(۱۹۵۵/۱۳۳۶‬‬

‫•‬

‫ﻣﺮﻣﺮ )‪(۱۹۶۱/۱۳۴۱‬‬

‫•‬

‫ﺭﺳﺘﺎﺧﯿﺰ )‪(۱۹۷۱/۱۳۵۲‬‬

‫•‬

‫ﺧﻄﯽ ﺯ ﺳﺮﻋﺖ ﻭ ﺍﺯ ﺁﺗﺶ )‪(۱۹۸۰/۱۳۶۰‬‬

‫•‬

‫ﺩﺷﺖ ﺍﺭﮊﻥ )‪(۱۹۸۳/۱۳۶۲‬‬

‫•‬

‫ﮔﺰﯾﻨﻪ ﺍﺷﻌﺎﺭ )‪(۱۳۶۷‬‬

‫•‬

‫ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻫﻨﺮ ﻭ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ )‪(۱۳۶۸‬‬

‫•‬

‫ﺁﻥ ﻣﺮﺩ‪ ،‬ﻣﺮﺩ ﻫﻤﺮﺍﻫﻢ )‪(۱۳۶۹‬‬

‫•‬

‫ﮐﺎﻏﺬﯾﻦﺟﺎﻣﻪ )‪(۱۹۹۲/۱۳۷۱‬‬

‫•‬

‫ﮐﻮﻟﯽ ﻭ ﻧﺎﻣﻪ ﻭ ﻋﺸﻖ )‪(۱۳۷۳‬‬

‫•‬

‫ﻋﺎﺷﻖﺗﺮ ﺍﺯ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺑﺨﻮﺍﻥ )‪(۱۳۷۳‬‬ ‫ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ )‪] (۱۳۷۳‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺍﺯ ﺍﺛﺮ ﭘﯿﺮ ﺩﻭﺑﻮﺍﺩﻓﺮ‪ ،‬ﭼﺎﭖ ﺩﻭﻡ ‪[۱۳۸۲:‬‬ ‫ﺑﺎ ﻗﻠﺐ ﺧﻮﺩ ﭼﻪ ﺧﺮﯾﺪﻡ؟ )‪(۱۹۹۶/۱۳۷۵‬‬ ‫ﯾﮏ ﺩﺭﯾﭽﻪ ﺁﺯﺍﺩﯼ )‪(۱۹۹۵/۱۳۷۴‬‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺍﺷﻌﺎﺭ )‪(۲۰۰۳‬‬ ‫ﯾﮑﯽ ﻣﺜﻼ ﺍﯾﻦ ﮐﻪ )‪(۲۰۰۵‬‬

‫ﺳﯿﻤﯿﻦ ﺑﻬﺒﻬﺎﻧﯽ‬

‫ﭘﺎﻧﻮﯾﺲ‬ ‫]‪[1‬‬ ‫]‪[2‬‬

‫ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﺷﺮﻕ‪ ،‬ﺷﻤﺎﺭﻩ ‪ ،۷۶۵‬ﺻﻔﺤﻪ ‪۱۳۸۵ ،۲۸‬‬ ‫ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﻫﻤﺸﻬﺮﯼ‪ ،‬ﺷﻤﺎﺭﻩ ‪۱۳۸۲ ،۲۴‬‬

‫]‪[3‬‬

‫»ﺩﺭ ﺳﺤﺮﮔﺎﻩ ﺭﻭﺯ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺯﻥ ﺳﯿﻤﯿﻦ ﺑﻬﺒﻬﺎﻧﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﯿﺮﻭﻫﺎﯼ ﺍﻣﻨﯿﺘﯽ ﻣﻤﻨﻮﻉ ﺧﺮﻭﺝ ﺷﺪ« )‪) (http://feministschool.org/spip.php?article4424‬ﻓﺎﺭﺳﯽ(‪ .‬ﻣﺪﺭﺳﻪ ﻓﻤﯿﻨﯿﺴﺘﯽ‪ ۱۷ ،‬ﺍﺳﻔﻨﺪ‬ ‫‪ .۱۳۸۸‬ﺑﺎﺯﺑﯿﻨﯽﺷﺪﻩ ﺩﺭ ‪ ۱۷‬ﺍﺳﻔﻨﺪ ‪.۱۳۸۸‬‬ ‫»ﺟﻠﻮﮔﯿﺮﯼ ﺍﺯ ﺧﺮﻭﺝ ﺳﯿﻤﯿﻦ ﺑﻬﺒﻬﺎﻧﯽ ﺍﺯ ﺍﯾﺮﺍﻥ« )‪) (http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2010/03/100308_l38_simin_behbahani_ban.shtml‬ﻓﺎﺭﺳﯽ(‪ .‬ﺑﯽﺑﯽﺳﯽ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ۱۷ ،‬ﺍﺳﻔﻨﺪ‬ ‫‪ .۱۳۸۸‬ﺑﺎﺯﺑﯿﻨﯽﺷﺪﻩ ﺩﺭ ‪ ۱۹‬ﺍﺳﻔﻨﺪ ‪.۱۳۸۸‬‬

‫]‪[4‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬ ‫• ﺷﺎﻋﺮﯼ ﮐﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﻗﻠﻢ ﯾﺎ ﺭﻭﺣﺶ ﺭﺍ ﻧﻔﺮﻭﺧﺖ‬ ‫)‪ ،(http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2006/06/09/AR2006060902025.html‬ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻭﺍﺷﻨﮕﺘﻦ ﭘﺴﺖ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺳﯿﻤﯿﻦ‬ ‫ﺑﻬﺒﻬﺎﻧﯽ‪.‬‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫ﺗﺬﮐﺮﻩ ﺍﻧﺪﺭﻭﻧﯽ‪ ،‬ﺑﻨﻔﺸﻪ ﺣﺠﺎﺯﯼ‪) ۱۵۶ - ۱۵۱ ،‬ﺷﺮﺡ ﺣﺎﻝ ﻓﺨﺮ ﻋﻈﻤﯽ ﺍﺭﻏﻮﻥ(‪.‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ﺁﺛﺎﺭ‪ :‬ﺑﻬﺒﻬﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺳﯿﻤﯿﻦ‪ ،‬ﺑﺎ ﻗﻠﺐ ﺧﻮﺩ ﭼﻪ ﺧﺮﯾﺪﻡ؟‪ ،‬ﻟﺲﺁﻧﺠﻠﺲ‪ :‬ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺘﺎﺏ‪ ،۱۹۹۶/۱۳۷۵ ،‬ﭘﺸﺖ ﺟﻠﺪ‪.‬‬ ‫ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪٔ ﺷﺮﻕ‪ ،‬ﺷﻤﺎﺭﻩ ‪ ،۷۶۵‬ﺻﻔﺤﻪ ‪(http://www.magiran.com/npview.asp?ID=1076906) ۱۳۸۵ ،۲۸‬‬ ‫ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪٔ ﻫﻤﺸﻬﺮﯼ‪ ،‬ﺷﻤﺎﺭﻩ ‪(http://www.hamshahrionline.ir/newspaper-arch/vijenam/javan/1382/820427/sher.htm) ۱۳۸۲ ،۲۴‬‬

‫ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﯿﺮﻭﻥ‬ ‫• ﺯﻧﺪﮔﯽﻧﺎﻣﻪ ﺳﯿﻤﯿﻦ ﺑﻬﺒﻬﺎﻧﯽ )‪(http://www.iranchamber.com/literature/sbehbahani/simin_behbahani.php‬‬

‫ﻓﺮﯾﺪﻭﻥ ﺗﻮﻟﻠﯽ‬ ‫ﻓﺮﯾﺪﻭﻥ ﺗﻮﻟﻠﯽ )‪ ،۱۲۹۸‬ﺷﯿﺮﺍﺯ ‪ ۹ -‬ﺧﺮﺩﺍﺩ ‪ ،۱۳۶۴‬ﺗﻬﺮﺍﻥ( ﺷﺎﻋﺮ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﺑﻮﺩ‪.‬‬

‫ﺯﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﻪ‬ ‫ﻓﺮﯾﺪﻭﻥ ﺗﻮﻟﻠﯽ ﺩﺭ ﺷﯿﺮﺍﺯ ﺑﻪ ﺩﻧﯿﺎ ﺁﻣﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﭘﺎﯾﺎﻥ ﺩﻭﺭﻩ ﺁﻣﻮﺯﺵﻫﺎﯼ ﺩﺑﺴﺘﺎﻧﯽ ﻭ ﺩﺑﯿﺮﺳﺘﺎﻧﯽ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺷﻬﺮ‪ ،‬ﻭﺍﺭﺩ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺷﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۲۰‬ﺩﺭ ﺭﺷﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺳﺘﺎﻥﺷﻨﺎﺳﯽ ﺩﺍﻧﺸﮑﺪﻩ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﺍﯾﻦ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﻓﺎﺭﻍ ﺍﻟﺘﺤﺼﯿﻞ ﮔﺮﺩﯾﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﺑﺎﺳﺘﺎﻥﺷﻨﺎﺳﯽ ﺭﻭﯼ ﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﺗﺎ ﻣﺮﺩﺍﺩ ‪ ۱۳۳۲‬ﭼﻨﺪﯼ ﺭﺋﯿﺲ ﺍﺩﺍﺭﻩً ﺑﺎﺳﺘﺎﻥﺷﻨﺎﺳﯽ‬ ‫ﺍﺳﺘﺎﻥ ﻓﺎﺭﺱ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺗﻮﻟﻠﯽ‪ ،‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﺷﻬﺮﯾﻮﺭ ‪ ۱۳۲۰‬ﻭﺍﺭﺩ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎﯼ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺷﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻣﻘﺎﻻﺕ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺩﺭ ﻧﺸﺮﯾﺎﺕ ﺣﺰﺏ ﺗﻮﺩﻩ ﻭ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻃﻨﺰﺁﻣﯿﺰﯼ‬ ‫ﺑﺎ ﻧﺎﻡ »ﺍﻟﺘﻔﺎﺻﯿﻞ« ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‪ .‬ﺗﻮﻟﻠﯽ ﭘﺲ ﺍﺯ ﮐﻮﺩﺗﺎﯼ ‪ ۲۸‬ﻣﺮﺩﺍﺩ ﺍﺯ ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎﯼ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺩﺳﺖ ﺷﺴﺖ ﻭ ﺩﺭ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪً ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﭘﻬﻠﻮﯼ ﺷﯿﺮﺍﺯ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﺷﺪ‪ .‬ﺗﻮﻟﻠﯽ ﺑﺮ‬ ‫ﺍﺛﺮ ﺁﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﻧﯿﻤﺎ ﯾﻮﺷﯿﺞ ﺩﺭ ﺷﻌﺮ ﺑﻪ ﺷﯿﻮﻩً ﺟﺪﯾﺪ ﮔﺮﺍﯾﺶ ﯾﺎﻓﺖ ﻭ ﺑﻪ ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﭘﯿﺸﺮﻭﺍﻥ ﺁﻥ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪ‪ .‬ﺩﻓﺘﺮﻫﺎﯼ ﺷﻌﺮ »ﺭﻫﺎ« ﻭ »ﻧﺎﻓﻪ« ﺍﻭ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﻫﻤﯿﻦ ﺩﻭﺭﺍﻥ‬ ‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﯼ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﻓﺮﻡ ﺁﺯﺍﺩ ﻧﯿﻤﺎﯾﯽ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻭ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﺍﯼ ﺍﺯ ﻏﺰﻝ ﻭ ﻗﺼﯿﺪﻩ ﺑﻪ ﺷﯿﻮﻩً ﻗﺪﯾﻢ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻧﺎﻡ »ﭘﻮﯾﻪ« ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮﺩ‪.‬‬ ‫ﺗﻮﻟﻠﯽ ﺑﺎ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﺁﺷﻨﺎﯾﯽ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﺍﺷﻌﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪﺯﺑﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺑﺮﮔﺮﺩﺍﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻭ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺳﺎﻝﻫﺎ ﺑﯿﻤﺎﺭﯼ ﻗﻠﺒﯽ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪۱۳۶۴‬‬ ‫ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ‪ .‬ﻫﻤﺴﺮ ﻭﯼ ﻣﻬﯿﻦ ﺗﻮﻟﻠﯽ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﻭ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﻣﺎﻧﺪﻩﺍﺳﺖ‪ .‬ﭘﺴﺮ ﺍﻭ ﻧﯿﻤﺎ ﻧﺎﻡ ﺩﺍﺭﺩ ﻭﺩﺧﺘﺮﺵ ﺳﺎﮐﻦ ﮐﺎﻟﯿﻔﺮﻧﯿﺎ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮﯾﺪﻭﻥ ﺗﻮﻟﻠﯽ ‪ 3‬ﺩﺧﺘﺮ‬ ‫ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﺎﻣﻬﺎﯼ ﻧﯿﻤﺎ ﻭ ﻓﺮﯾﺒﺎ ﻭ ﺭﻫﺎ‪...‬ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻋﻼﻗﻪ ﺯﯾﺎﺩﺵ ﺑﻪ ﻧﯿﻤﺎ ﺍﺳﻢ ﺩﺧﺘﺮ ﺍﻭﻟﺶ ﺭﻭ ﻧﯿﻤﺎ ﻣﯿﮕﺬﺍﺭﻩ‪...‬ﻭ ﺍﺻﻼ ﭘﺴﺮﯼ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ‪ ...‬ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﻣﻤﻨﻮﻥ‬

‫‪105‬‬

‫ﻓﺮﯾﺪﻭﻥ ﺗﻮﻟﻠﯽ‬

‫‪106‬‬

‫ﻭﯾﮋﮔﯽ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺗﻮﻟﻠﯽ‬ ‫ﺷﻌﺮ ﺗﻮﻟﻠﯽ ﻋﻤﺪﺗﺎ ﺷﻌﺮﯼ ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺭﻣﺎﻧﺘﯿﮏ ﻭ ﺍﺣﺴﺎﺳﺎﺗﯽ ﺍﺳﺖ‪ :‬ﺑﺎ ﺗﺼﺎﻭﯾﺮ‪ ،‬ﻭﺍﮊﻩﻫﺎ ﻭ ﺗﺮﮐﯿﺐﻫﺎﯼ ﻓﺮﯾﺒﻨﺪﻩً ﺧﻮﺷﺎﻫﻨﮓ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺎ ﺑﯿﺎﻥ ﺷﺎﻋﺮﺍﻧﻪً ﺍﺣﺴﺎﺳﺎﺕ ﻓﺮﺩﯼ‪ ،‬ﺑﯿﺶ ﺍﺯ‬ ‫ﻫﺮ ﭼﯿﺰ ﺍﺯ ﮐﺎﻣﺠﻮﯾﯽﻫﺎﯼ ﺟﺴﻤﺎﻧﯽ ﺳﺨﻦ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ .‬ﻭ ﺗﻮﻓﯿﻖ ﻭﯼ ﺩﺭ ﺷﺎﻋﺮﯼ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﻫﻤﯿﻦ ﺷﻌﺮﻫﺎﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮﻟﻠﯽ ﺩﺭ ﺳﺮﻭﺩﻥ ﺷﻌﺮ ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺷﯿﻮﻩ ﻧﻮ‪ ،‬ﺭﻭﺯﮔﺎﺭﯼ‬ ‫ﭘﯿﺸﺮﻭ ﻭ ﻧﻈﺮﯾﻪ ﭘﺮﺩﺍﺯ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺯﻣﯿﻨﻪ ﺳﻬﻢ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬

‫ﺩﻓﺘﺮ ﺍﺷﻌﺎﺭ‬ ‫ﺍﻟﺘﻔﺎﺻﯿﻞ )‪(۱۳۲۴‬‬ ‫ﺭﻫﺎ )‪(۱۳۲۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻭﺍﻥ )‪(۱۳۳۱‬‬ ‫ﻧﺎﻓﻪ )‪(۱۳۳۹‬‬ ‫ﭘﻮﯾﻪ )‪(۱۳۴۵‬‬ ‫ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ )‪۱۳۶۹‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬ ‫• ﻃﻼ ﺩﺭ ﻣﺲ‪ ،‬ﺭﺿﺎ ﺑﺮﺍﻫﻨﯽ‪ ،‬ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﺯﺭﯾﺎﺏ‪ ،۱۳۸۰ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪.‬‬ ‫• ﻣﻨﺼﻮﺭ ﭘﺎﯾﻤﺮﺩ‪ ،‬ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﺍﻋﺘﻤﺎﺩﻣﻠﯽ‪ ،‬ﺷﻤﺎﺭﻩ ‪.۱۳۸۶ ،۳۸۹‬‬

‫]‪[1‬‬

‫ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﯿﺮﻭﻥ‬ ‫• »ﻓﺮﯾﺪﻭﻥ ﺗﻮﻟﻠﯽ« ]‪ .[2‬ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﮐﻠﮏ ﺁﺯﺍﺩﮔﺎﻥ ]‪ .[3‬ﺑﺎﺯﺑﯿﻨﯽﺷﺪﻩ ﺩﺭ ‪ ۳‬ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ‪.۲۰۰۸‬‬

‫ﻣﺮﺍﺟﻊ‬ ‫]‪[1‬‬ ‫]‪[2‬‬ ‫]‪[3‬‬

‫‪http://www.magiran.com/npview.asp?ID=1424916‬‬ ‫‪fid=781&act=view&=subcatid&catid=6&http://www.kelkeazadegan.com/index.aspx?tabid=4‬‬ ‫‪http://www.kelkeazadegan.com/‬‬

‫ﻋﺒﺪﺍﻟﻌﻠﯽ ﺍﺩﯾﺐ ﺑﺮﻭﻣﻨﺪ‬

‫‪107‬‬

‫ﻋﺒﺪﺍﻟﻌﻠﯽ ﺍﺩﯾﺐ ﺑﺮﻭﻣﻨﺪ‬ ‫ﺍﺩﯾﺐ ﺑﺮﻭﻣﻨﺪ ‪ -‬ﺷﺎﻋﺮ ﻣﻠﯽ‬

‫ﺷﻨﺎﺳﻨﺎﻣﻪ‬ ‫ﻧﺎﻡ ﮐﺎﻣﻞ‬

‫ﻋﺒﺪﺍﻟﻌﻠﯽ ﺑﺮﻭﻣﻨﺪ‬

‫ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺑﻪ‬

‫ﺍﺩﯾﺐ ﺑﺮﻭﻣﻨﺪ‬

‫ﻧﺎﻡ ﻣﺴﺘﻌﺎﺭ‬

‫ﺍﺩﯾﺐ‬

‫ﺯﺍﺩﺭﻭﺯ‬

‫ﺑﯿﺴﺖ ﻭﯾﮑﻢ ﺧﺮﺩﺍﺩ ‪۱۳۰۳‬‬

‫ﺯﺍﺩﮔﺎﻩ‬

‫ﺍﯾﺮﺍﻥ‬

‫ﻫﻤﺴﺮ‬

‫ﻓﺮﻧﮕﯿﺲ ﺍﻣﯿﻨﯽ‬

‫ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ‬

‫ﺟﻬﺎﻧﺸﺎﻩ ﺑﺮﻭﻣﻨﺪ‪ ،‬ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ ﺑﺮﻭﻣﻨﺪ ﻭ ﭘﻮﺭﺍﻧﺪﺧﺖ ﺑﺮﻭﻣﻨﺪ‬

‫ﺩﯾﻦ‬

‫ﺷﯿﻌﻪ‬ ‫ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺳﯿﺎﺳﯽ‬

‫ﺣﺰﺏ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺣﺰﺏ ﺍﯾﺮﺍﻥ‬ ‫ﺳﻤﺖ‬

‫ﺭﯾﺎﺳﺖ ﺷﻮﺭﺍﯼ ﻣﺮﮐﺰﯼ )ﺍﺯ ﺳﺎﻝ ‪ 1373‬ﺗﺎ ﮐﻨﻮﻥ( ﻭ ﻫﯿﺎﺕ ﺭﻫﺒﺮﯼ ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠﯽ )ﺍﺯ ﺳﺎﻝ ‪ 1378‬ﺗﺎﮐﻨﻮﻥ(‬

‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎ‬

‫ﺷﺎﻋﺮ‪ ،‬ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﻩ‪ ،‬ﻭﮐﯿﻞ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻝ ﺳﯿﺎﺳﯽ‬

‫ﭘﺲ ﺍﺯ‬

‫ﮐﺮﯾﻢ ﺳﻨﺠﺎﺑﯽ‬

‫ﺍﺩﯾﺐ ﺑﺮﻭﻣﻨﺪ )ﺯﺍﺩﻩ ‪ - ۱۳۰۳‬ﮔﺰ( ﺷﺎﻋﺮ ﻣﻠﯽ ﻭ ﺭﺋﯿﺲ ﻫﯿﺌﺖ ﺭﻫﺒﺮﯼ ﻭ ﺷﻮﺭﺍﯼ ﻣﺮﮐﺰﯼ ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺯﻧﺪﮔﯽﻧﺎﻣﻪ‬ ‫ﮐﻮﺩﮐﯽ‬ ‫ﺍﺩﯾﺐ ﺑﺮﻭﻣﻨﺪ ﺩﺭ ﺑﯿﺴﺖ ﻭﯾﮑﻢ ﺧﺮﺩﺍﺩ ‪ ۱۳۰۳‬ﺩﺭ ﺯﺍﺩﮔﺎﻫﺶ ﺷﻬﺮ ﮔﺰ ﺍﺯ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎﻥ ﺑُﺮﺧﻮﺍﺭ ﺍﺳﺘﺎﻥ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ ﺑﻪ ﺩﻧﯿﺎ ﺁﻣﺪ‪ .‬ﭘﺪﺭﺵ ﻣﺼﻄﻔﯽ ﻗﻠﯽ ﺧﺎﻥ ﺑﺮﻭﻣﻨﺪ ﺍﺯ ﺧﻮﺍﻧﯿﻦ‬ ‫ﮔﺰ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺣﺴﻦ ﺧﻂ ﻭ ﻣﻘﺪﻣﺎﺕ ﺯﺑﺎﻥ ﻋﺮﺑﯽ ﻭ ﺁﮔﺎﻫﯽﻫﺎﯼ ﺗﺎﺭﯾﺨﯽ ﺑﻬﺮﻩ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﻣﺴﻠّﻂ ﻭﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺗﺠﺪﺩﻃﻠﺒﺎﻥ ﻋﺼﺮ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﻫﯿﭻ ﮔﺎﻩ ﺷﻐﻞ ﺩﻭﻟﺘﯽ‬ ‫ﻧﭙﺬﯾﺮﻓﺖ ﻭ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﻣِﻠﮑﺪﺍﺭﯼ ﻭ ﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼ ﺍﮐﺘﻔﺎ ﻧﻤﻮﺩ‪.‬‬

‫ﻧﻮﺟﻮﺍﻧﯽ‬ ‫ﺍﺩﯾﺐ ﺗﺎ ﺳﻦ ‪ ۱۶‬ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺑﻪ ﻧﺜﺮ ﻧﻮﯾﺴﯽ ﺍﻫﺘﻤﺎﻡ ﻣﯽﻭﺭﺯﯾﺪ ﻭﻟﯽ ﺍﺯ ‪ ۱۷‬ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺷﻌﺮ ﻭ ﺷﺎﻋﺮﯼ ﺭﻭﯼ ﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﺑﺎ ﺩﻟﺒﺴﺘﮕﯽ ﻭ ﻋﻼﻗﻪ ﺍﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ ﻭ ﺍﺷﻌﺎﺭ‬ ‫ﺷﻌﺮﺍﯼ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﻣﺸﺮﻭﻃﻪ ﭘﯿﺪﺍ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺮﻭﺩﻥ ﺷﻌﺮ ﺩﺭ ﻫﻤﯿﻦ ﺳﺒﮏ ِ ﻧﻮﭘﺎ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺟﻬﺖ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻭ ﻣﻄﻠﺐ ﺩﯾﺮﯾﻨﮕﯽ ﻧﺪﺍﺷﺖ ﻭ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺁﻥ ﻣﺴﺎﯾﻞ ﺭﻭﺯ ﺑﻮﺩ‪،‬‬ ‫ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‪.‬‬

‫ﻋﺒﺪﺍﻟﻌﻠﯽ ﺍﺩﯾﺐ ﺑﺮﻭﻣﻨﺪ‬

‫‪108‬‬

‫ﻭﺭﻭﺩ ﺑﻪ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ‬ ‫ﺍﺩﯾﺐ ﺑﺮﻭﻣﻨﺪ ﺩﺭ ﺟﻮﺍﻧﯽ ﺑﺎ ﮐﺴﺐ ﺭﺗﺒﻪ ‪ ۳‬ﺩﺭ ﺁﺯﻣﻮﻥ ﻭﺭﻭﺩﯼ ﺩﺍﻧﺸﮑﺪﻩ ﺣﻘﻮﻕ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﮐﺴﺐ ﺩﺍﻧﺶ ﺩﺭ ﺭﺷﺘﻪ ﺣﻘﻮﻕ ﺁﻏﺎﺯ ﻭﺭﺯﯾﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻃﯽ ﺗﺤﺼﯿﻞ ﺩﺭ‬ ‫ﺩﺍﻧﺸﮑﺪﻩ ﺣﻘﻮﻕ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﭘﯿﺮﺍﻣﻮﻥ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻭ ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻥﻫﺎﯼ ﻋﺮﺑﯽ ﻭ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﺗﺴﻠﻂ ﭘﯿﺪﺍ ﮐﺮﺩ‪.‬‬

‫ﺍﺷﻐﺎﻝ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺩﻭﻡ‬ ‫ﺍﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺣﺎﺩﺛﻪ ﺳﻮﻡ ﺷﻬﺮﯾﻮﺭ ﻣﺎﻩ ‪ ۱۳۲۰‬ﻭ ﺍﺷﻐﺎﻝ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﻭﺳﯿﻠﻪ ﻣﺘﻔﻘﯿﻦ ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺩﻭﻡ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺮﻭﺩﻥ ﺷﻌﺮﻫﺎﯼ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻭ ﻣﯿﻬﻨﯽ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‪ .‬ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺍﯾﻦ‬ ‫ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﺍﺷﻐﺎﻝ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻭ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺑﯿﮕﺎﻧﻪﯾﻌﻨﯽ ﻫﻮﺍﺩﺍﺭﺍﻥ ﺷﻮﺭﻭﯼ ﻭ ﺍﻧﮕﻠﯿﺲ ﻭ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩ ﺍﺯ ﺩﯾﮑﺘﺎﺗﻮﺭﯼ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺭﺿﺎ ﺷﺎﻩ ﭘﻬﻠﻮﯼ ﻭ ﺗﻘﻮﯾﺖ‬ ‫ﺁﺯﺍﺩﯾﺨﻮﺍﻫﯽ ﻭ ﺍﺳﺘﻘﻼﻝ ﻃﻠﺒﯽ ﻭ ﺣﺲّ ﻭﻃﻦ ﺧﻮﺍﻫﯽ ﺩﺭ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺟﺮﺍﯾﺪ ﻭ ﻣﺠﻼﺕ ﮐﺸﻮﺭ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬ﻭﯼ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺍﺷﻌﺎﺭﯼ ﺑﺮ ﺿﺪ ﻏﺎﺋﻠﻪٔ‬ ‫ﺁﺫﺭﺑﺎﯾﺠﺎﻥ ﻭ ﺯﻣﺰﻣﻪُ ﺗﺠﺰﯾﻪ ﻃﻠﺒﯽ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺳﺎﻣﺎﻥ‪ ،‬ﺣﺰﺏ ﺩﻣﻮﮐﺮﺍﺕ ﺁﺫﺭﺑﺎﯾﺠﺎﻥ ﻭ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺳﯿﺪ ﺟﻌﻔﺮ ﭘﯿﺸﻪ ﻭﺭﯼ ﺳﺮﻭﺩ‪ .‬ﺍﺩﯾﺐ ﺑﺮﻭﻣﻨﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﮐﺴﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻥ‬ ‫]‪[1‬‬ ‫ﺳﺎﻟﯿﺎﻥ ﺩﻭﺭ ﺩﺭ ﺍﭘﺮﺕ )ﺍﯾﺮﺍﻥ ﭘﺮ ﺁﺷﻮﺏ ‪ -‬ﺑﻬﻤﻦ ‪(1326‬ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻭ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺩﺭ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺑﻮﺩ‬

‫ﻭﮐﺎﻟﺖ ﺩﺍﺩﮔﺴﺘﺮﯼ‬ ‫ﺍﺩﯾﺐ ﺑﺮﻭﻣﻨﺪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۲۵‬ﺍﺯ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺩﺍﺩﮔﺴﺘﺮﯼ ﺍﺑﻼﻏﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺷﻐﻞ ﺩﺍﺩﯾﺎﺭﯼ ﺩﺍﺩﮔﺴﺘﺮﯼ ﺍﺭﺩﺑﯿﻞ ﺩﺭﯾﺎﻓﺖ ﮐﺮﺩ ﻭﻟﯽ ﺍﺯ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻦ ﺳِﻤَﺖ ﻗﻀﺎﺋﯽ ﺍﻋﺮﺍﺽ ﻧﻤﻮﺩ ﻭ‬ ‫ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﺻﺪﻭﺭ ﭘﺮﻭﺍﻧﻪٔ ﮐﺎﺭﺁﻣﻮﺯﯼ ﻭﮐﺎﻟﺖ ﺩﺍﺩﮔﺴﺘﺮﯼ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺩﻭ ﺳﺎﻝ ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻭﮐﯿﻞ ﭘﺎﯾﻪ ﯾﮏ ﺩﺍﺩﮔﺴﺘﺮﯼ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﮐﺎﺭ ﺷﺪ؛ ﻭﯼ ﺳﺎﻝﻫﺎ ﻭﮐﯿﻞ‬ ‫ﺑﺎﻧﮏ ﻣﻠّﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻭﮐﺎﻟﺖﻫﺎﯼ ﻣﺘﻔﺮﻕ ﺭﺍ ﮐﻢﺗﺮ ﻣﯽﭘﺬﯾﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺩﺭ ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ )ﺟﺒﻬﻪ ﺍﻭﻝ(‬ ‫ﺍﺯ ﺁﺑﺎﻧﻤﺎﻩ ‪ ۱۳۲۸‬ﮐﻪ ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﺭﻫﺒﺮﯼ ﺩﮐﺘﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺼﺪﻕ ﺑﻨﯿﺎﻥﮔﺬﺍﺭﯼ ﺷﺪ ﻭ ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻠﯽ ﮐﺮﺩﻥ ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ ﺩﺭ ﺳﺮﺍﺳﺮ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺟﻨﺐ ﻭ ﺟﻮﺵ ﺧﺎﺻﯽ‬ ‫ﭘﺪﯾﺪ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺍﺯ ﻫﻮﺍﺩﺍﺭﺍﻥ ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻠﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﮔﺮﺩﯾﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺳﺮﻭﺩﻥ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﻣﯿﻬﻨﯽ ﻭ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﻪ ﻫﻤﮕﺎﻣﯽ ﺑﺎ ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠﯽ ﻭ ﺍﯾﻦ ﻧﻬﻀﺖ ﺿﺪ ﺍﺳﺘﻌﻤﺎﺭﯼ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻭ ﺑﺎ‬ ‫ﻧﻔﻮﺫ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺍﻧﮕﻠﯿﺲ ﻭ ﺗﺤﺮﯾﮑﺎﺕ ﺭﻭﺳﯿﻪ ﺷﻮﺭﻭﯼ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﻭﯼ ﭘﺲ ﺍﺯ ﮐﻮﺩﺗﺎﯼ ‪ ۲۸‬ﻣﺮﺩﺍﺩ ‪ ۱۳۳۲‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺑﺎ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﮐﻮﺩﺗﺎ ﺑﻪ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻋﻀﻮﯾﺖ ﺩﺭ ﺷﻮﺭﺍﯼ ﻣﺮﮐﺰﯼ ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ )ﺟﺒﻬﻪ ﺩﻭﻡ‪ ،‬ﭼﻬﺎﺭﻡ ﻭ ﭘﻨﺠﻢ(‬ ‫ﺍﺩﯾﺐ ﺑﺮﻭﻣﻨﺪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۳۹‬ﺟﺰء ﺑﻨﯿﺎﻥ ﮔﺬﺍﺭﺍﻥ ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠﯽ ﺩﻭﻡ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺗﺎ ﺯﻣﺎﻥ ﺍﻧﺤﻼﻝ ﺍﻥ ﻋﻀﻮ ﺷﻮﺭﺍﯼ ﻣﺮﮐﺰﯼ ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻣﺤﺴﻮﺏ ﻣﯽﮔﺮﺩﯾﺪ‪ .‬ﺍﯾﺸﺎﻥ‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﻨﺸﯽ ﮐﻨﮕﺮﻩ ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠﯽ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۴۱‬ﺑﻪ ﺭﯾﺎﺳﺖ ﺍﻟﻬﯿﺎﺭ ﺻﺎﻟﺢ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻣﻬﻨﺪﺱ ﮐﺎﻇﻢ ﺣﺴﯿﺒﯽ ﺗﻨﻬﺎ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﻣﺤﺴﻮﺏ ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ‬ ‫ﺍﺳﺘﻌﻔﺎﯼ ﺍﻋﻀﺎﯼ ﺷﻮﺭﺍﯼ ﻣﺮﮐﺰﯼ ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠﯽ ﺩﻭﻡ ﺍﺯ ﺳﻤﺖ ﺧﻮﺩ ﺍﺳﺘﻌﻔﺎ ﻧﺪﺍﺩﻧﺪ‪ [2].‬ﺍﺩﯾﺐ ﺑﺮﻭﻣﻨﺪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝﻫﺎﯼ ‪ ۱۳۵۶‬ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﺷﺮﻭﻉ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠﯽ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺑﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻋﻀﻮ ﺷﻮﺭﺍﯼ ﻣﺮﮐﺰﯼ ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎﯼ ﺑﺴﯿﺎﺭﯼ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﻧﯿﻞ ﺑﻪ ﺁﺯﺍﺩﯼ ﻭ ﺑﺮﻗﺮﺍﺭﯼ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﺮﺩﻣﯽ ﻭ ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ ﻣﻠﯽ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩﻩﺍﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺑﺮﻭﻣﻨﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺁﻗﺎﯾﺎﻥ ﺩﮐﺘﺮ ﮐﺮﯾﻢ ﺳﻨﺠﺎﺑﯽ‪ ،‬ﺍﺻﻐﺮ ﭘﺎﺭﺳﺎ‪ ،‬ﺩﮐﺘﺮ ﻋﻠﯽ ﺍﺭﺩﻻﻥ ﻭ ﺩﮐﺘﺮ ﯾﻮﺳﻒ ﺟﻼﻟﯽ ﻣﻮﺳﻮﯼ ﺑﻌﻨﻮﺍﻥ ﺍﻋﻀﺎﯼ ﻫﯿﺌﺖ ﺭﻫﺒﺮﯼ‬ ‫ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺷﺪﻧﺪ ‪ .‬ﺍﺩﯾﺐ ﺑﺮﻭﻣﻨﺪ ﻣﻮﺳﺲ ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠﯽ ﭘﻨﺠﻢ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۷۳‬ﺍﺳﺖ ﻭ ﺳﺎﻟﻬﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺭﯾﺎﺳﺖ ﺷﻮﺭﺍﯼ ﻣﺮﮐﺰﯼ ﻭ ﻫﯿﺌﺖ ﺭﻫﺒﺮﯼ ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠﯽ‬ ‫ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺑﺮ ﻋﻬﺪﻩ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺗﺮﯾﻦ ﺩﻭﺭﻩ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺍﯾﻦ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺭﻫﺒﺮﯼ ﺍﺩﯾﺐ ﺑﺮﻭﻣﻨﺪ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﭘﺬﯾﺮ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ‪.‬‬

‫ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ‬ ‫ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﻭﯼ ﺩﮐﺘﺮ ﺟﻬﺎﻧﺸﺎﻩ ﺑﺮﻭﻣﻨﺪ‪ ،‬ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ ﺑﺮﻭﻣﻨﺪ ﻭ ﭘﻮﺭﺍﻧﺪﺧﺖ ﺑﺮﻭﻣﻨﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺁﺛﺎﺭ‬ ‫ﺍﺩﯾﺐ ﺑﺮﻭﻣﻨﺪ ﻣﺪﺕ ﺷﺼﺖ ﺳﺎﻝ ﺑﺎ ﻗﻠﻢ ﻭ ﻗﺪﻡ ﺩﺭ ﺭﺍﻩِ ﺳﺮ ﺑﻠﻨﺪﯼ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻭ ﺗﺤﻘﻖ ﺁﺯﺍﺩﯼ ﻭ ﺿﺪﯾﺖ ﺑﺎ ﺍﺳﺘﺒﺪﺍﺩ ﻭ ﺍﺳﺘﻌﻤﺎﺭ ﮐﻮﺷﯿﺪﻩ ﻭ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺍﺷﻌﺎﺭﺵ ﻣﯿﻬﻨﯽ ﻭ‬ ‫ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻭ ﻣﻠﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺍﺷﻌﺎﺭﺵ ﺑﺎ ﻧﺎﻡ ﺣﺎﺻﻞ ﻫﺴﺘﯽ ﺑﻪ ﭼﺎﭖ ﺭﺳﯿﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﭘﯿﺶ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﻧﯿﺰ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺷﻌﺮﻫﺎﯾﯽ ﺍﺯ ﻭﯼ ﺑﻪ ﻧﺎﻡﻫﺎﯼ‬ ‫"ﻧﺎﻟﻪﻫﺎﯼ ﻭﻃﻦ"‪" ،‬ﭘﯿﺎﻡ ﺁﺯﺍﺩﯼ"‪" ،‬ﺩﺭﺩﺁﺷﻨﺎ"‪"،‬ﺳﺮﻭﺩ ﺭﻫﺎﯾﯽ"‪" ،‬ﺭﺍﺯ ﭘﺮﻭﺍﺯ" ‪" ،‬ﻣﺜﻨﻮﯼ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ" ﻭ " ﺭﻭﺯﮔﺎﺭ ﺩﮊﻡ " ﺑﻪ ﭼﺎﭖ ﺭﺳﯿﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺍﺩﯾﺐ ﺑﺮﻭﻣﻨﺪ ﺟﺰء‬ ‫ﻣﻌﺪﻭﺩ ﺷﻌﺮﺍﯼ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺯﻣﯿﻦ )ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺣﮑﯿﻢ ﺍﺑﻮﺍﻟﻘﺎﺳﻢ ﻓﺮﺩﻭﺳﯽ ﻭ ‪ (...‬ﺍﺳﺖ ﮐﻪ 'ﻟﻘﺐ ﺷﺎﻋﺮ ﻣﻠﯽ' ﺭﺍ ﺍﺯ ﺳﻮﯼ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺩﺭﯾﺎﻓﺖ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫]‪[3‬‬

‫»ﺣﺎﺻﻞ ﻫﺴﺘﯽ«‪:‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﺍﯼ ﮐﻪ ﺍﻏﻠﺐ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻭ ﻣﻠﯽ ﻭﯼ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﺮ ﻣﯽﮔﯿﺮﺩ‪ .‬ﻧﺎﺷﺮ‪:‬ﻕﺹﯼﺩﻩﺱﺭﺍ‪۱۳۸۰ ، ،‬‬ ‫]‪[4‬‬ ‫»ﻧﺎﻟﻪﻫﺎﯼ ﻭﻃﻦ« ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ‪۱۳۲۴ ،‬‬ ‫»ﭘﯿﺎﻡ ﺁﺯﺍﺩﯼ«‬ ‫]‪[5‬‬ ‫»ﺩﺭﺩﺁﺷﻨﺎ« ﻧﺸﺮ ﻫﻨﺮ ‪۱۳۶۲‬‬

‫• »ﺳﺮﻭﺩ ﺭﻫﺎﯾﯽ« ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﭘﯿﮏ ﺩﺍﻧﺶ‪۱۳۶۷ ،‬‬ ‫]‪[7‬‬ ‫• »ﺭﺍﺯ ﭘﺮﻭﺍﺯ« ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﺩﯾﺒﺎ ‪۱۳۷۴‬‬

‫]‪[6‬‬

‫ﻋﺒﺪﺍﻟﻌﻠﯽ ﺍﺩﯾﺐ ﺑﺮﻭﻣﻨﺪ‬

‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫‪109‬‬

‫»ﻣﺜﻨﻮﯼ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ« ﻥﺵﺭ ﻡﺭﺱﺍ‪۱۳۷۹ ،‬‬ ‫»ﺭﻭﺯﮔﺎﺭ ﺩﮊﻡ«‬ ‫]‪[8‬‬ ‫»ﺗﺼﺤﯿﺢ ﺩﯾﻮﺍﻥ ﻏﺰﻟﯿﺎﺕ ﺣﺎﻓﻆ«‬ ‫]‪[9‬‬ ‫»ﺍﺭﻡﻍﺍﻥ ﺱﻑﺭ ﺡﺝ«‬ ‫]‪[10‬‬ ‫»ﺑﻪ ﭘﯿﺸﮕﺎﻩ ﻓﺮﺩﻭﺳﯽ« ﻧﺸﺮ ﺷﺒﺎﻭﯾﺰ‪۱۳۸۰ ،‬‬ ‫]‪[11‬‬ ‫»ﻃﺮﺍﺯ ﺱﺥﻥ« ) ﻣﻘﺎﻻﺕ ﺍﺩﺑﯽ‪ ،‬ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻭ ﻫﻨﺮﯼ ( ﻧﺸﺮ ﻋﺮﻓﺎﻥ ‪1385‬‬ ‫»ﻓﺎﺟﻌﻪ ﻣﺮﺩﺍﺩ«‪ ،‬ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠﯽ ‪1358 ،‬‬ ‫]‪[12‬‬ ‫ﮔﻠﻬﺎﯼ ﻣﻮﺳﻤﯽ‪ :‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻏﺰﻝ‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﻋﺮﻓﺎﻧﯽ ‪1387‬‬ ‫]‪[13‬‬ ‫»ﻩﻥﺭ ﻕﻝﻡﺩﺍﻥ‪ ،‬ﻡﺵﺕﻡﻝ ﺏﺭ ﭖﯼﺵﮒﻑﺕﺍﺭ‪ ،‬ﺍﻥﻭﺍﻉ ﻕﻝﻡﺩﺍﻥ‪ ،‬ﺵﻥﺍﺱﺍﺉﯼ ﻥﻕﺍﺵﺍﻥ ﻕﻝﻡﺩﺍﻥ« ﻧﺎﺷﺮ ﻭﺡﯼﺩ‪۱۳۶۶ ،‬‬ ‫]‪[14‬‬

‫ﻭﯼ ﺑﺼﻮﺭﺕ ﺭﺳﻤﯽ ﺍﺯ ﺳﻮﯼ ﺩﮐﺘﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺼﺪﻕ »ﻟﻘﺐ ﺷﺎﻋﺮ ﻣﻠﯽ« ﺩﺭﯾﺎﻓﺖ ﺩﺍﺷﺖ‪.‬‬

‫ﺩﯾﺪﮔﺎﻩﻫﺎﯼ ﺍﺩﺑﯽ‬ ‫ﺍﺩﯾﺐ ﺩﺭ ﺑﺎﺭﻩ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺷﻌﺮ ﻭ ﺳﺒﮏ ﺧﻮﺩ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽ ﮔﻮﯾﺪ ‪:‬‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻘﯿﺪﻩ ﻣﻦ ﺷﻌﺮ ﯾﮏ ﭘﺪﯾﺪﻩ ﺧﯿﺎﻟﺎﻧﮕﯿﺰ ﻣﻌﻨﻮﯾﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻣﺤﺾ ﺷﻨﯿﺪﻥ‪ ،‬ﺷﻨﻮﻧﺪﻩ ﺭﺍ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﯾﮏ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻣﺴﻠﻢ ﻭ ﯾﺎ ﯾﮏ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻋﺒﺮﺗﺂﻣﯿﺰ ﻭ ﯾﺎ ﯾﮏ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﺟﺎﺫﺏ ﺍﺯ ﺩﯾﺪﻫﻬﺎ ﻭ ﺷﻨﯿﺪﻩ ﻧﻤﺎﯾﺪ ﻭ ﺍﻭ‬ ‫ﺭﺍ ﺯﯾﺮ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻋﻤﯿﻖ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﺪ‪.‬ﺷﻌﺮ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﺑﯿﺎﻥ ﺍﺣﺴﺎﺱ ﺧﯿﺎﻝ ﺷﻨﻮﻧﺪﻩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺯﻭﺍﯾﺎﯼ ﺍﻣﻮﺭﯼ ﺑﮑﺸﺎﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺤﺮﯾﮏ ﺍﺣﺴﺎﺳﺎﺕ ﻭ ﺗﻠﻄﯿﻒ ﻋﻮﺍﻃﻒ ﺍﻭ ﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﺑﻪ ﻭﯼ ﺩﺭﺱ ﺩﻟﺪﺍﺩﮔﯽ ﺑﻪ ﺣﻘﺎﯾﻖ ﻭ‬ ‫ﻧﯿﮑﻮﯾﯿﻬﺎ ﺑﺪﻫﺪ‪.‬ﻣﻦ ﺍﯾﻨﮕﻮﻧﻪ ﻟﻄﺎﯾﻒ ﺗﺨﯿﻠﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎ ﺍﻧﺪﯾﺸﻬﻬﺎﯼ ﺳﺎﺯﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﮔﺎﻩ ﺳﺮﺁﻏﺎﺯ ﮐﺎﺭﻫﺎﯼ ﺑﺰﺭﮒ ﻣﯿﺸﻮﺩ ﺷﻌﺮ ﻣﯿﺪﺍﻧﻢ ﺑﻪ ﺷﺮﻁ ﺁﻧﮑﻪ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ ﻭﺯﻧﻬﺎﯼ ﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪ ﻭ ﺩﻟﻨﻮﺍﺯ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﯿﺮﺩ ﻭ ﺍﺯ‬ ‫ﺍﻧﺴﺠﺎﻡ ﮐﺎﻣﻞ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫»‬

‫ﺑﻬﻄﻮﺭ ﮐﻠﯽ ﻣﺎ ﺩﺭ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻓﺎﺭﺳﯽ»ﺷﻌﺮ ﺳﭙﯿﺪ«ﺳﺮﺍﻍ ﻧﺪﺍﺭﯾﻢ ﺁﻧﭽﻪ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺑﻪ ﺍﯾﻦ ﻧﺎﻡ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﮔﺮ ﺟﻨﺒﻪء ﺧﯿﺎﻟﺎﻧﮕﯿﺰﯼ ﻭ ﺭﻗّﺖ ﻭ ﻋﺎﻃﻔﻬﭙﺮﻭﺭﯼ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﺜﺮ ﺷﺎﻋﺮﺍﻧﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺷﻌﺮ ﻧﯿﺴﺖ؛ ﺍﮔﺮ ﺑﺨﻮﺍﻫﻨﺪ‬ ‫ﮐﺘﺎﺑﯽ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻧﺜﺮ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺑﻨﻮﯾﺴﻨﺪ ﻧﻤﯿﺘﻮﺍﻧﻨﺪ ﻧﺜﺮ ﺷﺎﻋﺮﺍﻧﻪ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻗﻠﻢ ﺑﯿﻨﺪﺍﺯﻧﺪ ﻭ ﺁﻧﺮﺍ ﺩﺭ ﮐﺘﺎﺑﯽ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺷﻌﺮ ﺍﯾﻦ ﺯﻣﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﻭﺍﺭﺩ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬ﺩﺭ ﻗﺪﯾﻢ ﻫﻢ ﻧﺎﺷﺮ ﺷﺎﻋﺮﺍﻧﻪ ﺩﺍﺷﺘﻬﺎﯾﯿﻢ ﮐﻪ ﮐﺴﯽ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺷﻌﺮ‬ ‫ﻧﻨﺎﻣﯿﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﺣﻤﯿﺪﯼ‪ ،‬ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺯ ﻋﺒﺎﺭﺍﺕ ﮔﻠﺴﺘﺎﻥ ﺳﻌﺪﯼ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺟﺎﺕ ﺧﻮﺍﺟﻪ ﻋﺒﺪ ﺍﻟﻠﻪ ﺍﻧﺼﺎﺭﯼ ﭘﺎﺭﻫﻬﺎﯼ ﺍﺯ ﻣﻨﺸﺂﺕ ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻘﺎﻡ ﻓﺮﺍﻫﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﺴﺠّﻊ ﻭ ﻣﻘﻔﺎ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﺭﻭﺡ ﺷﺎﻋﺮﺍﻧﻪ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ؛ ﻭ‬ ‫ﺍﻣّﺎ ﺷﻌﺮ ﺁﺯﺍﺩ ﮐﻪ ﻣﻦ ﺁﻧﺮﺍ ﺷﻌﺮﻭﺍﺭﻩ ﻣﯿﺨﻮﺍﻧﻢ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻭﺯﻥ ﻋﺮﻭﺿﯽ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﺎ ﺍﺣﺴﺎﺳﯽ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺷﻮﺩ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻭﺯﻥ ﻋﺮﻭﺿﯽ ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﺑﺤﺮ ﮔﺎﻫﯽ ﺷﮑﺴﺘﻪ ﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﺑﺮﺩﻥ ﻗﺎﻓﯿﻪ ﻫﻢ‬ ‫ﺍﻟﺰﺍﻣﯽ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺑﺎ ﺁﻥ ﻣﻮﺍﻓﻘﻢ ﻭ ﺧﻮﺩﻡ ﻧﯿﺰ ﭼﻨﺪ ﻗﻄﻌﻪ ﺍﺯﯾﻦ ﻧﻮﻉ ﺷﻌﺮﻭﺍﺭﻫﻬﺎ ﺑﺮ ﺳﺒﯿﻞ ﺗﻔﻨﻦ ﺳﺮﻭﺩﻫﺎﻡ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪:‬ﻣﺮﮒ ﺭﺳﺘﻢ ﺩﺭ ﮐﺘﺎﺏ»ﺣﺎﺻﻞ ﻫﺴﺘﯽ«ﻭﻟﯽ ﺍﮔﺮ ﯾﮏ ﻣﺸﺖ ﮐﻠﻤﺎﺕ ﻧﺎﻣﺮﺑﻮﻁ ﻭ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﻧﺎﻣﻔﻬﻮﻡ‬ ‫ﺑﻪ ﺷﮑﻠﻬﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺯﯾﺮ ﻫﻢ ﺑﻨﻮﯾﺴﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺨﻮﺍﻫﻨﺪ ﺑﮕﻮﯾﻨﺪ ﻧﺜﺮ ﻧﯿﺴﺖ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮕﻮﯾﻢ ﻧﻪ ﺷﻌﺮﺳﺖ ﻭ ﻧﻪ ﻧﺜﺮ ﺑﻠﮑﻪ ﺗﺮّﻫﺎﺕ ﺍﺳﺖ!‬ ‫ﺍﺳﺎﺳﺎ ﺳﺨﻨﯽ ﮐﻪ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺟﻮﻫﺮﻩ ﺷﻌﺮﯼ ﻭ ﺧﯿﺎﻟﺎﻧﮕﯿﺰ ﻭ ﻣﺤﺮﮎ ﺍﺣﺴﺎﺳﺎﺕ ﺍﺳﺖ ﺑﺎﯾﺪ ﺩﺭ ﻟﺒﺎﺱ ﻧﻈﻢ ﺧﻮﺩﺁﺭﺍﯾﯽ ﮐﻨﺪ ﻭ ﺑﺎ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﮐﻼﻡ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻭﮔﺮﻧﻪ ﭼﻨﺪﺍﻥ ﺍﺛﺮﯼ ﺑﺮ ﺁﻥ ﻣﺘﺮﺗﺐ ﻧﯿﺴﺖ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻫﺮ‬ ‫ﺳﺨﻦ ﻣﻨﻈﻮﻣﯽ ﻫﻢ ﺷﻌﺮ ﻧﯿﺴﺖ ﻭ ﻧﻈﻢ ﺗﻨﻬﺎ ﮐﻔﺎﯾﺖ ﻧﻤﯿﮑﻨﺪ‪.‬‬ ‫]‪[15‬‬ ‫]‪[16‬‬

‫ﺍﺩﯾﺐ ﺑﺮﻭﻣﻨﺪ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺷﻌﺮ ﻭ ﺍﺩﺏ ﭘﺎﺭﺳﯽ ﻭ ﻧﻮﻉ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺍﻥ ﺑﺎ ﻣﺮﺩﻡ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬

‫‪ 1.‬ﺷﻌﺮﺵ ﺑﺎﯾﺪ ﺟﺰء ﺍﺷﻌﺎﺭ ﻣﻤﺘﺎﺯ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺍﺳﺘﺎﺩﯼ ﺍﺵ ﺩﺭ ﺷﻌﺮ ﻣﺴﻠﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ 2.‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﻠﯽ ﻭ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﻭ ﺟﻐﺮﺍﻓﯿﺎﯼ ﮐﺸﻮﺭ ﺑﻪ ﺩﯾﺪﻩ ﺍﺣﺘﺮﺍﻡ ﻭ ﻋﻼﻗﻪ ﺑﻨﮕﺮﺩ‪.‬‬ ‫‪ 3.‬ﺧﺪﻣﺘﮕﺰﺍﺭ ﺑﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻭ ﻋﻠﻢ ﻭ ﺍﺩﺏ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺧﻮﺩ ﻧﯿﺰ ﺍﺯ ﻗﺪﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﺧﺪﻣﺘﮕﺰﺍﺭﺍﻥ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ 4.‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺁﺩﺍﺏ ﻭ ﺭﺳﻮﻡ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﯽ ﻭ ﺍﺻﺎﻟﺖ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﻭ ﺷﻌﺮ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺍﻇﻬﺎﺭ ﺩﻟﺒﺴﺘﮕﯽ ﺻﻤﯿﻤﺎﻧﻪ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬ ‫‪ 5.‬ﻫﻮﺍﺩﺍﺭ ﻃﺒﻘﺎﺕ ﺯﺣﻤﺘﮑﺶ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﺑﻪ ﻋﺪﺍﻟﺖ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻭﻓﺎﺩﺍﺭ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ 6.‬ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﺍﺳﺘﻘﻼﻝ ﻭ ﺁﺯﺍﺩﯼ ﻭ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻣﻠﯽ ﺍﺯ ﺧﻮﺩﮔﺬﺷﺘﮕﯽ ﻧﺸﺎﻥ ﺑﺪﻫﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻃﻤﻊ ﻣﺎﻝ ﻭ ﻣﻨﺼﺐ ﺍﺯ ﻫﺎﻟﻪ ﺍﺻﺎﻟﺖ ﺧﻮﺩ ﺑﯿﺮﻭﻥ ﻧﯿﺎﯾﺪ ﻭ ﺭﻧﮓ ﻋﻮﺽ ﻧﮑﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ 7.‬ﺍﺯ ﻫﻨﺠﺎﺭﻫﺎﯼ ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺧﻼﻗﯽ ﻭ ﻭﻗﺎﺭ ﻭ ﻣﺘﺎﻧﺖ ﭘﯿﺮﻭﯼ ﮐﻨﺪ ﻭ ﺍﺣﺘﺮﺍﻡ ﻋﻨﻮﺍﻥ »ﺷﺎﻋﺮ ﻣﻠﯽ« ﺭﺍ ﺣﻔﻆ ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ 8.‬ﺑﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﺩﺭﺱ ﻭﻃﻦ ﺧﻮﺍﻫﯽ ﻭ ﻣﻠﺖ ﺩﻭﺳﺘﯽ ﺑﺪﻫﺪ ﻭ ﻏﺮﻭﺭ ﻣﻠﯽ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﯿﺪﺍﺭ ﺳﺎﺯﺩ ﻭ ﺍﺯ ﮐﺎﺳﺘﯽﻫﺎﯼ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩ ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ 9.‬ﺍﺯ ﺣﮑﻮﻣﺖﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩﮐﺎﻣﻪ ﻭ ﺑﯽ ﺍﻋﺘﻨﺎ ﺑﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻣﻠﺖ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩ ﮐﻨﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺁﻥﻫﺎ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ 10.‬ﺍﺯ ﺗﺤﻤﻞ ﺩﺷﻮﺍﺭﯼﻫﺎ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺣﻖ ﮔﻮﯾﯽ ﻧﻬﺮﺍﺳﺪ‪.‬‬ ‫‪ 11.‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮔﺮﻓﺘﺎﺭﯼﻫﺎﯼ ﻣﻠﺖﻫﺎﯼ ﺳﺘﻢ ﺩﯾﺪﻩ ﺩﯾﮕﺮ ﺑﯽ ﻃﺮﻑ ﻧﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ 12.‬ﺍﺯ ﻧﺰﺩﯾﮏ ﺷﺪﻥ ﺑﻪ ﻗﺪﺭﺕ ﻣﺪﺍﺭﺍﻥ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﭙﺮﻫﯿﺰﺩ‬

‫«‬

‫ﻋﺒﺪﺍﻟﻌﻠﯽ ﺍﺩﯾﺐ ﺑﺮﻭﻣﻨﺪ‬

110

‫ﺑﻨﯿﺎﺩ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻭ ﻓﺮﻫﻨﮕﺴﺮﺍﯼ ﺍﺩﯾﺐ ﺑﺮﻭﻣﻨﺪ‬ ۳۳۵۰ ‫ ﺯﻣﯿﻦ ﺁﻥ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺣﺖ‬.‫ ﺯﺍﺩﮔﺎﻩ ﺍﻭ ﻃﯽ ﻣﺮﺍﺳﻤﯽ ﺗﺎﺳﯿﺲ ﮔﺮﺩﯾﺪ‬،‫ ﺩﺭ ﺷﻬﺮ ﮔﺰ‬۱۳۸۲ ‫ ﻣﻬﺮ‬۲۵ ‫ ﺑﻨﯿﺎﺩ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻭ ﻓﺮﻫﻨﮕﺴﺮﺍﯼ ﺍﺩﯾﺐ ﺑﺮﻭﻣﻨﺪ ﺩﺭ ﺩﺭ‬۱۳۸۲ ‫ﺩﺭ ﺳﺎﻝ‬ [17] .‫ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ ﺍﺯ ﺳﻮﯼ ﻭﯼ ﺍﻫﺪﺍ ﮔﺮﺩﯾﺪﻩ ﺑﻮﺩ‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬ [18]

‫• ﻭﺏﮔﺎﻩ ﺭﺳﻤﯽ ﺍﺩﯾﺐ ﺑﺮﻭﻣﻨﺪ‬ .۱۳۸۰ ،‫ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﻗﺼﯿﺪﻩ ﺳﺮﺍ‬،‫ ﺍﺩﯾﺐ ﺑﺮﻭﻣﻨﺪ‬،«‫• »ﺣﺎﺻﻞ ﻫﺴﺘﯽ‬ ۱۳۸۸ ‫ ﺍﺩﯾﺐ ﺑﺮﻭﻣﻨﺪ ﻧﺸﺮ ﻣﺪﯾﺴﻪ‬- ‫ﺭﻭﺯﮔﺎﺭ ﺩﮊﻡ‬ ‫ ﺍﺩﯾﺐ ﺑﺮﻭﻣﻨﺪ‬- ‫ﺣﺎﺻﻞ ﻫﺴﺘﯽ‬ «‫»ﺡﺍﺹﻝ ﻩﺱﺕﯼ‬ .(sortKeyValue2=sortkey_author&sortKeyValue1=sortkey_title&pageStatus=1&id=616724&http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW) .۲۰۱۱ ‫ ﻧﻮﺍﻣﺒﺮ‬۰۶ ‫ ﺑﺎﺯﺑﯿﻨﯽﺷﺪﻩ ﺩﺭ‬.‫ﻭﺑﮕﺎﻩ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻠﯽ‬ «‫»ﻧﺎﻟﻪﻫﺎﯼ ﻭﻃﻦ‬ .(sortKeyValue2=sortkey_author&sortKeyValue1=sortkey_title&pageStatus=1&id=2254471&http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW) .۲۰۱۱ ‫ ﻧﻮﺍﻣﺒﺮ‬۰۶ ‫ ﺑﺎﺯﺑﯿﻨﯽﺷﺪﻩ ﺩﺭ‬.‫ﻭﺑﮕﺎﻩ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻠﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ‬ «‫»ﺩﺭﺩ ﺁﺵﻥﺍ‬ .(sortKeyValue2=sortkey_author&sortKeyValue1=sortkey_title&pageStatus=1&id=563211&http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW) .۲۰۱۱ ‫ ﻧﻮﺍﻣﺒﺮ‬۰۶ ‫ ﺑﺎﺯﺑﯿﻨﯽﺷﺪﻩ ﺩﺭ‬.‫ﻭﺑﮕﺎﻩ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻠﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ‬

[1] [2] [3]

«۱۳۵۶ ‫ ﺕﺍ‬۱۳۲۸ ‫ ﺍﺝﺕﻡﺍﻉﯼ ﺍﺯ ﺱﺍﻝ‬،‫ ﻡﯼﻩﻥﯼ‬،‫ ﮒﺯﯼﺩﻩﺉﯼ ﺍﺯ ﺍﺵﻉﺍﺭ ﺱﯼﺍﺱﯼ‬:‫»ﺱﺭﻭﺩ ﺭﻩﺍﺉﯼ‬ .(sortKeyValue2=sortkey_author&sortKeyValue1=sortkey_title&pageStatus=1&id=500571&http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW) .۲۰۱۱ ‫ ﻧﻮﺍﻣﺒﺮ‬۰۶ ‫ ﺑﺎﺯﺑﯿﻨﯽﺷﺪﻩ ﺩﺭ‬.‫ﻭﺑﮕﺎﻩ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻠﯽ‬ «‫»ﺭﺍﺯ ﭖﺭﻭﺍﺯ‬ .(sortKeyValue2=sortkey_author&sortKeyValue1=sortkey_title&pageStatus=1&id=617529&http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW) .۲۰۱۱ ‫ ﻧﻮﺍﻣﺒﺮ‬۰۶ ‫ ﺑﺎﺯﺑﯿﻨﯽﺷﺪﻩ ﺩﺭ‬.‫ﻭﺑﮕﺎﻩ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻠﯽ‬ «(‫ ﺑﻌﻀﯽ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪ! )ﭘﺎﺳﺨﯽ ﺑﻪ ﻧﻘﺪ ﺳﯿﺪ ﻣﺤﻤﺪ ﺭﺍﺳﺘﮕﻮ ﺑﺮ ﺣﺎﻓﻆ ﺍﺩﯾﺐ ﺑﺮﻭﻣﻨﺪ‬،‫ »ﺑﻌﻀﯽ ﺷﮑﺴﺘﻪ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪ‬.‫ ﺳﺮﻭﺵ‬،‫ﮐﺎﻇﻤﯿﺎﻥ‬ .۲۵ ‫ ﺷﻤﺎﺭﻩ‬- ۱۳۷۰ ‫ ﺩﯼ‬،‫ ﺍﺩﺑﺴﺘﺎﻥ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻭ ﻫﻨﺮ‬.(num=8&AID=307544&avd=0&¯http://www.noormags.com/view/fa/SearchResultArticle?txt=ادیب+برو٠نØ) .۲۰۱۱ ‫ ﻧﻮﺍﻣﺒﺮ‬۰۶ ‫ﺑﺎﺯﺑﯿﻨﯽﺷﺪﻩ ﺩﺭ‬ «‫»ﺍﺭﻡﻍﺍﻥ ﺱﻑﺭ ﺡﺝ‬ .(sortKeyValue2=sortkey_author&sortKeyValue1=sortkey_title&pageStatus=1&id=870815&http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW) .۲۰۱۱ ‫ ﻧﻮﺍﻣﺒﺮ‬۰۶ ‫ﺑﺎﺯﺑﯿﻨﯽﺷﺪﻩ ﺩﺭ‬ «‫»ﺏﻩ ﭖﯼﺵﮒﺍﻩ ﻑﺭﺩﻭﺱﯼ‬ .(sortKeyValue2=sortkey_author&sortKeyValue1=sortkey_title&pageStatus=1&id=616294&http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW) .۲۰۱۱ ‫ ﻧﻮﺍﻣﺒﺮ‬۰۶ ‫ ﺑﺎﺯﺑﯿﻨﯽﺷﺪﻩ ﺩﺭ‬.‫ﻭﺑﮕﺎﻩ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻠﯽ‬ «/( ‫ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻭ ﻫﻨﺮﯼ‬،‫»ﻃﺮﺍﺯ ﺱﺥﻥ ) ﻣﻘﺎﻻﺕ ﺍﺩﺑﯽ‬ .(sortKeyValue2=sortkey_author&sortKeyValue1=sortkey_title&pageStatus=1&id=710170&http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW) .۲۰۱۱ ‫ ﻧﻮﺍﻣﺒﺮ‬۰۶ ‫ﺑﺎﺯﺑﯿﻨﯽﺷﺪﻩ ﺩﺭ‬ .‫ ﻭﺑﮕﺎﻩ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻠﯽ‬،‫ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻏﺰﻝ‬:‫ ﮔﻠﻬﺎﯼ ﻣﻮﺳﻤﯽ‬. .sortKeyValue2=sortkey_author&sortKeyValue1=sortkey_title&pageStatus=1&id=1168392&http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW .۲۰۱۱ ‫ ﻧﻮﺍﻣﺒﺮ‬۰۶ ‫ﺑﺎﺯﺑﯿﻨﯽﺷﺪﻩ ﺩﺭ‬ «‫ ﺵﻥﺍﺱﺍﺉﯼ ﻥﻕﺍﺵﺍﻥ ﻕﻝﻡﺩﺍﻥ‬،‫ ﺍﻥﻭﺍﻉ ﻕﻝﻡﺩﺍﻥ‬،‫ ﻡﺵﺕﻡﻝ ﺏﺭ ﭖﯼﺵﮒﻑﺕﺍﺭ‬،‫»ﻩﻥﺭ ﻕﻝﻡﺩﺍﻥ‬ .(sortKeyValue2=sortkey_author&sortKeyValue1=sortkey_title&pageStatus=1&id=538222&http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW) .۲۰۱۱ ‫ ﻧﻮﺍﻣﺒﺮ‬۰۶ ‫ ﺑﺎﺯﺑﯿﻨﯽﺷﺪﻩ ﺩﺭ‬.‫ﻭﺑﮕﺎﻩ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻠﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ‬ http://www.noormags.com/view/fa/SearchResultArticle?txt=ادیب بروÙ) «‫ »ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺑﺎ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺍﺩﯾﺐ ﺑﺮﻭﻣﻨﺪ‬.‫ ﻋﻠﯽ‬،‫ﺩﻫﺒﺎﺷﯽ‬ .۲۰۱۱ ‫ ﻧﻮﺍﻣﺒﺮ‬۰۶ ‫ ﺑﺎﺯﺑﯿﻨﯽﺷﺪﻩ ﺩﺭ‬.۲۷ ‫ ﺷﻤﺎﺭﻩ‬- ۱۳۸۱ ‫ ﺁﺫﺭ ﻭ ﺩﯼ‬،‫ ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﺑﺨﺎﺭﺍ‬.(ViewType=text&pageNo=230&numberId=22836&avd=0&num=5&¯Ù†Ø 27 ‫ ﺷﻤﺎﺭﻩ‬- 1381 ‫ﺑﺨﺎﺭﺍ « ﺁﺫﺭ ﻭ ﺩﯼ‬ 27 ‫ ﺷﻤﺎﺭﻩ‬- 1381 ‫ﺑﺨﺎﺭﺍ « ﺁﺫﺭ ﻭ ﺩﯼ‬ http://www.noormags.com/view/fa/SearchResultArticle?txt=ادیب بروÙ) «‫ ﮔﺰﺍﺭﺵ ﻣﺮﺍﺳﻢ ﺍﻓﺘﺘﺎﺡ ﺑﻨﯿﺎﺩ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻭ ﻓﺮﻫﻨﮕﺴﺮﺍﯼ ﺍﺩﯾﺐ ﺑﺮﻭﻣﻨﺪ‬:‫»ﮔﺰﺍﺭﺵ‬ .۲۰۱۱ ‫ ﻧﻮﺍﻣﺒﺮ‬۰۶ ‫ ﺑﺎﺯﺑﯿﻨﯽﺷﺪﻩ ﺩﺭ‬.۱۳۸۲ ‫ ﻣﻬﺮ ﻭ ﺁﺑﺎﻥ‬،‫ ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﺑﺨﺎﺭﺍ‬.(ViewType=image&pageNo=367&numberId=22838&avd=0&num=6&¯Ù†Ø http://www.adibboroumand.com

[6]

[4]

[5]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14] [15] [16] [17] [18]

‫ﻋﺒﺪﺍﻟﻌﻠﯽ ﺍﺩﯾﺐ ﺑﺮﻭﻣﻨﺪ‬

‫‪111‬‬

‫ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﯿﺮﻭﻥ‬ ‫• ﻭﺏﮔﺎﻩ ﺭﺳﻤﯽ )‪(http://www.adibboroumand.com‬‬ ‫]ﺻﻔﺤﻪ ﯼ ﻓﯿﺴﺒﻮﮎ‪[http://www.facebook.com/AdibBoroumand :‬‬

‫ﺍﯾﺮﺝ ﺟﻨﺘﯽ ﻋﻄﺎﯾﯽ‬ ‫ﺍﯾﺮﺝ ﺟﻨﺘﯽ ﻋﻄﺎﯾﯽ ﻧﻤﺎﯾﺸﻨﺎﻣﻪﻧﻮﯾﺲ‪ ،‬ﺷﺎﻋﺮ ﻭ ﺗﺮﺍﻧﻪﺳﺮﺍﯼ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ‪ ۱۹‬ﺩﯾﻤﺎﻩ ‪ ۱۳۲۵‬ﺩﺭ ﺷﻬﺮ ﻣﺸﻬﺪ ﺯﺍﺩﻩ ﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﮑﺎﺭﯼ ﻭﯼ ﺑﺎ ﺑﺎﺑﮏ ﺑﯿﺎﺕ ﺁﻫﻨﮕﺴﺎﺯ ﻭ‬ ‫ﺩﺍﺭﯾﻮﺵ ﺍﻗﺒﺎﻟﯽ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﻩ‪ ،‬ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺧﻠﻖ ﺗﺮﺍﻧﻪﻫﺎﯾﯽ ﻣﻬﻢ ﺑﺎ ﺩﺭﻭﻥﻣﺎﯾﻪﻫﺎﯼ ﺳﯿﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﻭ ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﭘﺎﭖ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﺑﻪ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﻃﻼﯾﯽ‬ ‫ﻣﺸﻬﻮﺭ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺍﻭ ﻫﻢ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺩﺭ ﮐﺸﻮﺭ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﻭ ﺷﻬﺮ ﻭﺍﺗﻔﻮﺭﺩ ﺍﻗﺎﻣﺖ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬

‫ﺷﻌﺮ ﻓﯿﻠﻢ »ﻓﺮﯾﺎﺩ ﺯﯾﺮ ﺁﺏ«‬ ‫ﺍﯾﻦ ﺗﺮﺍﻧﻪ ﺳﺮﻭﺩﻩٔ ﺍﯾﺮﺝ ﺟﻨﺘﯽﻋﻄﺎﯾﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻓﯿﻠﻢ »ﻓﺮﯾﺎﺩ ﺯﯾﺮ ﺁﺏ« ﺑﺎ ﺻﺪﺍﯼ ﺩﺍﺭﯾﻮﺵ ﺍﻗﺒﺎﻟﯽ ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺿﯿﺎﻓﺘﻬﺎﯼ ﻋﺎﺷﻖ ﺭﺍ‪ ،‬ﺧﻮﺷﺎ ﺑﺨﺸﺶ‪ ،‬ﺧﻮﺷﺎ ﺍﯾﺜﺎﺭ‬

‫ﺧﻮﺷﺎ ﭘﯿﺪﺍ ﺷﺪﻥ ﺩﺭ ﻋﺸﻖ‪ ،‬ﺑﺮﺍﯼ ﮔﻢ ﺷﺪﻥ ﺩﺭ ﯾﺎﺭ‬

‫ﭼﻪ ﺩﺭﯾﺎﯾﯽ ﻣﯿﺎﻥ ﻣﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻮﺷﺎ ﺩﯾﺪﺍﺭ ﻣﺎ ﺩﺭ ﺧﻮﺍﺏ‬

‫ﭼﻪ ﺍﻣﯿﺪﯼ ﺑﻪ ﺍﯾﻦ ﺳﺎﺣﻞ‪ ،‬ﺧﻮﺷﺎ ﻓﺮﯾﺎﺩ ﺯﯾﺮ ﺁﺏ‬

‫ﺧﻮﺷﺎ ﻋﺸﻖ ﻭ ﺧﻮﺷﺎ ﺧﻮﻥ ﺟﮕﺮ ﺧﻮﺭﺩﻥ‬

‫ﺧﻮﺷﺎ ﻣﺮﺩﻥ‪ ،‬ﺧﻮﺷﺎ ﺍﺯ ﻋﺎﺷﻘﯽ ﻣﺮﺩﻥ‬

‫ﺍﮔﺮ ﺧﻮﺍﺑﻢ ﺍﮔﺮ ﺑﯿﺪﺍﺭ‪ ،‬ﺍﮔﺮ ﻣﺴﺘﻢ ﺍﮔﺮ ﻫﻮﺷﯿﺎﺭ‬

‫ﻣﺮﺍ ﯾﺎﺭﺍﯼ ﺑﻮﺩﻥ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺗﻮ ﯾﺎﺭﯼ ﮐﻦ ﻣﺮﺍ ﺍﯼ ﯾﺎﺭ‬

‫ﺗﻮ ﺍﯼ ﺧﺎﺗﻮﻥ ﺧﻮﺍﺏ ﻣﻦ‪ ،‬ﻣﻦ ﺗﻦ ﺧﺴﺘﻪ ﺭﺍ ﺩﺭﯾﺎﺏ‬

‫ﻣﺮﺍ ﻫﻢ ﺧﺎﻧﻪ ﮐﻦ ﺗﺎ ﺻﺒﺢ‪ ،‬ﻧﻮﺍﺯﺵ ﮐﻦ ﻣﺮﺍ ﺗﺎ ﺧﻮﺍﺏ‬

‫ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺧﻮﺍﺏ ﺗﻮ ﺩﯾﺪﻥ‪ ،‬ﺩﻟﯿﻞ ﺑﻮﺩﻥ ﻣﻦ ﺑﻮﺩ‬

‫ﭼﺮﺍﻍ ﺻﺒﺢ ﺑﯿﺪﺍﺭﯼ‪ ،‬ﺍﮔﺮ ﺑﻮﺩ ﺍﺯ ﺗﻮ ﺭﻭﺷﻦ ﺑﻮﺩ‬

‫ﻧﻪ ﺍﺯ ﺩﻭﺭ ﻭ ﻧﻪ ﺍﺯ ﻧﺰﺩﯾﮏ‪ ،‬ﺗﻮ ﺍﺯ ﻗﺎﻑ ﺁﻣﺪﯼ ﺍﯼ ﻋﺸﻖ ﺧﻮﺷﺎ ﺧﻮﺩ ﺳﻮﺯﯼ ﻋﺎﺷﻖ‪ ،‬ﻣﺮﺍ ﺁﺗﺶ ﺯﺩﯼ ﺍﯼ ﻋﺸﻖ‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬ ‫• ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺎ ﺍﯾﺮﺝ ﺟﻨﺘﯽ ﻋﻄﺎﯾﯽ‬

‫]‪[1‬‬

‫• ﺍﯾﺮﺝ ﺟﻨﺘﯽ ﻋﻄﺎﯾﯽ ﺩﺭ ﺳﺎﯾﺖ ﺗﺮﺍﻧﻪﻫﺎ‬ ‫]‪[3‬‬ ‫• ﺍﯾﺮﺝ ﺟﻨﺘﯽ ﻋﻄﺎﯾﯽ‬

‫]‪[2‬‬

‫ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﯿﺮﻭﻥ‬ ‫• ﻭﺏﮔﺎﻩ ﺭﺳﻤﯽ ﺍﯾﺮﺝ ﺟﻨﺘﯽ ﻋﻄﺎﯾﯽ‬ ‫• ﺍﯾﺮﺝ ﺟﻨﺘﯽ ﺩﺭ ﻭﺏﮔﺎﻩ ﺍﯾﺮﺍﻥﺗﺮﺍﻧﻪ‬

‫]‪[4‬‬

‫]‪[5‬‬

‫ﮔﻞ ﺳﺮﺥ ﺗﺮﺍﻧﻪ ]‪[6‬ﺳﺮﺩﺑﯿﺮ ﺷﯿﺪﺍ ﺟﻬﺎﻥ ﺑﯿﻦ ) ﺗﺮﺍﻧﻪ ﺁﺯﺍﺩﯼ(‬

‫ﻣﺮﺍﺟﻊ‬ ‫]‪[1‬‬ ‫]‪[2‬‬ ‫]‪[3‬‬ ‫]‪[4‬‬ ‫]‪[5‬‬ ‫]‪[6‬‬

‫‪http://asar.name/2007/04/blog-post_5560.html‬‬ ‫‪http://www.taraneha.com/news/detail.asp?id=12489‬‬ ‫‪http://www.googoosh.tv/coll/ataii.html‬‬ ‫‪http://www.janatie-ataie.com‬‬ ‫‪http://www.iransong.com/person/702.htm‬‬ ‫‪http://www.golesorkhetaraaneh.com‬‬

‫ﻣﻬﺪﯼ ﺣﻤﯿﺪﯼ ﺷﯿﺮﺍﺯﯼ‬

‫‪112‬‬

‫ﻣﻬﺪﯼ ﺣﻤﯿﺪﯼ ﺷﯿﺮﺍﺯﯼ‬ ‫ﻣﻬﺪﯼ ﺣﻤﯿﺪﯼ ﺷﯿﺮﺍﺯﯼ‬

‫ﺯﺍﺩﺭﻭﺯ‬

‫‪۱۲۹۳‬‬ ‫ﺷﯿﺮﺍﺯ‬

‫ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ‬

‫‪ ۲۳‬ﺗﯿﺮ ‪۱۳۶۵‬‬ ‫ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ ،‬ﻣﺪﻓﻮﻥ ﺩﺭ ﺷﯿﺮﺍﺯ‬

‫ﺁﺭﺍﻣﮕﺎﻩ‬

‫ﺣﺎﻓﻈﯿﻪ ﺷﯿﺮﺍﺯ‬

‫ﻣﺤﻞ ﺯﻧﺪﮔﯽ‬

‫ﺗﻬﺮﺍﻥ‬

‫ﻣﻠﯿﺖ‬

‫ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ‬

‫ﻧﺎﻡﻫﺎﯼ ﺩﯾﮕﺮ‬

‫ﻣﻬﺪﯼ ﺣﻤﯿﺪﯼ‬

‫ﺳﺎﻝﻫﺎﯼ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ‬

‫‪۱۳۲۱ - ۱۳۶۴‬‬ ‫]‪[1‬‬

‫ﻟﻘﺐ‬

‫ﺷﺎﻋﺮ ﻣﻠﯽ‬

‫ﻣﺬﻫﺐ‬

‫ﺷﯿﻌﻪ‬

‫ﺁﺛﺎﺭ‬

‫ﻣﻨﻈﻮﻡ‬ ‫ﺍﺷﮏ ﻣﻌﺸﻮﻕ ‪ -‬ﺷﮑﻮﻓﻪﻫﺎ ‪ -‬ﺳﺎﻟﻬﺎﯼ ﺳﯿﺎﻩ ‪ -‬ﻃﻠﺴﻢ‬ ‫ﺷﮑﺴﺘﻪ‬ ‫ﻣﻨﺜﻮﺭ‬ ‫ﺳﺒﮑﺴﺮﯾﻬﺎﯼ ﻗﻠﻢ ‪ -‬ﻋﺸﻖ ﺩﺭﺑﺪﺭ ‪ -‬ﻋﺮﻭﺽ ﺣﻤﯿﺪﯼ‬ ‫ﺗﺎﻟﯿﻔﺎﺕ‬ ‫ﺷﻌﺮ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﻗﺎﺟﺎﺭ‬ ‫ﻓﻨﻮﻥ ﺷﻌﺮ ﻭ ﮐﺎﻟﺒﺪﻫﺎﯼ ﭘﻮﻻﺩﯾﻦ ﺁﻥ‬ ‫ﺩﺭﯾﺎﯼ ﮔﻮﻫﺮ‬ ‫ﺑﻬﺸﺖ ﺳﺨﻦ‬ ‫ﺷﺎﻫﮑﺎﺭﻫﺎﯼ ﻓﺮﺩﻭﺳﯽ ﺗﺮﺟﻤﻪﻫﺎ‬ ‫ﺯﻣﺰﻣﻪ ﺑﻬﺸﺖ‬ ‫ﻣﺎﻩ ﻭ ﺷﺶ ﭘﻨﯽ‬

‫ﮔﻔﺘﺎﻭﺭﺩ‬

‫ﻣﻦ ﺁﻥ ﺁﺳﻤﺎﻧﯽ ﺳﺮﻭﺵ ﺧﺪﺍﯾﻢ‬ ‫ﮐﻪ ﻓﺨﺮﯼ ﺑﻪ ﺣﻮﺍ ﻭ ﺁﺩﻡ ﻧﺪﺍﺭﻡ‬ ‫ﻣﺴﯿﺤﺎﯼ ﻣﺮﯾﻢ ﺷﻨﺎﺳﺪ ﺑﻪ ﻣﻌﺠﺰ‬ ‫ﮐﻤﯽ ﺍﺯ ﻣﺴﯿﺤﺎﯼ ﻣﺮﯾﻢ ﻧﺪﺍﺭﻡ‬

‫ﻣﻬﺪﯼ ﺣﻤﯿﺪﯼ ﺷﯿﺮﺍﺯﯼ )ﺯﺍﺩﻩ ‪ ،۱۲۹۳‬ﺷﯿﺮﺍﺯ‪ ،‬ﺍﯾﺮﺍﻥ ‪ -‬ﺩﺭﮔﺬﺷﺘﻪ ‪ ۲۳‬ﺗﯿﺮ ‪ ، [2]۱۳۶۵‬ﺷﯿﺮﺍﺯ‪ ،‬ﺍﯾﺮﺍﻥ( ﺍﺩﯾﺐ‪ ،‬ﺷﺎﻋﺮ‪ ،‬ﻣﺘﺮﺟﻢ ﻭ ﻣﻨﺘﻘﺪﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻬﺪﯼ ﺣﻤﯿﺪﯼ ﺷﯿﺮﺍﺯﯼ‬

‫‪113‬‬

‫ﺯﻧﺪﮔﯽ‬ ‫ﻣﻬﺪﯼ ﺣﻤﯿﺪﯼ ﺷﯿﺮﺍﺯﯼ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۲۹۳‬ﺩﺭ ﺷﯿﺮﺍﺯ ﺑﻪ ﺩﻧﯿﺎ ﺁﻣﺪ‪ .‬ﭘﺪﺭﺵ ﺳﯿﺪ ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﻦ ﺛﻘﺔﺍﻻﻋﻼﻡ ﺍﺯ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻥ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺷﯿﺮﺍﺯ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩﻫﺎﯼ ﺍﻭﻝ ﻣﺠﻠﺲ‬ ‫ﺷﻮﺭﺍﯼ ﻣﻠﯽ‪ ،‬ﺍﺯ ﺁﻥ ﺷﻬﺮ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ ﻣﺠﻠﺲ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﮔﺮﺩﯾﺪ‪ .‬ﻣﺎﺩﺭﺵ ﺑﺎﻧﻮ ﺳﮑﯿﻨﻪ ﺁﻏﺎﺯﯼ ﺍﺭﺳﻨﺠﺎﻧﯽ ﺍﺯ ﺯﻧﺎﻥ ﺩﺍﻧﺸﻤﻨﺪ ﻭ ﺗﺮﺑﯿﺖﺷﺪﻩ ﻭ ﺍﺻﯿﻞ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﺷﺎﻋﺮﯼ‬ ‫ﺳﺨﻦﺳﻨﺞ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺭﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﯿﺶ ﺍﺯ ﺩﻭ ﺳﺎﻝ ﻭ ﻧﯿﻢ ﻧﺪﺍﺷﺖ ﮐﻪ ﭘﺪﺭﺵ ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ ﻭ ﺗﺮﺑﯿﺖ ﺍﻭ ﺑﻪ ﻣﺎﺩﺭﺵ ﻣﺤﻮﻝ ﺷﺪ‪ .‬ﺗﺤﺼﯿﻼﺕ ﺍﺑﺘﺪﺍﯾﯽ ﺭﺍﺩﺭ ﻣﺪﺭﺳﻪ ﺷﻌﺎﻋﯿﻪ ﻭ ﺩﻭﺭﻩ ﻣﺘﻮﺳﻄﻪ ﺩﺭ ﺩﺑﯿﺮﺳﺘﺎﻥ‬ ‫ﺳﻠﻄﺎﻧﯽ ﺷﯿﺮﺍﺯ ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺎﻥ ﺭﺳﯿﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۱۳‬ﺑﺮﺍﯼ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺗﺤﺼﯿﻼﺕ ﺑﻪ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺁﻣﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺩﺍﻧﺸﺴﺮﺍﯼ ﻋﺎﻟﯽ ﺩﺍﺧﻞ ﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۱۶‬ﺩﺭ ﺭﺷﺘﻪ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺑﺎ‬ ‫ﺭﺗﺒﻪ ﺍﻭﻝ ﺑﻪ ﺍﺧﺬ ﻟﯿﺴﺎﻧﺲ ﻧﺎﺋﻞ ﮔﺮﺩﯾﺪ‪ .‬ﺷﻌﺮﺳﺮﺍﯾﯽ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺣﺪﻭﺩ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۱۳‬ﺷﺮﻭﻉ ﮐﺮﺩ‪.‬‬ ‫ﺣﻤﯿﺪﯼ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﺧﺬ ﻟﯿﺴﺎﻧﺲ ﺑﻪ ﮐﺎﺭﻣﻨﺪﯼ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺩﺭ ﺁﻣﺪ ﻭ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺧﺪﻣﺖ‬ ‫ﺳﺮﺑﺎﺯﯼ ﺑﻪ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﻣﺮﺍﺟﻌﺖ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﺩﺍﻧﺸﮑﺪﻩ ﺍﻓﺴﺮﯼ ﻭﺍﺭﺩ ﺷﺪ ﻭ ﯾﮏ ﺳﺎﻝ ﺑﻌﺪ ﺑﺎﺩﺭﺟﻪ‬ ‫ﺳﺘﻮﺍﻥ ﺩﻭﻣﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﺪﻣﺖ ﺍﻓﺴﺮﯼ ﺑﻪ ﺷﯿﺮﺍﺯ ﺑﺮﮔﺸﺖ‪.‬ﺍﻭ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۲۵‬ﺍﺯ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺩﺭ‬ ‫ﺭﺷﺘﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﻭ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ ﺍﺧﺬ ﺩﮐﺘﺮﺍ ﺷﺪ ﺳﭙﺲ ﻭ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮑﺪﻩ ﺍﻟﻬﯿﺎﺕ ﺑﻪ ﺗﺪﺭﯾﺲ‬ ‫ﻣﺸﻐﻮﻝ ﺷﺪ‪ [3].‬ﺣﻤﯿﺪﯼ ﺳﺎﻟﻬﺎ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﺗﺪﺭﯾﺲ ﺯﺑﺎﻥ ﻭ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﻣﺸﻐﻮﻝ‬ ‫ﺑﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﺍﻭ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۶۵‬ﺩﺭ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﻭﻓﺎﺕ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺣﺎﻓﻈﯿﻪ ﺷﯿﺮﺍﺯ ﺑﻪ ﺧﺎﮎ ﺳﭙﺮﺩﻩ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺰﺍﺭ ﻣﻬﺪﯼ ﺣﻤﯿﺪﯼ ﺷﯿﺮﺍﺯﯼ‬

‫ﺁﺛﺎﺭ‬

‫ﺩﺭ ﺩﻫﻪ ﺍﻭﻝ ﺣﯿﺎﺕ ﺷﺎﻋﺮﺍﻧﻪ ﺣﻤﯿﺪﯼ ﺩﺭ ﻋﻮﺍﻟﻢ ﻋﺎﻃﻔﯽ ﻭ ﺭﻭﯾﺎﻫﺎﯼ ﺍﯾﺎﻡ ﺟﻮﺍﻧﯽ ﮔﺬﺷﺖ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﯾﻦ‬ ‫ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺷﻌﺮﺵ ﻋﻤﻮﻣﺎْ ﻋﺸﻖ ﻭ ﻏﺰﻝ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺳﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﭘﺮﺷﻮﺭ ﻭ ﻋﺎﻃﻔﯽ ﻭﯼ ﯾﻌﻨﯽ ﺷﮑﻮﻓﻪ ﻫﺎ‪ ،‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﯾﮏ ﺳﺎﻝ ﻭ ﺍﺷﮏ ﻣﻌﺸﻮﻕ ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺭﻭﺷﻨﯽ ﺑﻪ ﺳﺒﮏ‬ ‫ﺧﺮﺍﺳﺎﻧﯽ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻭﻟﯿﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺷﻌﺮﺵ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۲۱‬ﺑﺎ ﻋﻨﻮﺍﻥ »ﺍﺯ ﯾﺎﺩ ﺭﻓﺘﻪ« ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮﺩ ﮐﻪ ﺗﻤﺎﻣﺎً ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ ﻏﺰﻝ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺣﻤﯿﺪﯼ ﺷﺎﻋﺮﯼ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺩﺭ‬ ‫ﺟﺒﻬﻪ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻧﯿﻤﺎ ﯾﻮﺷﯿﺞ ﻭ ﻧﻮﮔﺮﺍﯾﺎﻥ ﺍﯾﺴﺘﺎﺩ ﻭ ﺩﺭ ﭘﺎﯾﺎﻥ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۲۱‬ﺩﻭﻣﯿﻦ ﺩﻓﺘﺮ ﺷﻌﺮﺵ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ »ﻋﺼﯿﺎﻥ« ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﭼﺎﭖ ﺳﭙﺮﺩ‪ .‬ﺣﻤﯿﺪﯼ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪۱۳۲۴‬‬ ‫ﻗﺼﯿﺪﻩ »ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺎ ﻧﯿﻤﺎ ﭘﯿﺸﻮﺍﯼ ﻧﻮﭘﺮﺩﺍﺯﺍﻥ« ﺭﺍ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺟﺒﻬﻪ ﺷﻌﺮﺍﯼ ﮐﻼﺳﯿﮏ ﻭ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎﻥ ﻧﯿﻤﺎ ﯾﻮﺷﯿﺞ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺻﻒ ﺍﻭﻝ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩ‪ .‬ﺍﻭ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ‬ ‫ﺷﻬﺮﯾﻮﺭ ‪ ۱۳۲۰‬ﺑﺎ ﻗﺼﺎﯾﺪ ﺣﻤﺎﺳﯿﻮﺍﺭ ﭘﯿﺮﺍﻣﻮﻥ ﺷﺮﺍﯾﻂ ﻧﺎﺑﺴﺎﻣﺎﻥ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻭ ﺩﺭ ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﺍﺷﻐﺎﻟﮕﺮﺍﻥ ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ ﻭ ﺟﺪﺍﯾﯽﺧﻮﺍﻫﺎﻥ ﺁﺫﺭﺑﺎﯾﺠﺎﻥ‪ ،‬ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ‬ ‫ﺧﺎﺹ ﻭ ﻋﺎﻡ ﻭﺍﻗﻊ ﺷﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺍﻭ ﻟﻘﺐ »ﺷﺎﻋﺮ ﻣﻠﯽ« ﺩﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺲ ﺍﺯ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۲۴‬ﺗﺪﺭﯾﺠﺎْ ﮔﺮﺍﯾﺸﯽ ﺑﻪ ﻣﻀﺎﻣﯿﻦ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻭ ﻭﻃﻨﯽ ﻭ ﺗﺎﺭﯾﺨﯽ ﭘﯿﺪﺍ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺍﺯ ﺩﻓﺘﺮﻫﺎﯼ ﺷﻌﺮ ﺍﯾﻦ ﺩﻭﺭﻩ ﺍﺯ ﮐﺎﺭ ﻭ ﺷﺎﻋﺮﯼ ﺣﻤﯿﺪﯼ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺳﺎﻟﻬﺎﯼ‬ ‫ﺳﯿﺎﻩ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺣﺎﻭﯼ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﻭﻃﻨﯽ‪ ،‬ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻭ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﯼ ﻭ ﻃﻠﺴﻢ ﺷﮑﺴﺘﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﻭﯼ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺷﯿﻮﻩﻫﺎﯼ ﻧﻮ ﻭ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺯﻣﺰﻣﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﻣﺮﺍﺣﻞ ﺑﺮﺗﺮﯼ ﺍﺯ ﭘﺨﺘﮕﯽ‬ ‫ﺷﻌﺮ ﻭﯼ ﺭﺍ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﻭ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺍﺳﺘﺎﺩﺍﻥ ﺷﻌﺮ ﺩﺭ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫]‪[3‬‬

‫ﻭﯼ ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﻣﺨﺎﻟﻔﯿﻦ ﺷﻌﺮ ﻧﯿﻤﺎﯾﯽ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺭﺍﻩ ﺳﺮﺯﻧﺶﻫﺎﯼ ﺑﺴﯿﺎﺭﯼ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻃﺮﻓﺪﺍﺭﺍﻥ ﺁﻥ ﺷﻌﺮ ﺷﻨﯿﺪ‪. .‬‬

‫ﺣﻤﯿﺪﯼ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎﯼ ﺷﻌﺮﺵ ﺩﺭ ﺯﻣﯿﻨﻪﻫﺎﯼ ﺩﯾﮕﺮ ﺍﺩﺑﯽ ﻧﯿﺰ ﺻﺎﺣﺐ ﺗﺎﻟﯿﻔﺎﺗﯽ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﮐﺘﺎﺏ ﺍﻭ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺳﻪ ﺟﻠﺪﯼ ﺩﺭﯾﺎﯼ ﮔﻮﻫﺮ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﺎﻭﯼ‬ ‫ﻣﻨﺘﺨﺒﯽ ﺍﺯ ﺁﺛﺎﺭ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎﻥ‪ ،‬ﻣﺘﺮﺟﻤﺎﻥ ﻭ ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﻭ ﮐﺘﺎﺏ ﺩﯾﮕﺮ ﺍﻭ‪ ،‬ﻋﺮﻭﺽ ﺣﻤﯿﺪﯼ ﻭ ﻓﻨﻮﻥ ﺷﻌﺮ ﻭ ﮐﺎﻟﺒﺪﻫﺎﯼ ﭘﻮﻻﺩﯾﻦ ﺁﻥ ﮔﻮﯾﺎﯼ ﺁﺷﻨﺎﯾﯽ ﻭﯼ ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻓﻨﯽ ﺍﺩﺑﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺯ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎﯼ ﻣﻨﺜﻮﺭ ﺣﻤﯿﺪﯼ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎﯼ ﺳﺒﮑﺴﺮﯾﻬﺎﯼ ﻗﻠﻢ‪ ،‬ﻋﺸﻖ ﺩﺭ ﺑﺪﺭ )ﺩﺭ ﺳﻪ ﺟﻠﺪ(‪ ،‬ﺷﺎﻋﺮ ﺩﺭ ﺁﺳﻤﺎﻥ ﻭ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎﻥ ﺩﺭ ﺯﻣﯿﻦ ﺑﻪ ﭼﺎﭖ‬ ‫ﺭﺳﯿﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬ ‫]‪[1‬‬ ‫]‪[2‬‬ ‫]‪[3‬‬

‫ﻭﺑﮕﺎﻩ ﺭﺷﺪ )‪ - (Rand=0&SSOReturnPage=Check&Œhttp://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=٠هدی+Ø٠یدی+شیرازÛ‬ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﻬﺪﯼ‬ ‫ﺣﻤﯿﺪﯼ ﺷﯿﺮﺍﺯﯼ ‪ -‬ﺑﺎﺯﯾﺎﺑﯽ ‪ 25‬ﺟﻮﻻﯼ ‪2008‬‬ ‫ﻫﻔﺘﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﻫﻤﺸﻬﺮﯼ ﺟﻮﺍﻥ ‪ -‬ﺷﻤﺎﺭﻩ ‪- ۱۲۵‬ﺿﻔﺤﻪ ‪۴۷‬‬ ‫ﻭﺑﮕﺎﻩ ﺭﺷﺪ )‪ - (Rand=0&SSOReturnPage=Check&Œhttp://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=٠هدی+Ø٠یدی+شیرازÛ‬ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﻬﺪﯼ‬ ‫ﺣﻤﯿﺪﯼ ﺷﯿﺮﺍﺯﯼ ‪ -‬ﺑﺎﺯﯾﺎﺑﯽ ‪ ۲۵‬ﺟﻮﻻﯼ ‪۲۰۰۸‬‬

‫ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﯿﺮﻭﻥ‬ ‫• »ﻣﺮﮒ ﻗﻮ« )‪ ،(http://www.jadidonline.com/files/userfiles/file/Jurabik_clip.mp3‬ﻏﺰﻟﯽ ﺍﺯ ﺣﻤﯿﺪﯼ ﺷﯿﺮﺍﺯﯼ ﺑﺎ ﺻﺪﺍﯼ ﺟﻮﺭﻩﺑﯿﮏ ﻣﺮﺍﺩﻭﻑ ﺩﺭ ﺳﺒﮏ‬ ‫ﺷﺸﻤﻘﺎﻡ‬ ‫• ﻗﻮﯼ ﺯﯾﺒﺎ ﺩﺭ ﺁﻏﻮﺵ ﺩﻟﺪﺍﺭ‪ ،‬ﺭﺍﺩﯾﻮﺯﻣﺎﻧﻪ )‪) (http://www.zamaaneh.com/friday/2009/02/post_247.html‬ﺩﺭﺑﺎﺭﻩٔ ﺁﻫﻨﮕﯽ ﮐﻪ ﻋﺒﺎﺱ ﻣﻬﺮﭘﻮﯾﺎ ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪٔ ﻏﺰﻝ‬ ‫»ﻣﺮﮒ ﻗﻮ« ﺳﺎﺧﺖ(‬

‫ﭘﺮﻭﯾﺰ ﻧﺎﺗﻞ ﺧﺎﻧﻠﺮﯼ‬

‫‪114‬‬

‫ﭘﺮﻭﯾﺰ ﻧﺎﺗﻞ ﺧﺎﻧﻠﺮﯼ‬ ‫ﭘﺮﻭﯾﺰ ﻧﺎﺗﻞ ﺧﺎﻧﻠﺮﯼ )ﺯﺍﺩﻩ ﺍﺳﻔﻨﺪﻣﺎﻩ ‪ ۱۲۹۲‬ﺩﺭ ﻣﺎﺯﻧﺪﺭﺍﻥ ‪ -‬ﺩﺭﮔﺬﺷﺘﻪ ‪ ۱‬ﺷﻬﺮﯾﻮﺭ ‪ (۱۳۶۹‬ﺍﺩﯾﺐ‪ ،‬ﺳﯿﺎﺳﺖ‬ ‫ﻣﺪﺍﺭ‪ ،‬ﺯﺑﺎﻥﺷﻨﺎﺱ‪ ،‬ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﻩ ﻭ ﺷﺎﻋﺮ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺯﻧﺪﮔﯽ‬ ‫ﭘﺮﻭﯾﺰ ﻧﺎﺗـﻞ ﺧﺎﻧﻠﺮﯼ ﺩﺭ ﺍﺳﻔﻨﺪ ﻣﺎﻩ ‪ ۱۲۹۲‬ﺧﻮﺭﺷﯿﺪﯼ ﺩﺭ ﻧﻮﺭ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩٔ ﭘﺪﺭ ﻭ ﻣﺎﺩﺭ ﺍﻭ ﻫﺮ ﺩﻭ‬ ‫ﻣﺎﺯﻧﺪﺭﺍﻧﯽ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻗﺎﺟﺎﺭ ﺷﻐﻞ ﺩﯾﻮﺍﻧﯽ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩٔ ﭘﺪﺭﯼ ﺧﯿﻠﯽ ﺯﻭﺩﺗﺮ ﺍﺯ ﺷﻬﺮ ﺑﺎﺭﻓﺮﻭﺵ‬ ‫)ﺑﺎﺑﻞ( ﮐﻮﭺ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺟﺪ ﺍﻭ ﻣﯿﺮﺯﺍ ﺍﺣﻤﺪ ﻣﺎﺯﻧﺪﺭﺍﻧﯽ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺧﺎﻧﻠﺮﺧﺎﻥ ﻭ ﺑﻌﺪ ﻟﻘﺐ ﺍﻋﺘﺼﺎﻡﺍﻟﻤﻠﮏ‬ ‫ﮔﺮﻓﺖ‪ [1] .‬ﻣﯿﺮﺯﺍ ﺧﺎﻧﻠﺮﺧﺎﻥ ﺍﻋﺘﺼﺎﻡﺍﻟﻤﻠﮏ ﺗﺎ ﭘﺎﯾﺎﻥ ﻋﻤﺮ ﻣﺸﺎﻏﻠﯽ ﺩﺭ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺍﻣﻮﺭ ﺧﺎﺭﺟﻪ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﻣﺪﯾﺮ ﮐﻞ‬ ‫ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺧﺎﺭﺟﻪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﭘﺪﺭ ﺧﺎﻧﻠﺮﯼ‪ ،‬ﻣﯿﺮﺯﺍ ﺍﺑﻮﺍﻟﺤﺴﻦ ﺧﺎﻥ ﺧﺎﻧﻠﺮﯼ )‪ ۱۳۴۹-۱۲۸۸‬ﻗﻤﺮﯼ( ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺩﺭ ﻭﺯﺍﺭﺕ‬ ‫ﻋﺪﻟﯿﻪ ﻭ ﺳﭙﺲ ﺩﺭ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺍﻣﻮﺭ ﺧﺎﺭﺟﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﻣﯽﮐﺮﺩ ﻭ ﺍﺯ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۱۶‬ﻗﻤﺮﯼ ﺑﻪ ﻣﺪﺕ ﺩﻩ ﺳﺎﻝ ﺩﺭ ﺗﻔﻠﯿﺲ‬ ‫ﻭ ﭘﺘﺮﺯﺑﻮﺭﮒ ﻣﺄﻣﻮﺭﯾﺖ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ﻣﺸﺮﻭﻃﯿﺖ ﺑﻪ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺁﻣﺪ ﻭ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﮐﺮﺩ‪ ،‬ﻟﻘﺐ‬ ‫ﺍﻋﺘﺼﺎﻡﺍﻟﻤﻤﺎﻟﮏ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻭ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۰۹‬ﺷﻤﺴﯽ ﺩﺭ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ‪ .‬ﻧﺎﻡ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﮔﯽ ﺧﺎﻧﻠﺮﯼ ﺍﺯ ﻟﻘﺐ ﺟﺪ‬ ‫ﺍﻭ ﺧﺎﻧﻠﺮﺧﺎﻥ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﮐﻠﻤﻪٔ ﻧﺎﺗﻞ )ﻧﺎﻡ ﻗﺪﯾﻤﯽ ﺷﻬﺮﯼ ﺩﺭ ﻣﺎﺯﻧﺪﺭﺍﻥ( ﺑﻪ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎﺩ ﻧﯿﻤﺎ ﯾﻮﺷﯿﺞ‬ ‫)ﭘﺴﺮﺧﺎﻟﻪٔ ﻣﺎﺩﺭﺵ( ﺑﺮ ﻧﺎﻡ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﮔﯽ ﺍﻭ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﺷﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺁﻧﮑﻪ ﺧﻮﺩ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﻣﯽﺑﺮﺩ ﺩﺭ‬ ‫]‪[2‬‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﻨﺎﻣﻪٔ ﺍﻭ ﻧﺒﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﭘﺮﻭﯾﺰ ﻧﺎﺗـﻞ ﺧﺎﻧﻠﺮﯼ ﺗﺤﺼﯿﻼﺕ ﺍﺑﺘﺪﺍﯾﯽ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﺪﺭﺳﻪٔ ﺳﻦﻟﻮﯾﯽ‪ ،‬ﻣﺪﺭﺳﻪ ﺁﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﻭ ﻣﺪﺭﺳﻪٔ ﺛﺮﻭﺕ‬ ‫ﺗﻬﺮﺍﻥ ﮔﺬﺭﺍﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭﺱﻫﺎﯼ ﺩﻭﺭﻩٔ ﺍﻭﻝ ﺩﺑﯿﺮﺳﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻣﺘﻔﺮﻗﻪ ﺍﻣﺘﺤﺎﻥ ﺩﺍﺩ‪ ،‬ﻭ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﻭﺭﻭﺩ ﺑﻪ ﺩﺍﺭﺍﻟﻔﻨﻮﻥ‬ ‫ﺑﺮﺍﯼ ﺩﻭﺭﻩٔ ﺩﻭﻡ ﻣﺘﻮﺳﻄﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺸﻮﯾﻖ ﺑﺪﯾﻊﺍﻟﺰﻣﺎﻥ ﻓﺮﻭﺯﺍﻧﻔﺮ ﮐﻪ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﻣﻌﻠﻢ ﺩﺍﺭﺍﻟﻔﻨﻮﻥ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺭﺷﺘﻪٔ ﺍﺩﺑﯽ ﺭﺍ‬ ‫ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﮐﺮﺩ‪ [3].‬ﺳﭙﺲ ﻭﺍﺭﺩ ﺩﺍﻧﺸﺴﺮﺍﯼ ﻋﺎﻟﯽ ﺷﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۱۴‬ﺩﺍﻧﺸﻨﺎﻣﻪٔ ﻟﯿﺴﺎﻧﺲ ﺯﺑﺎﻥ ﻭ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ‬ ‫ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﺍﻧﺸﮑﺪﻩ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺩﺭﯾﺎﻓﺖ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﮔﺬﺭﺍﻧﺪﻥ ﺩﻭﺭﻩٔ ﺁﻣﻮﺯﺷﯽ ﺧﺪﻣﺖ ﻧﻈﺎﻡ‬ ‫ﻭﻇﯿﻔﻪ ﺍﺯ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۱۵‬ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻭ ﻣﺪﺗﯽ ﺩﺑﯿﺮ ﺩﺑﯿﺮﺳﺘﺎﻥﻫﺎﯼ ﺭﺷﺖ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺳﭙﺲ‬ ‫ﺿﻤﻦ ﺗﺪﺭﯾﺲ ﺩﺭ ﺩﺑﯿﺮﺳﺘﺎﻧﻬﺎ ﺩﻭﺭﻩٔ ﺩﮐﺘﺮﯼ ﺯﺑﺎﻥ ﻭ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺭﺍ ﮔﺬﺭﺍﻧﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺮﻭﯾﺰ ﻧﺎﺗﻞ ﺧﺎﻧﻠﺮﯼ‬

‫ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۲۲‬ﺧﺎﻧﻠﺮﯼ ﺟﺰﻭ ﺍﻭﻟﯿﻦ ﮔﺮﻭﻩ ﺩﺭﯾﺎﻓﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺩﮐﺘﺮﯼ ﺯﺑﺎﻥ ﻭ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺍﺯ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺗﻬﺮﺍﻥ‬ ‫ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻣﻮﺿﻮﻉ ﭘﺎﯾﺎﻥ ﻧﺎﻣﻪ ﺩﮐﺘﺮﯼ ﺍﻭ »ﺗﺤﻮﻝ ﻏﺰﻝ ﺩﺭ ﺷﻌﺮ ﻓﺎﺭﺳﯽ« ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺭﺍﻫﻨﻤﺎﯾﯽ ﻣﻠﮏﺍﻟﺸﻌﺮﺍ ﺑﻬﺎﺭ ﺑﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺭﺳﺎﻧﺪ ﻭ ﺑﻌﺪﺍً ﺑﺎ ﻋﻨﻮﺍﻥ »ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﯼ ﺩﺭ ﻋﺮﻭﺽ‬ ‫ﻭ ﻗﺎﻓﯿﻪ ﻭ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺗﺤﻮﻝ ﺍﻭﺯﺍﻥ ﻏﺰﻝ ﻓﺎﺭﺳﯽ« ﺑﻪ ﭼﺎﭖ ﺭﺳﯿﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﭘﺎﯾﺎﻥ ﺧﺪﻣﺖ ﻭﻇﯿﻔﻪ‪ ،‬ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺧﺪﻣﺖ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺁﻏﺎﺯ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺧﺎﻧﻠﺮﯼ ﮐﺮﺳﯽ ﺗﺎﺭﯾﺦ‬ ‫ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮑﺪﻩٔ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺍﯾﺠﺎﺩ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺗﺎ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۵۷‬ﺧﻮﺩ ﻣﺘﺼﺪﯼ ﺗﺪﺭﯾﺲ ﺁﻥ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﻭﺍﯾﻞ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺧﺪﻣﺖ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺩﺭ‬ ‫ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۲۵‬ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺑﻨﯿﺎﻥ ﮔﺬﺍﺷﺖ ﻭ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﻣﺪﺕ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻝ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﺩﺍﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﺧﺎﻧﻠﺮﯼ ﺍﺯ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺩﺍﻧﺸﺠﻮﯾﯽ‪ ،‬ﻫﻤﮑﺎﺭﯼ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺕ ﺁﻏﺎﺯ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﻭ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎﯾﺶ ﺩﺭ ﻣﺠﻠﻪ ﻣﻬﺮ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﻣﯽﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺧﺎﻃﺮﺍﺕ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﺍﺯ ﺟﻤﻌﯽ ﺍﺯ ﺍﺩﯾﺒﺎﻥ‬ ‫ﻧﺎﻣﺪﺍﺭ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﻣﺤﻤﺪﺗﻘﯽ ﺑﻬﺎﺭ‪ ،‬ﺭﺷﯿﺪ ﯾﺎﺳﻤﯽ ﻭ ﺳﻌﯿﺪ ﻧﻔﯿﺴﯽ ﯾﺎﺩ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﻓﺘﺮ ﻣﺠﻠﻪٔ ﻣﻬﺮ ﮔﺮﺩ ﻣﯽﺁﻣﺪﻧﺪ ﻭ ﻣﺸﻬﻮﺭ ﺑﻪ ﺍﺩﺑﺎﯼ ﺳﺒﻌﻪ )ﻫﻔﺖﮔﺎﻧﻪ(‬ ‫ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﭼﻬﺎﺭ ﻧﻔﺮ ﺟﻮﺍﻥﺗﺮﺍﻥ ﻧﻮﮔﺮﺍ ﻭ ﺗﺤﺼﯿﻞﮐﺮﺩﻩٔ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﯾﻌﻨﯽ ﺻﺎﺩﻕ ﻫﺪﺍﯾﺖ‪ ،‬ﻣﺠﺘﺒﯽ ﻣﯿﻨﻮﯼ‪ ،‬ﺑﺰﺭﮒ ﻋﻠﻮﯼ ﻭ ﻣﺴﻌﻮﺩ ﻓﺮﺯﺍﺩ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺩﺭ‬ ‫]‪[4‬‬ ‫ﮐﺎﻓﻪٔ ﺭﺯﻧﻮﺍﺭ ﺩﺭ ﺧﯿﺎﺑﺎﻥ ﻻﻟﻪﺯﺍﺭ ﻧﻮ ﺟﻤﻊ ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ ﻭ ﺑﻪ ﮔﺮﻭﻩ ﺭﺑﻌﻪ ﻣﺸﻬﻮﺭ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﺧﺎﻧﻠﺮﯼ ﺩﺭ ﺣﺪﻭﺩ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۱۵‬ﺑﺎ ﺁﻧﺎﻥ ﻧﯿﺰ ﺁﺷﻨﺎﯾﯽ ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﭘﺮﻭﯾﺰ ﻧﺎﺗـﻞ ﺧﺎﻧﻠﺮﯼ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۲۰‬ﺑﺎ ﺯﻫﺮﺍ ﮐﯿﺎ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﮐﺮﺩ ﮐﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﺁﻥ ﯾﮏ ﺩﺧﺘﺮ ﻭ ﯾﮏ ﭘﺴﺮ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﭘﺴﺮﺵ ﺁﺭﻣﺎﻥ ﺩﺭ ﺟﻮﺍﻧﯽ ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺧﺮﺩﺍﺩ ‪۱۳۲۲‬‬ ‫ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺷﻤﺎﺭﻩ ﺍﺯ ﻣﺠﻠﻪٔ ﺍﺩﺑﯽ ﺳﺨﻦ ﺭﺍ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﺩﺍﺩ ﻭ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﻭﻗﻔﻪٔ ﻧﺎﺧﻮﺍﺳﺘﻪﺍﯼ ﮐﻪ ﭘﯿﺶ ﺁﻣﺪ ﺗﺎ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۵۷‬ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺗﺪﺍﻭﻡ ﺑﺨﺸﯿﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﺎﻧﻠﺮﯼ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۲۷‬ﺑﻪ ﭘﺎﺭﯾﺲ ﺭﻓﺖ ﻭ ﻣﺪﺕ ﺩﻭ ﺳﺎﻝ ﺩﺭ ﺍﻧﺴﺘﯿﺘﻮ ﺩﻭ ﻓﻮﻧﺘﯿﮏ ﮐﻪ ﺿﻤﯿﻤﻪٔ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺳﻮﺭﺑﻦ ﺑﻮﺩ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻭ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﺷﺪ‪ .‬ﺍﻭ ﺍﻭﻟﯿﻦ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ‬ ‫]‪[5‬‬ ‫ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺭﺷﺘﻪٔ ﻓﻮﻧﺘﯿﮏ )ﺁﻭﺍﺷﻨﺎﺳﯽ( ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺁﺷﻨﺎ ﺷﺪ ﻭ ﺭﺳﺎﻟﻪﺍﯼ ﻧﯿﺰ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺑﺎﺭﻩ ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺮﺍﻧﺴﻮﯼ ﻧﻮﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﭘﺮﻭﯾﺰ ﻧﺎﺗـﻞ ﺧﺎﻧﻠﺮﯼ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۳۴‬ﻣﻌﺎﻭﻥ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﮐﺸﻮﺭ )ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩٔ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺍﺳﺪﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﻢ( ﺷﺪ‪ .‬ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺳﻨﺎﺗﻮﺭ ﺍﻧﺘﺼﺎﺑﯽ ﻣﺎﺯﻧﺪﺭﺍﻥ ﺷﺪ ﻭ ﭼﻨﺪ ﺩﻭﺭﻩ ﺗﺎ ﺳﺎﻝ‬ ‫‪ ۱۳۵۷‬ﺩﺭ ﺁﻥ ﺳﻤﺖ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﺯ ﺷﻬﺮﯾﻮﺭ ‪ ۱۳۴۱‬ﺗﺎ ﺑﻬﻤﻦ ‪ ۱۳۴۲‬ﻣﻘﺎﻡ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺭﺍ ﺩﺭ ﮐﺎﺑﯿﻨﻪٔ ﺍﺳﺪﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﻢ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻡ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻓﺮﻫﻨﮓ‪ ،‬ﻃﺮﺡ ﺍﯾﺠﺎﺩ ﺳﭙﺎﻩ ﺩﺍﻧﺶ‬ ‫ﺭﺍ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎﺩ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﯾﺐ ﺭﺳﺎﻧﺪ ﻭ ﺍﺟﺮﺍﯼ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺁﻏﺎﺯ ﮐﺮﺩ‪.‬‬ ‫ﺑﯽﺗﺮﺩﯾﺪ ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﺧﺪﻣﺖ ﺧﺎﻧﻠﺮﯼ ﺑﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ‪ ،‬ﺗﺄﺳﯿﺲ ﺑﻨﯿﺎﺩ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺑﺎ ﺟﻠﺐ ﻫﻤﮑﺎﺭﯼ ﻋﺪﻩﺍﯼ ﺍﺯ ﭘﮋﻭﻫﺸﮕﺮﺍﻥ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۴۴‬ﺁﻏﺎﺯ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ‬ ‫ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺑﻨﯿﺎﺩ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﻣﺪﺕ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺧﻮﺩ ﺑﯿﺶ ﺍﺯ ﺳﯿﺼﺪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﮐﺘﺎﺏ ﺭﺍ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮﺩ ﮐﻪ ﻏﺎﻟﺐ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﺘﻮﻥ ﻭ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎﺕ ﻣﻬﻤﯽ ﺩﺭ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺍﺩﺑﯽ ﻭ‬ ‫ﺗﺎﺭﯾﺨﯽ ﻭ ﻋﻠﻤﯽ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺭﯾﺎﺳﺖ ﺑﻨﯿﺎﺩ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺍﺯ ﺍﺑﺘﺪﺍﯼ ﺗﺄﺳﯿﺲ ﺗﺎ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۵۷‬ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﺧﺎﻧﻠﺮﯼ ﺑﻮﺩ‪ [6].‬ﺧﺎﻧﻠﺮﯼ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺭﯾﺎﺳﺖ ﻓﺮﻫﻨﮕﺴﺘﺎﻥ ﺍﺩﺏ ﻭ ﻫﻨﺮ ﺭﺍ ﺑﻪ‬ ‫ﻋﻬﺪﻩ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﻣﺪﺗﯽ ﻧﯿﺰ ﻣﺪﯾﺮ ﮐﻠﯽ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﭘﯿﮑﺎﺭ ﺑﺎ ﺑﯿﺴﻮﺍﺩﯼ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫ﭘﺮﻭﯾﺰ ﻧﺎﺗﻞ ﺧﺎﻧﻠﺮﯼ‬

‫‪115‬‬

‫ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺳﻼﻣﯽ ﭘﺮﻭﯾﺰ ﻧﺎﺗﻞ ﺧﺎﻧﻠﺮﯼ ﺑﻪ ﻣﺪﺕ ﺻﺪ ﺭﻭﺯ ﺯﻧﺪﺍﻧﯽ ﺷﺪ ﻭ ﺍﺯ ﻫﻤﻪٔ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎﯼ ﺭﺳﻤﯽ ﻭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻫﯽ ﮐﻨﺎﺭﻩ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﭘﺮﻭﯾﺰ ﻧﺎﺗﻞ ﺧﺎﻧﻠﺮﯼ ﺩﺭ ﺷﻬﺮﯾﻮﺭ‬ ‫]‪[7‬‬ ‫‪ ۱۳۶۹‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﯾﮏ ﺩﻭﺭﻩ ﺑﯿﻤﺎﺭﯼ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺩﺭ ‪ ۷۷‬ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺩﺭ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ‪.‬‬

‫ﺩﺳﺘﺎﻭﺭﺩﻫﺎ ﻭ ﺁﺛﺎﺭ‬ ‫ﻣﺠﻠﻪ ﺳﺨﻦ‪:‬‬ ‫ﺍﺯ ﮐﺎﺭﻫﺎﯼ ﺍﺭﺯﺷﻤﻨﺪ ﺧﺎﻧﻠﺮﯼ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﻣﺠﻠﻪ ﺳﺨﻦ ﺍﺯ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۲۲‬ﺗﺎ ‪ ۱۳۵۷‬ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺟﻤﻌﺎً ‪ ۲۷‬ﺩﻭﺭﻩ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎﺭﻩ ﺍﻭﻝ ﻣﺠﻠﻪ ﺑﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺍﻣﺘﯿﺎﺯﯼ ﺫﺑﯿﺢﺍﻟﻠﻪ ﺻﻔﺎ‬ ‫ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﺑﺎ ﺭﺳﯿﺪﻥ ﺧﺎﻧﻠﺮﯼ ﺑﻪ ﺳﯽ ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺻﺎﺣﺐ ﺍﻣﺘﯿﺎﺯﯼ ﻣﺠﻠﻪ ﺑﻪ ﺍﻭ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺠﻠﻪ ﺳﺨﻦ ﺑﺨﺼﻮﺹ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩﻫﺎﯼ ﺍﻭﻝ ﺧﻮﺩ ﺩﺭﯾﭽﻪﺍﯼ ﺑﻪ ﺭﻭﯼ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ‬ ‫ﺟﻬﺎﻥ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻣﺤﻠﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﺁﺛﺎﺭ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎﻥ ﺗﺎﺯﻩﻧﻔﺲ ﻭ ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ ﻧﻮﮔﺮﺍ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﻭ ﻧﻘﺶ ﺑﺴﺰﺍﯾﯽ ﺩﺭ ﺟﻬﺖﮔﯿﺮﯼ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺩﺍﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﺭﻭﺵ ﺧﺎﻧﻠﺮﯼ ﻭ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎﯼ ﺍﻭ ﺩﺭ ﺳﺨﻦ‪ ،‬ﺭﺍﻫﮕﺸﺎﯼ ﺟﻮﺍﻧﺎﻥ ﻣﺴﺘﻌﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺴﯿﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎﻥ ﻭ ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ ﻧﺎﻣﺪﺍﺭ ﭼﻮﻥ ﺟﻼﻝ ﺁﻝﺍﺣﻤﺪ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ ﺍﺳﻼﻣﯽ ﻧﺪﻭﺷﻦ ﻭ‬ ‫ﺑﻬﺮﺍﻡ ﺻﺎﺩﻗﯽ ﺍﻭﻟﯿﻦ ﺍﺛﺮﺷﺎﻥ ﺩﺭ ﻣﺠﻠﻪٔ ﺳﺨﻦ ﺑﻪ ﭼﺎﭖ ﺭﺳﯿﺪ‪ .‬ﻣﺠﻠﻪٔ ﺳﺨﻦ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺩﺭﺍﺯ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﺩﻭ ﻧﺴﻞ ﺍﺯ ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ‪ ،‬ﻣﺘﺮﺟﻤﺎﻥ‪ ،‬ﻣﺤﻘﻘﺎﻥ‪ ،‬ﺩﺍﺳﺘﺎﻥﻧﻮﯾﺴﺎﻥ ﻭ‬ ‫]‪[8‬‬ ‫ﻧﺎﻗﺪﺍﻥ ﺭﺍ ﺗﺮﺑﯿﺖ ﮐﺮﺩ‪.‬‬ ‫ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪:‬‬ ‫ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺧﺎﻧﻠﺮﯼ ﺍﻭﻟﯿﻦ ﺑﺎﺭ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۴۳‬ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﮐﺘﺎﺏ ﺩﺭﺳﯽ ﺩﺑﯿﺮﺳﺘﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﭼﺎﭖ ﺭﺳﯿﺪ ﻭ ﺳﺎﻝﻫﺎ ﺩﺭ ﺩﺑﯿﺮﺳﺘﺎﻥﻫﺎ ﺗﺪﺭﯾﺲ ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬ﻭ ﺑﻌﺪﺍً ﻣﻮﺭﺩ‬ ‫ﺗﺠﺪﯾﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﺗﺪﺭﯾﺲ ﺷﺪ‪ .‬ﻧﻮﺁﻭﺭﯼ ﻋﻤﺪﻩﺍﯼ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻭﻟﯿﻦ ﻧﮕﺎﻩ ﺩﺭ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺗﺄﻟﯿﻒ ﺧﺎﻧﻠﺮﯼ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﯽﺧﻮﺭﺩ‪ ،‬ﺍﯾﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ‬ ‫ﺑﺮﺧﻼﻑ ﺩﺳﺘﻮﺭﻫﺎﯼ ﭘﯿﺸﯿﻦ ﮐﻪ ﻣﺒﻨﺎﯼ ﺑﺤﺚ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺟﺰﺍﯼ ﺟﻤﻠﻪ ﻭ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﮐﻠﻤﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﺩﺍﺩﻧﺪ ﻭ ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺟﻤﻠﻪ ﻣﯽﺭﺳﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺧﺎﻧﻠﺮﯼ‬ ‫ﮐﻮﭼﮑﺘﺮﯾﻦ ﻭﺍﺣﺪ ﮔﻔﺘﺎﺭ ﮐﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﮔﻮﯾﻨﺪﻩ ﯾﻌﻨﯽ ﺭﺳﺎﻧﺪﻥ ﭘﯿﺎﻡ ﺭﺍ ﺑﺮﺁﻭﺭﺩﻩ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ ﻭ ﺟﻤﻠﻪ ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻣﺒﻨﺎﯼ ﺑﺤﺚ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﯿﺮﺩ‪ ،‬ﻭ ﺳﭙﺲ ﺍﯾﻦ ﻭﺍﺣﺪ ﮔﻔﺘﺎﺭ ﺑﻪ‬ ‫ﺩﻭ ﻗﺴﻤﺖ ﺍﺻﻠﯽ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﮐﻪ ﻫﺮ ﯾﮏ ﺷﺎﻣﻞ ﺍﺟﺰﺍﯼ ﮐﻮﭼﮏﺗﺮﯼ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﯾﮏﯾﮏ ﺍﺟﺰﺍﯼ ﻫﺮ ﻗﺴﻤﺖ ﻣﯽﺭﺳﺪ‪ [9].‬ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺯﺑﺎﻥ ﺧﺎﻧﻠﺮﯼ‬ ‫ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪ ﺯﺑﺎﻥﺷﻨﺎﺳﯽ ﻭ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺭﻭﺡ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺗﺪﻭﯾﻦ ﺷﺪ‪ .‬ﻭ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﮔﻔﺖ ﺍﻭﻟﯿﻦ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺑﺮ ﺑﻨﯿﺎﺩ ﺯﺑﺎﻥﺷﻨﺎﺳﯽ ﺩﺭ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺩﺳﺘﻮﺭ‪،‬‬ ‫ﺑﺴﯿﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﺍﺻﻄﻼﺣﺎﺕ ﺩﺭﺳﺖ ﻭ ﺑﺠﺎﯼ ﺯﺑﺎﻥﺷﻨﺎﺳﯽ ﮐﻪ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺩﺭ ﺯﺑﺎﻥﺷﻨﺎﺳﯽ ﻭ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺯﺑﺎﻥ ﺭﺍﯾﺞ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻬﺎﺩ‪ ،‬ﮔﺰﺍﺭﻩ‪ ،‬ﻋﻤﻠﮑﺮﺩ‪ ،‬ﭘﺎﯾﻪ‪ ،‬ﭘﯿﺮﻭ‪ ،‬ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﻭ ﻧﻈﺎﯾﺮ ﺁﻥ‬ ‫ﺍﺯ ﺑﺮﺳﺎﺧﺘﻪﻫﺎﯼ ﺍﻭﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪:‬‬ ‫]‪[10‬‬

‫ﺍﺛﺮ ﻣﻬﻢ ﻭ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎﺭ ﺩﯾﮕﺮ ﺧﺎﻧﻠﺮﯼ‪ ،‬ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮﻥ ﺗﻨﻬﺎ ﮐﺘﺎﺏ ﻣﺮﺟﻊ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺯﻣﯿﻨﻪ ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺏ ﻣﯽﺁﯾﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﯼ ﮐﺘﺎﺏ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺑﺮ ‪۵‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺭﯾﺨﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﺍﯾﺮﺍﻧﯿﺎﻥ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺯﻣﺎﻥ ﮐﻬﻦ ﺗﺎ ﺩﻭﺭﻩ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺩﺭﺑﺮﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺍﻭﻝ ﺷﺎﻣﻞ ﺍﺻﻄﻼﺣﺎﺗﯽ ﺑﻮﺩ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺯﺑﺎﻥ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﺑﺎﺳﺘﺎﻥ ﻭ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﻣﯿﺎﻧﻪ ﺗﺎ‬ ‫ﻭﺭﻭﺩ ﺍﺳﻼﻡ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺩﻭﻡ ﻣﺸﺘﻤﻞ ﺑﺮ ﺯﺑﺎﻥﻫﺎ ﻭ ﮔﻮﯾﺶﻫﺎﯾﯽ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﺳﻼﻡ ﺩﺭ ﻗﻠﻤﺮﻭ ﺍﯾﺮﺍﻥﺯﻣﯿﻦ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻭ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﭘﯿﺪﺍ ﮐﺮﺩﻩﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﯾﻦ ﺩﻭﺭﻩ ﺑﻪ ﻗﺮﻥ ﻫﻔﺘﻢ‬ ‫ﻫﺠﺮﯼ ﺧﺘﻢ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮﻡ ﻭﯾﮋﮔﯽﻫﺎﯼ ﻧﺤﻮﯼ ﻭ ﻟﻐﻮﯼ ﻭ ﺁﻭﺍﺷﻨﺎﺳﯽ ﺩﻭﺭﻩ ﺩﻭﻡ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺩﺭﯼ ﯾﻌﻨﯽ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﺳﺘﯿﻼﯼ ﻣﻐﻮﻝ ﺭﺍ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﯾﻦ ﺩﻭﺭﻩ ﺑﻪ‬ ‫ﻗﺮﻥ ﺳﯿﺰﺩﻫﻢ ﺧﺎﺗﻤﻪ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺩﻭﺭﻩﻫﺎﯼ ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬﺍﺭ ﺩﺭ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻭ ﺗﺤﻮﻝ ﻭ ﺩﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺟﻠﺪ‬ ‫ﭘﻨﺠﻢ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺩﺭ ﮐﺸﻮﺭﻫﺎﯼ ﻫﻤﺴﺎﯾﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺎﺟﯿﮑﺴﺘﺎﻥ‪ ،‬ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻭ ﺷﺒﻪﻗﺎﺭﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺧﺎﻧﻠﺮﯼ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩ ﺣﯿﺎﺕ ﺧﻮﺩ ﻣﻮﻓﻖ ﺷﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﺟﻠﺪ ﺍﻭﻝ ﻭ ﺩﻭﻡ ﺁﻧﺮﺍ‬ ‫ﺩﺭ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﻣﺠﻠﺪ ﺑﻪ ﺗﺄﻟﯿﻒ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩ ﮐﻪ ﺁﺛﺎﺭ ﭘﺮﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎﺭ ﺍﯾﻦ ﺣﻮﺯﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺍﻭ ﻃﺮﺡ ﺟﺎﻣﻌﯽ ﺑﺮ ﻫﻤﯿﻦ ﺍﺳﺎﺱ ﺍﺑﺰﺍﺭ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﺄﻟﯿﻒ ﻓﺮﻫﻨﮓ‬ ‫ﻟﻐﺖ ﭘﺎﯾﻪﮔﺬﺍﺭﯼ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻮﻓﻖ ﺷﺪ ﺑﺨﺸﯽ ﺍﺯ ﺩﻭﺭﻩ ﺍﻭﻝ ﺭﺍ ﺁﻣﺎﺩﻩ ﮐﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ ﭼﺎﭖ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺗﺎﺭﯾﺨﯽ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪:‬‬ ‫ﺍﺯ ﺩﯾﮕﺮ ﮐﺎﺭﻫﺎﯼ ﻋﻤﺪﻩٔ ﺧﺎﻧﻠﺮﯼ‪ ،‬ﻃﺮﺡﺭﯾﺰﯼ ﺗﺄﻟﯿﻒ ﻭ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ »ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺗﺎﺭﯾﺨﯽ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﯽ« ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﻧﻮﻉ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺮﺧﻼﻑ ﺭﻭﺵ ﺭﺍﯾﺞ ﻓﺮﻫﻨﮓﻧﮕﺎﺭﯼ ﮐﻪ ﻣﺂﺧﺬ‬ ‫ﺍﺻﻠﯽ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺩﺭ ﺁﻥ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓﻫﺎﯼ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺆﻟﻔﺎﻥ ﻧﺨﺴﺖ ﻫﻤﻪ ﻣﺘﻦﻫﺎﯼ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺩﺭ ﺯﺑﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺗﺎﺭﯾﺨﯽ ﺍﺯ ﭘﯽ ﻫﻢ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ ﻭ ﻭﺍﮊﻩﻫﺎ ﻭ‬ ‫ﻣﻌﻨﯽﻫﺎﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﻧﻪ ﺍﺯ ﺭﻭﯼ ﻓﺮﻫﻨﮓﻫﺎﯼ ﺩﯾﮕﺮ ﺑﻠﮑﻪ ﺍﺯ ﻣﺘﻦﻫﺎ ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺭﻭﺷﻦ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ ﮐﻪ ﻫﺮ ﻭﺍﮊﻩ ﺩﺳﺖ ﮐﻢ ﺩﺭ ﺯﺑﺎﻥ ﻣﮑﺘﻮﺏ ﺍﺯ ﭼﻪ‬ ‫ﺗﺎﺭﯾﺨﯽ ﻭﺍﺭﺩ ﺷﺪﻩ ﻭ ﻫﺮ ﯾﮏ ﺍﺯ ﻣﻌﻨﯽﻫﺎﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﺁﻥ ﺍﺯ ﭼﻪ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭﯼ ﺑﺮ ﺟﺎ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﺟﻮﺩ ﭼﻨﯿﻦ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺯﺑﺎﻥ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﻨﺎﻣﻪٔ ﺗﺎﺭﯾﺨﯽ ﯾﮏﯾﮏ ﻭﺍﮊﻩﻫﺎﯼ‬ ‫ﺁﻥ ﺯﺑﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻓﺎﯾﺪﻩﻫﺎﯼ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺷﺘﻦ ﭼﻨﯿﻦ ﺳﻨﺪﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﺯﺑﺎﻥﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﻭ ﺍﺩﯾﺒﺎﻥ ﻭ ﻣﺤﻘﻘﺎﻥ ﻭ ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ ﭼﻨﺪﺍﻥ ﻓﺮﺍﻭﺍﻥ ﻭ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺁﻏﺎﺯ ﮐﺎﺭ‬ ‫ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻥ ﺗﻤﺎﻡ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﺮﺩ‪.‬‬ ‫ﺩﮐﺘﺮ ﺧﺎﻧﻠﺮﯼ ﻃﺮﺡ ﺗﻬﯿﻪٔ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺗﺎﺭﯾﺨﯽ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺭﺍ ﺗﻬﯿﻪ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﻨﯿﺎﺩ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ ﺍﺟﺮﺍ ﮔﺬﺍﺷﺖ‪ .‬ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ ﺍﯾﻦ ﻃﺮﺡ ﺑﺰﺭﮒ ﺭﺍ ﮐﻪ‬ ‫ﺗﻌﺪﺍﺩﺷﺎﻥ ﺍﻧﮕﺸﺖﺷﻤﺎﺭ ﺑﻮﺩ ﺑﺎ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻭ ﺗﺠﺴﺲ ﺑﺎﺯﺷﻨﺎﺧﺖ ﻭ ﮔﺮﻭﻫﯽ ﺟﻮﺍﻧﺎﻥ ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﯾﻦ ﮐﺎﺭ ﺑﺮﮔﻤﺎﺷﺖ‪ .‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺟﻠﺪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺗﺎﺭﯾﺨﯽ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺩﺭ‬ ‫]‪[11‬‬ ‫ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۵۷‬ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺩﻭﻡ ﺁﻥ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﺯﯾﺮ ﭼﺎﭖ ﺭﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺑﺎ ﮐﻨﺎﺭﻩﮔﯿﺮﯼ ﺧﺎﻧﻠﺮﯼ ﻣﻌﻠﻖ ﻣﺎﻧﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻧﺎﻣﻌﻠﻮﻣﯽ ﺩﭼﺎﺭ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻏﺰﻝﻫﺎﯼ ﺣﺎﻓﻆ‪:‬‬ ‫ﭘﺮﻭﯾﺰ ﻧﺎﺗﻞ ﺧﺎﻧﻠﺮﯼ ﺩﺭ ﻣﻘﺪﻣﻪٔ ﮐﺘﺎﺏ ﻏﺰﻝﻫﺎﯼ ﺣﺎﻓﻆ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۳۷‬ﺍﻇﻬﺎﺭ ﺍﻣﯿﺪﻭﺍﺭﯼ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﻧﺴﺨﻪﻫﺎﯼ ﮐﻬﻦ‪ ،‬ﺩﯾﻮﺍﻥ ﮐﺎﻣﻞ ﺣﺎﻓﻆ ﺗﻬﯿﻪ ﻭ‬ ‫ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺍﯾﻦ ﻓﮑﺮ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺑﯿﺴﺖ ﻭ ﺩﻭ ﺳﺎﻝ ﺗﺤﻘﻖ ﯾﺎﻓﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۵۹‬ﺩﯾﻮﺍﻥ ﺧﻮﺍﺟﻪ ﺷﻤﺲﺍﻟﺪﯾﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺎﻓﻆ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻨﯿﺎﺩ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﺩﮐﺘﺮ ﺧﺎﻧﻠﺮﯼ ﺩﺭ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺩﯾﻮﺍﻥ ﺣﺎﻓﻆ ﻣﺘﻦ ‪ ۴۸۶‬ﻏﺰﻝ ﺣﺎﻓﻆ ﺭﺍ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻭ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪٔ ﺿﺒﻂ ‪ ۱۴‬ﻧﺴﺨﻪٔ ﺍﺳﺎﺱ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺣﺮﻭﻑ ﺗﻬﺠﯽ ﻗﺎﻓﯿﻪﻫﺎﯼ ﻏﺰﻝﻫﺎ‬ ‫ﺩﺭ ﺻﻔﺤﺎﺕ ﺳﻤﺖ ﺭﺍﺳﺖ ﮐﺘﺎﺏ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺻﻔﺤﺎﺕ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺮﺍﯼ ﻫﺮ ﻏﺰﻝ ﻧﺨﺴﺖ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎﯼ ﻣﻌﺮﻑ ﻧﺴﺨﻪﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺁﻥ ﻏﺰﻝ ﺭﺍ ﺩﺭﺝ ﮐﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﺑﺎﻻﯼ‬ ‫]‪[12‬‬ ‫ﺻﻔﺤﻪ ﻭ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺁﻥ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺍﺑﯿﺎﺕ ﺁﻥ ﻏﺰﻝ ﺩﺭ ﻧﺴﺨﻪﻫﺎﯼ ﻣﺄﺧﺬ‪ ،‬ﻭ ﺳﭙﺲ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﻧﺴﺨﻪﻫﺎ ﺩﺭ ﺿﺒﻂ ﮐﻠﻤﺎﺕ ﻭ ﻋﺒﺎﺭﺍﺕ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻫﺮ ﺑﯿﺖ ﻧﻘﻞ ﮔﺮﺩﯾﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﭘﺮﻭﯾﺰ ﻧﺎﺗﻞ ﺧﺎﻧﻠﺮﯼ‬

‫‪116‬‬

‫ﺩﯾﻮﺍﻥ ﺣﺎﻓﻆ ﭼﺎﭖ ﺧﺎﻧﻠﺮﯼ‪ ،‬ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﻭﯾﺮﺍﯾﺶ ﺩﯾﮕﺮ ﺍﺯ ﻏﺰﻝﻫﺎﯼ ﺣﺎﻓﻆ ﮐﻪ ﻃﯽ ﺳﯽ ﺳﺎﻝ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﯾﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺣﻔﻆ ﮐﺮﺩﻩ ﻭ ﻣﻮﺭﺩ‬ ‫ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩٔ ﻣﺤﻘﻘﺎﻥ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﺎﻋﺮﯼ‬ ‫ﺧﺎﻧﻠﺮﯼ ﺧﻮﺩ ﺑﺎ ﺁﻥ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺟﻮﺍﻧﯽ ﺩﺭ ﺷﺎﻋﺮﯼ ﮔﺮﺍﯾﺶﻫﺎﯾﯽ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻧﯿﻤﺎ ﯾﻮﺷﯿﺞ ﺩﺍﺷﺖ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺍﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺭﺳﯿﺪ ﮐﻪ ﻋﺮﻭﺽ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﻇﺮﻓﯿﺖﻫﺎﯼ‬ ‫ﮔﺴﺘﺮﺩﻩﺍﯼ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺁﻥﭼﻪ ﻧﯿﺎﺯﻣﻨﺪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻭ ﺗﺤﻮﻝ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺯﺑﺎﻥ ﺷﻌﺮ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺍﻣﺮﻭﺯﯼ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺍﻭ ﺑﺎ ﻧﺎﻡ »ﻣﺎﻩ ﺩﺭ ﻣﺮﺩﺍﺏ« ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۴۳‬ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ‬ ‫ﯾﺎﻓﺖ ﻭ ﺑﺎﺭﻫﺎ ﺗﺠﺪﯾﺪ ﭼﺎﭖ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﻌﺮ »ﻋﻘﺎﺏ« ﺍﻭ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﺎﺩﻕ ﻫﺪﺍﯾﺖ ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺍﺯ ﺯﯾﺒﺎﺗﺮﯾﻦ ﻭ ﭘﺮﻣﺤﺘﻮﺍﺗﺮﯾﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﯼ ﺷﻌﺮ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺁﻏﺎﺯ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪:‬‬ ‫ﮔﺸﺖ ﻏﻤﻨﺎﮎ ﺩﻝ ﻭ ﺟﺎﻥ ﻋﻘﺎﺏ ﭼﻮ ﺍﺯﻭ ﺩﻭﺭ ﺷﺪ ﺍﯾﺎﻡ ﺷﺒﺎﺏ‬ ‫ﺩﯾﺪ ﮐﺶ ﺩﻭﺭ ﺑﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺭﺳﯿﺪ‬

‫ﺁﻓﺘﺎﺑﺶ ﺑﻪ ﻟﺐ ﺑﺎﻡ ﺭﺳﯿﺪ‬

‫ﺑﺎﯾﺪ ﺍﺯ ﻫﺴﺘﯽ ﺩﻝ ﺑﺮﮔﯿﺮﺩ‬

‫ﺭﻩ ﺳﻮﯼ ﻋﺎﻟﻢ ﺩﯾﮕﺮ ﮔﯿﺮﺩ‪...‬‬

‫]‪[13‬‬

‫ﺳﺎﻝﺷﻤﺎﺭ ﺯﻧﺪﮔﯽ‬ ‫• ‪ ۱۲۹۲‬ﺗﻮﻟﺪ ﺩﺭ ﺗﻬﺮﺍﻥ‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫‪ ۱۳۰۰‬ﻭﺭﻭﺩ ﺑﻪ ﺩﺑﺴﺘﺎﻥ‬ ‫‪ ۱۳۰۹‬ﭼﺎﭖ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺩﺭ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﺍﻗﺪﺍﻡ‬ ‫‪ ۱۳۱۱‬ﻭﺭﻭﺩ ﺑﻪ ﺩﺍﻧﺸﺴﺮﺍﯼ ﻋﺎﻟﯽ‬ ‫‪ ۱۳۱۴‬ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻟﯿﺴﺎﻧﺲ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻓﺎﺭﺳﯽ‬ ‫‪ ۱۳۱۵‬ﺭﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﻧﻈﺎﻡ ﻭﻇﯿﻔﻪ‬ ‫‪ ۱۳۲۰‬ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﺑﺎ ﻫﻤﺪﺭﺳﺶ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩٔ ﺩﮐﺘﺮﯼ ﺯﺑﺎﻥ ﻭ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻢ ﺯﻫﺮﺍ ﮐﯿﺎ‬ ‫‪ ۱۳۲۰‬ﺁﻏﺎﺯ ﺧﺪﻣﺖ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﻭ ﺗﺪﺭﯾﺲ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮑﺪﻩٔ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ‬ ‫‪ ۱۳۲۲‬ﮔﺬﺭﺍﻧﺪﻥ ﺭﺳﺎﻟﻪٔ ﺩﮐﺘﺮﯼ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺑﺎ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺗﺤﻮﻝ ﺍﻭﺯﺍﻥ ﻏﺰﻝ ﻭ ﺗﺤﻘﯿﻖ‬ ‫ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﯼ ﺩﺭ ﻋﺮﻭﺽ ﻭ ﻗﺎﻓﯿﻪ‬ ‫‪ ۱۳۲۲‬ﺁﻏﺎﺯ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﻣﺠﻠﻪٔ ﺳﺨﻦ‬

‫• ‪ ۱۳۲۵‬ﺧﺪﻣﺖ ﺩﺭ ﺍﺩﺍﺭﻩٔ ﺗﻌﻠﯿﻤﺎﺕ ﻋﺎﻟﯿﻪٔ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻓﺮﻫﻨﮓ‬ ‫• ‪ ۱۳۲۵‬ﺭﯾﺎﺳﺖ ﺍﺩﺍﺭﻩٔ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﻭ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺗﻬﺮﺍﻥ‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫‪ ۱۳۲۷‬ﺳﻔﺮ ﺑﻪ ﭘﺎﺭﯾﺲ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺕ ﻓﻮﻧﺘﯿﮏ ﻭ ﺯﺑﺎﻥﺷﻨﺎﺳﯽ‬ ‫‪ ۱۳۲۹‬ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﻭ ﺍﺩﺍﻣﻪٔ ﺗﺪﺭﯾﺲ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮑﺪﻩٔ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ‬ ‫‪ ۱۳۳۰‬ﺗﺄﺳﯿﺲ ﮐﺮﺳﯽ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮑﺪﻩٔ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ‬ ‫‪ ۱۳۳۰‬ﺗﺠﺪﯾﺪ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﻣﺠﻠﻪٔ ﺳﺨﻦ‬

‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫‪ ۱۳۳۲‬ﺳﻔﺮ ﺑﻪ ﻟﺒﻨﺎﻥ ﻭ ﺍﯾﺮﺍﺩ ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﯽﻫﺎﯾﯽ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺳﻦ ﮊﻭﺯﻑ ﺑﯿﺮﻭﺕ ﺩﺭ ﺑﺎﺭﻩٔ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻭ ﻫﻨﺮ ﺍﯾﺮﺍﻥ‬ ‫‪ ۱۳۳۶‬ﺳﻔﺮ ﺑﻪ ﺁﻣﺮﯾﮑﺎ‬ ‫‪ ۱۳۳۶‬ﻋﻀﻮﯾﺖ ﻣﺠﻠﺲ ﺳﻨﺎ ﺑﺎ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺳﻨﺎﺗﻮﺭ ﺍﻧﺘﺼﺎﺑﯽ ﺍﺯ ﻣﺎﺯﻧﺪﺭﺍﻥ‬ ‫‪ ۱۳۴۱‬ﺗﺼﺪﯼ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺩﺭ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺳﺪﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﻢ‬

‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫‪ ۱۳۴۴‬ﺗﺄﺳﯿﺲ ﺑﻨﯿﺎﺩ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻭ ﺗﺼﺪﯼ ﺩﺑﯿﺮﮐﻠﯽ ﻭ ﻣﺪﯾﺮ ﻋﺎﻣﻠﯽ ﺁﻥ ) ﺗﺎ ﺑﻬﻤﻦ ‪(۱۳۵۷‬‬ ‫‪ ۱۳۴۶‬ﺍﻧﺘﺼﺎﺏ ﺑﻪ ﻣﺪﯾﺮ ﻋﺎﻣﻠﯽ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﭘﯿﮑﺎﺭ ﺑﺎ ﺑﯽﺳﻮﺍﺩﯼ‬ ‫‪ ۱۳۵۱‬ﺗﺄﺳﯿﺲﻓﺮﻫﻨﮕﺴﺘﺎﻥ ﺍﺩﺏ ﻭ ﻫﻨﺮ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻭ ﺗﺼﺪﯼ ﺭﯾﺎﺳﺖ ﺁﻥ‬ ‫‪ ۱۳۵۱‬ﺗﺄﺳﯿﺲ ﭘﮋﻭﻫﺸﮑﺪﻩٔ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻭ ﺗﺼﺪﯼ ﺭﯾﺎﺳﺖ ﺁﻥ‬

‫• ‪ ۱۳۵۸‬ﺗﻮﻗﯿﻒ ﻭ ﺯﻧﺪﺍﻥ )ﺑﻪ ﻣﺪﺕ ﯾﮑﺼﺪ ﺭﻭﺯ ﺍﺯ ‪ ۲۰‬ﻓﺮﻭﺭﺩﯾﻦ(‬ ‫• ‪ ۱۳۵۹‬ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﺩﯾﻮﺍﻥ ﺣﺎﻓﻆ‬ ‫• ‪ ۱۳۶۱‬ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥﻫﺎﯼ ﺑﯿﺪﭘﺎﯼ‬ ‫• ‪ ۱۳۶۹‬ﺷﺪﺕ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﯿﻤﺎﺭﯼﻫﺎ‬ ‫• ‪ ۱۳۶۹‬ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ ﺩﺭ ‪ ۷۷‬ﺳﺎﻟﮕﯽ )ﺍﻭﻝ ﺷﻬﺮﯾﻮﺭ ‪(۱۳۶۹‬‬

‫ﭘﺮﻭﯾﺰ ﻧﺎﺗﻞ ﺧﺎﻧﻠﺮﯼ‬

‫ﭘﺮﻭﯾﺰ ﻧﺎﺗﻞ ﺧﺎﻧﻠﺮﯼ‬

‫ﮐﺘﺎﺏﺷﻨﺎﺳﯽ‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫ﺩﺧﺘﺮ ﺳﺮﻭﺍﻥ‪ ،‬ﭘﻮﺷﮑﯿﻦ )ﺗﺮﺟﻤﻪ( ‪۱۳۱۰‬‬ ‫ﺭﻭﺍﻥﺷﻨﺎﺳﯽ ﻭ ﺗﻄﺒﯿﻖ ﺁﻥ ﺑﺎ ﺍﺻﻮﻝ ﭘﺮﻭﺭﺵ ‪۱۳۱۶‬‬ ‫ﭼﻨﺪ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﺷﺎﻋﺮ ﺟﻮﺍﻥ )ﺗﺮﺟﻤﻪ( ‪۱۳۲۰‬‬ ‫ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﯼ ﺩﺭ ﻋﺮﻭﺽ ﻭ ﻗﺎﻓﯿﻪ ﻭ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺗﺤﻮﻝ ﺍﻭﺯﺍﻥ ﻏﺰﻝ ﻓﺎﺭﺳﯽ )ﺗﺄﻟﯿﻒ( ‪۱۳۲۷‬‬ ‫ﻣﺨﺎﺭﺝﺍﻟﺤﺮﻭﻑ‪ ،‬ﺍﺑﻦ ﺳﯿﻨﺎ )ﺗﺮﺟﻤﻪ(‪۱۳۳۳ ،‬‬ ‫ﺗﺮﯾﺴﺘﺎﻥ ﻭ ﺍﯾﺰﻭﻟﺪ )ﺗﺮﺟﻤﻪ(‪۱۳۳۴ ،‬‬ ‫ﻭﺯﻥ ﺷﻌﺮ ﻓﺎﺭﺳﯽ )ﺗﺄﻟﯿﻒ(‪۱۳۳۷ ،‬‬ ‫ﻏﺰﻝﻫﺎﯼ ﺣﺎﻓﻆ‪۱۳۳۷ ،‬‬ ‫ﺳﻤﮏ ﻋﯿﺎﺭ )ﺗﺼﺤﯿﺢ(‪ ،‬ﺩﺭ ‪ ۵‬ﺟﻠﺪ ‪۱۳۵۳-۱۳۳۸‬‬ ‫ﭼﻨﺪ ﻧﮑﺘﻪ ﺩﺭ ﺗﺼﺤﯿﺢ ﺩﯾﻮﺍﻥ ﺣﺎﻓﻆ ‪۱۳۳۸‬‬

‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫ﺷﺎﻫﮑﺎﺭﻫﺎﯼ ﻫﻨﺮ ﺍﯾﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺁﺭﺗﻮﺭ ﺍﭘﻬﺎﻡ ﭘﻮﭖ )ﺗﺮﺟﻤﻪ(‪۱۳۳۸ ،‬‬ ‫ﺯﺑﺎﻥﺷﻨﺎﺳﯽ ﻭ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﯽ )ﺗﺄﻟﯿﻒ( ‪۱۳۴۳‬‬ ‫ﺯﺑﺎﻥﺷﻨﺎﺳﯽ ﻭ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﯽ )ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻘﺎﻻﺕ(‪۱۳۴۳ ،‬‬ ‫ﻣﺎﻩ ﺩﺭ ﻣﺮﺩﺍﺏ )ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺷﻌﺮ(‪۱۳۴۳ ،‬‬ ‫ﺷﻌﺮ ﻭ ﻫﻨﺮ )ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻘﺎﻻﺕ(‪۱۳۴۵ ،‬‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻉ)ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻘﺎﻻﺕ(‪۱۳۴۵ ،‬‬

‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﯽ )ﺗﺄﻟﯿﻒ(‪ ،‬ﺩﺭ ‪ ۳‬ﺟﻠﺪ ‪۱۳۴۸‬‬ ‫ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﯽ )ﺗﺄﻟﯿﻒ( ‪۱۳۵۱‬‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺗﺎﺭﯾﺨﯽ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﯽ )ﺗﺄﻟﯿﻒ ﻣﻘﺪﻣﻪ( ‪۱۳۵۷‬‬ ‫ﺩﯾﻮﺍﻥ ﺣﺎﻓﻆ )ﺗﺼﺤﯿﺢ( ‪۱۳۵۹‬‬ ‫ﺩﺍﺳﺘﺎﻥﻫﺎﯼ ﺑﯿﺪﭘﺎﯼ )ﺗﺼﺤﯿﺢ( ﺑﺎ ﻫﻤﮑﺎﺭﯼ ﻣﺤﻤﺪ ﺭﻭﺷﻦ ‪۱۳۶۱‬‬ ‫ﺷﻬﺮ ﺳﻤﮏ )ﯾﺎﺩﺩﺍﺷﺖﻫﺎﯼ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺳﻤﮏ ﻋﯿﺎﺭ( ‪۱۳۶۲‬‬ ‫ﻫﻔﺘﺎﺩ ﺳﺨﻦ )ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻘﺎﻻﺕ( ﺟﻠﺪ ﺍﻭﻝ ‪۱۳۶۸‬‬ ‫ﻫﻔﺘﺎﺩ ﺳﺨﻦ )ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻘﺎﻻﺕ( ﺟﻠﺪ ﺩﻭﻡ ‪۱۳۶۹‬‬

‫ﭘﺎﻧﻮﺷﺖﻫﺎ ﻭ ﻣﻨﺎﺑﻊ‬ ‫]‪[1‬‬ ‫]‪[2‬‬ ‫]‪[3‬‬

‫ﯾﺎﺩﺩﺍﺷﺖﻫﺎﯼ ﺍﻭ ﺑﺎ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺳﻔﺮﻧﺎﻣﻪٔ ﺧﺎﻧﻠﺮﺧﺎﻥ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۵۱‬ﺩﺭ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﭼﺎﭖ ﺭﺳﯿﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺧﺎﻃﺮﺍﺕ ﭘﺮﻭﯾﺰ ﻧﺎﺗﻞ ﺧﺎﻧﻠﺮﯼ‪ ،‬ﺑﺎﺯﻧﻮﯾﺴﯽ ﯾﺪﺍﻟﻠﻪ ﺟﻼﻟﯽ ﭘﻨﺪﺭﯼ‪ ،‬ﻣﺠﻠﻪٔ ﺁﯾﻨﺪﻩ‪ ،‬ﻣﺮﺩﺍﺩ‪-‬ﺁﺑﺎﻥ ‪ ،۱۳۶۹‬ﺹ ‪۴۴۸-۴۲۷‬‬ ‫ﺧﺎﻃﺮﺍﺕ ﭘﺮﻭﯾﺰ ﻧﺎﺗﻞ ﺧﺎﻧﻠﺮﯼ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﺠﺎ‬

‫]‪[4‬‬ ‫]‪[5‬‬

‫ﺧﺎﻃﺮﺍﺕ ﭘﺮﻭﯾﺰ ﻧﺎﺗﻞ ﺧﺎﻧﻠﺮﯼ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﺠﺎ‬ ‫ﺧﺎﻃﺮﺍﺕ ﭘﺮﻭﯾﺰ ﻧﺎﺗﻞ ﺧﺎﻧﻠﺮﯼ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﺠﺎ‬

‫]‪[6‬‬ ‫]‪[7‬‬ ‫]‪[8‬‬ ‫]‪[9‬‬

‫ﺟﻼﻝ ﻣﺘﯿﻨﯽ‪ ،‬ﭘﯿﻤﺎﻥ ﭘﺎﯾﺪﺍﺭ ﺑﺎ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺍﯾﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺍﯾﺮﺍﻥﺷﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺗﺎﺑﺴﺘﺎﻥ ‪ ،۱۳۷۰‬ﺹ ‪۲۳۷-۲۳۳‬‬ ‫‪Abbas Milani: Eminent Persians, Syracuse University Press, 2008, p. 971-977‬‬ ‫ﻣﺤﻤﺪﺟﻌﻔﺮ ﻣﺤﺠﻮﺏ‪ ،‬ﺩﮐﺘﺮ ﭘﺮﻭﯾﺰ ﻧﺎﺗﻞ ﺧﺎﻧﻠﺮﯼ‪ ،‬ﺍﯾﺮﺍﻥﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﭘﺎﯾﯿﺰ ‪ - ۱۳۶۹‬ﺷﻤﺎﺭﻩ ‪ ،۳۲‬ﺹ ‪۶۶۴-۶۵۶‬‬ ‫ﻣﺤﻤﺪ ﭘﺮﻭﯾﻦ ﮔﻨﺎﺑﺎﺩﯼ‪ ،‬ﻣﺠﻠﻪ ﯾﻐﻤﺎ‪ ،‬ﻓﺮﻭﺭﺩﯾﻦ ‪۱۳۵۲‬‬

‫]‪[10‬‬ ‫]‪[11‬‬

‫)‪ ،(http://www.shahrvandemrouz.com/content/1121/default.aspx‬ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻬﯿﺎﺭ‪ :‬ﺧﺎﻧﻠﺮﯼ ﻭ ﺯﺑﺎﻥ‪ ،‬ﻫﻔﺘﻪﻧﺎﻣﻪٔ ﺷﻬﺮﻭﻧﺪ ﺍﻣﺮﻭﺯ‬ ‫ﻣﺤﻤﺪﺟﻌﻔﺮ ﻣﺤﺠﻮﺏ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﺠﺎ‬

‫]‪[12‬‬ ‫]‪[13‬‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪﺍﯼ ﺑﺮ ﺗﺪﻭﯾﻦ ﻏﺰﻝﻫﺎﯼ ﺣﺎﻓﻆ‪ ،‬ﺩﮐﺘﺮ ﺳﻠﯿﻢ ﻧﯿﺴﺎﺭﯼ‪۱۳۶۷ ،‬‬ ‫ﻗﺎﻓﻠﻪﺳﺎﻻﺭ ﺳﺨﻦ ﺧﺎﻧﻠﺮﯼ )ﯾﺎﺩﻧﺎﻣﻪ ﺩﮐﺘﺮ ﭘﺮﻭﯾﺰ ﻧﺎﺗﻞ ﺧﺎﻧﻠﺮﯼ(‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﺍﻟﺒﺮﺯ‪ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ ‪۱۳۷۰‬‬

‫‪117‬‬

‫ﺳﯿﺪ ﮐﺮﯾﻢ ﺍﻣﯿﺮﯼ ﻓﯿﺮﻭﺯﮐﻮﻫﯽ‬

‫ﺳﯿﺪ ﮐﺮﯾﻢ ﺍﻣﯿﺮﯼ ﻓﯿﺮﻭﺯﮐﻮﻫﯽ‬ ‫ﺳﯿﺪ ﮐﺮﯾﻢ ﺍﻣﯿﺮﯼ ﻓﯿﺮﻭﺯﮐﻮﻫﯽ )ﺗﻮﻟﺪ‪۱۲۸۹ :‬ﺵ‪ ،‬ﻓﺮﺡﺁﺑﺎﺩ‪-‬ﻭﻓﺎﺕ‪۱۳۶۳ :‬ﺵ‪ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ( ﺍﺯ ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﺑﻮﺩ‪.‬‬

‫ﺯﻧﺪﮔﯽ‬ ‫ﺳﯿﺪ ﮐﺮﯾﻢ ﺍﻣﯿﺮﯼ ﻓﯿﺮﻭﺯﮐﻮﻫﯽ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺳﯿﺪ ﻣﺼﻄﻔﯽﻗﻠﯽ ﻣﻨﺘﻈﻢﺍﻟﺪﻭﻟﻪ ﺍﺯ ﺳﺎﺩﺍﺕ ﻓﯿﺮﻭﺯﮐﻮﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﻓﺮﺡﺁﺑﺎﺩ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺪﺭﺵ ﺍﺯ ﺭﺟﺎﻝ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﺭﻓﺘﻪ ﻋﻬﺪ ﻣﻈﻔﺮﯼ ﻭ‬ ‫ﺁﺷﻨﺎ ﺑﻪ ﺗﻤﺪﻥ ﺟﺪﯾﺪ ﻭ ﺟﺪ ﺍﻋﻼﯾﺶ ﺍﻣﯿﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﯿﻦ ﺧﺎﻥ ﺳﺮﺩﺍﺭ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﻓﺎﺗﺤﯿﻦ ﻫﺮﺍﺕ ﻭ ﺑﺎﻧﯽ ﺩﺑﺴﺘﺎﻥ ﺧﯿﺮﯾﻪ ﺍﯾﺘﺎﻡ ﺩﺭ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺩﺑﺴﺘﺎﻥ ﻓﯿﺮﻭﺯﮐﻮﻫﯽ‬ ‫ﻣﺸﻬﻮﺭ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻣﯿﺮ ﺩﺭ ﻫﻔﺖ ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺑﻪ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺁﻣﺪ‪ .‬ﭘﺪﺭﺵ ﻫﻤﺎﻥ ﺳﺎﻝ ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ ﻭ ﺍﻭ ﺗﺤﺖ ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻣﺎﺩﺭ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺗﺤﺼﯿﻼﺕ ﺍﺑﺘﺪﺍﺋﯽ ﻭ ﻣﺘﻮﺳﻄﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺩﺭ‬ ‫ﻣﺪﺍﺭﺱ ﺳﯿﺮﻭﺱ‪ ،‬ﺛﺮﻭﺕ‪ ،‬ﺳﻠﻄﺎﻧﯽ ﻭ ﮐﺎﻟﺞ ﺁﻣﺮﯾﮑﺎﺋﯽ ﮔﺬﺭﺍﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺗﺤﺼﯿﻞ ﻣﻨﻄﻖ ﻭ ﮐﻼﻡ ﻭ ﺣﮑﻤﺖ ﻫﻤﺖ ﮔﻤﺎﺷﺖ ﻭﺍﺯ ﻣﺤﻀﺮ ﺍﺳﺘﺎﺩﺍﻧﯽ ﭼﻮﻥ ﺁﻗﺎ ﺷﯿﺦ ﻋﺒﺪﺍﻟﺒﻨﯽ‬ ‫ﮐﺠﻮﺭﯼ ﻭ ﺁﻗﺎ ﺳﯿﺪ ﺣﺴﯿﻦ ﻣﺠﺘﻬﺪ ﮐﺎﺷﺎﻧﯽ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﮐﺮﺩ‪.‬‬ ‫ﺍﻣﯿﺮﯼ ﻓﯿﺮﻭﺯﮐﻮﻫﯽ ﺷﺎﻋﺮ ﻏﺰﻝ ﻭ ﻗﺼﯿﺪﻩ ﻭ ﺍﺯ ﺷﯿﻔﺘﮕﺎﻥ ﺻﺎﺋﺐ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﺳﺒﮏ ﻫﻨﺪﯼ ﺷﻌﺮ ﻣﯽﺳﺮﻭﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺷﻌﺮ ﺑﻪ »ﺍﻣﯿﺮ« ﺗﺨﻠﺺ ﻣﯽﮐﺮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺯﺑﺎﻥ ﻋﺮﺑﯽ ﺗﺒﺤﺮ ﺩﺍﺷﺖ‬ ‫ﻭ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺯﺑﺎﻥ ﻧﯿﺰ ﺷﻌﺮ ﻣﯽﺳﺮﻭﺩ‪.‬‬ ‫ﺩﺭ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺁﺳﺘﺎﻧﻪ ﺍﻣﺎﻣﺰﺍﺩﻩ ﻃﺎﻫﺮ ﺩﺭ ﺻﺤﻦ ﺣﻀﺮﺕ ﻋﺒﺪﺍﻟﻌﻈﯿﻢ ﻣﺪﻓﻮﻥ ﮔﺮﺩﯾﺪ‪.‬‬

‫ﮐﺘﺎﺏﺷﻨﺎﺳﯽ‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫ﺗﺮﺟﻤﻪ »ﻣﮑﺎﺗﯿﺐ ﻧﻬﺞ ﺍﻟﺒﻼﻏﻪ«‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻪﺍﯼ ﺍﺯ »ﻧﻔﺲﺍﻟﻤﻬﻤﻮﻡ« ﺣﺎﺝ ﺷﯿﺦ ﻋﺒﺎﺱ ﻣﺤﺪﺙ ﻗﻤﯽ‬ ‫»ﻭﺟﯿﺰﺓﻓﯽ ﻋﻠﻢﺍﻟﻨﺒﯽ«‪ ،‬ﺭﺳﺎﻟﻪﺍﯼ ﻓﻠﺴﻔﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﺠﻠﻪ ﺟﺎﻭﺩﺍﻥ ﺧﺮﺩ ﭼﺎﭖ ﺷﺪﻩ‬ ‫»ﺩﯾﻮﺍﻥ ﺍﺷﻌﺎﺭ« ﺩﺭ ﺩﻭﺟﻠﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﺖ ﺩﺧﺘﺮﺵ ﺍﻣﯿﺮ ﺑﺎﻧﻮ ﮐﺮﯾﻤﯽ )ﻣﺼﻔﺎ( ﭼﺎﭖ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪,‬‬ ‫ﺗﺼﺤﯿﺢ ﻭ ﻣﻘﺪﻣﻪ ﺑﺮ »ﺩﯾﻮﺍﻥ ﺻﺎﺋﺐ«‬ ‫ﻣﻨﻈﻮﻣﻪ »ﻋﻔﺎﻑ ﻧﺎﻣﻪ«‪ ،‬ﺩﺭ ﻟﺰﻭﻡ ﺣﺠﺎﺏ‬ ‫»ﺍﺣﻘﺎﻕﺍﻟﺤﻖ« ﺩﺭ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﺍﺯ ﺷﻌﺮﺍﯼ ﺻﻔﻮﯼ ﻭ ﺩﻓﺎﻉ ﺍﺯ ﺳﺒﮏ ﻫﻨﺪﯼ‪.‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫ﺍﺯ ﻧﯿﻤﺎ ﺗﺎ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭ ﻣﺎ )‪(۵۳۷-۵۳۰‬‬ ‫ﺳﺨﻨﻮﺭﺍﻥ ﻧﺎﻣﯽ )‪(۳۶۶-۳۵۸/۱‬‬ ‫ﺳﺨﻨﻮﺭﺍﻥ ﻧﺎﻣﯽ ﻣﻌﺎﺻﺮ )‪(۳۷۵-۳۶۸/۱‬‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺳﺨﻨﻮﺭﺍﻥ )‪(۹۳‬‬ ‫ﻣﺆﻟﻔﯿﻦ ﮐﺘﺐ ﭼﺎﭘﯽ )‪.(۶۲-۶۱/۵‬‬

‫‪118‬‬

‫ﻣﺤﻤﺪ ﺯﻫﺮﯼ‬

‫ﻣﺤﻤﺪ ﺯﻫﺮﯼ‬ ‫ﻣﺤﻤﺪ ﺯﻫﺮﯼ )ﺯﺍﺩﻩ ﻣﺮﺩﺍﺩ ‪ ۱۳۰۵‬ﺩﺭﮔﺬﺷﺘﻪ ‪ ۱۵‬ﺍﺳﻔﻨﺪ ‪ (۱۳۷۳‬ﺷﺎﻋﺮ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﺑﻮﺩ‪.‬‬

‫ﺯﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﻪ‬ ‫ﺯﻫﺮﯼ ﺩﺭ ﺭﻭﺳﺘﺎﯼ ﻋﺒﺎﺱ ﺁﺑﺎﺩ ﻧﺰﺩﯾﮏ ﺷﻬﺴﻮﺍﺭ ﺑﻪ ﺩﻧﯿﺎ ﺁﻣﺪ‪ .‬ﺍﻭ ﭼﻬﺎﺭ ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺯﺍﺩﮔﺎﻩ ﺧﻮﯾﺶ ﺑﻪ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﻭ ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻣﻼﯾﺮ ﻭ ﺷﯿﺮﺍﺯ ﺭﻓﺖ ﻭ ﺍﺯ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۲۱‬ﺩﺭ‬ ‫ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺍﻗﺎﻣﺖ ﮔﺰﯾﺪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۳۲‬ﺩﺭ ﺭﺷﺘﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﻭ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺩﺍﻧﺸﮑﺪﻩ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﻟﯿﺴﺎﻧﺴﻪ ﺷﺪ ﺑﻌﺪﺍً ﺩﻭﺭﻩ ﺩﮐﺘﺮﺍﯼ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺭﺍ ﻧﯿﺰ ﮔﺬﺭﺍﻧﺪ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻝ‬ ‫ﺩﺑﯿﺮ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﺑﻮﺩ ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۴۱‬ﺑﻪ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻠﯽ ﺭﻓﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺁﻧﺠﺎ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﺷﺪ‪ .‬ﺍﻭ ﺩﺭ ﺩﻫﻪ ﭼﻬﻞ ﺧﻮﺭﺷﯿﺪﯼ ﺩﺭ ﺗﺎﻟﯿﻒ ‪۹‬‬ ‫ﻣﺠﻠﺪ ﺍﺯ »ﮐﺘﺎﺑﺸﻨﺎﺳﯽ ﻣﻠﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ« ﺩﺭ ﺩﻭ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﺸﺎﺭﮐﺖ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ]‪. [1‬‬ ‫ﺯﻫﺮﯼ ﺩﺭ ﺭﻭﺯ ﺷﻨﺒﻪ ‪ ۱۵‬ﺍﺳﻔﻨﺪ ‪ ۱۳۷۳‬ﺩﺭ ﺑﯿﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻥ ﺁﺳﯿﺎ ﺩﺭ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺑﺮ ﺍﺛﺮ ﺳﮑﺘﻪ ﻗﻠﺒﯽ ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ‪.‬‬

‫ﻓﮑﺮ ﻭ ﺷﻌﺮ ﺯﻫﺮﯼ‬ ‫ﺩﺭ ﺁﻏﺎﺯ ﭼﻬﺎﺭﭘﺎﺭﻩ ﺳﺮﺍ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺍﺯ ﺯﻣﺮﻩ ﯼ ﺷﺎﮔﺮﺩﺍﻥ ﻣﮑﺘﺐ ﺗﻮﻟﻠﯽ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺧﻴﻠﯽ ﺯﻭﺩ ﺑﻪ ﻧﻴﻤﺎ ﻭ ﻗﺎﻟﺐ ﻧﻴﻤﺎﻳﯽ ﺭﻭﯼ ﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩ ﯼ ﺗﺎﺯﻩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﯼ »ﮔﻼﻳﻪ«‬ ‫ﺁﺷﮑﺎﺭ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻗﻄﻌﺎﺕ ﺍﻳﻦ ﺩﻓﺘﺮ ﺭﻧﺞ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎﻳﯽ ﻭ ﺍﻧﺪﻭﻩ ﺷﺎﻋﺮﺍﻧﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﯼ ﺑﻌﺪﯼ ﺍﻭ »ﺷﺐ ﻧﺎﻣﻪ« ﺣﺎﻭﯼ ﻗﻄﻌﺎﺕ ﻓﻠﺴﻔﯽ ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﻭ ﺷﻌﺮ »ﺑﻪ‬ ‫ﻓﺮﺩﺍ« ﻭ »ﻟﻨﺪﻥ ‪ «۷۰‬ﺍﻭ ﺑﺴﯿﺎﺭ ﻣﺸﻬﻮﺭ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺍﺷﻌﺎﺭ‬ ‫ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺟﺎ ﮔﺰﯾﺪﻩ ﺍﯼ ﺍﺯ ﺷﻌﺮ ﻟﻨﺪﻥ ‪ ۷۰‬ﺍﻭ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻏﺮﺑﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺍﻧﮕﻠﯿﺲ ﺳﺮﻭﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﯾﺪﻩ ﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺷﻬﺮ ﻟﻨﺪﻥ ﺑﺎﺯﮔﻮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺭﺍ ﻣﯽ ﺧﻮﺍﻧﯿﻢ‪ :‬ﺍﯾﻦ ﺷﻌﺮ ﺑﻪ‬ ‫»ﮔﻠﭽﯿﻦ ﮔﯿﻼﻧﯽ« ﺷﺎﻋﺮ ﺷﻌﺮ ﻣﺸﻬﻮﺭ ﺑﺎﺯ ﺑﺎﺭﺍﻥ ﺑﺎ ﻣﻄﻠﻊ »ﺑﺎﺯ ﺑﺎﺭﺍﻥ ﺑﺎ ﺗﺮﺍﻧﻪ ‪ /‬ﺑﺎ ﮔﻮﻫﺮﻫﺎﯼ ﻓﺮﺍﻭﺍﻥ ﻣﯽ ﺧﻮﺭﺩ ﺑﺮ ﺑﺎﻡ ﺧﺎﻧﻪ« ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺻﺒﺢ ﺑﺎﺭﺍﻥ ‪ /‬ﻇﻬﺮ ﺑﺎﺭﺍﻥ‬ ‫‪ /‬ﻋﺼﺮ ﺑﺎﺭﺍﻥ ﺷﺐ ‪ -‬ﻫﻤﻪ ﺷﺐ ‪ -‬ﺑﺎﺯ ﺑﺎﺭﺍﻥ ﺩﺍﺋﻤﺎً ﭼﺘﺮ ﺍﺳﺖ ﻭ ‪ /‬ﺑﺎﺭﺍﻥ ﺍﺳﺖ ﻭ ‪ /‬ﺑﺎﺭﺍﻧﯽ‪ ...‬ﺷﻬﺮ‪ ،‬ﺷﻬﺮ ﺑﯽ ﻧﮕﺎﻫﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﺸﻒ ﻫﺎﯼ ﺗﺎﺯﻩ ﺭﺍ ﻧﺎﺧﻮﺍﺳﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺪﺭﻭﺩ ﮔﻔﺘﻪ‪...‬‬ ‫ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﺑﺎ ﭘﻠﻪ ﻫﺎﯼ ﭼﻮﺑﯽ ﭘﻴﭽﺎﻥ ﺳﺮﺩ ‪ /‬ﺩﻟﻤﺮﺩﻩ ‪ /‬ﻧﻤﻮﺭ ﻭ ‪ /‬ﺗﺎﺭ‪ ...‬ﻫﺴﺖ ﻓﺮﻳﺎﺩﯼ ﺍﮔﺮ ‪ /‬ﻧﺠﻮﺍﺳﺖ ﻳﺎ ﺻﺪﺍﯼ ﺳﻮﺕ ﮐﺸﺘﯽ ‪ /‬ﻳﺎ ﺗﺮﻥ ‪ /‬ﻳﺎ ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﻳﺎ ﻃﻨﻴﻦ ﺧﺴﺘﻪ ﯼ‬ ‫ﺯﻧﮓ ﮐﻠﻴﺴﺎ ‪ - /‬ﺭﻭﺯ ﻳﮑﺸﻨﺒﻪ ‪ -‬ﮐﻪ ﺩﮔﺮ ﺩﺭ ﮔﻮﺵ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺟﻮﺍﻧﺎﻥ ‪ /‬ﻣﺮﺩﻩ ﻭ ﻧﺎﺁﺷﻨﺎﺳﺖ‪...‬‬

‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺍﺷﻌﺎﺭ‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫ﺟﺰﯾﺮﻩ )‪(۱۳۳۴‬‬ ‫ﮔﻼﯾﻪ )‪(۱۳۴۵‬‬ ‫ﺷﺒﻨﺎﻣﻪ )‪(۱۳۴۷‬‬ ‫‪ ...‬ﻭ ﺗﺘﻤﻪ )‪(۱۳۴۸‬‬ ‫ﺑﺮﮔﺰﯾﺪﻩ ﺍﺷﻌﺎﺭ )‪(۱۳۴۸‬‬ ‫ﻣﺸﺖ ﺩﺭ ﺟﯿﺐ )‪(۱۳۵۳‬‬ ‫]‪[1‬‬ ‫ﭘﯿﺮ ﻣﺎ ﮔﻔﺖ )‪(۱۳۵۶‬‬

‫ﭘﺎﻧﻮﯾﺲ‬ ‫]‪[1‬‬

‫ﺣﻘﻮﻗﯽ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ‪ .‬ﺷﻌﺮ ﻧﻮ ﺍﺯ ﺁﻏﺎﺯ ﺗﺎ ﺍﻣﺮﻭﺯ‪ .‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﻧﺸﺮ ﺛﺎﻟﺚ‪) ۱۳۷۷ ،‬ﭼﺎﭖ ﺩﻭﻡ(‪.ISBN 964-6404-26-X .‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬ ‫• ﺯﻫﺮﯼ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ )‪(http://portal.nlai.ir/daka/Wiki Pages/زهري، Ù Ø٠د.aspx‬‬ ‫• ﺯﻧﺪﮔﯽﻧﺎﻣﻪ ﻭ ﺁﺛﺎﺭ ﻣﺤﻤﺪ ﺯﻫﺮﯼ ﺩﺭ ﺳﺎﯾﺖ ﺑﯽﺑﯽﺳﯽ ﻓﺎﺭﺳﯽ )‪(http://www.bbc.co.uk/persian/arts/story/2006/03/060330_pm-norouz-zohari.shtml‬‬ ‫• ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻣﺤﻤﺪ ﺯﻫﺮﯼ )‪(http://avayeazad.com/poet/zahri.htm‬‬ ‫• ﺯﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﻪ ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﺍﺯ ﺭﻭﺩﮐﯽ ﺗﺎ ﺍﻣﺮﻭﺯ‪ ،‬ﭘﺮﻭﯾﻦ ﺷﮑﯿﺒﺎ‬

‫‪119‬‬

‫ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ‬

‫‪120‬‬

‫ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ‬ ‫ﺩﮐﺘﺮ ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ‬

‫ﺷﻨﺎﺳﻨﺎﻣﻪ‬ ‫ﻧﺎﻡ ﮐﺎﻣﻞ‬

‫ﺣﺴﯿﻦ ﺣﺎﺝ ﻓﺮﺝ ﺩﺑّﺎﻍ‬

‫ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺗﻮﻟﺪ‬

‫‪ ۲۵‬ﺁﺫﺭ ‪۱۳۲۴‬‬

‫ﺯﺍﺩﮔﺎﻩ‬

‫ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺍﯾﺮﺍﻥ‬

‫ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ‬

‫ﺳﺮﻭﺵ ﺩﺑﺎﻍ‬

‫ﺩﯾﻦ‬

‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ‬

‫ﻣﺬﻫﺐ‬

‫ﺷﯿﻌﻪ‬

‫ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺯ ﻣﻮﻟﻮﯼ ﻭ ﺍﺑﻦ ﻋﺮﺑﯽ‬

‫ﺣﺴﯿﻦ ﺣﺎﺝ ﻓﺮﺝ ﺩﺑّﺎﻍ )ﺯﺍﺩﻩٔ ‪ ۱۳۲۴‬ﺧﻮﺭﺷﯿﺪﯼ( ﻣﺸﻬﻮﺭ ﺑﻪ ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ]‪ ، [1‬ﻧﻮﺍﻧﺪﯾﺶ ﺩﯾﻨﯽ‪ ،‬ﻓﯿﻠﺴﻮﻑ ]‪ ، [4] [3] [2‬ﻣﻮﻟﻮﯼ ﺷﻨﺎﺱ‪ ،‬ﻧﻈﺮﯾﻪ ﭘﺮﺩﺍﺯ‪،‬‬ ‫ﻣﺘﮑﻠﻢ‪ ،‬ﺷﺎﻋﺮ ﻭ ﻣﺘﺮﺟﻢ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﺍﺳﺖ‪ [5].‬ﺍﻭ ﺩﺭ‪ ،‬ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﻋﻠﻮﻡ ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺩﺍﺭﻭﺳﺎﺯﯼ ﻭ ﺩﺭ ﻟﻨﺪﻥ ﺩﺭ ﺭﺷﺘﻪ ﺷﯿﻤﯽ ﺗﺠﺰﯾﻪ ﻭ ﻓﻠﺴﻔﻪٔ ﻏﺮﺏ ﺗﺤﺼﯿﻞ ﮐﺮﺩﻩﺍﺳﺖ‪ [6].‬ﺍﻭ‬ ‫ﻧﻈﺮﯾﺎﺕ ﺧﻮﺩﺵ ﺭﺍ ﮐﻼﻡ ﺟﺪﯾﺪ ﻣﯽﻧﺎﻣﺪ ﻭ ﻣﺮﺍﻡ ﮐﻼﻣﯽ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻧﻮ ﻣﻌﺘﺰﻟﯽ ﻣﯽﺩﺍﻧﺪ‪ .‬ﻭﺏﮔﺎﻩ ﺑﯽﺑﯽﺳﯽ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺩﺭ ﮔﺰﺍﺭﺷﯽ ﻭﯼ ﺭﺍ ﻣﻨﺎﻗﺸﻪ ﺑﺮﺍﻧﮕﯿﺰﺗﺮﯾﻦ ﺭﻭﺷﻨﻔﮑﺮ ﺩﯾﻨﯽ‬ ‫ﻭ ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﺗﺎﺛﯿﺮﮔﺬﺍﺭﺗﺮﯾﻦ ﻣﺘﺎﻟﻬﺎﻥ ﺷﯿﻌﯽ ﻧﺰﺩﯾﮏ ﺑﻪ ﺳﻪ ﺩﻫﻪ ﺍﺧﯿﺮ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻭ ﺭﻫﺒﺮ ﺟﺮﯾﺎﻥ ﺭﻭﺷﻨﻔﮑﺮﯼ ﺍﺻﻼﺡﻃﻠﺐ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺩﺍﻧﺴﺖ‪. [7].‬‬ ‫ﺗﻮﺻﯿﻪ ﺳﯿﺪ ﺭﻭﺡﺍﻟﻠﻪ ﺧﻤﯿﻨﯽ ﻭ ﺗﺄﺛﯿﺮﺍﺕ ﺁﺷﮑﺎﺭ ﺳﺮﻭﺵ ﺍﺯ ﻓﻠﺴﻔﻪٔ ﻋﻠﻢ ﻭ ﻓﻠﺴﻔﻪٔ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﮐﺎﺭﻝ ﭘﻮﭘﺮ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﻭﯼ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﻣﻨﺘﻘﺪﺍﻥ ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ ﻣﺎﺭﮐﺴﯿﺴﻢ‬ ‫ﭘﺲ ﺍﺯ ﭘﯿﺮﻭﺯﯼ ﺍﻧﻘﻼﺏ ‪ ۵۷‬ﻣﻄﺮﺡ ﺷﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺍﻭ ﺑﻪ ﻋﻀﻮﯾﺖ ﺳﺘﺎﺩ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺩﺭﺁﻣﺪ‪ .‬ﺑﺴﯿﺎﺭﯼ ﺳﺘﺎﺩ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺭﺍ ﻣﺘﻬﻢ ﺑﻪ ﺍﺧﺮﺍﺝ ﺍﺳﺎﺗﯿﺪ ﻭ ﺩﺍﻧﺸﺠﻮﯾﺎﻥ ﻭ ﺑﺴﺘﻦ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ‬ ‫ﻣﯽﺩﺍﻧﻨﺪ ﻭﻟﯽ ﺳﺮﻭﺵ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺍﯾﻦ ﺳﺨﻨﺎﻥ ﺭﺍ ﺗﮑﺬﯾﺐ ﮐﺮﺩﻩﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻭ ﺩﺭ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺍﺯ ﺣﺎﻣﯿﺎﻥ ﺭﻭﺡﺍﻟﻠﻪ ﺧﻤﯿﻨﯽ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺍﻭﺍﯾﻞ ﺷﮑﻞﮔﯿﺮﯼ ﺟﻤﻬﻮﺭﯼ ﺍﺳﻼﻣﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﭼﻨﺪ‬ ‫ﻣﻨﺼﺐ ﺭﺳﻤﯽ ﺩﺍﺷﺖ؛ ﺍﻭ ﺳﭙﺲ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﻣﻨﺎﺻﺐ ﮐﻨﺎﺭﻩ ﮔﺮﻓﺖ‪ [8].‬ﺩﺭ ﺩﻫﻪ ‪ ۷۰‬ﺑﻪ ﺟﻠﺴﺎﺕ ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﯽ ﺍﻭ ﺗﻮﺳﻂ ﺍﻧﺼﺎﺭ ﺣﺰﺏ ﺍﻟﻠﻪ ﺣﻤﻠﻪ ﻣﯽﺷﺪ ﻭ ﺍﻭ ﺍﺯ ﺗﺪﺭﯾﺲ ﺩﺭ‬ ‫ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﻣﺤﺮﻭﻡ ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺍﻭ ﺑﻪ ﺁﻣﺮﯾﮑﺎ ﻣﻬﺎﺟﺮﺕ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﻭﯼ ﺑﻪ ﺗﺪﺭﯾﺲ ﺍﺳﻼﻡ ﻭ ﺍﻧﺪﯾﺸﻪ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺩﺭ »ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺟﻮﺭﺝ ﺗﺎﻭﻥ« ﺁﻣﺮﯾﮑﺎ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺟﺮﯾﺎﻥ‬ ‫ﺣﻮﺍﺩﺙ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕ ﺭﯾﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮﺭﯼ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۸۸‬ﺍﻭ ﺑﻪ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩ ﺷﺪﯾﺪ ﺍﺯ ﺟﻤﻬﻮﺭﯼ ﺍﺳﻼﻣﯽ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻭ ﺩﺭ ﻧﺎﻣﻪﻫﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﺳﯿﺪ ﻋﻠﯽ ﺧﺎﻣﻨﻪﺍﯼ ﻭ ﻣﺮﺍﺟﻊ ﺗﻘﻠﯿﺪ‬ ‫ﺑﻪ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩ ﺷﺪﯾﺪ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‪.‬‬ ‫ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﮐﻮﺷﯿﺪﻩﺍﺳﺖ ﺗﺎ ﺗﺄﻭﯾﻠﯽ ﺟﺪﯾﺪ ﺍﺯ ﺍﺳﻼﻡ ﺭﺍ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺩﯾﺪﮔﺎﻩﻫﺎﯼ ﺍﻭ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻣﺨﺎﻟﻔﺘﻬﺎﯾﯽ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﯿﻦ ﺭﻭﺣﺎﻧﯿﺎﻥ ﺑﺮﺍﻧﮕﯿﺨﺘﻪﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺳﺎﻝ‬ ‫]‪[9‬‬ ‫‪ ،۲۰۰۹‬ﻣﺠﻠﻪٔ ﻓﺎﺭﯾﻦ ﭘﺎﻟﯿﺴﯽ ﻭﯼ ﺭﺍ ﻫﻔﺘﻤﯿﻦ ﺭﻭﺷﻨﻔﮑﺮ ﻣﺮﺩﻣﯽ ﺟﻬﺎﻥ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮﺩ‪.‬‬

‫ﺯﻧﺪﮔﯽﻧﺎﻣﻪ‬ ‫ﮐﻮﺩﮐﯽ ﻭ ﻧﻮﺟﻮﺍﻧﯽ‬ ‫ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ ﺩﺭ ‪ ۲۵‬ﺁﺫﺭ ‪ ۱۳۲۴‬ﺧﻮﺭﺷﯿﺪﯼ )‪ ۱۶‬ﺩﺳﺎﻣﺒﺮ ‪ ۱۹۴۵‬ﻣﯿﻼﺩﯼ( ﺩﺭ ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ ،‬ﻣﯿﺪﺍﻥ ﺧﺮﺍﺳﺎﻥ ﺑﻪ ﺩﻧﯿﺎ ﺁﻣﺪ‪ .‬ﭘﺪﺭﺵ ﮐﺎﺳﺐ ﺑﻮﺩ‪ [1].‬ﺗﺤﺼﯿﻼﺕ‬ ‫ﻣﺘﻮﺳﻄﻪٔ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﺑﯿﺮﺳﺘﺎﻥ ﻋﻠﻮﯼ ﮔﺬﺭﺍﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺩﺑﯿﺮﺳﺘﺎﻥ ﺑﻪ ﻭﺍﺳﻄﻪ ﺭﺿﺎ ﺭﻭﺯﺑﻪ ﺑﺎ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻭ ﺷﺨﺼﯿﺖﻫﺎﯾﯽ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻣﻄﻬﺮﯼ‪ ،‬ﻋﻼﻣﻪ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽ‪،‬‬ ‫ﻣﻬﺪﯼ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ‪ ،‬ﻋﻠﯽ ﺷﺮﯾﻌﺘﯽ ﺁﺷﻨﺎ ﺷﺪ‪ .‬ﺳﺮﻭﺵ ﺑﻪ ﺩﻟﯿﻞ ﺣﻀﻮﺭ ﺩﺭ ﺩﺑﯿﺮﺳﺘﺎﻥ ﻋﻠﻮﯼ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺤﻠﻪ ﻓﮑﺮﯼ ﻣﺪﺭﺳﻪ ﺣﺠﺘﯿﻪ ﺭﺍﻩ ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﯾﮏ ﺳﺎﻝ ﺑﻪ ﺩﻟﯿﻞ ﺍﯾﻨﮑﻪ‬ ‫ﺍﯾﻦ ﻧﺤﻠﻪ ﻧﺘﻮﺍﻧﺴﺖ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﯼ ﺩﻏﺪﻏﻪﻫﺎﯾﺶ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺁﻥ ﺭﺍ ﺭﻫﺎ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺗﺨﺼﺼﯽﺗﺮ ﺑﻪ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺩﺭ ﻗﺮﺁﻥ ﻭ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺍﺳﻼﻣﯽ ﺭﻭﯼ ﺁﻭﺭﺩ‪ [5].‬ﺍﻭ ﺳﭙﺲ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ‬ ‫ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﺗﺤﺼﯿﻞ ﺩﺭ ﺭﺷﺘﻪٔ ﺩﺍﺭﻭﺳﺎﺯﯼ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‪ .‬ﻭﯼ ﺩﺭ ﺍﻭﺍﯾﻞ ﺩﻫﻪ ‪ ۵۰‬ﺷﻤﺴﯽ ﻋﺎﺯﻡ ﻟﻨﺪﻥ ﺷﺪ ﻭ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺗﺤﺼﯿﻞ ﺩﺭ ﺭﺷﺘﻪ ﺷﯿﻤﯽ ﺗﺠﺰﯾﻪ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻓﻠﺴﻔﻪٔ‬ ‫ﻏﺮﺏ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‪ ،‬ﻭ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ ﺍﺯ ﺁﯾﺖﺍﻟﻠﻪ ﺑﻬﺸﺘﯽ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺩﺭ ﻣﺮﺍﮐﺰ ﺍﺳﻼﻣﯽ ﺷﯿﻌﯿﺎﻥ ﺩﺭ ﻟﻨﺪﻥ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺮﮐﺰ »ﺍﻣﺎﻡ ﺑﺎﺭﻩ« )ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺗﻮﺳﻂ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﯾﺮﺍﻥ‬ ‫ﺧﺮﯾﺪﺍﺭﯼ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺑﻪ ﮐﺎﻧﻮﻥ ﺗﻮﺣﯿﺪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﺎﻡ ﺩﺍﺩ( ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‪ [5].‬ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ ﺩﺭ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺍﻗﺎﻣﺖ ﺩﺭ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺩﺭ ﺭﺷﺘﻪ ﮐﺎﺭﺷﻨﺎﺳﯽ ﺍﺭﺷﺪ ﺷﯿﻤﯽ ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﺩﺭ‬ ‫ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﻟﻨﺪﻥ ﻭ ﺳﭙﺲ ﮐﺎﻟﺞ ﭼﻠﺴﯽ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﻭ ﻓﻠﺴﻔﻪٔ ﻋﻠﻢ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﺮﺩ‪.‬‬

‫ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ‬

‫ﭘﯿﺶ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ‬ ‫ﺩﺭ ﺳﺎﻝﻫﺎﯼ ﺁﺧﺮ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﭘﻬﻠﻮﯼ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﮐﺘﺎﺏ »ﺗﻀﺎﺩ ﺩﯾﺎﻟﮑﺘﯿﮑﯽ« ﻭﯼ ﺑﻪ ﺗﺎﻟﯿﻒ ﺩﺭ ﺁﻣﺪ‪ .‬ﺍﯾﻦ ﮐﺘﺎﺏ ﺣﺎﺷﯿﻪ ﺗﺤﺴﯿﻦﺁﻣﯿﺰ ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻣﻄﻬﺮﯼ ﺭﺍ ﺩﺭ ﭘﯽ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ‬ ‫ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻠﯽ ﺭﺟﺎﯾﯽ ﭘﯿﺮﺍﻣﻮﻥ ﺁﻥ ﮔﻔﺖ‪»:‬ﮐﺘﺎﺏ ﺗﻮ ﺩﺭ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺭﺳﯿﺪ ﻭ ﺁﺑﯽ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺭﻭﯼ ﺑﺴﯿﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﺁﺗﺶﻫﺎ ﺭﯾﺨﺖ ﻭ ﺑﭽﻪﻫﺎﯼ ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺳﻼﺡ ﺗﺎﺯﻩﺍﯼ ﻣﺴﻠﺢ‬ ‫ﮐﺮﺩ‪ «.‬ﺍﯾﻦ ﮐﺘﺎﺏ ﺩﺳﺘﻤﺎﯾﻪﺍﯼ ﻋﻠﻤﯽ ﻭ ﺁﮐﺎﺩﻣﯿﮏ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺍﺩﻋﺎﻫﺎﯼ ﻣﺎﺗﺮﯾﺎﻟﯿﺴﺖﻫﺎ ﺩﺭ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﺷﺪ‪ [10].‬ﺳﺮﻭﺵ ﮐﺘﺎﺏ ﺩﯾﮕﺮﯼ ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﻋﻨﻮﺍﻥ »ﻧﻬﺎﺩ ﻧﺎ ﺁﺭﺍﻡ ﺟﻬﺎﻥ«‬ ‫ﺩﺭ ﺑﺎﺏ ﻧﻈﺮﯾﻪ ﺣﺮﮐﺖ ﺟﻮﻫﺮﯼ ﻣﻼﺻﺪﺭﺍ ﺗﺎﻟﯿﻒ ﮐﺮﺩ ﮐﻪ ﺑﻪ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎﺩ ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻣﻄﻬﺮﯼ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﯿﺪ ﺭﻭﺡﺍﻟﻠﻪ ﺧﻤﯿﻨﯽ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻭﺍﻗﻊ ﺷﺪ ﻭ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺤﺴﯿﻦ ﻭ ﺗﺎﯾﯿﺪ ﺍﻭ‬ ‫]‪[1‬‬ ‫ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺗﺤﺴﯿﻦ ﻭﯼ ﺳﺮﻭﺵ ﺭﺍ »ﻣﺴﺮﻭﺭ ﻭ ﻣﻔﺘﺨﺮ« ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﺳﺮﻭﺵ ﺩﺭ ﮐﺘﺎﺏ »ﻗﺼﻪ ﺍﺭﺑﺎﺏ ﻣﻌﺮﻓﺖ« ﺯﺑﺎﻥ ﺗﺤﺴﯿﻦ ﺍﺯ ﺳﯿﺪ ﺭﻭﺡﺍﻟﻠﻪ ﺧﻤﯿﻨﯽ ﮔﺸﻮﺩ ﻭ ﻧﻮﺷﺖ »ﺍﻣﺎﻡ ﺧﻤﯿﻨﯽ ﺭﺍ ﭘﯿﺶ ﺍﺯ ﺷﺮﯾﻌﺘﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﻢ‪ .‬ﻭﻗﺘﯽ ﺩﺍﻧﺶﺁﻣﻮﺯ‬ ‫ﺩﺑﯿﺮﺳﺘﺎﻥ ﺑﻮﺩﻡ‪ ،‬ﭖ ﺳﺎﺯ ﺭﻫﺎﯾﯽ ﺍﻣﺎﻡ ﺍﺯ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﺩﺭ ﺧﯿﻞ ﻣﺸﺘﺎﻗﺎﻥ ﻭ ﻫﻮﺍﺩﺍﺭﺍﻥ ﺑﺴﯿﺎﺭ ﺍﻭ ﺑﻪ ﺣﺘﻢ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺍﻭ ﺭﻓﺘﻢ ﻭ ﺍﯾﻦ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦﺑﺎﺭ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻧﺰﺩﯾﮏ ﻣﯽﺩﯾﺪﻡ‪.‬‬ ‫ﺳﺎﻟﯿﺎﻥ ﺑﻌﺪ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺩﺍﻧﺸﺠﻮﯾﯽ ﮐﺘﺎﺏ ﻣﺨﻔﯽ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺍﺳﻼﻣﯽ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺧﻮﺍﻧﺪﻡ ﻭ ﺩﺭ ﺳﻠﮏ ﻣﻘﻠﺪﺍﻥ ﺍﻭ ﺩﺭﺁﻣﺪﻡ‪ .‬ﺩﺭ ﻓﺮﻧﮓ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﻬﺘﺮ ﻭ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺷﻨﺎﺧﺘﻢ‪ [1]«.‬ﻭﯼ ﺑﻌﺪﻫﺎ‬ ‫ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺧﻤﯿﻨﯽ ﮔﻔﺖ ﺍﻭ ﺷﺨﺼﺎً ﺁﺩﻡ ﺧﻮﺑﯽ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﻧﻈﺮﯾﺎﺕ ﻧﺎﺩﺭﺳﺘﯽ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼﻭﻩ ﺍﻭ ﺍﺯ ﺳﺮﮐﻮﺏ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﺍﺑﺎﯾﯽ ﻧﺪﺍﺷﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺍﻭ ﺑﺮﺍﯼ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﻓﺮﺩﯼ‬ ‫]‪[12] [11‬‬ ‫ﺍﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﻗﺎﺋﻞ ﻧﺒﻮﺩ‪ ،‬ﺯﯾﺮﺍ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻣﻨﺒﻌﺚ ﺍﺯ ﺍﺭﺍﺩﻩٔ ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭ ﻣﯽﺩﺍﻧﺴﺖ‪.‬‬

‫ﭘﺲ ﺍﺯ ﭘﯿﺮﻭﺯﯼ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺳﻼﻣﯽ‬ ‫ﻭﯼ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﭘﯿﺮﻭﺯﯼ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺳﻌﯽ ﺑﺴﯿﺎﺭ ﮐﺮﺩ ﮐﻪ ﺗﻮﺻﯿﻪﻫﺎﯼ ﺳﯿﺪ ﺭﻭﺡﺍﻟﻠﻪ ﺧﻤﯿﻨﯽ ﺭﺍ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩٔ ﻣﺎﺭﮐﺴﯿﺴﻢ ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮﺩ »ﺁﺛﺎﺭ ﺁﻥﻫﺎ ﺭﺍ ﺩﺭ‬ ‫ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻭ ﺧﺼﻮﺻﺎً ﺩﺭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺑﺎﯾﺪ ﺧﻮﺍﻧﺪ« ﺟﺪﯼ ﺑﮕﯿﺮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺍﺯ ﯾﮏﺳﻮ ﺍﯾﻦ ﺧﻤﯿﻨﯽ )ﻣﺪﺭﺱ ﺳﺎﺑﻖ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺍﺳﻼﻣﯽ ﻭ ﺻﺪﺭﺍﯾﯽ( ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻧﻘﺪ ﻣﺎﺭﮐﺴﯿﺴﻢ‬ ‫ﻓﺮﺍ ﻣﯽﺧﻮﺍﻧﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺳﻮﯼ ﺩﯾﮕﺮ ﺗﺄﺛﯿﺮﺍﺕ ﺁﺷﮑﺎﺭ ﺳﺮﻭﺵ ﺍﺯ ﻓﻠﺴﻔﻪٔ ﻋﻠﻢ ﻭ ﻓﻠﺴﻔﻪٔ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﮐﺎﺭﻝ ﭘﻮﭘﺮ ﺳﺒﺐ ﻣﯽﺷﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﻣﻨﺘﻘﺪﺍﻥ ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ ﻣﺎﺭﮐﺴﯿﺴﻢ ﺩﺭ‬ ‫ﺍﯾﺮﺍﻥ ﭘﺲ ﺍﺯ ‪ ۱۳۵۷‬ﺟﻠﻮﻩﮔﺮ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺭﮊﯾﻢ ﭘﻬﻠﻮﯼ ﺳﻘﻮﻁ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﻭﻣﺎﺭﮐﺴﯿﺴﺖﻫﺎ ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﺭﻗﯿﺐ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺁﻣﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺑﻪ‬ ‫]‪[1‬‬ ‫ﺭﻫﺒﺮﯼ ﺭﻭﺡﺍﻟﻠﻪ ﺧﻤﯿﻨﯽ ﺑﻪ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺭﺳﯿﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻭﯼ ﻃﯽ ﭼﻨﺪ ﺩﻭﺭ ﻣﺒﺎﺣﺜﺎﺕ ﺍﯾﺪﺋﻮﻟﻮﮊﯾﮏ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻣﺼﺒﺎﺡ ﯾﺰﺩﯼ ﺩﺭ ﺻﺪﺍ ﻭ ﺳﯿﻤﺎ ﺑﻪ ﻣﺒﺎﺣﺜﻪ ﺑﺎ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎﻥ ﮔﺮﻭﻩﻫﺎﯼ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﭼﭗ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺍﺣﺴﺎﻥ ﻃﺒﺮﯼ ﻭ ﻓﺮﺥ‬ ‫ﻧﮕﻬﺪﺍﺭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‪ [1].‬ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ ﺩﺭ ﺟﺪﻝ ﮐﺮﺩﻥ ﺑﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎﻥ ﻓﻘﯿﻪ ﻭ ﺭﻭﺣﺎﻧﯽ ﺧﻮﺩ ﭼﯿﺮﻩ ﺩﺳﺖ ﺑﻮﺩ ﺑﺨﺶ ﻣﻬﻤﯽ ﺍﺯ ﺁﺛﺎﺭ ﻭﯼ ﻧﯿﺰ ﺑﺎﺯﻧﻮﺷﺖ ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﯽﻫﺎﯼ‬ ‫ﺍﻭﺳﺖ‪ .‬ﺧﻄﺎﺑﻪ ﻭ ﺟﺪﻝ‪ ،‬ﺍﺯ ﺍﺑﺰﺍﺭﻫﺎﯼ ﺑﯿﺎﻧﯽ ﻭ ﺍﺳﺘﺪﻻﻟﯽ ﻣﻬﻢ ﻣﺘﮑﻠﻤﺎﻥ ﻭ ﻣﺘﺄﻟﻬﺎﻥ ﻣﺬﺍﻫﺐ ﺑﻮﺩﻩﺍﺳﺖ ﻭ ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ ﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻨﯿﺎﻥﮔﺬﺍﺭ »ﮐﻼﻡ« ﯾﺎ ﺍﻟﻬﯿﺎﺕ‬ ‫]‪[13‬‬ ‫ﺟﺪﯾﺪ ﻣﯽﺩﺍﻧﺴﺖ‪ ،‬ﻧﺘﻮﺍﻧﺴﺖ ﺍﺯ ﺷﯿﻮﻩ ﺧﻄﺎﺑﻪ ﻭ ﺟﺪﻝ ﭼﺸﻢ ﺑﭙﻮﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻭ ﺗﻌﻄﯿﻠﯽ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩﻫﺎ ﺑﺎ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺑﻬﺸﺘﯽ ﻭ ﺗﺎﺋﯿﺪ ﺭﻭﺡﺍﻟﻠﻪ ﺧﻤﯿﻨﯽ ﺑﻪ ﻋﻀﻮﯾﺖ ﺩﺭ ﺳﺘﺎﺩ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻭ ﺗﺎ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۶۲‬ﮐﻪ ﺍﯾﻦ ﺳﺘﺎﺩ‬ ‫]‪[13] [1‬‬ ‫ﻣﻨﺤﻞ ﺷﺪ ﻋﻀﻮ ﺁﻥ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۶۰‬ﺳﺮﻭﺵ ﮐﻮﺷﯿﺪ ﺑﺎ ﺑﻬﺮﻩﮔﯿﺮﯼ ﺍﺯ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺁﻧﺎﻟﯿﺘﯿﮏ‪ ،‬ﻣﻘﻮﻻﺗﯽ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻧﻘﺪ ﻣﺎﺭﮐﺴﯿﺴﻢ ﻃﺮﺡ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﯾﻦ ﻣﻘﻮﻻﺕ ﺑﻪ ﺗﺪﺭﯾﺞ ﺩﺭ ﮐﺘﺎﺏ »ﺩﺍﻧﺶ ﻭ ﺍﺭﺯﺵ« ﺑﻪ‬ ‫ﺳﻮﯼ ﻧﻘﺪ ﺍﯾﺪﺋﻮﻟﻮﮊﯼ ﺍﺳﻼﻣﯽ ﮐﺸﯿﺪﻩ ﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﮐﺘﺎﺏ ﺗﻔﺮﺝ ﺻﻨﻊ‪ ،‬ﻭﯼ ﮐﻮﺷﯿﺪ ﺍﺯ ﺣﯿﺜﯿﺖ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻭ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻣﻌﺮﻓﺖﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻋﻠﻮﻡ ﺍﻧﺴﺎﻧﯽ ﺩﻓﺎﻉ ﮐﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﮔﻔﺘﺎﺭﯼ‬ ‫ﺍﺯ »ﻭﺣﺸﯽ ﻭ ﺑﯽﻭﻃﻦ ﺑﻮﺩﻥ ﻋﻠﻢ« ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ ﻭ ﺑﯿﺎﻥ ﮐﺮﺩ ﻋﻠﻢ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﻭ ﻏﺮﺑﯽ ﯾﺎ ﺍﺳﻼﻣﯽ ﻭ ﻣﺴﯿﺤﯽ ﻧﺪﺍﺭﯾﻢ‪ .‬ﻭﯼ ﻣﯽﺧﻮﺍﺳﺖ ﺑﺎ ﺍﯾﻦ ﺗﺼﻮﺭ ﺭﻭﺣﺎﻧﯿﺎﻥ ﮐﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮﺩﻧﺪ‬ ‫ﻋﻠﻮﻡ ﺍﻧﺴﺎﻧﯽ ﺭﻗﯿﺐ ﺩﯾﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﺑﺎﯾﺪ ﺍﺳﻼﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺴﺘﯿﺰﺩ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺳﺮﻭﺵ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺁﻣﻮﺯﺷﯽ ﺳﺨﻦ ﺑﻪ ﻣﯿﺎﻥ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﻣﯽﮔﻔﺖ ﺍﻧﻘﻼﺏﻫﺎ ﺑﻪ ﺍﺭﺍﺩﻩ ﻭ ﺍﺧﺘﯿﺎﺭ‬ ‫ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﺍﺯ ﻫﻤﯿﻦﺭﻭﯼ‪ ،‬ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻥ ﮐﺮﺩ ﺑﻠﮑﻪ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺳﺨﻨﺎﻥ ﺍﻭ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﮐﻪ ﻧﺸﺮﯾﻪ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻭ ﺩﺍﻧﺸﺠﻮﯾﺎﻥ ﺗﻨﺪﺭﻭ ﺩﺭ ﻧﻘﺪ ﺍﻭ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ ﻭ‬ ‫ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺍﺯ »ﻋﻠﻢ ﺍﻧﺴﺎﻧﯽ – ﺍﺳﻼﻣﯽ« ﺑﻪ ﺩﻓﺎﻉ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺳﺮﻭﺵ ﺍﺯ »ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺁﻣﻮﺯﺷﯽ« ﺳﺨﻦ ﺑﻪ ﻣﯿﺎﻥ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﻣﯽﮔﻔﺖ ﺍﻧﻘﻼﺏﻫﺎ ﺑﻪ ﺍﺭﺍﺩﻩ ﻭ‬ ‫]‪[13] [10‬‬ ‫ﺍﺧﺘﯿﺎﺭ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﺍﺯ ﻫﻤﯿﻦﺭﻭﯼ‪ ،‬ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻥ ﮐﺮﺩ ﺑﻠﮑﻪ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﺑﺤﺚﻫﺎﯼ ﺻﺮﯾﺢ ﻭﯼ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺻﯿﻪ ﺭﻭﺡﺍﻟﻠﻪ ﺧﻤﯿﻨﯽ ﺍﻋﻀﺎﯼ ﺳﺘﺎﺩ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺑﻪ ﻗﻢ ﺭﻓﺘﻨﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺍﻋﻀﺎﯼ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪﺭﺳﯿﻦ ﺣﻮﺯﻩ ﻋﻠﻤﯿﻪ ﻗﻢ ﮔﻔﺘﮕﻮ‬ ‫]‪[10‬‬ ‫ﮐﺮﺩﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺯﺑﺎﻥ ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﯾﮏ ﻣﺘﮑﻠﻢ ﺍﮔﺮﭼﻪ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺍﺩﺑﯽ ﮐﻬﻨﻪﮔﺮﺍ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺭﻓﺖ ﻧﺜﺮﯼ ﺩﺭ ﻗﯿﺪ ﺳﺠﻊ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺯ ﺩﺍﻧﺸﺠﻮﯾﺎﻥ ﻭ ﺟﻮﺍﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ‬ ‫ﺟﺬﺏ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺍﺩﺑﯿﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺍﻭ ﺩﺭ ﺯﻣﯿﻨﻪ ﺍﻟﻬﯿﺎﺕ ﻭ ﺗﺒﯿﯿﻦ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﺗﺎﺯﻩ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻋﻠﻢ ﻭ ﻣﻌﺮﻓﺖﺷﻨﺎﺳﯽ ﺁﻓﺮﯾﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﺯﺑﺎﻥ ﺩﻭﺭﻩﺍﯼ ﺍﺯ ﺭﻭﺷﻨﻔﮑﺮﯼ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻭ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎﻥ ﻭ ﻣﻨﺘﻘﺪﺍﻥ‬ ‫]‪[5‬‬ ‫ﺍﻧﺪﯾﺸﻪ ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ ﺍﺛﺮ ﻧﻬﺎﺩ‪ .‬ﺍﻭ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﺗﺤﺼﯿﻼﺕﺍﺵ ﺩﺭ ﻋﻠﻢ ﺗﺠﺮﺑﯽ‪ ،‬ﺗﻼﺵ ﺑﺴﯿﺎﺭﯼ ﮐﺮﺩ ﺗﺎ ﺭﺷﺘﻪ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻋﻠﻢ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩﻫﺎﯼ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺟﺎﯼ ﺩﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﺩﺭ ﺩﻫﻪ ‪ ۶۰‬ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎﯼ ﺍﻭ ﻭ ﻏﻼﻡﻋﻠﯽ ﺣﺪﺍﺩﻋﺎﺩﻝ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﮐﺘﺎﺏ ﺩﺭﺳﯽ »ﺑﯿﻨﺶ ﺍﺳﻼﻣﯽ« ﺩﺭ ﺩﺑﯿﺮﺳﺘﺎﻥ ﺗﺪﺭﯾﺲ ﻣﯽﺷﺪ ﻭ ﺻﺪﺍ ﻭ ﺳﯿﻤﺎ ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﯽﻫﺎﯼ ﺍﻭ ﺭﺍ ﭘﺨﺶ‬ ‫]‪[13‬‬ ‫ﻣﯽﮐﺮﺩ‪.‬‬ ‫ﻭﯼ ﺗﻼﺵ ﮐﺮﺩ ﺍﺯ ﺩﯾﻦ ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪٔ ﺍﯾﺮﺍﻥِ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﯾﺪﺋﻮﻟﻮﮊﯼﺯﺩﺍﯾﯽ ﮐﻨﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺑﺎﻭﺭ ﺑﻪ ﻋﻘﻞِ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺍﺯ ﻭﺣﯽ‪ ،‬ﻋﻘﻞ ﻭ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺭﻩﯾﺎﻓﺘﯽ ﻣﻌﺮﻓﺖﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ ﺩﺭ ﮐﻨﺎﺭ‬ ‫]‪[14‬‬ ‫ﻭﺣﯽ ﺑﻨﺸﺎﻧﺪ ﻭ ﮐﻼﻡ‪ ،‬ﺍﺧﻼﻕ ﻭ ﻋﺮﻓﺎﻥ ﺩﯾﻨﯽ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺟﺎﯾﮕﺎﻫﯽ ﺑﺮﺗﺮ ﺍﺯ ﻓﻘﻪ ﺑﻨﺸﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻘﺎﻻﺕ ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ ﺑﺎ ﻋﻨﻮﺍﻥ »ﻗﺒﺾ ﻭ ﺑﺴﻂ ﺗﺌﻮﺭﯾﮏ ﺷﺮﯾﻌﺖ« ﺩﺭ ﻧﺸﺮﯾﻪ »ﮐﯿﻬﺎﻥ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ« ﺍﺯ ﺍﺭﺩﯾﺒﻬﺸﺖ ‪ ۱۳۶۷‬ﺗﺎ ﺧﺮﺩﺍﺩ ‪ ۱۳۶۹‬ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﯾﻦ‬ ‫ﻣﻘﺎﻻﺕ ﺍﻭ ﻧﻈﺮﯾﺎﺗﯽ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ »ﻣﻌﺮﻓﺖﺷﻨﺎﺳﯽ ﺩﯾﻦ« ﻣﻄﺮﺡ ﮐﺮﺩ ﮐﻪ ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪ ﺁﻥ ﺩﯾﻦ ﺍﺯ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺩﯾﻨﯽ ﺟﺪﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻭ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺍﺳﺖ ﺩﯾﻦ ﺍﮔﺮﭼﻪ ﺍﻟﻬﯽ ﻭ ﮐﺎﻣﻞ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﯽ‬ ‫ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺩﯾﻨﯽ ﺭﺍ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺩﯾﮕﺮ ﻣﻌﺮﻓﺖﻫﺎﯼ ﺁﺩﻣﯽ ﻣﯽﺩﺍﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﻌﺮﻭﺽ ﺑﻪ ﺧﻈﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺍﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﻪ ﮐﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺳﻨﺘﯽ ﺍﺯ ﺩﯾﻦ ﺭﺍ ﻣﻨﺴﻮﺥ ﺍﻋﻼﻡ ﻣﯽﮐﺮﺩ‪ ،‬ﻣﺨﺎﻟﻔﺘﻬﺎﯼ‬ ‫ﮔﺴﺘﺮﺩﻩ ﻓﻘﯿﻬﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﭘﯽ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﺭﻭ ﮐﻪ ﻭﻻﯾﺖ ﺩﯾﻨﯽ ﻭ ﻓﻘﻬﯽ ﺭﺍ ﻧﺎﺭﺍﺳﺖ ﺑﺎ ﺳﺮﺷﺖ ﺟﻬﺎﻥ ﺟﺪﯾﺪ ﻣﯽﺩﺍﻧﺴﺖ‪ ،‬ﺩﺷﻤﻨﯽ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ ﺭﺍ ﺑﺎ‬ ‫]‪[5‬‬ ‫ﺳﺮﻭﺵ ﺑﺮﺍﻧﮕﯿﺨﺖ‪.‬‬

‫‪121‬‬

‫ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ‬

‫‪122‬‬

‫ﻣﺤﺮﻭﻣﯿﺖ ﺍﺯ ﺗﺪﺭﯾﺲ ﻭ ﺧﺮﻭﺝ ﺍﺯ ﺍﯾﺮﺍﻥ‬ ‫ﻭﯼ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺭﯾﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮﺭﯼ ﻫﺎﺷﻤﯽ ﺭﻓﺴﻨﺠﺎﻧﯽ ﺍﺯ ﺗﺪﺭﯾﺲ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﻣﺤﺮﻭﻡ ﺷﺪ‪ .‬ﺳﺮﻭﺵ ﺩﺭ ﻧﺎﻣﻪﺍﯼ‪ ،‬ﺑﻪ ﻭﯼ ﻫﺸﺪﺍﺭ ﺩﺍﺩ ﮐﻪ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩﻫﺎ ﺩﺭ ﻓﺸﺎﺭ ﺷﺪﯾﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬ ‫ﻭ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩﻫﺎ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﻋﺎﻟﻤﺎﻥ ﺑﺰﺭﮒ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻣﻬﺮﻣﺎﻩ ﺳﺎﻝ ‪ ،۱۳۷۴‬ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﯽ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮑﺪﻩٔ ﻓﻨﯽ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ ،‬ﻫﻮﺍﺩﺍﺭﺍﻥ »ﺍﻧﺼﺎﺭ ﺣﺰﺏ ﺍﻟﻠﻪ« ﺑﻪ‬ ‫ﺳﺮﻭﺵ ﯾﻮﺭﺵ ﺑﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻣﺮﻭﺝ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻟﯿﺒﺮﺍﻝ ﻭ ﻫﻤﻮﺍﺭﮐﻨﻨﺪﻩ ﺭﺍﻩ ﺑﯽﺩﯾﻨﯽ ﺟﻮﺍﻧﺎﻥ ﺧﻮﺍﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ﺍﺯ ﺁﻥ ﭘﺲ‪ ،‬ﺗﺪﺭﯾﺲ ﻭ ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﯽﻫﺎﯼ ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﺎ‬ ‫]‪[5‬‬ ‫ﻣﺸﮑﻞ ﺍﻣﻨﯿﺘﯽ ﺭﻭﯾﺎﺭﻭ ﺑﻮﺩ‪ [13].‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺍﻭ ﺑﻪ ﺁﻣﺮﯾﮑﺎ ﻣﻬﺎﺟﺮﺕ ﻧﻤﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﺳﺮﻭﺵ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩﻫﺎﯼ ﺁﻣﺮﯾﮑﺎ‪ ،‬ﺁﻟﻤﺎﻥ‪ ،‬ﻫﻠﻨﺪ ﻭ‪ ...‬ﺩﺭ ﺯﻣﯿﻨﻪﻫﺎﯼ ﻣﻮﻟﻮﯼﺷﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺍﺳﻼﻡﺷﻨﺎﺳﯽ ﻭ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻋﻠﻢ ﺑﻪ ﺗﺪﺭﯾﺲ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ]‪ [5‬ﻭ ﺍﮔﺮ ﺑﻪ ﺳﻤﯿﻨﺎﺭﯼ ﺩﺭ ﺍﯾﺮﺍﻥ‬ ‫ﺩﻋﻮﺕ ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﯽﻓﺮﺳﺘﺎﺩ‪ [7].‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺍﻭ ﺩﺭ ﻣﻮﺳﺴﻪٔ ﺁﯼﺍﺱﺁﯼﺍﻡ ﻫﻠﻨﺪ )ﻣﻮﺳﺴﻪ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺩﺭ ﺍﺳﻼﻡ ﻣﻌﺎﺻﺮ(‪ ،‬ﺗﺤﻘﯿﻘﺎﺗﯽ ﺷﺨﺼﯽ ﺭﻭﯼ ﮐﺘﺎﺏﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺍﻧﺠﺎﻡ‬ ‫ﺩﺍﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺁﻣﺴﺘﺮﺩﺍﻡ ﻓﻠﺴﻔﻪٔ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺩﺭ ﺍﺳﻼﻡ ﺭﺍ ﺗﺪﺭﯾﺲ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺍﻣﺮﯾﮑﺎ ﺭﻓﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﮐﻠﻤﺒﯿﺎ ﮐﺎﺭ ﺗﺤﻘﯿﻘﯽ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﺪﺭﯾﺲ ﺑﻪ‬ ‫ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺟﺮﺝ ﺗﺎﻭﻥ ﺩﺭ ﻭﺍﺷﻨﮕﺘﻦ ﺭﻓﺖ‪ [15].‬ﻭﯼ ﺍﺯ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۷۸‬ﺑﻪ ﺗﺪﺭﯾﺲ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩﻫﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﻫﺎﺭﻭﺍﺭﺩ ﻭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﭘﺮﯾﻨﺴﺘﻮﻥ )‪ (۱۳۸۰-۱۳۸۱‬ﻣﺸﻐﻮﻝ‬ ‫ﺑﻮﺩﻩﺍﺳﺖ‪ [9].‬ﺳﺮﻭﺵ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻋﻠﻢ ﻭ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺑﯿﻦﺍﻟﻤﻠﻠﯽ ﺍﻣﺎﻡ ﺧﻤﯿﻨﯽ ﻗﺰﻭﯾﻦ‪ ،‬ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﻣﺸﻬﺪ‪ ،‬ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺷﯿﺮﺍﺯ‪ ،‬ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ ‫]‪[16‬‬ ‫ﻣﺪﺭﺱ ﻭ ﻣﻮﺳﺴﺎﺗﯽ ﭼﻮﻥ »ﺍﻧﺠﻤﻦ ﺣﮑﻤﺖ ﻭ ﻓﻠﺴﻔﻪ« ﺗﺪﺭﯾﺲ ﮐﺮﺩﻩﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺍﻭ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۲۰۰۴‬ﺩﺭ ﺁﻣﺴﺘﺮﺩﺍﻡ‪ ،‬ﺟﺎﯾﺰﻩ ﺍﺭﺍﺳﻤﻮﺱ ﺭﺍ ﺩﺭﯾﺎﻓﺖ ﮐﺮﺩ‪ [15].‬ﻭ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ،۲۰۰۹‬ﻣﺠﻠﻪ »ﻓﺎﺭﯾﻦ ﭘﺎﻟﯿﺴﯽ« ﻭﯼ ﺭﺍ ﺟﺰء ﺩﻩ ﺭﻭﺷﻨﻔﮑﺮ ﺑﺮﺗﺮ ﺟﻬﺎﻥ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮﺩ‪.‬‬ ‫ﺍﯾﻦ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﯽ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﻧﺎﻡ ﻧﻮﺍﻡ ﭼﺎﻣﺴﮑﯽ‪ ،‬ﺍﻝ ﮔﻮﺭ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﺭﺩ ﻟﻮﺋﯿﺲ‪ ،‬ﺍﻭﻣﺒﺮﺗﻮ ﺍﮐﻮ‪ ،‬ﺁﻣﺎﺭﺗﯿﺎ ﺳﻦ‪ ،‬ﻓﺮﯾﺪ ﺯﮐﺮﯾﺎ‪ ،‬ﮔﺮﯼ ﮐﺎﺳﭙﺎﺭﻭﻑ ﻭ ﻣﺎﺭﯾﻮ ﺑﺎﺭﮔﺎﺱ ﯾﻮﺳﺎ ﺩﺭ ﺭﺩﻩﻫﺎﯼ ﭘﺎﯾﯿﻦﺗﺮ ﺍﺯ‬ ‫]‪[9‬‬ ‫ﺍﻭ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪﺍﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‬ ‫ﺳﺮﻭﺵ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﮔﻔﺘﻪﺍﺳﺖ »ﺁﻧﭽﻪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۵۸‬ﺩﺭ ﮐﺸﻮﺭ ﺭﺥ ﺩﺍﺩ ﺣﻘﯿﻘﺘﺎ ﻧﻪ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻧﻪ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‪ «.‬ﻭﯼ ﺍﯾﻦ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﺭﺍ ﻧﺰﺍﻋﯽ ﻣﯿﺎﻥ‬ ‫ﺟﻨﺎﺡﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩﻫﺎ ﺩﺍﻧﺴﺘﻪ ﮐﻪ ﻫﺮ ﮐﺪﺍﻡ ﻣﯽﺧﻮﺍﺳﺘﻨﺪ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺧﻮﺩ ﻣﺼﺎﺩﺭﻩ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺟﻨﺎﺡ ﻧﺰﺩﯾﮏ ﺑﻪ ﻗﺪﺭﺕ ﻭ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﻧﺰﺍﻉ ﭘﯿﺮﻭﺯ‬ ‫ﺷﺪ ﮐﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪٔ ﺁﻥ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪﻥ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩﻫﺎ ﺑﻮﺩﻩﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺳﺮﻭﺵ »ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩﻫﺎ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪﻥ‪ ،‬ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﻧﺒﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺍﺻﻼ ﺯﻣﺎﻥ‪ ،‬ﺯﻣﺎﻥ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﮐﻼﺱ ﺩﺭﺳﯽ‬ ‫]‪[17‬‬ ‫ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻧﻤﯽﺷﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﺭﻭﺯ ﺗﻈﺎﻫﺮﺍﺕ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﮔﺮﻭﻩﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻭ ﭼﺮﯾﮑﯽ ﺑﻪ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺁﻣﺪﻩ ﻭ ﺑﺴﺎﻁ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪«.‬‬

‫ﻋﻀﻮﯾﺖ ﺩﺭ ﺳﺘﺎﺩ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‬ ‫ﺳﺘﺎﺩ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺑﻪ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺭﻭﺡﺍﻟﻠﻪ ﺧﻤﯿﻨﯽ‪ ،‬ﻣﺮﮐﺐ ﺍﺯ ﺳﺮﻭﺵ ﻭ ﺷﺶ ﻧﻔﺮ ﺩﯾﮕﺮ ﺑﺎ ﻧﺎﻡﻫﺎﯼ ﺣﺴﻦ ﺣﺒﯿﺒﯽ‪ ،‬ﺷﻤﺲ ﺁﻝﺍﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺟﻼﻝﺍﻟﺪﯾﻦ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ،‬ﺑﺎﻫﻨﺮ‪،‬‬ ‫ﺭﺑﺎﻧﯽﺍﻣﻠﺸﯽ ﻭ ﻋﻠﯽ ﺷﺮﯾﻌﺘﻤﺪﺍﺭﯼ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪ‪ .‬ﺍﻭ ﺗﺎ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۶۲‬ﮐﻪ ﺍﯾﻦ ﺳﺘﺎﺩ ﻣﻨﺤﻞ ﺷﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺷﻮﺭﺍﯼ ﻋﺎﻟﯽ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﺎﻡ ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬ﻋﻀﻮ ﺁﻥ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺮﻭﺵ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺳﺘﺎﺩ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﮔﻔﺘﻪﺍﺳﺖ ﺍﯾﻦ ﺳﺘﺎﺩ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩﻫﺎ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻭﻇﯿﻔﻪ ﺳﺘﺎﺩ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻧﻪ ﺑﺴﺘﻦ ﮐﻪ‬ ‫ﺑﺎﺯﮔﺸﺎﯾﯽ ﯾﺎ ﺑﻪﮔﺸﺎﯾﯽ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩﻫﺎ ﺑﻮﺩﻩﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﯼ ﯾﮑﺒﺎﺭ ﻧﺰﺩ ﺭﻭﺡﺍﻟﻠﻪ ﺧﻤﯿﻨﯽ ﺭﻓﺖ ﻭ ﺑﺎ ﺗﺎﮐﯿﺪ ﺑﺮ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺑﺎﺯﮔﺸﺎﯾﯽ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩﻫﺎ‪ ،‬ﺍﯾﻦ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﺭﺍ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯ ﺗﻮﺍﻥ ﺧﻮﺩ ﺧﻮﺍﻧﺪ‬ ‫ﭼﻮﻥ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺷﺮﺍﯾﻂ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ ﺍﺯ ﺑﺎﺯﮔﺸﺎﯾﯽ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ‪ ،‬ﻣﺘﺮﺍﺩﻑ ﺑﺎ ﺳﺎﺯﺵﮐﺎﺭﯼ ﻭ ﻏﯿﺮ ﺍﻧﻘﻼﺑﯽ ﺑﻮﺩﻥ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺑﺎ ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﯽ ﺭﻭﺡﺍﻟﻠﻪ ﺧﻤﯿﻨﯽ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺑﺎﺯﮔﺸﺎﯾﯽ‬ ‫ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺴﯿﺮ ﺁﻥ ﻫﻤﻮﺍﺭ ﺷﺪ‪ [10].‬ﺳﺮﻭﺵ ﮐﻮﺷﺶ ﺳﺘﺎﺩ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺭﺍ ﺑﺎﺯ ﮐﺮﺩﻥ ﻫﺮﭼﻪ ﺯﻭﺩﺗﺮ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩﻫﺎ ﺩﺍﻧﺴﺘﻪ ﮐﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﯾﮏ ﺳﺎﻝﻭﻧﯿﻢ ﺑﻪ ﺍﯾﻦ ﻣﻘﺼﻮﺩ‬ ‫]‪[17‬‬ ‫ﺭﺳﯿﺪ‪ .‬ﺗﺎﺳﯿﺲ ﻧﺸﺮ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻫﯽ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﮐﺎﺭﻫﺎﯼ ﻭﯼ ﺩﺭ ﺳﺘﺎﺩ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫]‪[13‬‬

‫ﮔﺮﭼﻪ ﺍﻋﻀﺎﯼ ﺳﺘﺎﺩ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻫﺮ ﯾﮏ ﻋﻀﻮ ﺣﺰﺏ ﻭ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺟﺮﯾﺎﻧﯽ ﺩﺭ ﺟﻤﻬﻮﺭﯼ ﺍﺳﻼﻣﯽ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺳﺮﻭﺵ ﻭ ﺷﻤﺲ ﺁﻝﺍﺣﻤﺪ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﮐﻪ ﮐﻤﺘﺮ‬ ‫ﺭﺍﺑﻄﻪﺍﯼ ﺑﺎ ﮔﺮﻭﻩﻫﺎﯼ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯ ﺳﺘﺎﺩ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻥ ﮐﻪ ﺁﻝﺍﺣﻤﺪ ﺑﻪ ﺳﺮﻭﺵ ﻣﯽﮔﻔﺖ »ﻣﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺩﻭ ﻋﻀﻮ ﺍﯾﻦ ﺳﺘﺎﺩﯾﻢ ﮐﻪ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺍﺣﺰﺍﺏ ﻧﯿﺴﺘﯿﻢ ﻭ ﭼﻪ‬ ‫ﺗﻨﻬﺎﯾﯿﻢ‪ [10]«.‬ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺷﻤﺲ ﺁﻝﺍﺣﻤﺪ ﺍﺯ ﺳﺘﺎﺩ ﮐﻨﺎﺭﻩ ﮔﯿﺮﯼ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺑﺎﻫﻨﺮ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺑﻤﺐﮔﺬﺍﺭﯼ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪ]‪ . [17‬ﺳﺮﻭﺵ ﺩﻭ ﺑﺎﺭ ﺍﺳﺘﻌﻔﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺭﻭﺡﺍﻟﻠﻪ ﺧﻤﯿﻨﯽ‬ ‫]‪[10‬‬ ‫ﮐﺮﺩ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺍﺳﺘﻌﻔﺎﯾﺶ ﺑﻪ ﺗﺎﯾﯿﺪ ﻭﯼ ﻧﺮﺳﯿﺪ‪.‬‬ ‫ﺍﻭ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﭘﺎﮐﺴﺎﺯﯼ ﺍﺳﺎﺗﯿﺪ ﻭ ﺩﺍﻧﺸﺠﻮﯾﺎﻥ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺷﺎﻩ ﮔﻔﺘﻪﺍﺳﺖ‪:‬‬ ‫»ﺳﺘﺎﺩ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻧﻪ ﮐﻤﯿﺘﻪﺍﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﭘﺎﮐﺴﺎﺯﯼ ﺩﺍﺷﺖ ﻧﻪ ﺁﺋﯿﻦﻧﺎﻣﻪﺍﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﺁﻥ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻧﻪ ﺩﺳﺘﻮﺭﺍﻟﻌﻤﻠﯽ ﺩﺭﺍﯾﻦ ﺧﺼﻮﺹ ﺑﻪ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩﻫﺎ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﭘﺎﮐﺴﺎﺯﯼﻫﺎ ﻧﻪ ﺑﺎ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻫﯿﺎﻥ ﺷﺮﻭﻉ ﺷﺪ ﻭ‬ ‫ﻧﻪ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﺑﺎ ﺳﺘﺎﺩ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺁﻏﺎﺯ ﮔﺮﺩﯾﺪ ﻭ ﻧﻪ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﻥ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﺍﺳﺎﺳﺎ ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﺍﻭﻟﯿﻦ ﺣﻮﺍﺩﺛﯽ ﮐﻪ ﺍﺯ ﻓﺮﺩﺍﯼ ﭘﯿﺮﻭﺯﯼ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺭﺥ ﺩﺍﺩ‪ ،‬ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﭘﺎﮐﺴﺎﺯﯼﻫﺎ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺗﺎ ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ‬ ‫ﺧﺎﻃﺮ ﺩﺍﺭﻡ ﺍﮐﺜﺮﯾﺖ ﮔﺮﻭﻫﻬﺎﯼ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﻮﺍﻓﻖ ﺁﻥ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪«.‬‬

‫»‬

‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺻﺎﺩﻕ ﺯﯾﺒﺎﮐﻼﻡ ﺩﺭ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﺍﯼ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۷۸‬ﺑﺎ ﻟﻮﺡ‪ ،‬ﺷﻤﺎﺭﻩ ﭘﻨﺞ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪﺍﺳﺖ »ﺍﯾﻨﺠﺎ ﻣﻦ ﺑﺮﺍﯼ ﺛﺒﺖ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮕﻮﯾﻢ ﮐﻪ ﺷﻮﺭﺍﯼ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺑﻪ ﻫﯿﭻﻭﺟﻪ‬ ‫ﺩﺳﺘﻮﺭﺍﻟﻌﻤﻠﯽ ﻧﺪﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺍﺳﺘﺎﺩﺍﻥ ﺭﺍ ﺍﺧﺮﺍﺝ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺣﺘﯽ ﺳﺘﺎﺩ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻫﻢ ﭼﻨﯿﻦ ﺩﺳﺘﻮﺭﯼ ﻧﺪﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﯾﻦ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺧﻮﺩ ﻣﺴﺆﻭﻻﻥ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩﻫﺎ ﻭ‬ ‫]‪[18‬‬ ‫ﺩﺍﻧﺸﮑﺪﻩﻫﺎ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﭼﻪ ﺟﻮﺭﯼ ﺑﺒُﺮﻧﺪ ﻭ ﺑﺪﻭﺯﻧﺪ‪«.‬‬ ‫ﻭﯼ ﺑﺎ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩ ﺍﺯ ﯾﮏ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺣﻘﻮﻕ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ ،‬ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮﺩ »ﺳﺮﻭﺵ ﻋﻠﻤﺪﺍﺭ ﺗﻌﻄﯿﻞ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩﻫﺎ« ﺑﻮﺩ ﮔﻔﺖ »ﺁﯾﺎ ﺗﺎﮐﻨﻮﻥ ﺭﻭﺷﻦ ﻧﺸﺪﻩﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‬ ‫ﭼﯿﺰﯼ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺳﺘﺎﺩ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﭼﯿﺰﯼ ﺩﯾﮕﺮ؟ ﻭ ﺁﯾﺎ ﻫﻨﻮﺯ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﻧﺸﺪﻩﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ ﻭ ﺣﺒﯿﺒﯽ ﻭ ﺑﺎﻫﻨﺮ ﻭ‪ ...‬ﺩﺭ ﺳﺘﺎﺩ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻧﻘﺶ‬ ‫ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻧﺪ ﻧﻪ ﺩﺭ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ؟ ﻭ ﺁﯾﺎ ﻫﻨﻮﺯ ﺟﺎ ﻧﯿﻔﺘﺎﺩﻩﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺴﺘﻦ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩﻫﺎ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺳﺘﺎﺩ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺎﺯ ﮐﺮﺩﻥ ﺁﻥﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺤﻮﯼ‬ ‫ﭘﯿﺮﺍﺳﺘﻪﺗﺮ ﻭ ﺍﺳﻼﻣﯽﺗﺮ؟«‬

‫«‬

‫ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ‬

‫‪123‬‬

‫ﺳﺮﻭﺵ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺩﺭ ﺟﻮﺍﺏ ﺳﺨﻨﺎﻥ ﻧﺠﻔﯽ ﻭﺯﯾﺮ ﺍﺳﺒﻖ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﻋﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﭘﺎﮐﺴﺎﺯﯼ ﺍﺳﺘﺎﺩﺍﻥ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺁﺋﯿﻦﻧﺎﻣﻪ ﻣﺼﻮﺏ ﺳﺘﺎﺩ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺩﺍﻧﺴﺘﻪ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‬ ‫»ﻧﻤﯽﺩﺍﻧﻢ ﺁﻗﺎﯼ ﻧﺠﻔﯽ ﭼﻪ ﺣﺠﺘﯽ ﺑﺮ ﺍﯾﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ «.‬ﻭﯼ ﺻﺮﺍﺣﺘﺎً ﺍﻋﻼﻡ ﮐﺮﺩ ﺳﺘﺎﺩ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻫﯿﺄﺕ ﻭ ﺁﺋﯿﻦﻧﺎﻣﻪﺍﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﯾﻦ ﮐﺎﺭ ﻧﺪﺍﺷﺖ ﻭ ﮔﺰﺍﺭﺷﯽ ﺑﻪ ﺁﻥ‬ ‫]‪[18‬‬ ‫ﺩﺍﺩﻩ ﻧﻤﯽﺷﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺍﻭ ﮐﺴﺐ ﺗﮑﻠﯿﻔﯽ ﻧﻤﯽﮐﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﮐﻤﯿﺘﻪﻫﺎﯼ ﭘﺎﮐﺴﺎﺯﯼ ﻣﻄﻠﻘﺎً ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺍﻋﻀﺎﯾﺸﺎﻥ ﺭﺍ ﻧﻪ ﻣﺎ ﻧﺼﺐ ﮐﺮﺩﻩﺍﯾﻢ ﻭ ﻧﻪ ﻣﯽﺷﻨﺎﺧﺘﯿﻢ‪.‬‬ ‫ﻗﺴﻤﺘﯽ ﺍﺯ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪٔ ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩٔ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‪:‬‬ ‫»ﺁﻗﺎﯼ ﺭﺑﺎﻧﯽ ﺍﻣﻠﺸﯽ‪ ،‬ﺭﻭﺣﺎﻧﯽ ﻣﺴﻮﻭﻝ ﺗﺼﻔﯿﻪ ﺍﺳﺘﺎﺩﺍﻥ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺮﺣﻮﻡ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺗﺎﺯﻩﺍﯼ ﺁﻣﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺁﻗﺎﯼ ﺍﺣﻤﺪ ﺍﺣﻤﺪﯼ ﮐﻪ ﺗﺎ‬ ‫ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺷﻮﺭﺍ ﺣﻀﻮﺭ ﺩﺍﺭﻧﺪ – ﺩﮐﺘﺮ ﺩﺍﻭﺭﯼ‪ ،‬ﺩﮐﺘﺮ ﭘﻮﺭﺟﻮﺍﺩﯼ ﻭ‪ ....‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﺎﯾﻠﻢ ﯾﺎﺩﺁﻭﺭﯼ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﻭﺯﯾﺮ ﻋﻠﻮﻡ ﻫﻢ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﻋﻀﻮ ﺷﻮﺭﺍﯼ‬ ‫ﻋﺎﻟﯽ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺩﮐﺘﺮ ﻋﺎﺭﻓﯽ ﻭ ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﻣﺪﺕ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺁﻗﺎﯼ ﺩﮐﺘﺮ ﻧﺠﻔﯽ ﮐﻪ ﺍﺯ ﻗﻀﺎ ﻣﺴﻮﻭﻝ ﺗﺼﻔﯿﻪﻫﺎﯼ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻋﻠﻮﻡ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻭﻗﺘﯽ ﻣﻦ‬ ‫ﺁﺧﺮﯾﻦ ﺑﺎﺭ ﺍﺯ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻋﻠﻮﻡ ﮔﺰﺍﺭﺵ ﺧﻮﺍﺳﺘﻢ‪ ،‬ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﮔﺰﺍﺭﺷﯽ ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺍﻋﻼﻡ ﮐﺮﺩﻧﺪ ﮐﻪ ‪ ۷۰۰‬ﻧﻔﺮ ﺍﺯ ﺍﺳﺎﺗﯿﺪ ﺗﺼﻔﯿﻪ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺍﯾﻦ ﮔﺰﺍﺭﺵﻫﺎ ﻭ‬ ‫ﺁﻣﺎﺭﻫﺎ ﻣﻄﻠﻘﺎ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﯿﺎﺭ ﻣﺎ ﻧﺒﻮﺩ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺗﺼﻔﯿﻪﻫﺎ ﮐﺎﺭ ﺧﻼﻓﯽ ﺑﻮﺩﻩ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺷﻮﺭﺍ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺁﻗﺎﯼ ﺷﺮﯾﻌﺘﻤﺪﺍﺭﯼ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺁﻗﺎﯼ ﺟﻼﻝ‬ ‫ﺍﻟﺪﯾﻦ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﺼﻔﯿﻪﻫﺎ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﻫﻢ ﺑﺎ ﺍﺳﺪﺍﻟﻠﻪ ﻻﺟﻮﺭﺩﯼ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﯾﮏ ﺟﻨﺎﺡﻫﺎﯾﯽ ﺩﺭ ﮐﺸﻮﺭ ﻣﺎﯾﻠﻨﺪ ﻭﻇﯿﻔﻪ ﺷﻮﺭﺍﯼ‬ ‫ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺗﺼﻔﯿﻪ ﺍﺳﺎﺗﯿﺪ ﺧﻼﺻﻪ ﮐﻨﻨﺪ ﻭ ﺍﻋﻀﺎﯼ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻫﻢ ﺩﺭ ﻭﺟﻮﺩ ﺑﻨﺪﻩ‪ .‬ﯾﮏ ﻧﻔﺮ ﺍﺳﻢ ﺍﺯ ﺁﻗﺎﯼ ﺷﺮﯾﻌﺘﻤﺪﺍﺭﯼ ﯾﺎ ﺁﻗﺎﯼ ﺍﺣﻤﺪﯼ‬ ‫]‪[17‬‬ ‫ﻧﻤﯽﺑﺮﺩ ﮐﻪ ﺍﺗﻔﺎﻗﺎ ﺍﯾﺸﺎﻥ ﻫﻢ ﺑﺴﯿﺎﺭ ﻣﻮﺍﻓﻖ ﺗﺼﻔﯿﻪﻫﺎ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪«.‬‬ ‫ﺑﻌﻀﯽ ﺍﺯ ﻣﻨﺘﻘﺪﺍﻥ‪ ،‬ﺳﺮﻭﺵ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﻭﻗﻮﻉ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻣﯽﺩﺍﻧﻨﺪ ﻭ ﻋﻘﯿﺪﻩ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﮐﻪ ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﭘﯽ ﺭﯾﺰﯼ ﺍﻧﻘﻼﺏ‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‪ ،‬ﮐﻪ ﺩﺭﯾﭽﻪﻫﺎﯼ ﻋﻠﻢ ﻭ ﺍﻧﺪﯾﺸﻪ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻣﺮﺍﮐﺰ ﺁﮐﺎﺩﻣﯿﮏ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺑﺴﺖ‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﻣﻮﺛﺮﯼ ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕ ﺭﯾﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮﺭﯼ ﺳﺎﻝ ‪۱۳۸۸‬‬ ‫ﺳﺮﻭﺵ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕ ﺩﻫﻢ ﺭﯾﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮﺭﯼ ﮔﻔﺘﻪﺍﺳﺖ »ﺍﯾﻦ ﺍﺗﻔﺎﻗﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺍﻓﺘﺎﺩ ﻭ ﺧﯿﻠﯽ ﻫﻢ ﺟﺎﻟﺐ ﺑﻮﺩ ﯾﮏ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﻭﯾﮋﻩﺍﯼ ﺭﺍ ﻧﯿﺰ ﺍﺯ ﺩﻣﮑﺮﺍﺳﯽ ﻧﺸﺎﻥ‬ ‫ﺩﺍﺩ‪ .‬ﻣﺮﺩﻡ ﻋﺰﻣﺸﺎﻥ ﺭﺍ ﺟﺰﻡ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﮐﻪ ﺍﺣﻤﺪﯼﻧﮋﺍﺩ ﺭﺍ ﻋﺰﻝ ﮐﻨﻨﺪ ﻭ ﺍﯾﻦ ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﻧﻤﺎﺩﻫﺎﯼ ﺑﺎﺭﺯ ﺩﻣﮑﺮﺍﺳﯽ ﻭ ﺟﻤﻬﻮﺭﯾﺖ ﺩﺭ ﮐﺸﻮﺭ ﻣﺎ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﻣﻮﺍﻧﻌﯽ ﺁﻣﺪ ﻭ ﺁﻥ ﺭﺍ‬ ‫ﺳﺪ ﮐﺮﺩ‪«.‬‬ ‫]‪[19‬‬

‫ﻭﯼ ﺩﺭ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕ ﺭﯾﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮﺭﯼ ﺳﺎﻝ ‪ ۸۸‬ﺑﻪ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﺍﺯ ﻣﻬﺪﯼ ﮐﺮﻭﺑﯽ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﺑﻮﺩ‪.‬‬

‫]‪[20‬‬

‫ﺳﺮﻭﺵ ﺩﺭ ﻧﺎﻣﻪﺍﯼ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩٔ ﻧﺘﯿﺠﻪٔ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕ‪ ،‬ﺁﻥ ﺭﺍ »ﺧﯿﺎﻧﺖ ﺩﺭﺻﻨﺪﻭﻕ ﺍﻣﺎﻧﺖ« ﺩﺍﻧﺴﺖ ﻭ ﮔﻔﺖ »ﻫﯿﭻ ﭼﯿﺰ ﻣﻬﯿﺐﺗﺮ ﺍﺯ ﺯﺧﻤﯽ ﮐﺮﺩﻥ ﻏﺮﻭﺭ ﯾﮏ ﻗﻮﻡ« ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬

‫ﻭﯼ ﺩﺭ ﻧﺸﺴﺘﯽ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺳﻮﺍﺱ ﻟﻨﺪﻥ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺁﯾﻨﺪﻩٔ ﺟﻨﺒﺶ ﺍﻋﺘﺮﺍﺿﯽ ﻭ ﺟﻨﺒﺶ ﺳﺒﺰ‪ ،‬ﺻﺪﺍﯼ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﺻﺪﺍﯼ ﺧﺪﺍ ﺩﺍﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﭼﻮﻥ ﺳﺎﯾﻪٔ ﻣﺒﺎﺭﮐﯽ ﺑﺎﯾﺪ‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺭﺍ ﻓﺮﺍ ﺑﮕﯿﺮﺩ‪ .‬ﺳﺮﻭﺵ »ﺗﻘﻠﺐ ﺧﻮﻧﯿﻦ« ﺩﺭ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕ ﺭﺍ »ﻣﻌﺼﯿﺖ ﺧﺠﺴﺘﻪ« ﻧﺎﻡ ﻧﻬﺎﺩ ﻭ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻌﺼﯿﺖ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺟﻬﺖ ﮐﻪ ﮔﻨﺎﻩ ﺣﺎﮐﻤﺎﻥ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺧﺠﺴﺘﻪ ﺍﺯ ﺁﻥ‬ ‫]‪[21‬‬ ‫ﺟﻬﺖ ﮐﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍﻩ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ‪«.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻘﯿﺪﻩٔ ﺳﺮﻭﺵ‪ ،‬ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﺩﺳﺖﺁﻭﺭﺩ ﺟﻨﺒﺶ ﺳﺒﺰ ﺩﻭ ﻣﺴﺎﻟﻪ »ﺣﻖ« ﻭ »ﺁﺯﺍﺩﯼ« ﺑﻮﺩﻩﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﯾﺮﺍﻥ )‪ (۱۳۵۷‬ﮐﻪ ﺍﺳﺘﻘﻼﻝ ﮐﺸﻮﺭ ﺗﺎ ﺣﺪﻭﺩ ﺯﯾﺎﺩﯼ‬ ‫ﺗﺎﻣﯿﻦ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ »ﺍﺳﺘﺒﺪﺍﺩ« ﺍﻫﻤﯿﺖ ﻭ ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮﯼ ﭘﯿﺪﺍ ﮐﺮﺩﻩ ﻭ ﺟﻨﺒﺶ ﺳﺒﺰ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺍﯾﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﮐﻠﯽ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺭﯾﺸﻪﻫﺎﯼ ﺍﺳﺘﺒﺪﺍﺩ ﺭﺍ ﺗﺤﺖ ﻫﺮ‬ ‫ﻧﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺍﺯ ﮐﺸﻮﺭ ﺑﺰﺩﺍﯾﺪ‪ .‬ﻭﯼ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺍﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺣﺎﺿﺮ ﺍﺳﻼﻡ ﺣﺎﮐﻢ ﺩﻭ ﻣﺸﺨﺼﻪ ﺩﺍﺭﺩ‪ :‬ﺍﻭﻝ ﺍﯾﻨﮑﻪ ﺍﺳﻼﻡ ﺍﺳﺘﺒﺪﺍﺩﯼ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﻭﻡ ﺍﯾﻨﮑﻪ ﺍﺳﻼﻡ ﺧﺮﺍﻓﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺧﺮﺍﻓﻪﺯﺩﺍﯾﯽ ﻭ ﺍﺳﺘﺒﺪﺍﺩﺯﺩﺍﯾﯽ‬ ‫]‪[22‬‬ ‫ﺑﻪ ﺳﻮﯼ ﯾﮏ »ﺗﻔﺴﯿﺮ ﺳﺒﺰ« ﺍﺯ ﺍﺳﻼﻡ ﺧﻮﺍﻫﯿﻢ ﺭﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﺳﯿﺪ ﻋﻠﯽ ﺧﺎﻣﻨﻪﺍﯼ‬ ‫ﻭﯼ ﺩﺭ ‪ ۱۹‬ﺷﻬﺮﯾﻮﺭ ‪ ۱۳۸۸‬ﺩﺭ ﻧﺎﻣﻪﺍﯼ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﯼ ﺑﻪ ﺳﯿﺪ ﻋﻠﯽ ﺧﺎﻣﻨﻪﺍﯼ ﮔﻔﺖ »ﺧﻄﺎ ﮐﺮﺩﻩﺍﯾﺪ‪ ،‬ﺧﻄﺎﯾﯽ ﺳﺨﺖ‪ .‬ﺗﺪﺑﯿﺮ ﺍﯾﻦ ﺧﻄﺎ ﺭﺍ ﻣﻦ ﺩﻭﺍﺯﺩﻩ ﺳﺎﻝ ﭘﯿﺶ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﺸﺎﻥ‬ ‫ﺩﺍﺩﻡ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ ﺁﺯﺍﺩﯼ ﺭﺍ ﭼﻮﻥ ﺭﻭﺵ ﺑﺮﮔﯿﺮﯾﺪ‪ «.‬ﻭﯼ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﺍﺯ ﻫﻤﮑﺎﺭﯼ ﺑﺎ ﺟﻤﻬﻮﺭﯼ ﺍﺳﻼﻣﯽ ﺍﺑﺮﺍﺯ ﺗﺎﺳﻒ ﮐﺮﺩ‪:‬‬

‫»‬

‫ﺑﺎﺭﺧﺪﺍﯾﺎ ﺗﻮ ﮔﻮﺍﻩ ﺑﺎﺵ‪ ،‬ﻣﻦ ﮐﻪ ﻋﻤﺮﯼ ﺩﺭﺩ ﺩﯾﻦ ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻡ ﻭ ﺩﺭﺱ ﺩﯾﻦ ﺩﺍﺩﻩﺍﻡ‪ ،‬ﺍﺯ ﺑﯿﺪﺍﺩ ﺍﯾﻦ ﻧﻈﺎﻡ ﺍﺳﺘﺒﺪﺍﺩ ﺁﺋﯿﻦ ﺑﺮﺍﺋﺖ ﻣﯽﺟﻮﯾﻢ ﻭ ﺍﮔﺮ ﺭﻭﺯﯼ ﺑﻪ ﺳﻬﻮ ﻭ ﺧﻄﺎ ﺍﻋﺎﻧﺘﯽ ﺑﻪ ﻇﺎﻟﻤﺎﻥ ﮐﺮﺩﻩﺍﻡ ﺍﺯ ﺗﻮ ﭘﻮﺯﺵ ﻭ‬ ‫]‪[27] [26] [25] [24] [23‬‬ ‫ﺁﻣﺮﺯﺵ ﻣﯽﻃﻠﺒﻢ‪.‬‬

‫«‬

‫ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ‬

‫‪124‬‬

‫ﺗﺒﯿﯿﻦ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪﻫﺎﯼ ﺟﻨﺒﺶ ﺳﺒﺰ‬ ‫ﺑﺪﻧﺒﺎﻝ ﻭﻗﺎﯾﻊ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍﯼ ‪ ،۱۳۸۸‬ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻋﺒﺪﺍﻟﻌﻠﯽ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ‪ ،‬ﻋﻄﺎءﺍﻟﻠﻪ ﻣﻬﺎﺟﺮﺍﻧﯽ‪ ،‬ﻣﺤﺴﻦ ﮐﺪﯾﻮﺭ ﻭ ﺍﮐﺒﺮ ﮔﻨﺠﯽ ﺩﺭ ﺑﯿﺎﻧﯿﻪﺍﯼ ﻣﻮﺳﻮﻡ ﺑﻪ‬ ‫»ﺧﻮﺍﺳﺘﻪﻫﺎﯼ ﺑﻬﯿﻨﻪ ﺟﻨﺒﺶ ﺳﺒﺰ« ﺧﻮﺍﺳﺘﻪﻫﺎﯼ ﺩﻫﮕﺎﻧﻪٔ ﺟﻨﺒﺶ ﺳﺒﺰ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮﺍﺭﺩﯼ ﻫﻢﭼﻮﻥ ﺍﺳﺘﻌﻔﺎﯼ ﻣﺤﻤﻮﺩ ﺍﺣﻤﺪﯼﻧﮋﺍﺩ‪ ،‬ﺁﺯﺍﺩﯼ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺕ‪ ،‬ﺁﺯﺍﺩﯼ‬ ‫ﺯﻧﺪﺍﻧﯿﺎﻥ ﺳﯿﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺁﺯﺍﺩﯼ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﺎﺕ ﻭ ﺍﺳﺘﻘﻼﻝ ﻗﻮﻩ ﻗﻀﺎﺋﯿﻪ ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬ﺍﺭﺍﺋﻪ ﮐﺮﺩﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺮﻭﺵ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺑﺎﺭﻩ ﮔﻔﺖ ﺍﮔﺮ ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪﻫﺎ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﺁﺯﺍﺩﯼ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺕ ﻭ ﯾﺎ ﺁﺯﺍﺩﯼ ﻣﺘﻔﮑﺮﺍﻥ ﻭ ﻓﻌﺎﻻﻥ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺍﺯ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﺍﺟﺮﺍ ﺷﻮﺩ »ﻓﻀﺎﯼ ﮐﺸﻮﺭ ﺑﻪ ﮐﻠﯽ‬ ‫ﻣﺘﺤﻮﻝ« ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ [29] [28].‬ﻭﯼ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺍﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮﺭﯼ ﺍﺳﻼﻣﯽ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺁﮔﺎﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺍﯾﻦ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﺷﺪﺕ ﺍﯾﺴﺘﺎﺩﮔﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ «.‬ﺍﻭ‬ ‫ﺧﻮﺍﺳﺘﻪﻫﺎﯼ ﺟﻨﺒﺶ ﺳﺒﺰ ﺭﺍ ﺩﺭ ﭼﺎﺭﭼﻮﺏ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﺳﺎﺳﯽ ﺟﻤﻬﻮﺭﯼ ﺍﺳﻼﻣﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻘﻖ ﻣﯽﺩﺍﻧﺪ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺍﺟﺮﺍﯼ ﻣﻔﺎﺩ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﺳﺎﺳﯽ ﺭﺍ ﻧﯿﺰ ﺍﻣﺮﯼ ﺍﻧﻘﻼﺑﯽ ﺗﻠﻘﯽ‬ ‫]‪[12] [11‬‬ ‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪«.‬‬ ‫ﺍﻭ ﺩﺭ ﮔﻔﺘﮕﻮﯾﯽ ﺑﺎ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ »ﺩﯼ ﺗﺴﺎﯾﺖ« ﭼﺎﭖ ﺁﻟﻤﺎﻥ ﮔﻔﺖ ﺳﯿﺪ ﻋﻠﯽ ﺧﺎﻣﻨﻪﺍﯼ ﺩﯾﮕﺮ ﺑﺮ ﻓﺮﺍﺯ ﻧﯿﺮﻭﻫﺎﯼ ﻣﺘﺨﺎﺻﻢ ﻗﺮﺍﺭ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺧﻮﺩ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﻣﺸﮑﻞ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﯼ‬ ‫ﻭﻇﯿﻔﻪ ﺟﻨﺒﺶ ﺳﺒﺰ ﺭﺍ ﺗﺄﺳﯿﺲ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪ ﺩﻣﻮﮐﺮﺍﺳﯽ ﻭ ﺣﻘﻮﻕ ﺑﺸﺮ ﺩﺍﻧﺴﺘﻪ ﻭ ﮔﻔﺘﻪﺍﺳﺖ »ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﯾﮏ ﻧﻈﺎﻡ ﺩﻣﻮﮐﺮﺍﺳﯽ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪ ﺩﯾﻦ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫]‪[11] [12] [12] [11‬‬ ‫ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺍﺳﻼﻡ ﺍﺯ ﺣﻘﻮﻕ ﺩﻣﻮﮐﺮﺍﺗﯿﮏ ﺷﻬﺮﻭﻧﺪﺍﻥ ﺩﻓﺎﻉ ﮐﺮﺩ‪«.‬‬

‫ﭘﯿﺸﻨﻬﺎﺩ ﻣﻬﺎﺟﺮﺕ ﺑﻪ ﻣﺮﺍﺟﻊ‬ ‫ﺳﺮﻭﺵ ﺩﺭ ﺧﺮﺩﺍﺩ ‪ ۱۳۸۹‬ﻃﯽ ﻧﺎﻣﻪﺍﯼ ﺑﻪ ﻣﺮﺍﺟﻊ ﺁﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﻬﺎﺟﺮﺕ ﺍﺯ ﻗﻢ ﺑﻪ ﻧﺠﻒ ﺩﻋﻮﺕ ﮐﺮﺩ‪:‬‬

‫»‬

‫ﺩﻟﯿﺮﺍﻥ ﻋﺮﺻﻪ ﺟﻬﺎﺩ ﺍﮐﺒﺮ‪ ،‬ﺗﯿﻎ ﺯﺑﺎﻥ ﺁﺧﺘﻨﺪ ﻭ ﺑﺮ ﺩﻭﻟﺖ ﻏﺎﺻﺐ ﺗﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﺍﺭﺍﺩﺗﯽ ﺑﺨﻠﻖ ﻧﻤﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﺳﻌﺎﺩﺗﯽ ﺑﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻧﻮﺑﺖ ﺷﻤﺎ ﺧﺎﻣﻮﺷﺎﻥ ﻧﺎﺧﺮﺳﻨﺪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮﻗﻊ ﻣﺤﺮﻭﻣﺎﻥ ﻭ ﻣﻈﻠﻮﻣﺎﻥ ﺍﺯ ﺷﻤﺎ ﺑﺴﯽ‬ ‫ﺑﯿﺶ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﻓﺴﺮﺩﻩﺩﻝ ﻭ ﭘﺮﯾﺸﺎﻥ ﺣﺎﻝ ﺑﻨﺸﯿﻨﯿﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻋﯿﺎﻥ ﺍﺯ ﻣﻼﻣﺖ ﺟﺒﺎﺭﺍﻥ ﺗﻦ ﺯﻧﯿﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻥ ﺷﮑﻮﻩ ﺑﻪ ﺩﺭﮔﺎﻩ ﻗﺎﺻﻢ ﺍﻟﺠﺒﺎﺭﯾﻦ ﺑﺮﯾﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﻣﺨﻔﯿﺎﻧﻪ ﺑﺮ ﺩﺭ ﺍﺭﺑﺎﺏ ﺑﯽ ﻣﺮﻭﺕ ﺩﻧﯿﺎ ﭘﯿﺎﻣﯽ ﺑﻔﺮﺳﺘﯿﺪ‬ ‫ﻭ ﺟﻮﺍﺑﯽ ﻧﺸﻨﻮﯾﺪ‪ .‬ﮐﺎﺭ ﺍﺯ ﺍﻋﻮﺫ ﻭ ﻻﺣﻮﻝ ﻧﻤﯽﺭﻭﺩ ﻭ ﺧﻮﺍﻫﺶ ﻭ ﺳﻔﺎﺭﺵ ﺍﺯ ﺍﺛﺮ ﺍﻓﺘﺎﺩﻩﺍﺳﺖ ﻭ ﺳﮑﻮﺕ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺟﺒﺎﺭﺍﻥ ﺻﺪﺍﯼ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺑﻠﻨﺪﺗﺮ ﮐﺮﺩﻩﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭ ﺣﺎﻝ ﮐﻪ ﻧﻪ ﺭﺍﯼ ﻣﻮﺍﻓﻘﺖ ﺩﺍﺭﯾﺪ ﻧﻪ ﯾﺎﺭﺍﯼ‬ ‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ‪ ،‬ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺩﺭ ﻣﻬﺎﺟﺮﺕ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺟﻬﺎﺩ ﺍﺻﻐﺮ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺪﺳﺖ ﺗﻔﺮﻗﻪ ﺩﺍﺩﻥ ﻧﻪ ﺯﯾﺮﮐﯽ ﺳﺖ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺩﻫﺎﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺑﺴﺘﻪﺍﻧﺪ ﭘﺎﯼﻫﺎ ﺭﺍ ﮐﻪ ﻧﺸﮑﺴﺘﻪﺍﻧﺪ‪ .‬ﺍﻟﻔﺮﺍﺭ ﻣﻤﺎ ﻻﯾﻄﺎﻕ ﻣﻦ ﺳﻨﻦ ﺍﻟﻤﺮﺳﻠﯿﻦ‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ‬ ‫]‪[31] [30‬‬ ‫ﺑﺮﻭﻥ ﮐﺸﯿﺪ ﺍﺯﯾﻦ ﻭﺭﻃﻪ ﺭﺧﺖ ﺧﻮﯾﺶ‪.‬‬

‫ﻭﺍﮐﻨﺶﻫﺎ‬ ‫]‪[35] [34] [33] [32‬‬

‫ﺩﺭ ﻭﺍﮐﻨﺶ ﺑﻪ ﺍﯾﻦ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎﺩ ﺳﺮﻭﺵ ﻋﻠﯽ ﻻﺭﯾﺠﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺭﺋﯿﺲ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮﺭﺍﯼ ﺍﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﺍﯾﻦ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎﺩ ﺭﺍ »ﻣﺮﻣﻮﺯﺍﻧﻪ« ﻭ ﺑﯽﺍﻫﻤﯿﺖ ﺧﻮﺍﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﯾﺰﺩﯼ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻓﺮﺩﯼ ﮐﻪ ﺗﺎ ﭼﻨﺪﯼ ﭘﯿﺶ ﻗﺮﺁﻥ ﺭﺍ ﻗﺒﻮﻝ ﻧﺪﺍﺷﺖ ﻭ ﺭﺳﻤﺎ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ﮐﻪ ﻗﺮﺁﻥ ﺗﺮﺍﻭﺷﺎﺕ ﻓﮑﺮﯼ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ)ﺹ( ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺩﺭ ﺁﺧﺮﯾﻦ‬ ‫ﺍﻃﻼﻋﯿﻪﺍﺵ ﻋﻠﻤﺎ ﺭﺍ ﻧﺼﯿﺤﺖ ﮐﺮﺩﻩﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﺮﺍ ﺳﺎﮐﺘﯿﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻨﺪ ﺷﻮﯾﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺟﻨﺒﺶ ﺳﺒﺰ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﮐﻨﯿﺪ‪ [36] «.‬ﻭ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﮐﯿﻬﺎﻥ ﺩﺭ ﻧﻮﺷﺘﻪﺍﯼ ﮐﻪ ﻣﺪﻋﯽ ﺷﺪ ﺍﺯ ﻗﻮﻝ‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪﺭﺳﯿﻦ ﺣﻮﺯﻩ ﻋﻠﻤﯿﻪ ﻗﻢ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺳﺮﻭﺵ ﺭﺍ ﻣﺮﺗﺪ ﺍﻋﻼﻡ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺍﯾﻦ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﺷﺖ‪» :‬ﺳﺮﻭﺵ ﺑﺎ ﺗﺨﻄﺌﻪ ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻧﻈﺎﻡ ﺍﺳﻼﻣﯽ ﻭ ﻭﻻﯾﺖ ﻓﻘﯿﻪ ﺍﺭﺗﺪﺍﺩ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺮ‬ ‫]‪[37‬‬ ‫‪.‬‬ ‫ﻫﻤﮕﺎﻥ ﺛﺎﺑﺖ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺑﺎ ﻫﻤﺮﺍﻫﯽ ﺍﭘﻮﺯﯾﺴﯿﻮﻥ ﺧﺎﺭﺝﻧﺸﯿﻦ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﺪﻫﯽ ﻓﺘﻨﻪ ‪ ۸۸‬ﻫﻤﺪﺳﺘﯽ ﺧﻮﺩ ﺑﺎ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺍﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﺳﯿﺎ ﻭ ﻣﻮﺳﺎﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﺭﺳﺎﻧﺪ‪«.‬‬ ‫]‪[42‬‬ ‫]‪ [41] [40] [39] [38‬ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﺧﺒﺮ ﺍﺭﺗﺪﺍﺩ ﺳﺮﻭﺵ ﺍﺯ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﮐﯿﻬﺎﻥ‪ ،‬ﻋﻀﻮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪﺭﺳﯿﻦ ﺻﺪﻭﺭ ﺍﯾﻦ ﺑﯿﺎﻧﯿﻪ ﺭﺍ ﺗﮑﺬﯾﺐ ﮐﺮﺩ‪.‬‬

‫ﺍﻧﺘﻘﺎﺩ ﺍﺯ ﺭﻫﺒﺮ ﺟﻤﻬﻮﺭﯼ ﺍﺳﻼﻣﯽ‬ ‫ﭘﺲ ﺍﺯ ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﯽ ‪ ۱۴‬ﺧﺮﺩﺍﺩ ‪ ۱۳۸۹‬ﺳﯿﺪ ﻋﻠﯽ ﺧﺎﻣﻨﻪﺍﯼ ﺩﺭ ﺑﻬﺸﺖ ﺯﻫﺮﺍ‪ ،‬ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ ﻃﯽ ﻧﺎﻣﻪ ﺻﺮﯾﺤﯽ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ »ﻓﺘﻮﺭ ﺩﺭ ﻗﻮﻩ ﻧﺎﻃﻘﻪ)ﻭ ﻋﺎﻗﻠﻪ؟(« ﺑﻪ‬ ‫ﺍﻧﺘﻘﺎﺩ ﺍﺯ ﺍﻭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‪ .‬ﻭﯼ ﺧﻄﺎﺏ ﺑﻪ ﺁﯾﺖ ﺍﻟﻠﻪ ﺧﺎﻣﻨﻪﺍﯼ ﮔﻔﺘﻪﺍﺳﺖ ﻧﻄﻖ ﻭ ﻣﻨﻄﻘﺶ »ﺧﺸﮑﯿﺪﻩ« ﻭ ﺑﻬﺘﺮ ﺍﺳﺖ ﺧﻮﺩ »ﺭﺩﺍﯼ ﻧﺎﺑﺎﻧﺪﺍﻡ ﺭﯾﺎﺳﺖ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺗﻦ ﺑﯿﺮﻭﻥ ﮐﻨﺪ« ﻭ ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺴﺠﺪ ﮐﺮﺍﻣﺖ ﻣﺸﻬﺪ ﮐﻪ ﭘﯿﺶ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺭﻓﺖ ﻭ ﺁﻣﺪ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺯﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﻏﯿﺮﺍﯾﻨﺼﻮﺭﺕ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎﻥ ﮐﻪ ﺍﻭ ﺍﻋﻀﺎﯼ ﺁﻥ ﺭﺍ »ﺧﻔﺘﮕﺎﻥ« ﻭ »ﺳﺮﺩﻣﺰﺍﺟﺎﻥ‬ ‫]‪[46] [45] [44] [43‬‬ ‫ﮔﺮﻣﺨﺎﻧﻪ« ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﺑﯿﺪﺍﺭ ﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﺭﻫﺒﺮﯼ ﺭﺍ ﻋﺰﻝ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺍﻧﺪﯾﺸﻪﺷﻨﺎﺳﯽ‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﺎﺭ ﺍﺻﻠﯽ‪:‬‬

‫ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﮐﻮﺷﯿﺪﻩﺍﺳﺖ ﺗﺎ ﺗﺄﻭﯾﻠﯽ ﺟﺪﯾﺪ ﺍﺯ ﺍﺳﻼﻡ ﺭﺍ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﯾﻦ ﺗﺄﻭﯾﻞ‪ ،‬ﺑﻪﻭﯾﮋﻩ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺍﺳﻼﻡ ﺑﻨﯿﺎﺩﮔﺮﺍﯾﺎﻧﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﯿﺮﺩ‪.‬‬

‫«‬

‫ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ‬

‫ﭘﻠﻮﺭﺍﻟﯿﺴﻢ ﺩﯾﻨﯽ‬ ‫ﻧﺤﻮﻩ ﻭﺭﻭﺩ ﺳﺮﻭﺵ ﺑﻪ ﭘﻠﻮﺭﺍﻟﯿﺴﻢ ﺩﯾﻨﯽ ﻣﺘﺄﺛﺮ ﺍﺯ ﺁﻣﻮﺯﻩﻫﺎﯼ ﻋﺮﻓﺎﻧﯽ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻭﯼ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﻮﻻﻧﺎ ﻭ ﺍﺑﻦ ﻋﺮﺑﯽ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺷﺖ‪ [47].‬ﺻﻮﺭﺕﺑﻨﺪﯼ ﻭﯼ ﺍﺯ ﭘﻠﻮﺭﺍﻟﯿﺴﻢ ﺩﯾﻨﯽ‬ ‫ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﺩﻭ ﺭﻭﯾﮑﺮﺩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺭﻭﯾﮑﺮﺩ ﺍﻭﻝ‪ ،‬ﺩﯾﻨﺪﺍﺭﯼ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺳﻪ ﺳﻨﺦ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ :‬ﺩﯾﻨﺪﺍﺭﯼ ﻣﻌﯿﺸﺖﺍﻧﺪﯾﺶ‪ ،‬ﺩﯾﻨﺪﺍﺭﯼ ﺣﻘﯿﻘﺖﺍﻧﺪﯾﺶ ﻭ ﺩﯾﻨﺪﺍﺭﯼ ﺗﺠﺮﺑﺖﺍﻧﺪﯾﺶ‪.‬‬ ‫]‪[47‬‬

‫ﻭﺣﯽ ﻭ ﻗﺮﺁﻥ‬ ‫ﺳﺮﻭﺵ ﻣﺪﻋﯽ ﺍﺳﺖ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﻌﺮﻓﺖﻫﺎﯼ ﺑﺸﺮﯼ ﻭ ﺍﺳﺘﻨﺒﺎﻁﻫﺎﯼ ﺍﻧﺴﺎﻧﯽ ﺍﺯ ﺩﯾﻦ‪ ،‬ﺗﺎﺭﯾﺨﯽ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻣﻌﺮﻭﺽ ﺧﻄﺎ‪ [8].‬ﺍﻭ ﺩﺭ ﯾﮏ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺟﻨﺠﺎﻟﯽ ﮔﻔﺖ ﻗﺮﺁﻥ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺷﺮﺍﯾﻂ ﺗﺎﺭﯾﺨﯽ ﺧﺎﺻﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﺴﺘﺮ ﺁﻥ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮﺁﻣﺪﻩ ﺍﺯ »ﺫﻫﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺍﺳﻼﻡ« ﻭ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﺤﺪﻭﺩﯾﺖﻫﺎﯼ ﺑﺸﺮﯼ ﺍﻭﺳﺖ‪ .‬ﺍﻭ ﺩﺭ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻗﺮﺁﻥ‪،‬‬ ‫]‪[5‬‬ ‫ﻧﻘﺶ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺍﺳﻼﻡ ﺭﺍ ﻣﺤﻮﺭﯼ ﻣﯽﺩﺍﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺍﯾﻦ ﺳﺨﻨﺎﻥ ﺍﻋﺘﺮﺍﺽ ﻣﺮﺍﺟﻊ ﺗﻘﻠﯿﺪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﻭﯼ ﺩﺭ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺍﯾﻦ ﮐﻪ ﺩﺭ ﭘﺎﺭﻩﺍﯼ ﺍﺯ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻭ ﺳﺎﯾﺖﻫﺎﯼ ﺍﯾﻨﺘﺮﻧﺘﯽ ﺍﺧﯿﺮﺍ ﺁﻭﺭﺩﻩﺍﻧﺪ ﮐﻪ ﺩﮐﺘﺮ ﺳﺮﻭﺵ ﺭﺳﻤﺎ‬ ‫]‪[48‬‬ ‫ﻧﺰﻭﻝ ﻗﺮﺁﻥ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺟﺎﻧﺐ ﺧﺪﺍ ﺍﻧﮑﺎﺭ ﮐﺮﺩﻩ ﻭ ﺁﻥ ﺭﺍ ﮐﻼﻡ ﺑﺸﺮﯼ ﻣﺤﻤﺪ ﺩﺍﻧﺴﺘﻪﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﯾﻦ ﺣﺮﻑ ﺭﺍ ﻣﺰﺍﺡ ﯾﺎ ﻏﺮﺽ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻧﺎﻣﯿﺪ‪.‬‬

‫ﻭﻻﯾﺖ ﻓﻘﯿﻪ‬ ‫ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﺍﺗﯽ ﺭﺍ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﺌﻮﺭﯼ ﻭﻻﯾﺖ ﻓﻘﯿﻪ ﻭﺍﺭﺩ ﮐﺮﺩﻩ ﻭ ﮔﻔﺘﻪﺍﺳﺖ ﺗﺌﻮﺭﯼ ﻭﻻﯾﺖ ﻓﻘﯿﻪ‪ ،‬ﻋﯿﻦ ﺍﺳﺘﺒﺪﺍﺩ ﺩﯾﻨﯽ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺎ ﺍﯾﻦ ﺗﺌﻮﺭﯼ ﺍﺻﻮﻻ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻥ‬ ‫ﻧﻈﻢ ﺩﻣﻮﮐﺮﺍﺗﯿﮏ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺣﺘﯽ ﻫﯿﭻ ﮐﺲ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﺫﯾﻞ ﺗﺌﻮﺭﯼ ﻭﻻﯾﺖ ﻓﻘﯿﻪ‪ ،‬ﻋﺪﺍﻟﺖ ﺑﻮﺭﺯﺩ ﭼﻮﻥ ﻫﻤﺎﻥﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎﻥ ﻗﺪﯾﻤﯽ ﮔﻔﺘﻪﺍﻧﺪ‪ ،‬ﻗﺪﺭﺕ ﻣﻄﻠﻘﻪ‬ ‫]‪[49‬‬ ‫ﻓﺴﺎﺩ ﻣﻄﻠﻖ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪.‬‬

‫ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺩﯾﻨﯽ‬ ‫ﺍﻭ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺩﯾﻨﯽ ﮔﻔﺘﻪﺍﺳﺖ ﺷﺎﯾﺪ ﺑﺘﻮﺍﻥ ﮔﻔﺖ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺩﯾﻨﯽ ﺑﻪ ﺩﻭ ﺩﻟﯿﻞ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻨﺎ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﯾﮑﯽ ﺍﯾﻨﮑﻪ ﺑﺎ ﻗﺪﺭﺕ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﯿﺪ ﺍﯾﻤﺎﻥ ﻭ ﻋﺸﻖ ﺑﺴﺎﺯﯾﺪ ﻭ ﺩﻭﻡ‬ ‫ﺍﯾﻦﮐﻪ ﺍﺳﺎﺱ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺩﯾﻨﯽ ﺑﺮ ﺗﮑﻠﯿﻒ ﺑﻨﺎ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺩﺭ ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭ ﻣﺎ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭ ﺣﻖﻣﺪﺍﺭﯼ ﺍﺳﺖ‪ [7].‬ﺳﺮﻭﺵ ﻧﻈﺮﯾﻪﭘﺮﺩﺍﺯ ﺍﺻﻠﯽ ﻧﻈﺮﯾﻪ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺍﺳﻼﻣﯽ ﺭﺍ‬ ‫ﻣﺤﻤﺪ ﺗﻘﯽ ﻣﺼﺒﺎﺡ ﯾﺰﺩﯼ ﻣﯽﺩﺍﻧﺪ‪ .‬ﻭﯼ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺍﺳﺖ ﻣﺮﺍﺩ ﻣﺼﺒﺎﺡ ﯾﺰﺩﯼ ﻭ ﻫﻤﻔﮑﺮﺍﻧﺶ ﺍﺯ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺍﺳﻼﻣﯽ ﻫﻤﺎﻥ »ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻓﻘﻬﯽ« ﻭ ﺑﺮﭘﺎ ﮐﺮﺩﻥ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺩﯾﻨﯽ‬ ‫]‪[50‬‬ ‫ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺩﻣﻮﮐﺮﺍﺳﯽ‬ ‫ﺳﺮﻭﺵ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺍﺳﺖ ﺩﻣﻮﮐﺮﺍﺳﯽ ﺭﺍ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻥ ﺍﺯ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺍﺳﻼﻣﯽ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﻗﺮﺁﻥ ﻭ ﺍﺣﺎﺩﯾﺚ ﺍﺳﺘﻨﺘﺎﺝ ﮐﺮﺩ ﻭﻟﯽ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﺪﻝﻫﺎﯾﯽ ﺍﺯ ﺩﻣﻮﮐﺮﺍﺳﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎ ﻭ‬ ‫ﺍﯾﺪﻩﺁﻝﻫﺎﯼ ﺍﺳﻼﻣﯽ ﺳﺎﺯﮔﺎﺭ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﺎﻣﻤﮑﻦ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺍﺯ ﻣﯿﺎﻥ ﺩﻭ ﻧﻮﻉ ﺍﺻﻠﯽ ﺗﺌﻮﺭﯼﻫﺎﯼ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺩﻣﻮﮐﺮﺍﺳﯽ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺩﻣﻮﮐﺮﺍﺳﯽﻫﺎﯼ ﻣﺘﮑﯽ ﺑﻪ ﺭﻭﯾﻪﻫﺎﯼ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﻭ‬ ‫ﺩﻣﻮﮐﺮﺍﺳﯽﻫﺎﯼ ﻟﯿﺒﺮﺍﻝ‪ ،‬ﺳﺮﻭﺵ ﺗﺌﻮﺭﯼ ﺩﻭﻡ ﯾﻌﻨﯽ ﺩﻣﻮﮐﺮﺍﺳﯽﻫﺎﯼ ﻟﯿﺒﺮﺍﻝ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺍﺳﻼﻡ ﺳﺎﺯﮔﺎﺭ ﻧﻤﯽﺩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﭘﯿﺪﺍ ﮐﺮﺩﻥ ﺗﺸﺎﺑﻬﺎﺕ ﻭ ﺯﻣﯿﻨﻪﻫﺎﯼ ﻣﺸﺘﺮﮎ ﺑﯿﻦ‬ ‫ﺭﻫﯿﺎﻓﺖﻫﺎﯼ ﻧﺎﻇﺮ ﺑﻪ ﺩﻣﻮﮐﺮﺍﺳﯽﻫﺎﯼ ﻣﺘﮑﯽ ﺑﻪ ﺭﻭﯾﻪﻫﺎﯼ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﻭ ﺭﻭﯾﻪﻫﺎﯼ ﺷﺮﻋﯽ ﺩﺭ ﻓﻘﻪ ﺍﺳﻼﻣﯽ ﺍﻣﮑﺎﻥﭘﺬﯾﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮ ﺍﯾﻦ ﺍﺳﺎﺱ ﺩﻣﻮﮐﺮﺍﺳﯽﻫﺎﯼ ﻣﺘﮑﯽ ﺑﻪ‬ ‫]‪[51‬‬ ‫ﺭﻭﯾﻪﻫﺎﯼ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺍﻟﮕﻮﻫﺎﯼ ﺍﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺪﻝﻫﺎﯼ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺩﻣﻮﮐﺮﺍﺳﯽ ﺳﺎﺯﮔﺎﺭ ﺑﺎ ﻫﻨﺠﺎﺭﻫﺎ ﻭ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎﯼ ﺍﺳﻼﻣﯽ ﻋﻤﻞ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺳﮑﻮﻻﺭﯾﺴﻢ‬ ‫ﺍﻭ ﺳﮑﻮﻻﺭﯾﺴﻢ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﮐﻞ ﺑﻪ ﺩﻭ ﺩﺳﺘﻪ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﺮﺩﻩ ﻭ ﺑﻪ ﺗﺸﺮﯾﺢ ﺁﻧﻬﺎ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪﺍﺳﺖ‪:‬‬ ‫• ﺳﮑﻮﻻﺭﯾﺴﻢ ﺳﯿﺎﺳﯽ‪ :‬ﺳﮑﻮﻻﺭﯾﺴﻢ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﯾﻌﻨﯽ ﺍﻧﺴﺎﻥ‪ ،‬ﻧﻬﺎﺩ ﺩﯾﻦ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻧﻬﺎﺩ ﺩﻭﻟﺖ ﺟﺪﺍ ﮐﻨﺪ ﻭ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﻓﺮﻗﻪﻫﺎ ﻭ ﻣﺬﺍﻫﺐ ﻧﮕﺎﻫﯽ ﯾﮑﺴﺎﻥ‬ ‫ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺗﮑﺜﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺭﺳﻤﯿﺖ ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ ﻭ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﯽﻃﺮﻑ ﺑﺎﺷﺪ‪ [49].‬ﻭﯼ ﺳﮑﻮﻻﺭﯾﺴﻢ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﺟﺪﺍ ﮐﺮﺩﻥ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺍﺯ ﺩﯾﻦ‬ ‫ﻣﯽﺩﺍﻧﺪ ﻭ ﻧﻪ ﺟﺪﺍ ﮐﺮﺩﻥ ﺩﯾﻦ ﺍﺯ ﺳﯿﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺍﻭ‪ ،‬ﺍﮔﺮﭼﻪ ﯾﮏ ﻣﻌﻨﯽ ﺳﮑﻮﻻﺭﯾﺴﻢ ﻧﻔﯽ ﺩﺧﺎﻟﺖ ﺭﻭﺣﺎﻧﯿﺖ ﺩﺭ ﺍﻣﻮﺭ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭﻟﯽ ﺍﯾﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﻧﻔﯽ‬ ‫]‪[13‬‬ ‫ﺩﺧﺎﻟﺖ ﺩﯾﻦ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬ ‫• ﺳﮑﻮﻻﺭﯾﺴﻢ ﻓﻠﺴﻔﯽ‪ :‬ﺳﮑﻮﻻﺭﯾﺴﻢ ﺩﯾﮕﺮﯼ ﺩﺍﺭﯾﻢ ﺑﺎ ﻧﺎﻡ ﺳﮑﻮﻻﺭﯾﺴﻢ ﻓﻠﺴﻔﯽ ﮐﻪ ﻣﻌﺎﺩﻝ ﺑﺎ ﺑﯽ ﺩﯾﻨﯽ ﻭ ﺑﯽ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩﯼ ﺑﻪ ﺩﯾﺎﻧﺖ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻧﻮﻋﯽ‬ ‫]‪[49‬‬ ‫ﻣﺎﺗﺮﯾﺎﻟﯿﺴﻢ)ﻣﺎﺩﻩﮔﺮﺍﯾﯽ( ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﯾﻦ ﻧﻮﻉ ﺳﮑﻮﻻﺭﯾﺴﻢ ﺑﺎ ﺍﻧﺪﯾﺸﻪ ﺩﯾﻨﯽ ﻏﯿﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺟﻤﻊ ﺍﺳﺖ‪«.‬‬

‫‪125‬‬

‫ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ‬

‫‪126‬‬

‫ﻣﻬﺪﻭﯾﺖ ﺳﯿﺎﺳﯽ‬ ‫ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ ﺍﺯ ﻣﻌﺪﻭﺩ ﻣﺘﻔﮑﺮﺍﻧﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻭﺍﮐﺎﻭﯼ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﯿﺎﻥ ﻣﻬﺪﻭﯾﺖ ﻭ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻭ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮﯼ ﻧﻮ ﺍﺯ ﻣﻬﺪﻭﯾﺖ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﯼ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺍﺳﺖ‬ ‫ﻣﻬﺪﻭﯾﺖ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺣﺪﺍﻗﻞ ﺑﻪ ﭼﻬﺎﺭ ﺷﮑﻞ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩﺍﺳﺖ‪:‬‬ ‫•‬

‫•‬ ‫•‬

‫•‬

‫ﻧﻈﺮﯾﻪٔ ﻭﻻﯾﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪٔ ﻓﻘﯿﻪ‪:‬ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻭﻻﯾﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ ﻓﻘﯿﻪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺩﻣﻮﮐﺮﺍﺳﯽ ﺳﺎﺯﮔﺎﺭ ﻭ ﻗﺎﺑﻞ ﺟﻤﻊ ﻧﯿﺴﺖ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﻣﻬﺪﻭﯾﺖ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﻬﺪﻭﯾﺖ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺗﻮﺟﯿﻪﮔﺮ‬ ‫ﺍﻣﺘﯿﺎﺯﺍﺕ ﻭﯾﮋﻩ ﻓﻘﻬﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺩﺭ ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻭﻻﯾﺖ ﻓﻘﯿﻪﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﻬﺪﻭﯾﺖ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻭﻻﯾﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ ﻓﻘﯿﻪ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﻓﻘﯿﻪ ﺭﺍ ﻧﺎﺋﺐ ﺣﺠﺖ ﺑﻦ ﺍﻟﺤﺴﻦ ﻓﺮﺽ‬ ‫]‪[52‬‬ ‫ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﺧﺘﯿﺎﺭﺍﺗﯽ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻭﻟﯽ ﻓﻘﯿﻪ ﺩﺭ ﻗﺪﺭﺕ ﻭ ﺗﺼﺮﻑ ﺩﺭ ﻧﻔﻮﺱ ﻭ ﺍﻋﺮﺍﺽ ﻭ ﺍﻣﻮﺍﻝ ﻣﺴﻠﻤﯿﻦ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﮐﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﻏﺎﺋﺐ ﺩﺍﺭﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﻈﺮﯾﻪ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺑﻪ ﻧﯿﺎﺑﺖ ﺍﺯ ﺍﻣﺎﻡ ﺯﻣﺎﻥ ﭘﺎﺩﺷﺎﻫﺎﻥ ﺻﻔﻮﯼ‪ :‬ﺷﮑﻞ ﺩﯾﮕﺮ ﻣﻬﺪﻭﯾﺖ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﮐﻪ ﺳﺮﻭﺵ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻧﻈﺮﯾﻪ »ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺑﻪ‬ ‫]‪[52‬‬ ‫ﻧﯿﺎﺑﺖ ﺍﺯ ﺍﻣﺎﻡ ﺯﻣﺎﻥ ﭘﺎﺩﺷﺎﻫﺎﻥ ﺻﻔﻮﯼ« ﺑﻮﺩﻩﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﯾﻦ ﺗﺰ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﻧﻈﺮﯾﻪ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺻﻔﻮﯾﺎﻥ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﯾﻦ ﺗﺰ ﻫﻢ ﺑﺎ ﺩﻣﻮﮐﺮﺍﺳﯽ ﺁﺷﮑﺎﺭﺍ ﺩﺭ ﺗﻌﺎﺭﺽ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﻈﺮﯾﻪ ﺑﯽﻋﻤﻠﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺣﺠﺘﯿﻪ‪ :‬ﺷﮑﻞ ﺩﯾﮕﺮ ﻣﻬﺪﻭﯾﺖ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺳﺮﻭﺵ‪ ،‬ﻧﻈﺮﯾﻪ ﺑﯽﻋﻤﻠﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﻏﯿﺒﺖ ﻭ ﻏﺎﺻﺐ ﺷﻤﺮﺩﻥ ﺣﮑﻮﻣﺖﻫﺎﯼ‬ ‫ﭘﯿﺶ ﺍﺯ ﻇﻬﻮﺭ »ﺍﻣﺎﻡ ﺯﻣﺎﻥ« ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭﻃﻮﻝ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺑﺴﯿﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﻓﻘﻬﺎﯼ ﺷﯿﻌﻪ ﻣﺪﺍﻓﻊ ﺍﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺳﻼﻣﯽ ﻫﻢ ﺍﯾﻦ ﻧﻈﺮ ﺗﻮﺳﻂ ﺍﻧﺠﻤﻦ ﺣﺠﺘﯿﻪ‬ ‫]‪[52‬‬ ‫ﺗﺒﻠﯿﻎ ﻣﯽﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻈﺮﯾﻪ ﺍﺳﻼﻡ ﺍﻧﻘﻼﺑﯽ ﯾﺎ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﻣﺬﻫﺐ ﺍﻋﺘﺮﺍﺽ ﺷﺮﯾﻌﺘﯽ‪ :‬ﺍﺯ ﺩﯾﺪ ﺳﺮﻭﺵ ﯾﮑﯽ ﺩﯾﮕﺮ ﺍﺯ ﺍَﺷﮑﺎﻝ ﻣﻬﺪﻭﯾﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺩﻣﻮﮐﺮﺍﺳﯽ ﭼﻨﺪﺍﻥ ﻫﻤﺨﻮﺍﻧﯽ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻧﻈﺮﯾﻪ »ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ‬ ‫ﻣﺬﻫﺐ ﺍﻋﺘﺮﺍﺽ« ﺩﮐﺘﺮ ﻋﻠﯽ ﺷﺮﯾﻌﺘﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺷﺮﯾﻌﺘﯽ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﻣﺬﻫﺐ ﺍﻋﺘﺮﺍﺽ ﺩﺭ ﻗﺎﻣﺖ ﯾﮏ ﺍﺗﻮﭘﯿﺎﮔﺮﺍ ﻭ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﮔﺮﺍﯼ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻪ ﺟﺒﺮ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ‬ ‫]‪[52‬‬ ‫ﮐﻪ ﺭﻭﯾﮑﺮﺩﯼ ﭘﺮﺍﮔﻤﺎﺗﯿﺴﺘﯽ ﺑﻪ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﻭ ﻣﻬﺪﻭﯾﺖ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻭﺿﻊ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﻭ ﺩﺳﺖ ﯾﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﺍﺗﻮﭘﯿﺎﯼ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻈﺮ ﺧﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬

‫ﺍﺯ ﻧﮕﺎﻩ ﻣﻨﺘﻘﺪﺍﻥ‬ ‫ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺯ ﻣﺮﺍﺟﻊ ﺷﯿﻌﻪ ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺟﻌﻔﺮ‬ ‫ﺳﺒﺤﺎﻧﯽ ﻃﯽ ﯾﺎﺩﺍﺷﺘﯽ‪ ،‬ﺑﺎ ﻋﻨﻮﺍﻥ »ﺍﻧﺪﯾﺸﻪﻫﺎﯼ ﻋﺼﺮ ﺟﺎﻫﻠﯽ ﺩﺭ ﺁﯾﯿﻨﻪ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ‬ ‫ﭘﺮ ﺁﺏ ﻭ ﺭﻧﮓ ﺍﻣﺮﻭﺯ«‪ ،‬ﺑﻪ ﺍﻇﻬﺎﺭﺍﺕ ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩٔ ﻗﺮﺁﻥ ﻭﺍﮐﻨﺶ‬ ‫ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺎ ﻃﺮﺡ ﺍﯾﻦ ﺳﻮﺍﻝ ﮐﻪ »ﺍﻭ ﺑﺎ ﺁﻥ ﭼﻬﺮﻩ ﻧﻮﺭﺍﻧﯽ‪ ،‬ﻭ ﺑﯿﺎﻥ‬ ‫ﺷﯿﺮﯾﻦ‪ ،‬ﺭﻭﺯﮔﺎﺭﯼ ﻣﺪﺭﺱ ﻧﻬﺞﺍﻟﺒﻼﻏﻪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺧﻄﺒﻪ ﻫﻤﺎﻡ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﺩﻟﭙﺬﯾﺮﯼ‬ ‫ﺗﻔﺴﯿﺮ ﻣﯽﮐﺮﺩ‪ ،‬ﭼﻪ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﮔﺮﻭﻩ ﺍﯾﻦ ﻫﻤﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮔﺮﻓﺖ؟« ﮔﻔﺖ‬ ‫»ﻧﻈﺮﯾﺎﺕ ﺳﺮﻭﺵ ﺑﺎﻋﺚ ﺳﺴﺖ ﺷﺪﻥ ﺍﯾﻤﺎﻥ ﺟﻮﺍﻧﺎﻥ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ «.‬ﻭﯼ ﺍﻇﻬﺎﺭ‬ ‫]‪[53‬‬ ‫ﺍﻣﯿﺪﻭﺍﺭﯼ ﮐﺮﺩ ﮐﻪ ﺳﺮﻭﺵ ﺑﺎﺭ ﺩﯾﮕﺮ ﺑﻪ »ﺁﻏﻮﺵ ﺍﻣﺖ ﺍﺳﻼﻣﯽ« ﺑﺎﺯﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬ ‫]‪[55‬‬ ‫]‪ [54‬ﭘﺎﺳﺦ ﺳﺮﻭﺵ ﺁﻏﺎﺯﮔﺮ ﻣﺒﺎﺣﺜﯽ ﻣﯿﺎﻥ ﻃﺮﻓﯿﻦ ﺩﺭ ﺑﺎﺏ ﻗﺮﺁﻥ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺮﻭﺵ ﺩﺭ ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﻧﺎﻣﻪﻫﺎﯼ ﺳﺮﮔﺸﺎﺩﻩ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﺟﻌﻔﺮ ﺳﺒﺤﺎﻧﯽ ﺍﻋﻼﻡ ﮐﺮﺩ ﮐﻪ‬ ‫ﺁﻥﭼﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺳﺴﺖ ﺷﺪﻥ ﺍﯾﻤﺎﻥ ﺟﻮﺍﻧﺎﻥ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻧﻈﺮﯾﻪﻫﺎﯼ ﺩﯾﻨﯽ‬ ‫ﻭﯼ ﻧﯿﺴﺖ؛ ﺑﻠﮑﻪ »ﺭﻓﺘﺎﺭ ﻋﺎﻓﯿﺖﺟﻮﯾﺎﻧﻪ ﻭ ﮔﻔﺘﺎﺭ ﺧﺮﺩﺳﺘﯿﺰﺍﻧﻪ ﭘﺎﺭﻩﺍﯼ ﺍﺯ‬ ‫ﺭﻭﺣﺎﻧﯿﺎﻥ« ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﺎﺻﺮ ﻣﮑﺎﺭﻡ ﺷﯿﺮﺍﺯﯼ )ﺭﺍﺳﺖ( ﻭ ﺣﺴﯿﻦ ﻧﻮﺭﯼ ﻫﻤﺪﺍﻧﯽ )ﭼﭗ( ﺍﺯ ﻣﺮﺍﺟﻊ ﺗﻘﻠﯿﺪ ﺷﯿﻌﯿﺎﻥ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬ ‫ﮐﻪ ﺑﻪ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩ ﺍﺯ ﺳﺮﻭﺵ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪﺍﻧﺪ‪ .‬ﺗﺎ ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻧﻮﺭﯼ ﻫﻤﺪﺍﻧﯽ ﻭﯼ ﺭﺍ ﻣﺮﺗﺪ ﺍﻋﻼﻡ ﮐﺮﺩﻩﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻋﺪﻩﺍﯼ ﺩﺭ ﭘﯽ ﻃﺮﺡ ﺳﻮﺍﻟﯽ ﺍﺯ ﻧﺎﺻﺮ ﻣﮑﺎﺭﻡ ﺷﯿﺮﺍﺯﯼ ﺍﺯ ﻭﯼ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺩﯾﺪﮔﺎﻩﻫﺎﯼ ﺳﺮﻭﺵ ﭘﺮﺳﯿﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﻭﯼ ﺩﺭ ﺟﻮﺍﺏ ﻧﻮﺷﺖ‪» :‬ﺑﻪ ﯾﻘﯿﻦ ﺍﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺳﺨﻨﺎﻥ ﻫﯿﭻ ﮔﻮﻧﻪ‬ ‫ﺳﺎﺯﮔﺎﺭﯼ ﺑﺎ ﻣﺘﻮﻥ ﺍﺳﻼﻣﯽ ﺑﻪ ﺧﺼﻮﺹ ﻗﺮﺁﻥ ﻣﺠﯿﺪ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻭ ﺩﺍﻧﺴﺘﻪ ﯾﺎ ﻧﺪﺍﻧﺴﺘﻪ ﺟﺴﺎﺭﺕ ﻋﻈﯿﻤﯽ ﺑﻪ ﻗﺮﺁﻥ ﻣﺠﯿﺪ ﻭ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﻋﻈﯿﻢﺍﻟﺸﺎﻥ ﺍﺳﻼﻡ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻗﺪﺍﺳﺖ ﻗﺮﺁﻥ ﺭﺍ‬ ‫ﺯﯾﺮ ﺳﻮﺍﻝ ﻣﯽﺑﺮﺩ‪ «.‬ﻭﯼ ﺩﺭ ﭘﺎﯾﺎﻥ ﻧﻮﺷﺖ‪» :‬ﺳﺮﻭﺵ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ ﮔﻔﺘﻪﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺗﻮﺑﻪ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻭ ﻋﺬﺭ ﺗﻘﺼﯿﺮ ﺑﻪ ﭘﯿﺸﮕﺎﻩ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻭ ﻗﺮﺁﻥ ﺑﯿﺎﻭﺭﺩ ﻭ ﺑﺮﺍﯼ ﺟﺒﺮﺍﻥ‬ ‫]‪[57] [56‬‬ ‫ﺑﮑﻮﺷﺪ‪«.‬‬

‫ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ‬

‫‪127‬‬

‫ﻣﻨﺘﻘﺪﺍﻧﯽ ﻫﻢ ﺍﺯ ﭘﺎﯾﮕﺎﻩ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻏﺮﺏ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﻧﯿﮑﻔﺮ )ﻓﯿﻠﺴﻮﻑ ﭘﺪﯾﺪﺍﺭﺷﻨﺎﺱ( ﻭ ﺟﻮﺍﺩ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽ‬ ‫)ﻓﯿﻠﺴﻮﻑ ﺳﯿﺎﺳﯽ( ﺑﻪ ﺍﻧﻘﺎﺩ ﺍﺯ ﺳﺮﻭﺵ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪﺍﻧﺪ‪» .‬ﻋﺪﻡ ﺍﻧﺴﺠﺎﻡ ﻣﻨﻈﻮﻣﻪ ﻓﮑﺮﯼ ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ«‪،‬‬ ‫»ﺗﮑﯿﻪ ﺍﻭ ﺑﺮ ﺫﺍﺕﺑﺎﻭﺭﯼ«‪» ،‬ﺩﺭﮎ ﻧﺎﺭﺍﺳﺖﺍﺵ ﺍﺯ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﺑﻨﯿﺎﺩﯼ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺳﯿﺎﺳﯽ« ﻭ ﻧﯿﺰ »ﺍﻟﻬﯿﺎﺕ ﻣﺴﯿﺤﯽ« ﺍﺯ‬ ‫ﺟﻤﻠﻪ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﺍﺕ ﺁﻧﺎﻥ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﮔﺮﭼﻪ ﺳﺮﻭﺵ ﺑﻪ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﺍﺕ ﻧﺎﻗﺪﺍﻥ ﺳﻨﺘﯽ ﻭ ﻣﺬﻫﺒﯽﺍﺵ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮ ﺑﻮﺩﻩﺍﺳﺖ ﻭﻟﯽ‬ ‫]‪[13‬‬ ‫ﺣﺘﯽ ﯾﮏ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺩﺭ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺪﺍﻥﻫﺎ ﻧﻨﻮﺷﺖ‪.‬‬

‫ﺟﻮﺍﺩ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽ ﺍﺯ ﻣﻨﺘﻘﺪﺍﻥ ﻧﻈﺮﯾﻪﻫﺎﯼ ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ‬ ‫ﺳﺮﻭﺵ‪ .‬ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽ ﺳﺮﻭﺵ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﻟﯿﻞ ﺧﻠﻂ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻭ‬ ‫ﮐﻠﯽﺑﺎﻓﯽ ﻧﻘﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ‪ ،‬ﻓﻘﻪ ﺭﺍ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻭ ﻣﺸﮑﻼﺕ ﺳﯿﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺟﻠﻮﻩ ﺩﺍﺩﻩﺍﻧﺪ‪.‬‬ ‫]‪[58‬‬ ‫ﻣﺤﺴﻦ ﮐﺪﯾﻮﺭ ﺍﻧﺪﯾﺸﻤﻨﺪ ﺩﯾﻨﯽ ﻭ ﻓﻌﺎﻝ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺩﺭ ﻣﻮﺿﻊ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﯼ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬ ‫ﻧﻈﺮﯾﻪﻫﺎﯼ ﺳﺮﻭﺵ ﭘﯿﺶ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﺍﻋﺘﺮﺍﺽ ﺑﺮﺧﯽ ﺟﺮﯾﺎﻥﻫﺎﯼ ﻣﺬﻫﺒﯽ ﺩﺭ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﺑﺮ ﺧﻼﻑ‬ ‫ﺳﺎﯾﺮ ﻣﻨﺘﻘﺪﺍﻥ ﺭﻭﺣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺻﺮﻓﺎً ﺑﻪ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪﺍﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺴﯿﻦ ﻧﻮﺭﯼ ﻫﻤﺪﺍﻧﯽ ﻣﻮﺿﻊ ﺗﮑﻔﯿﺮﯼ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﺮﻭﺵ ﺍﺗﺨﺎﺫ‬ ‫]‪[59‬‬ ‫ﮐﺮﺩﻩﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺠﯿﺪ ﻣﺠﯿﺪﯼ‪ ،‬ﮐﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻥ ﻭ ﻓﯿﻠﻤﻨﺎﻣﻪﻧﻮﯾﺲ ﻧﯿﺰ ﺍﺯ ﻭﯼ ﺑﻪ ﺷﺪﺕ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩ ﮐﺮﺩﻩﺍﺳﺖ‪ [60].‬ﺑﻬﺎءﺍﻟﺪﯾﻦ ﺧﺮﻣﺸﺎﻫﯽ ﻫﻢ ﺍﺯ‬ ‫]‪[61‬‬ ‫ﭼﻬﺮﻩﻫﺎﯾﯽ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩ ﺍﺯ ﻧﻈﺮﺍﺕ ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ ﺩﺭ ﺑﺎﺭﻩ ﻗﺮﺁﻥ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‪.‬‬

‫ﮐﺘﺎﺏﺷﻨﺎﺳﯽ‬ ‫ﻣﺤﺴﻦ ﮐﺪﯾﻮﺭ ﺍﻧﺪﯾﺸﻤﻨﺪ ﺩﯾﻨﯽ ﻭ ﻓﻌﺎﻝ ﺳﯿﺎﺳﯽ‬ ‫ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﯾﺪﮔﺎﻩ ﺳﺮﻭﺵ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻓﻘﻪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺑﺎﺩ‬ ‫ﺍﻧﺘﻘﺎﺩ ﮔﺮﻓﺘﻪﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫•‬

‫ﺁﯾﯿﻦ ﺷﻬﺮﯾﺎﺭﯼ ﻭ ﺩﯾﻨﺪﺍﺭﯼ‬ ‫ﺍﺧﻼﻕ ﺧﺪﺍﯾﺎﻥ‬ ‫ﺍﺩﺏ ﻗﺪﺭﺕ ﺍﺩﺏ ﻋﺪﺍﻟﺖ‬ ‫• ﺍﺯ ﺷﺮﯾﻌﺘﯽ‬

‫ﺗﺄﻟﯿﻒﻫﺎ‬ ‫ﺁﯾﻨﻪٔ ﺩﻭﻡ ﺗﻔﺴﯿﺮ ﺩﻓﺘﺮ ﺩﻭﻡ ﻣﺜﻨﻮﯼ ﻣﻌﻨﻮﯼ‬

‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫ﺍﻧﺪﺭ ﺑﺎﺏ ﺍﺟﺘﻬﺎﺩ )ﺩﺭﺑﺎﺭﻩٔ ﮐﺎﺭﺁﻣﺪﯼ ﻓﻘﻪ ﺍﺳﻼﻣﯽ ﺩﺭ ﺩﻧﯿﺎﯼ ﺍﻣﺮﻭﺯ( ـ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺣﺴﯿﻦﻋﻠﯽ ﻣﻨﺘﻈﺮﯼ ﻭ ﻣﺠﺘﻬﺪ ﺷﺒﺴﺘﺮﯼ‬ ‫ﺍﻭﺻﺎﻑ ﭘﺎﺭﺳﺎﯾﺎﻥ‬ ‫ﺍﯾﺪﺋﻮﻟﻮﮊﯼ ﺷﯿﻄﺎﻧﯽ‬ ‫ﺑﺴﻂ ﺗﺠﺮﺑﻪٔ ﻧﺒﻮﯼ‬ ‫ﺗﻀﺎﺩ ﺩﯾﺎﻟﯿﮑﺘﯿﮑﯽ‬ ‫ﺗﻔﺮﺝ ﺻﻨﻊ‬ ‫ﺣﮑﻤﺖ ﻭ ﻣﻌﯿﺸﺖ‬

‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫ﺩﺭﺳﻬﺎﯾﯽ ﺩﺭ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻋﻠﻢﺍﻻﺟﺘﻤﺎﻉ‬ ‫ﺭﺍﺯﺩﺍﻧﯽ ﻭ ﺭﻭﺷﻨﻔﮑﺮﯼ ﻭ ﺩﯾﻨﺪﺍﺭﯼ‬ ‫ﺭﺳﻮﻝ ﺁﻓﺘﺎﺏ ﻗﺮﺍﺋﺖ ﮔﺰﯾﺪﻩٔ ﻏﺰﻟﯿﺎﺕ ﺷﻤﺲ ﺗﻮﺳﻂ ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ‬ ‫ﺳﺮﻭﺵ ﻗﻮﻧﯿﻪ ﻗﺮﺍﺋﺖ ﻟﺐ ﻟﺒﺎﺏ ﻣﺜﻨﻮﯼ ﺗﻮﺳﻂ ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ‬

‫• ﺳﻨﺖ ﻭ ﺳﮑﻮﻻﺭﯾﺴﻢ )ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻣﺠﺘﻬﺪ ﺷﺒﺴﺘﺮﯼ‪ ،‬ﻣﺼﻄﻔﯽ ﻣﻠﮑﯿﺎﻥ‪ ،‬ﻣﺤﺴﻦ ﮐﺪﯾﻮﺭ(‬ ‫• ﺳﯿﺎﺳﺖﻧﺎﻣﻪ‬ ‫• ﺻﺮﺍﻁﻫﺎﯼ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‬

‫ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ‬

‫‪128‬‬

‫• ﻋﻠﻢ ﭼﯿﺴﺖ‪ ،‬ﻓﻠﺴﻔﻪ ﭼﯿﺴﺖ؟‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫ﻓﺮﺑﻪﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﯾﺪﺋﻮﻟﻮﮊﯼ‬ ‫ﻗﺒﺾ ﻭ ﺑﺴﻂ ﺗﺌﻮﺭﯾﮏ ﺷﺮﯾﻌﺖ‬ ‫ﻗﺼﻪ ﺍﺭﺑﺎﺏ ﻣﻌﺮﻓﺖ‬ ‫ﻗﻤﺎﺭ ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪ‬

‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫ﻣﺎ ﺩﺭ ﮐﺪﺍﻣﯿﻦ ﺟﻬﺎﻥ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ؟‬ ‫ﻣﺜﻨﻮﯼ ﻣﻌﻨﻮﯼ‬ ‫ﻣﺪﺍﺭﺍ ﻭ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‬ ‫ﻧﻬﺎﺩ ﻧﺎﺁﺭﺍﻡ ﺟﻬﺎﻥ‬ ‫ﺣﺪﯾﺚ ﺑﻨﺪﮔﯽ ﻭ ﺩﻟﺒﺮﺩﮔﯽ‬ ‫ﺩﺍﻧﺶ ﻭﺍﺭﺯﺵ‬

‫ﺍﺷﻌﺎﺭ‬ ‫ﺧﺮﺩ ﺁﻥ ﭘﺎﯾﻪ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺍﻭ ﭘﺎﯼ ﮔﺬﺍﺭﯼ‬

‫ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﺗﻮ ﻭ ﺑﺮ ﻣﺮﮐﺐ ﺍﻗﺒﺎﻝ ﺳﻮﺍﺭﯼ‬

‫ﭼﻮﻥ ﺗﻮﺍﻥ ﺩﺭ ﺗﻮ ﺭﺳﯿﺪﻥ؟ ﺑﻪ ﺩﻭﯾﺪﻥ؟ ﺑﻪ ﭘﺮﯾﺪﻥ؟ ﻧﻮﺭ ﭘﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺎ ﺩﮔﺮﺍﻥ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺩﺍﺭﯼ‬ ‫ﻟﯿﻠﻪ ﺍﻟﻘﺪﺭ ﻭﺻﺎﻝ ﺗﻮ ﭼﻪ ﻓﺮﺧﻨﺪﻩ ﺷﺒﯽ ﺑﻮﺩ‬

‫ﺧﺴﺘﻪٔ ﺧﺎﮐﻢ ﻭﮔﺮ ﺑﺮ ﺁﺳﻤﺎﻥ ﺁﺭﻣﺎﻧﻢ‬

‫ﺗﺎ ﭼﻪ ﺩﯾﺪﯼ ﮐﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﺴﺘﯽ ﻭ ﭘﺮﺷﻮﺭ ﻭ ﺷﺮﺍﺭﯼ‬

‫ﺗﺨﺘﻪ ﺑﻨﺪ ﻏﻔﻠﺘﻢ ﻭﺭ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﺭﺍﺯﺩﺍﻧﻢ‬

‫ﻫﻤﯿﻦ ﻗﻔﺲ ﺑﺮﮔﯿﺮﺗﺎ ﺍﯾﻦ ﻧﻔﺲ ﺑﺎﻗﯽ ﺍﺳﺖ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺍﯾﻦ ﯾﻘﯿﻦ ﺳﯿﻨﻪ ﺳﻮﺯﻡ ﺑﺲ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺣﺒﺲ ﮔﻤﺎﻧﻢ‬ ‫ﺧﺎﮎ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺧﺮﻡ ﺍﺯ ﻟﺒﺨﻨﺪ ﺑﺎﺭﺍﻥ ﺧﯿﺰ ﺧﻮﺩ ﮐﻦ‬

‫ﺧﺎﮎ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺧﺮﻡ ﺍﺯ ﻟﺒﺨﻨﺪ ﺑﺎﺭﺍﻥ ﺧﯿﺰ ﺧﻮﺩ ﮐﻦ‬

‫ﭘﺎﻧﻮﯾﺲ‬ ‫]‪[1‬‬ ‫]‪[2‬‬

‫»ﻗﺼﻪ ﺍﺭﺑﺎﺏ ﻣﻌﺮﻓﺖ« )‪) (http://www.iran-newspaper.com/1383/831117/html/horizon.htm‬ﻓﺎﺭﺳﯽ(‪ .‬ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﺍﯾﺮﺍﻥ‪.‬‬ ‫ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ‪ :‬ﺑﺎﻍ ﻭﺣﺶ ﻭﻻﯾﺖ ﻓﻘﯿﻪ ﻃﻌﻤﻪ ﻣﯽﺧﻮﺍﻫﺪ ‪۲۰۱۱ © -‬ﺗﻤﺎﻡ ﺣﻘﻮﻕ ﺍﯾﻦ ﻭﺏﺳﺎﯾﺖ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﮐﭙﯽﺭﺍﯾﺖ ﺑﺮﺍﯼ ﺭﺍﺩﯾﻮ ﻓﺮﺩﺍ ﻣﺤﻔﻮﻅ ﺍﺳﺖ‬ ‫)‪(http://www.radiofarda.com/content/f11_iran_postelection_soroush_statement/2317056.html‬‬ ‫‪´ØˆØ³Ø±Ù …کریلت - عبدامØÚ©Ù ˆÙ ‡Ø³Ù Ù„Ù Ù †Ø´Ú¯Ø±Ø§Ù‡ÙˆÙ˜ÛŒ پچايرا٠†ÙˆÙ†Ú©Ø§Ù‬‬ ‫)‪(http://www.iptra.ir/vdcgak3t993.html‬‬ ‫‪http://www.bbc.co.uk/persian/iran/story/2005/12/051215_mj-mkhalaji-soroush60.shtm‬‬

‫]‪[5‬‬ ‫]‪[6‬‬

‫»ﺳﺮﻭﺵ ﻭ ﺟﻨﺠﺎﻝ ﺁﺧﺮﯾﻨﺶ« )‪) (http://www.aftabnews.ir/vdccoxqm.2bq108laa2.html‬ﻓﺎﺭﺳﯽ(‪ .‬ﭘﺎﯾﮕﺎﻩ ﺧﺒﺮﯼ ﺁﻓﺘﺎﺏ‪.‬‬ ‫‪(http://www.iran-newspaper.com/1383/831117/html/horizon.htm) Iran Newspaper‬‬

‫]‪[3‬‬ ‫]‪[4‬‬

‫]‪» [7‬ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ ﺩﺭ ﻟﻨﺪﻥ‪ ،‬ﺭﻭﺡ ﭘﻮﭘﺮ ﺑﺮ ﻓﺮﺍﺯ ﺗﻬﺮﺍﻥ« )‪) (http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2009/07/090714_mg_sorosh_london_after_ir88.shtml‬ﻓﺎﺭﺳﯽ(‪ .‬ﻭﺏﮔﺎﻩ ﺑﯽﺑﯽﺳﯽ‬ ‫ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ۲۳ ،‬ﺗﯿﺮ ‪ .۱۳۸۸‬ﺑﺎﺯﺑﯿﻨﯽﺷﺪﻩ ﺩﺭ ‪ ۱‬ﺍﺳﻔﻨﺪ ‪.۱۳۸۸‬‬ ‫]‪» [8‬ﮐﻼﻡ ﻣﺤﻤّﺪ« )‪) (http://radiozamaaneh.com/idea/2008/01/post_236.html‬ﻓﺎﺭﺳﯽ(‪ .‬ﻭﺏﮔﺎﻩ ﺭﺍﺩﯾﻮ ﺯﻣﺎﻧﻪ‪.‬‬ ‫]‪» [9‬ﺩﮐﺘﺮ ﺳﺮﻭﺵ ﺑﻪ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ« )‪) (http://www.bamdadkhabar.net/2009/02/post_939‬ﻓﺎﺭﺳﯽ(‪ .‬ﺑﺎﻣﺪﺍﺩ ﺧﺒﺮ‪.‬‬ ‫]‪» [10‬ﻓﯿﻠﺴﻮﻑ ﺣﺎﺷﯿﻪﻧﺸﯿﻦ« )‪ .(http://www.roozonline.com/2007/06/post_2571.php‬ﺭﻭﺯﺁﻧﻼﯾﻦ )ﺑﻪ ﻧﻘﻞ ﺍﺯ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﻫﻢ ﻣﯿﻬﻦ‪ ۲۱ ،‬ﺧﺮﺩﺍﺩ ‪.۱۳۸۶‬‬ ‫]‪» [11‬ﺳﺮﻭﺵ‪ :‬ﺟﻨﺒﺶ ﺳﺒﺰ ﺷﮑﺴﺘﻨﺎﭘﺬﯾﺮ ﺍﺳﺖ« )‪(/http://news.kodoom.com/iran-politics/سروش-جنبش-سبز-شکست-ناپذیر-است/story/756728‬‬ ‫)ﻓﺎﺭﺳﯽ(‪.‬‬ ‫]‪[12‬‬ ‫]‪[13‬‬ ‫]‪[14‬‬ ‫]‪[15‬‬ ‫]‪[16‬‬

‫»ﺳﺮﻭﺵ‪ :‬ﺟﻨﺒﺶ ﺳﺒﺰ ﺷﮑﺴﺖﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﺍﺳﺖ« )‪) (http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2010/02/100219_u03-an-soroush-green.shtml‬ﻓﺎﺭﺳﯽ(‪ .‬ﻭﺏﮔﺎﻩ ﺑﯽﺑﯽﺳﯽ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ۱ ،‬ﺍﺳﻔﻨﺪ‬ ‫‪ .۱۳۸۸‬ﺑﺎﺯﺑﯿﻨﯽﺷﺪﻩ ﺩﺭ ‪ ۱‬ﺍﺳﻔﻨﺪ ‪.۱۳۸۸‬‬ ‫»ﺷﺼﺖ ﺳﺎﻟﮕﯽ ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ‪ :‬ﻓﯿﻠﺴﻮﻑ ﺍﻟﻬﯽ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﮔﺬﺍﺭ« )‪) (http://www.bbc.co.uk/persian/iran/story/2005/12/051215_mj-mkhalaji-soroush60.shtml‬ﻓﺎﺭﺳﯽ(‪ .‬ﻭﺏﮔﺎﻩ‬ ‫ﺑﯽﺑﯽﺳﯽ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪.‬‬ ‫»ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ ﮐﺎﻓﯽ ﻧﯿﺴﺖ« )‪) (http://www.radiozamaneh.com/idea/2009/10/post_577.html‬ﻓﺎﺭﺳﯽ(‪ .‬ﻭﺏﮔﺎﻩ ﺭﺍﺩﯾﻮ ﺯﻣﺎﻧﻪ‪.‬‬ ‫»ﻣﺠﻤﻊ ﺯﻧﺒﻮﺭﺍﻥ ﻧﻪ ﻃﻮﻃﯿﺎﻥ« )‪) (http://www.etemaad.ir/Released/88-01-27/175.htm‬ﻓﺎﺭﺳﯽ(‪ .‬ﻭﺏﮔﺎﻩ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﺍﻋﺘﻤﺎﺩ‪.‬‬ ‫ﻭﺏﮔﺎﻩ ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ‬

‫]‪[17‬‬

‫»ﯾﮏﺑﺎﺭ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﮐﺎﻓﯽ ﺑﻮﺩ« )‪) (http://www.drsoroush.com/Persian/Interviews/P-INT-HamMihan-EnghelabFarhangi.html‬ﻓﺎﺭﺳﯽ(‪ .‬ﻭﺏﮔﺎﻩ ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ‪.‬‬

‫]‪[18‬‬ ‫]‪[19‬‬

‫»ﺩﺭﺳﺘﯽ ﻭ ﺩﺭﺷﺘﯽ« )‪) (http://www.drsoroush.com/Persian/By_DrSoroush/P-NWS-1386-04-19-dorosti va doroshti.html‬ﻓﺎﺭﺳﯽ(‪ .‬ﻭﺏﮔﺎﻩ ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ‪.‬‬ ‫»ﺭﻭﺷﻨﻔﮑﺮﺍﻥ ﭼﻘﺪﺭ ﺑﺮ ﺭﺍﯼ ﻣﺮﺩﻡ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺩﺍﺭﻧﺪ؟« )‪ .(http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2009/05/090521_maf-intellectuals.shtml‬ﺑﯽﺑﯽﺳﯽ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪.‬‬

‫]‪[20‬‬ ‫]‪[21‬‬

‫»ﻧﺎﻣﻪٔ ﺩﮐﺘﺮ ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩٔ ﻧﺘﯿﺠﻪٔ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕ« )‪) (http://eslah.malakutonline.org/2009/06/post_80.html‬ﻓﺎﺭﺳﯽ(‪.‬‬ ‫»ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺁﯾﻨﺪﻩٔ ﺟﻨﺒﺶ ﺳﺒﺰ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﻟﻨﺪﻥ« )‪) (/http://www.iran-emrooz.net/index.php?/news1/more/18825‬ﻓﺎﺭﺳﯽ(‪ .‬ﻭﺏﮔﺎﻩ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺍﻣﺮﻭﺯ‪.‬‬

‫ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ‬

‫]‪[22‬‬ ‫]‪[23‬‬ ‫]‪[24‬‬ ‫]‪[25‬‬ ‫]‪[26‬‬ ‫]‪[27‬‬ ‫]‪[28‬‬ ‫]‪[29‬‬ ‫]‪[30‬‬ ‫]‪[31‬‬ ‫]‪[32‬‬

‫»ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ‪» :‬ﺗﻔﺴﯿﺮ ﺳﺒﺰ« ﺍﺯ ﺍﺳﻼﻡ ﺑﺎ ﺧﺮﺍﻓﻪ ﺯﺩﺍﯾﯽ ﻭ ﺍﺳﺘﺒﺪﺍﺩ ﺯﺩﺍﯾﯽ« )‪) (/http://www.rahesabz.net/story/11447‬ﻓﺎﺭﺳﯽ(‪ .‬ﻭﺑﮕﺎﻩ ﺟﺮﺱ‪ ۱۳ ،‬ﺍﺳﻔﻨﺪ ‪.۱۳۸۸‬‬ ‫»ﺟﺸﻦ ﺯﻭﺍﻝ ﺍﺳﺘﺒﺪﺍﺩ ﺩﯾﻨﯽ« )‪) (http://www.drsoroush.com/Persian/By_DrSoroush/P-NWS-13880619-JashneZevaleEstebdadeDini.html‬ﻓﺎﺭﺳﯽ(‪ .‬ﻭﺏﮔﺎﻩ ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ‪.‬‬ ‫»ﺟﺸﻦ ﺯﻭﺍﻝ ﺍﺳﺘﺒﺪﺍﺩ ﺩﯾﻨﯽ« )‪) (http://www.iranian.com/main/2009/sep-10‬ﻓﺎﺭﺳﯽ(‪.‬‬ ‫»ﺳﺮﻭﺵ‪ :‬ﺯﻭﺍﻝ ﺍﺳﺘﺒﺪﺍﺩ ﺩﯾﻨﯽ ﺭﺍ ﺟﺸﻦ ﺧﻮﺍﻫﯿﻢ ﮔﺮﻓﺖ« )‪) (http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2009/09/090910_op_soroush_open_letter_khamenei.shtml‬ﻓﺎﺭﺳﯽ(‪.‬‬ ‫»ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﺳﺮﻭﺵ ﺍﺯ »ﺯﻭﺍﻝ ﺍﺳﺘﺒﺪﺍﺩ ﺩﯾﻨﯽ« ﺩﺭ ﺍﯾﺮﺍﻥ« )‪) (http://www.radiofarda.com/content/o2_sourosh_open_letter_to_supreme_leader/1819854.html‬ﻓﺎﺭﺳﯽ(‪.‬‬ ‫»ﺟﺸﻦ ﺯﻭﺍﻝ ﺍﺳﺘﺒﺪﺍﺩ ﺩﯾﻨﯽ« )‪) (http://www.advarnews.biz/idea/9516.aspx‬ﻓﺎﺭﺳﯽ(‪.‬‬ ‫»ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ‪ :‬ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺭﺍﻫﯽ ﺟﺰ ﻣﺬﺍﮐﺮﻩ ﺑﺎ ﺟﻨﺒﺶ ﺳﺒﺰ ﻧﺪﺍﺭﺩ« )‪) (/http://www.rahesabz.net/story/sorosh‬ﻓﺎﺭﺳﯽ(‪ .‬ﻭﺑﮕﺎﻩ ﺟﺮﺱ‪.‬‬ ‫»ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺭﺍﻫﯽ ﺟﺰ ﻣﺬﺍﮐﺮﻩ ﺑﺎ ﺟﻨﺒﺶ ﺳﺒﺰ ﻧﺪﺍﺭﺩ« )‪) (/http://www.mardomak.me/news/green_movement_soroush‬ﻓﺎﺭﺳﯽ(‪.‬‬ ‫»ﺩﻕٌ ﺍﻟﺒﺎﺏ« )‪) (http://www.drsoroush.com/Persian/By_DrSoroush/P-NWS-13890302-DagholBab.html‬ﻓﺎﺭﺳﯽ(‪ .‬ﻭﺑﮕﺎﻩ ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ‪ ،‬ﺧﺮﺩﺍﺩ ‪.۱۳۸۹‬‬ ‫»ﺩﻕٌ ﺍﻟﺒﺎﺏ )ﻓﻼﺡ ﺧﻠﻖ ﻭﺻﻼﺡ ﻋﻠﻤﺎ(« )‪) (http://www.alarabiya.net/views/2010/05/25/109559.html‬ﻓﺎﺭﺳﯽ(‪ .‬ﻭﺑﮕﺎﻩ ﺍﻟﻌﺮﺑﯿﻪ‪.‬‬ ‫»ﻻﺭﯾﺠﺎﻧﯽ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎﺩ ﺳﺮﻭﺵ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﻬﺎﺟﺮﺕ ﻣﺮﺍﺟﻊ ﺭﺍ »ﻣﺮﻣﻮﺯﺍﻧﻪ« ﺧﻮﺍﻧﺪ« )‪(http://www.radiofarda.com/content/F8_LARIJANI_REACTION_TO_SOROUSH/2061457.html‬‬ ‫)ﻓﺎﺭﺳﯽ(‪ .‬ﻭﺑﮕﺎﻩ ﺭﺍﺩﯾﻮ ﻓﺮﺩﺍ‪ ۲۶ ،‬ﻣﺮﺩﺍﺩ ‪.۱۳۸۹‬‬

‫]‪[33‬‬

‫»ﻻﺭﯾﺠﺎﻧﯽ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎﺩ ﺳﺮﻭﺵ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﻬﺎﺟﺮﺕ ﻣﺮﺍﺟﻊ ﺭﺍ »ﻣﺮﻣﻮﺯﺍﻧﻪ« ﺧﻮﺍﻧﺪ« )‪) (http://www.drsoroush.com/Persian/News_Archive/P-NWS-20100605-Larijani.html‬ﻓﺎﺭﺳﯽ(‪ .‬ﻭﺑﮕﺎﻩ‬ ‫ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ‪.‬‬ ‫»ﻻﺭﯾﺠﺎﻧﯽ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎﺩ ﺳﺮﻭﺵ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﻬﺎﺟﺮﺕ ﻣﺮﺍﺟﻊ ﺭﺍ »ﻣﺮﻣﻮﺯﺍﻧﻪ« ﺧﻮﺍﻧﺪ« )‪) (http://www.afghanistanpress.com/my/spip.php?article13262‬ﻓﺎﺭﺳﯽ(‪.‬‬ ‫»ﻭﺍﮐﻨﺶ ﻻﺭﯾﺠﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ« )‪) (http://www.fararu.ir/vdci5pa5.t1a332bcct.html‬ﻓﺎﺭﺳﯽ(‪ .‬ﻭﺑﮕﺎﻩ ﻓﺮﺍﺭﻭ‪.‬‬ ‫»ﻭﺍﮐﻨﺶ ﺁﯾﺖ ﺍﻟﻠﻪ ﯾﺰﺩﯼ ﺑﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﺳﺮﻭﺵ ﺑﻪ ﻋﻠﻤﺎ« )‪) (http://www.tabnak.ir/fa/pages/?cid=101494‬ﻓﺎﺭﺳﯽ(‪ .‬ﻭﺑﮕﺎﻩ ﺗﺎﺑﻨﺎﮎ‪ ۹ ،‬ﺧﺮﺩﺍﺩ ‪.۱۳۸۹‬‬ ‫»ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪﺭﺳﯿﻦ ﺳﺮﻭﺵ ﺭﺍ ﻣﺮﺗﺪ ﺍﻋﻼﻡ ﮐﺮﺩ« )‪) (/http://www.mardomak.org/news/soroush_ertedad‬ﻓﺎﺭﺳﯽ(‪ .‬ﻭﺑﮕﺎﻩ ﻣﺮﺩﻣﮏ‪ ۷ ،‬ﺧﺮﺩﺍﺩ ‪.۱۳۸۹‬‬ ‫»ﺟﺎﻣﻌﻪﻣﺪﺭﺳﯿﻦ‪ :‬ﺳﺮﻭﺵ ﻣﺮﺗﺪ ﺍﺳﺖ« )‪) (http://www.tabnak.ir/fa/pages/?cid=101228‬ﻓﺎﺭﺳﯽ(‪ .‬ﻭﺑﮕﺎﻩ ﺗﺎﺑﻨﺎﮎ‪.‬‬ ‫»ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪﺭﺳﯿﻦ ﺣﻮﺯﻩ ﻋﻠﻤﯿﻪ ﻗﻢ‪:‬ﺳﺮﻭﺵ ﻣﺮﺗﺪ ﺍﺳﺖ« )‪http://www.deznn.com/جا٠عه-٠درسین-Øوزه-عل٠یه-ق٠سروش-Ù‬‬ ‫‪) (/رتد-اس.html‬ﻓﺎﺭﺳﯽ(‪.‬‬

‫]‪[34‬‬ ‫]‪[35‬‬ ‫]‪[36‬‬ ‫]‪[37‬‬ ‫]‪[38‬‬ ‫]‪[39‬‬ ‫]‪[40‬‬

‫»ﺑﯿﺎﻧﯿﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪﺭﺳﯿﻦ ﺣﻮﺯﻩ ﻋﻠﻤﯿﻪ ﻗﻢ‪ :‬ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ ﻣﺮﺗﺪ ﺍﺳﺖ« )‪) (http://www.irangreenvoice.com/article/2010/may/28/3824‬ﻓﺎﺭﺳﯽ(‪.‬‬

‫]‪» [41‬ﮐﯿﻬﺎﻥ<ﺟﺎﻣﻌﻪﻣﺪﺭﺳﯿﻦ ﺳﺮﻭﺵ ﺭﺍ ﻣﺮﺗﺪ ﺍﻋﻼﻡﮐﺮﺩ« )‪) (http://www.fararu.ir/vdcg3y9t.ak97z4prra.html‬ﻓﺎﺭﺳﯽ(‪ .‬ﻭﺑﮕﺎﻩ ﻓﺮﺍﺭﻭ‪.‬‬ ‫]‪» [42‬ﺣﺠﺖ ﺍﻻﺳﻼﻡ ﻭﺍﻟﻤﺴﻠﻤﯿﻦ ﺻﺎﻟﺢ‪ :‬ﺳﺮﻭﺵ ﺩﺭ ﻗﺪ ﻭ ﻗﻮﺍﺭﻩﺍﯼ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪﺭﺳﯿﻦ ﻋﻠﯿﻪ ﺍﻭ ﺑﯿﺎﻧﯿﻪ ﺻﺎﺩﺭ ﮐﻨﺪ« )‪(http://www.kayhannews.ir/890310/14.HTM#other1401‬‬ ‫)ﻓﺎﺭﺳﯽ(‪ .‬ﻭﺑﮕﺎﻩ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﮐﯿﻬﺎﻥ‪ ۱۰ ،‬ﺧﺮﺩﺍﺩ ‪.۱۳۸۹‬‬ ‫]‪[43‬‬ ‫]‪[44‬‬ ‫]‪[45‬‬ ‫]‪[46‬‬

‫»ﺳﺮﻭﺵ‪ :‬ﻓﺮﻣﺎﻥ »ﻫﺒﻮﻁ« ﺁﯾﺖﺍﻟﻠﻪ ﺧﺎﻣﻨﻪﺍﯼ ﺻﺎﺩﺭ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ‪) (http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2010/06/100619_u03-soroush-khamenei.shtml) «.‬ﻓﺎﺭﺳﯽ(‪ .‬ﻭﺑﮕﺎﻩ ﺑﯽﺑﯽﺳﯽ‬ ‫ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ۳۰۰ ،‬ﺧﺮﺩﺍﺩ ‪.۱۳۸۹‬‬ ‫»ﻓﺘﻮﺭ ﺩﺭ ﻗﻮﻩ ﻧﺎﻃﻘﻪ )ﻭ ﻋﺎﻗﻠﻪ؟(« )‪) (http://www.roozonline.com/persian/news/newsitem/article/2010/june/20//-7085e95162.html‬ﻓﺎﺭﺳﯽ(‪ .‬ﻭﺑﮕﺎﻩ ﺭﻭﺯﺁﻧﻼﯾﻦ‪.‬‬ ‫»ﻧﺎﻣﻪٔ ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ ﺑﻪ ﺭﻫﺒﺮ ﺟﻤﻬﻮﺭﯼ ﺍﺳﻼﻣﯽ« )‪) (http://daneshjoonews.info/optinion/30-articls/1607-1389-03-30-07-05-45.html‬ﻓﺎﺭﺳﯽ(‪.‬‬ ‫»ﻧﺎﻣﻪ ﺳﺮﻭﺵ ﺑﻪ ﺁﯾﺖ ﺍﻟﻠﻪ ﺧﺎﻣﻨﻪﺍﯼ‪:‬ﺍﯾﻨﮏ ﺍﯼ »ﺭﻫﺒﺮ ﻣﻌﻈﻢ«! ﻣﻦ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﯽﮔﻮﯾﻢ ﮐﻪ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﻫﺒﻮﻁ ﺻﺎﺩﺭ ﺷﺪﻩ« )‪(http://www.roshangari.com/as/ds.cgi?art=20100620010146.html‬‬ ‫)ﻓﺎﺭﺳﯽ(‪.‬‬

‫]‪» [47‬ﺻﻮﺭﺗﯽ ﺑﺮ ﺑﯽ ﺻﻮﺭﺗﯽ ﮔﻔﺘﮕﻮﯼ ﺟﺎﻥ ﻫِﯿﮏ ﻭ ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ« )‪) (http://www.drsoroush.com/Persian/Interviews/P-INT-13841110-Mosahebeh.html‬ﻓﺎﺭﺳﯽ(‪ .‬ﻭﺑﮕﺎﻩ‬ ‫ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ‪.‬‬ ‫]‪ [48‬ﺳﺎﯾﺖ ﺩﮐﺘﺮ ﺳﺮﻭﺵ )‪ ،(http://www.drsoroush.com/Persian/On_DrSoroush/P-CMO-Vahy va Quran.html‬ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬ﺳﺎﯾﺖ ﺩﮐﺘﺮ ﺳﺮﻭﺵ‬ ‫]‪[49‬‬ ‫]‪[50‬‬ ‫]‪[51‬‬ ‫]‪[52‬‬ ‫]‪[53‬‬ ‫]‪[54‬‬ ‫]‪[55‬‬ ‫]‪[56‬‬ ‫]‪[57‬‬ ‫]‪[58‬‬ ‫]‪[59‬‬ ‫]‪[60‬‬ ‫]‪[61‬‬

‫•‬

‫»ﺑﺎ ﺭﻓﺮﺍﻧﺪﻭﻡ ﺍﺧﺘﯿﺎﺭﺍﺕ ﻭﻟﯽ ﻓﻘﯿﻪ ﺣﺬﻑ ﺷﻮﺩ« )‪) (/http://www.rahesabz.net/story/10468‬ﻓﺎﺭﺳﯽ(‪ .‬ﻭﺑﮕﺎﻩ ﺟﺮﺱ‪ .‬ﺑﺎﺯﺑﯿﻨﯽﺷﺪﻩ ﺩﺭ ‪ ۱‬ﺍﺳﻔﻨﺪ ‪.۱۳۸۸‬‬ ‫»ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ ﺩﺭ ﺑﯽ ﺑﯽ ﺳﯽ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻣﺒﺎﻧﯽ ﺗﺌﻮﺭﯾﮏ »ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺍﺳﻼﻣﯽ« ﮔﻔﺖ« )‪) (http://www.khabaronline.ir/news-12249.aspx‬ﻓﺎﺭﺳﯽ(‪ .‬ﻭﺑﮕﺎﻩ ﺧﺒﺮﺁﻧﻼﯾﻦ‪ ۱۷ ،‬ﺗﯿﺮ ‪.۱۳۸۸‬‬ ‫»ﺳﺮﻭﺵ؛ ﻋﻘﻞﮔﺮﺍﯼ ﻣﺮﺩﺩ« )‪) (http://www.roozna.com/Negaresh_Site/Fullstory/?Id=28436‬ﻓﺎﺭﺳﯽ(‪.‬‬ ‫»ﻣﻬﺪﻭﯾﺖ ﻭ ﺩﻣﻮﮐﺮﺍﺳﯽ )ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﺍﻧﺪﯾﺸﻪ ﺳﺮﻭﺵ ـ ﻗﺴﻤﺖ ﺍﻭﻝ(« )‪) (http://www.radiozamaneh.com/idea/2009/08/print_post_547.html‬ﻓﺎﺭﺳﯽ(‪ .‬ﻭﺏﮔﺎﻩ ﺭﺍﺩﯾﻮ ﺯﻣﺎﻧﻪ‪۲۷ ،‬‬ ‫ﻣﺮﺩﺍﺩ ‪ .۱۳۸۸‬ﺑﺎﺯﺑﯿﻨﯽﺷﺪﻩ ﺩﺭ ***‪.‬‬ ‫»ﺩﮐﺘﺮ ﺳﺮﻭﺵ ﺑﻪ ﺁﻏﻮﺵ ﺍﺳﻼﻡ ﺑﺮﮔﺮﺩﺩ« )‪) (http://www.alef.ir/content/view‬ﻓﺎﺭﺳﯽ(‪ .‬ﻭﺑﮕﺎﻩ ﺍﻟﻒ‪.‬‬ ‫»ﻭﺍﮐﻨﺶ ﺁﯾﺖﺍﻟﻠﻪ »ﺟﻌﻔﺮ ﺳﺒﺤﺎﻧﯽ« ﺑﻪ ﺍﻇﻬﺎﺭﺍﺕ »ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ« ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻗﺮﺁﻥ« )‪) (http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=8612070740‬ﻓﺎﺭﺳﯽ(‪ .‬ﺧﺒﺮﮔﺰﺍﺭﯼ ﻓﺎﺭﺱ‪۸ ،‬‬ ‫ﺍﺳﻔﻨﺪ ‪.۱۳۸۶‬‬ ‫»ﻃﻮﻃﯽ ﻭ ﺯﻧﺒﻮﺭ« )‪) (http://www.drsoroush.com/Persian/By_DrSoroush/P-NWS-13870200TootiVaZanboor.html‬ﻓﺎﺭﺳﯽ(‪ .‬ﻭﺑﮕﺎﻩ ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ‪.‬‬ ‫»ﭘﺎﺳﺦ ﺁﯾﺖﺍﻟﻠﻪ ﻣﮑﺎﺭﻡ ﺷﯿﺮﺍﺯﯼ ﺑﻪ ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ« )‪) (http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=8701240237‬ﻓﺎﺭﺳﯽ(‪ .‬ﺧﺒﺮﮔﺰﺍﺭﯼ ﻓﺎﺭﺱ‪ ۲۴ ،‬ﻓﺮﻭﺭﺩﯾﻦ ‪.۱۳۸۷‬‬ ‫»ﺁﯾﺖﺍﻟﻠﻪ ﻣﮑﺎﺭﻡ ﺷﯿﺮﺍﺯﯼ‪ :‬ﺳﺮﻭﺵ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺑﻪ ﮐﻨﺪ« )‪) (http://www.aftabnews.ir/vdcirpay.t1ap52bcct.html‬ﻓﺎﺭﺳﯽ(‪ .‬ﻭﺑﮕﺎﻩ ﭘﺎﯾﮕﺎﻩ ﺧﺒﺮﯼ ﺁﻓﺘﺎﺏ‪.‬‬ ‫»ﺣﻤﻠﻪ ﺟﺪﯾﺪ ﮐﺪﯾﻮﺭ ﺑﻪ ﺩﯾﺪﮔﺎﻩﻫﺎﯼ ﺳﺮﻭﺵ ﻭ ﮔﻨﺠﯽ« )‪) (http://www.khodnevis.org/index.php?news=8745‬ﻓﺎﺭﺳﯽ(‪ .‬ﻭﺑﮕﺎﻩ ﺧﻮﺩﻧﻮﯾﺲ‪ ۱۵ ،‬ﺷﻬﺮﯾﻮﺭ ‪.۱۳۸۹‬‬ ‫»ﺳﺮﻭﺵ‪ :‬ﺳﺴﺖﺍﯾﻤﺎﻧﯽ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﺭﻭﺣﺎﻧﯿﻮﻥ ﺍﺳﺖ« )‪) (http://www.radiozamaneh.com/news/2008/05/post_4889.html‬ﻓﺎﺭﺳﯽ(‪ .‬ﻭﺏﮔﺎﻩ ﺭﺍﺩﯾﻮ ﺯﻣﺎﻧﻪ‪.‬‬ ‫»ﺳﮑﻮﺕ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺟﻔﺎﯼ ﺍﻧﺪﯾﺸﻪﻭﺭﺯﺍﻥ ﺩﻧﯿﺎﻃﻠﺐ ﺑﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﯽ ﺟﺎﯾﺰ ﻧﯿﺴﺖ« )‪) (http://www.mehrnews.ir/NewsPrint.aspx?NewsID=649839‬ﻓﺎﺭﺳﯽ(‪ .‬ﻭﺏﮔﺎﻩ ﺧﺒﺮﮔﺰﺍﺭﯼ ﻣﻬﺮ‪.‬‬ ‫»ﻧﻈﺮﺍﺕ ﺩﮐﺘﺮ ﺳﺮﻭﺵ ﻭ ﻣﻮﺍﺿﻊ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺧﺮﻣﺸﺎﻫﯽ« )‪) (http://www.khabaronline.ir/news-59654.aspx‬ﻓﺎﺭﺳﯽ(‪ .‬ﺧﺒﺮﺁﻧﻼﯾﻦ‪.‬‬

‫‪۰۴۱۵۹۴۵۲۹۵-۹۷۸/New York, 2003. ISBN 0-415-94529-1 ,Islamic Law, Epistemology and Modernity ,Ashk Dahlén‬‬

‫‪129‬‬

‫ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ‬

‫ﺟﺴﺘﺎﺭﻫﺎﯼ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ‬

‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫ﻋﺼﻤﺖ ﻭﺣﯽ‬ ‫ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ‬ ‫ﺳﺘﺎﺩ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‬ ‫ﻋﻠﯽ ﺷﺮﯾﻌﺘﯽ‬ ‫ﻣﻬﺪﯼ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ‬ ‫ﺍﻗﺒﺎﻝ ﻻﻫﻮﺭﯼ‬ ‫ﺳﯿﺪ ﺣﺴﯿﻦ ﻧﺼﺮ‬ ‫ﻣﺤﺴﻦ ﮐﺪﯾﻮﺭ‬ ‫ﺩﺍﺭﯾﻮﺵ ﺷﺎﯾﮕﺎﻥ‬ ‫ﺳﺮﻭﺵ ﺩﺑﺎﻍ‪ ،‬ﻓﯿﻠﺴﻮﻑ ﻭ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺳﺮﻭﺵ‬

‫ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﯿﺮﻭﻥ‬

‫• ﻭﺏﮔﺎﻩ ﺭﺳﻤﯽ ﺍﻃﻼﻉﺭﺳﺎﻧﯽ ﻭ ﻧﺸﺮ ﺁﺛﺎﺭ ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ )‪(http://www.drsoroush.com‬‬ ‫• ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﯿﻬﺎ )‪(http://www.drsoroush.com/Lectures-Persian.htm‬‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻄﻠﻮﺏ ﺍﺳﻼﻣﯽ ﺍﺯ ﻧﮕﺎﻩ ﺳﺮﻭﺵ‪ :‬ﻣﺠﻮ ﮐﻪ ﺑﯽﻭﻃﻦ ﻣﯽﻣﺎﻧﯽ‬ ‫)‪(http://www.bbc.co.uk/persian/iran/story/2006/01/060108_sm-mb-soroush.shtml‬‬ ‫ﺳﺮﻭﺵ‪ :‬ﺣﮑﻢ ﺍﻋﺪﺍﻡ ﺁﻏﺎﺟﺮﯼ ﺟﺰ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺑﯿﻤﺎﺭﯼ ﻧﯿﺴﺖ )‪(http://www.bbc.co.uk/persian/news/story/2003/10/031026_a_mb_soroush.shtml‬‬ ‫ﻭﯾﺪﯾﻮ ﮔﻔﺖ ﻭ ﮔﻮﯼ ﺑﯽﺑﯽﺳﯽ ﺑﺎ ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ ﻭ ﻋﻄﺎءﺍﻟﻠﻪ ﻣﻬﺎﺟﺮﺍﻧﯽ‬ ‫)‪(http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2009/06/090618_og_mahaherani_soroush.shtml?s‬‬ ‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺩﮐﺘﺮ ﺳﺮﻭﺵ )‪(http://www.youtube.com/watch?v=gjgDT-_y6AA‬‬ ‫ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﯽ ﺳﺮﻭﺵ ﺩﺭ ﺗﻮﺭﻧﺘﻮ ﻗﺴﻤﺖ ‪(feature=related&http://www.youtube.com/watch?v=mbymAbjlQCI) ۱‬‬ ‫ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﯽ ﺳﺮﻭﺵ ﺩﺭ ﺗﻮﺭﻧﺘﻮ ﻗﺴﻤﺖ ‪(feature=related&http://www.youtube.com/watch?v=mbymAbjlQCI) ۲‬‬ ‫ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﯽ ﺳﺮﻭﺵ ﺩﺭ ﺗﻮﺭﻧﺘﻮ ﻗﺴﻤﺖ ‪(http://www.youtube.com/watch?v=FEZqH3s7i9Y) ۳‬‬ ‫ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﯽ ﺳﺮﻭﺵ ﺩﺭ ﺗﻮﺭﻧﺘﻮ ﻗﺴﻤﺖ ‪(feature=related&http://www.youtube.com/watch?v=FhLcwJ_VNGg) ۴‬‬

‫• ﻧﺎﻡ ﻧﺎﻣﯿﺮﺍﯼ ﻣﺤﻤﺪ )ﺹ(ﻧﺎﻣﻮﺱ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﯽ ﺍﺳﺖ )‪(http://www.aftabnews.ir/vdcawiny.49nw615kk4.html‬‬

‫‪130‬‬

‫ﻋﻤﺮﺍﻥ ﺻﻼﺣﯽ‬

‫‪131‬‬

‫ﻋﻤﺮﺍﻥ ﺻﻼﺣﯽ‬ ‫ﻋﻤﺮﺍﻥ ﺻﻼﺣﯽ)ﺩﻫﻢ ﺍﺳﻔﻨﺪ ‪ ۱۱ - ۱۳۲۵‬ﻣﻬﺮ ﻣﺎﻩ ‪ (۱۳۸۵‬ﺷﺎﻋﺮ‪ ،‬ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﻩ‪ ،‬ﻣﺘﺮﺟﻢ ﻭ ﻃﻨﺰﭘﺮﺩﺍﺯ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﺑﻮﺩ‪.‬‬

‫ﺯﻧﺪﮔﯽ‬ ‫ﻋﻤﺮﺍﻥ ﺻﻼﺣﯽ ﺩﺭ ﺩﻫﻢ ﺍﺳﻔﻨﺪ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۲۵‬ﺩﺭ ﺍﻣﯿﺮﯾﻪ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺩﯾﺪﻩ ﺑﻪ ﺟﻬﺎﻥ ﮔﺸﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﻋﻤﺪﻩ ﺷﻬﺮﺕ ﺻﻼﺣﯽ ﺩﺭ ﺳﺎﻝﻫﺎﯾﯽ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺠﻼﺕ ﺭﻭﺷﻨﻔﮑﺮﯼ ﺁﺩﯾﻨﻪ‪ ،‬ﺩﻧﯿﺎﯼ ﺳﺨﻦ ﻭ ﮐﺎﺭﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻣﺮﺗﺐ ﻣﻄﺎﻟﺒﯽ‬ ‫ﺑﺎ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺛﺎﺑﺖ ﺣﺎﻻ ﺣﮑﺎﯾﺖ ﻣﺎﺳﺖ ﻣﯽﻧﻮﺷﺖ ﻭ ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﻭﯼ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﺍﯾﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎ »ﺁﻗﺎﯼ ﺣﮑﺎﯾﺘﯽ« ﻟﻘﺐ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺍﺯ ﺍﻭ‬ ‫ﺁﺛﺎﺭﯼ ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﺗﺮﮐﯽ ﺁﺫﺭﺑﺎﯾﺠﺎﻧﯽ ﻧﯿﺰ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺻﻼﺣﯽ ﺗﺤﺼﯿﻼﺕ ﺍﺑﺘﺪﺍﯾﯽ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺷﻬﺮﻫﺎﯼ ﻗﻢ‪ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ ،‬ﻭ ﺗﺒﺮﯾﺰ ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺎﻥ ﺭﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺷﻌﺮ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﺠﻠﻪٔ‬ ‫ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﮐﻮﺩﮐﺎﻥ ﺑﻪ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۴۰‬ﭼﺎﭖ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﭘﺪﺭ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻫﻤﯿﻦ ﺳﺎﻝ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺩ‪.‬‬

‫ﻋﻤﺮﺍﻥ ﺻﻼﺣﯽ ﺩﺭ ﮐﻮﺩﮐﯽ‬

‫ﻋﻤﺮﺍﻥ ﺻﻼﺣﯽ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻣﺠﻠﻪٔ ﺗﻮﻓﯿﻖ ﻭ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺁﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﭘﺮﻭﯾﺰ ﺷﺎﭘﻮﺭ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۴۵‬ﺁﻏﺎﺯ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺳﺮﺍﻍ‬ ‫ﭘﮋﻭﻫﺶ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩٔ ﻃﻨﺰ ﺭﻓﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۴۹‬ﮐﺘﺎﺏ ﻃﻨﺰﺁﻭﺭﺍﻥ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻫﻤﮑﺎﺭﯼ ﺑﯿﮋﻥ ﺍﺳﺪﯼﭘﻮﺭ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮﺩ ﮐﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﺍﯼ ﺍﺯ ﻃﻨﺰﻫﺎﯼ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﻭ‬ ‫ﺷﻌﺮ ﺟﺪﯼ ﻫﻢ ﻣﯽﺳﺮﻭﺩ ﻭ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺷﻌﺮ ﺍﻭ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ ﻧﯿﻤﺎﯾﯽ ﺩﺭ ﻣﺠﻠﻪٔ ﺧﻮﺷﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﺩﺑﯿﺮﯼ ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۴۷‬ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺻﻼﺣﯽ ﺳﭙﺲ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۵۲‬ﺑﻪ ﺍﺳﺘﺨﺪﺍﻡ ﺭﺍﺩﯾﻮ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻭ ﺗﺎ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۷۵‬ﮐﻪ ﺑﺎﺯﻧﺸﺴﺘﻪ ﺷﺪ ﺑﻪ ﺍﯾﻦ ﻫﻤﮑﺎﺭﯼ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺩ‪ .‬ﺍﻭ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺳﺎﻝﻫﺎ ﻫﻤﮑﺎﺭ ﺷﻮﺭﺍﯼ ﻋﺎﻟﯽ‬ ‫ﻭﯾﺮﺍﯾﺶ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺻﺪﺍ ﻭ ﺳﯿﻤﺎ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﻭ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۵۳‬ﺑﺎ ﻃﺎﻫﺮﻩ ﻭﻫﺎﺏﺯﺍﺩﻩ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﮐﺮﺩ ﮐﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﺍﯾﻦ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﺩﻭ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﺎﻡﻫﺎﯼ ﯾﺎﺷﺎﺭ ﻭ ﺑﻬﺎﺭﻩﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ‬ ‫ﻋﻤﺮﺍﻥ ﺻﻼﺣﯽ ﺳﺎﻋﺖ ‪ ۴‬ﻋﺼﺮ ‪ ۱۱‬ﻣﻬﺮ ﻣﺎﻩ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۸۵‬ﺑﺎ ﺍﺣﺴﺎﺱ ﺩﺭﺩ ﺩﺭ ﻗﻔﺴﻪ ﺳﯿﻨﻪ ﺭﺍﻫﯽ ﺑﯿﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻥ ﮐﺴﺮﯼ ﺷﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎ ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻥ ﺗﻮﺱ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪ ﻭ ﺩﺭ‬ ‫ﺑﺨﺶ ﺳﯽﺳﯽﯾﻮ ﺑﺴﺘﺮﯼ ﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎﻥ ﺷﺐ ﭘﺰﺷﮑﺎﻥ ﺍﺯ ﺑﻬﺒﻮﺩ ﻭﺿﻌﯿﺖ ﻭﯼ ﻗﻄﻊ ﺍﻣﯿﺪ ﮐﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺳﺤﺮﮔﺎﻩ ﺍﺯ ﺩﻧﯿﺎ ﺭﻓﺖ‪ .‬ﺳﺎﻋﺎﺗﯽ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ ﻭﯼ ﺟﻤﻌﯽ ﺍﺯ ﺍﻋﻀﺎﯼ‬ ‫ﮐﺎﻧﻮﻥ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎﻥ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﯿﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻥ ﺗﻮﺱ ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫ﮐﺘﺎﺏﺷﻨﺎﺳﯽ‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫ﻃﻨﺰﺁﻭﺭﺍﻥ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺑﺎ ﻫﻤﮑﺎﺭﯼ ﺑﯿﮋﻥ ﺍﺳﺪﯼﭘﻮﺭ )‪(۱۳۴۹‬‬ ‫ﮔﺮﯾﻪ ﺩﺭ ﺁﺏ )‪(۱۳۵۳‬‬ ‫ﻗﻄﺎﺭﯼ ﺩﺭ ﻣﻪ )‪(۱۳۵۵‬‬ ‫ﺍﯾﺴﺘﮕﺎﻩ ﺑﯿﻦ ﺭﺍﻩ )‪(۱۳۵۶‬‬ ‫ﻫﻔﺪﻫﻢ )‪(۱۳۵۸‬‬ ‫ﭘﻨﺠﺮﻩ ﺩﻥ ﺩﺍﺵ ﮔﻠﯿﺮ )‪ ،۱۳۶۱‬ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﺗﺮﮐﯽ ﺁﺫﺭﺑﺎﯾﺠﺎﻧﯽ(‬ ‫ﺭﻭﯾﺎﻫﺎﯼ ﻣﺮﺩ ﻧﯿﻠﻮﻓﺮﯼ )‪(۱۳۷۰‬‬ ‫ﺷﺎﯾﺪ ﺑﺎﻭﺭ ﻧﮑﻨﯿﺪ )‪ ،۱۳۷۴‬ﭼﺎﭖ ﺳﻮﺋﺪ(‬ ‫ﯾﮏ ﻟﺐ ﻭ ﻫﺰﺍﺭ ﺧﻨﺪﻩ )‪(۱۳۷۷‬‬ ‫ﺣﺎﻻ ﺣﮑﺎﯾﺖ ﻣﺎﺳﺖ )‪(۱۳۷۷‬‬ ‫ﮔﺰﯾﻨﻪ ﺍﺷﻌﺎﺭ )‪(۱۳۷۸‬‬ ‫ﺁﯼ ﻧﺴﯿﻢ ﺳﺤﺮﯼ )‪(۱۳۷۹‬‬ ‫ﻧﺎﮔﺎﻩ ﯾﮏ ﻧﮕﺎﻩ )‪(۱۳۷۹‬‬ ‫ﻣﻼ ﻧﺼﺮﺍﻟﺪﯾﻦ )‪(۱۳۷۹‬‬ ‫ﺍﺯ ﮔﻠﺴﺘﺎﻥ ﻣﻦ ﺑﺒﺮ ﻭﺭﻗﯽ )‪(۱۳۷۹‬‬ ‫ﺑﺎﺭﺍﻥ ﭘﻨﻬﺎﻥ )‪(۱۳۷۹‬‬ ‫ﻫﺰﺍﺭ ﻭ ﯾﮏ ﺁﯾﻨﻪ )‪(۱۳۸۰‬‬ ‫ﺁﯾﻨﺎ ﮐﯿﻤﯽ )ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﺗﺮﮐﯽ ﺁﺫﺭﺑﺎﯾﺠﺎﻧﯽ‪(۱۳۸۰ ،‬‬ ‫ﺗﻔﺮﯾﺤﺎﺕ ﺳﺎﻟﻢ‬ ‫ﻃﻨﺰ ﺳﻌﺪﯼ ﺩﺭ ﮔﻠﺴﺘﺎﻥ ﻭ ﺑﻮﺳﺘﺎﻥ‬

‫• ﺯﺑﺎﻥﺑﺴﺘﻪﻫﺎ )ﻣﻨﺘﺨﺒﯽ ﺍﺯ ﻗﺼﻪﻫﺎﯼ ﺣﯿﻮﺍﻧﺎﺕ ﺑﻪ ﻧﻈﻢ(‬

‫ﻋﻤﺮﺍﻥ ﺻﻼﺣﯽ‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫‪132‬‬

‫ﻋﻤﻠﯿﺎﺕ ﻋﻤﺮﺍﻧﯽ‬ ‫ﺧﻨﺪﻩ ﺳﺎﺯﺍﻥ ﻭ ﺧﻨﺪﻩ ﭘﺮﺩﺍﺯﺍﻥ‬ ‫ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﻋﻄﺮ ﮔﻞ ﺳﺮﺥ‬ ‫ﻣﺮﺍ ﺑﻨﺎﻡ ﮐﻮﭼﮑﻢ ﺻﺪﺍ ﮐﻦ‬

‫ﺁﯾﯿﻦﻫﺎﯼ ﺑﺰﺭﮔﺪﺍﺷﺖ‬ ‫ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣﺮﮒ ﻋﻤﺮﺍﻥ ﺩﻭﺳﺘﺪﺍﺭﺍﻧﺶ ﻣﺮﺍﺳﻤﻬﺎﯼ ﺑﺴﯿﺎﺭﯼ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﻭﯼ ﺗﺪﺍﺭﮎ ﺩﯾﺪﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺣﺎﻟﯿﮑﻪ ﮐﻤﺘﺮ ﺍﺯ ‪ ۳‬ﻣﺎﻩ ﺍﺯ ﻭﻓﺎﺕ ﻭﯼ ﻣﯽﮔﺬﺷﺖ ﺑﯿﺶ ﺍﺯ ‪ ۱۲۰‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬ ‫ﺑﺰﺭﮔﺪﺍﺷﺖ ﺩﺭ ﻧﻘﺎﻁ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺑﺮﺍﯼ ﻭﯼ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻧﻮﻉ ﺧﻮﺩ ﺑﯽﺳﺎﺑﻘﻪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﺯ ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﺍﯾﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﻣﺮﺍﺳﻢ ﺑﺰﺭﮔﺪﺍﺷﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﮐﺎﻧﻮﻥ‬ ‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎﻥ )ﻓﺮﻫﻨﮕﺴﺮﺍﯼ ﺍﺭﺳﺒﺎﺭﺍﻥ ﺗﻬﺮﺍﻥ(‪ ،‬ﻣﺮﺍﺳﻢ ﺑﺰﺭﮔﺪﺍﺷﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎﻥ ﺍﺭﺩﺑﯿﻞ )ﺍﺭﺩﺑﯿﻞ(‪ ،‬ﻣﺮﺍﺳﻢ ﺑﺰﺭﮔﺪﺍﺷﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﺍﻧﺠﻤﻨﻬﺎﯼ ﺍﺩﺑﯽ ﺁﺫﺭﺑﺎﯾﺠﺎﻥ )ﺍﻧﺠﻤﻦ‬ ‫ﺍﺩﺑﯽ ﺳﺎﻫﺮ‪ ،‬ﺍﻧﺠﻤﻦ ﺍﺩﺑﯽ ﺻﺎﺑﺮ‪ ،‬ﺍﯾﺸﯿﻖ ﮔﻨﺠﻠﺮﯼ ﻭ ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﺁﺫﺭﯼ ﺩﺭ ﻓﺮﻫﻨﮕﺴﺮﺍﯼ ﺍﻧﺪﯾﺸﻪ(‪ ،‬ﻣﺮﺍﺳﻢ ﺑﺰﺭﮔﺪﺍﺷﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﭽﻪﻫﺎﯼ ﺟﻮﺍﺩﯾﻪ ﻭ ‪ ...‬ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻧﻤﻮﺩ‪.‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬ ‫]‪[1‬‬

‫• ﺧﺒﺮﮔﺰﺍﺭﯼ ﺍﯾﺴﻨﺎ‬ ‫• ﺧﺒﺮﮔﺰﺍﺭﯼ ﻣﯿﺮﺍﺙ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‬ ‫• ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﺟﺎﻡﺟﻢ‬ ‫• ﺧﺒﺮﮔﺰﺍﺭﯼ ﺍﯾﺮﻧﺎ‬

‫]‪[2‬‬

‫]‪[3‬‬ ‫]‪[4‬‬

‫ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﯿﺮﻭﻥ‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫]‪[5‬‬

‫ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺯﺑﺎﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽﮐﺮﺩ‪ .‬ﮔﺰﺍﺭﺵ ﺭﺍﺩﯾﻮ ﺯﻣﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻣﺮﮒ ﻋﻤﺮﺍﻥ ﺻﻼﺣﯽ‬ ‫ﮔﺰﺍﺭﺵ ﺗﺼﻮﯾﺮﯼ ﺍﺯ ﺣﻀﻮﺭ ﺍﻋﻀﺎﯼ ﮐﺎﻧﻮﻥ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎﻥ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﯿﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻥ ﺗﻮﺱ ﺳﺎﻋﺎﺗﯽ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ ﻋﻤﺮﺍﻥ ﺻﻼﺣﯽ‬ ‫]‪[7‬‬ ‫ﮔﺰﺍﺭﺵ ﺗﺼﻮﯾﺮﯼ ﺍﺯ ﺗﺸﯿﯿﻊ ﭘﯿﮑﺮ ﻋﻤﺮﺍﻥ ﺻﻼﺣﯽ ﺍﺯ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﺎﻧﻪ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪﺍﻥ ﻭ ﺧﺎﮐﺴﭙﺎﺭﯼ ﺩﺭ ﺑﻬﺸﺖ ﺯﻫﺮﺍ‬ ‫]‪[8‬‬ ‫ﮔﻔﺘﮕﻮﯼ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﺟﺎﻡ ﺟﻢ ﺑﺎ ﺻﻼﺣﯽ‬ ‫]‪[9‬‬

‫ﮔﺎﻩﺷﻤﺎﺭ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺻﻼﺣﯽ ﻭ ﺩﻭ ﺷﻌﺮ ﺍﺯ ﻭﯼ ﺩﺭ ﻭﺏﮔﺎﻩ ﺍﻧﺠﻤﻦ ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ ﺍﯾﺮﺍﻥ‬ ‫]‪[10‬‬ ‫ﺯﻧﺪﮔﯽﻧﺎﻣﻪ ﺻﻼﺣﯽ ﺑﻪ ﻗﻠﻢ ﺧﻮﺩﺵ ﻭ ﭼﻨﺪ ﺷﻌﺮ ﺍﺯ ﻭﯼ‬ ‫]‪[11‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻡ ﻧﺸﺮﯾﻪ ﮔﻞ ﺁﻗﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ ﺻﻼﺣﯽ ﺑﻪ ﻧﻘﻞ ﺍﺯ ﺧﺒﺮﮔﺰﺍﺭﯼ ﻓﺎﺭﺱ‬ ‫]‪[12‬‬ ‫ﮔﻔﺘﮕﻮﯼ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺑﺎ ﻋﻤﺮﺍﻥ ﺻﻼﺣﯽ‬ ‫]‪[13‬‬ ‫ﺷﻌﺮﯼ ﺍﺯ ﻋﻤﺮﺍﻥ ﺻﻼﺣﯽ‬ ‫]‪[14‬‬ ‫ﺷﻌﺮ ﻃﻨﺰﯼ ﺍﺯ ﻋﻤﺮﺍﻥ ﺻﻼﺣﯽ‬ ‫]‪[15‬‬ ‫ﮔﺰﺍﺭﺵ ﺗﺼﻮﯾﺮﯼ ﺍﺯ ﺗﺸﯿﯿﻊ ﺟﻨﺎﺯﻩ ﻋﻤﺮﺍﻥ ﺻﻼﺣﯽ‬ ‫]‪[16‬‬ ‫ﺑﺎﺯﺗﺎﺏ ﻣﺮﮒ ﻋﻤﺮﺍﻥ ﺻﻼﺣﯽ ﺩﺭ ﺭﺍﺩﯾﻮ ﺯﻣﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺭﺍﺩﯾﻮﯼ ﻭﺑﻼﮔﺴﺘﺎﻥ ﺍﯾﺮﺍﻥ‬

‫ﻣﺮﺍﺟﻊ‬ ‫]‪[1‬‬ ‫]‪[2‬‬ ‫]‪[3‬‬ ‫]‪[4‬‬ ‫]‪[5‬‬ ‫]‪[6‬‬ ‫]‪[7‬‬ ‫]‪[8‬‬ ‫]‪[9‬‬ ‫]‪[10‬‬ ‫]‪[11‬‬ ‫]‪[12‬‬ ‫]‪[13‬‬

‫‪Lang=P&http://isna.ir/ISNA/NewsView.aspx?ID=News-800968‬‬ ‫‪id=34440&http://www.chn.ir/news/?section=2‬‬ ‫‪t=cul&http://www.jamejamonline.ir/shownews2.asp?n=159374‬‬ ‫‪http://www.irna.ir/fa/news/view/menu-153/8507125722095951.htm‬‬ ‫‪http://www.radiozamaneh.org/ardavan/2007/10/post_48.html‬‬ ‫‪http://www.faslenou.com/Pics/Salahi/salahi.html‬‬ ‫‪http://www.faslenou.com/Pics/salahi2/salahi2.html‬‬ ‫‪t=dig&http://www.jamejamonline.ir/shownews2.asp?n=142940‬‬ ‫‪http://www.poetry.ir/archives/000113.php‬‬ ‫‪http://www.kargozaraan.com/Released/85-07-13/28.htm#10209‬‬ ‫‪http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=8507120461‬‬ ‫‪http://www.irannewspaper.ir/1380/800625/html/art.htm#s48351‬‬ ‫‪http://www.mehrnews.com/fa/NewsDetail.aspx?NewsID=389325‬‬

‫]‪[14‬‬ ‫]‪[15‬‬ ‫]‪[16‬‬

‫‪http://www.mehrnews.com/fa/NewsDetail.aspx?NewsID=389657‬‬ ‫‪amp;lang=fa&http://chnphoto.ir/gallery.php?gallery_uid=557‬‬ ‫‪http://www.radiozamaneh.com/morenews/2006/10/post_176.html‬‬

‫]‪[6‬‬

‫ﻧﺎﺩﺭ ﻧﺎﺩﺭﭘﻮﺭ‬

‫‪133‬‬

‫ﻧﺎﺩﺭ ﻧﺎﺩﺭﭘﻮﺭ‬ ‫ﻧﺎﺩﺭ ﻧﺎﺩﺭﭘﻮﺭ‬ ‫ﺯﺍﺩﺭﻭﺯ‬

‫‪ ۱۶‬ﺧﺮﺩﺍﺩ ‪۱۳۰۸‬‬ ‫ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺍﯾﺮﺍﻥ‪.‬‬

‫ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ ‪ ۲۹‬ﺑﻬﻤﻦ ‪۱۳۷۸‬‬ ‫ﻟﺲﺁﻧﺠﻠﺲ‪ ،‬ﺁﻣﺮﯾﮑﺎ‪.‬‬ ‫ﻣﻠﯿﺖ‬ ‫ﭘﯿﺸﻪ‬

‫‪ ‬ﺍﯾﺮﺍﻥ‬ ‫ﺷﺎﻋﺮ‬

‫ﻧﺎﺩﺭ ﻧﺎﺩﺭﭘﻮﺭ‪ ۱۶) ،‬ﺧﺮﺩﺍﺩ ‪ ۱۳۰۸‬ﺩﺭ ﺗﻬﺮﺍﻥ ‪ ۲۹ -‬ﺑﻬﻤﻦ ‪ ۱۳۷۸‬ﺩﺭ ﻟﺲﺁﻧﺠﻠﺲ( ﯾﮏ ﺷﺎﻋﺮ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻧﺎﺩﺭﭘﻮﺭ ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﺁﺷﻨﺎﯾﯽ ﮐﺎﻣﻞ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ‬ ‫ﺷﻌﺮﻫﺎ ﻭ ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎﯾﯽ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﮐﺮﺩ‪.‬‬

‫ﺯﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﻪ‬ ‫ﺍﻭ ﻓﺮﺯﻧﺪ »ﺗﻘﯽ ﻣﯿﺮﺯﺍ« ﺍﺯ ﻧﻮﺍﺩﮔﺎﻥ ﺭﺿﺎﻗﻠﯽ ﻣﯿﺮﺯﺍ‪ ،‬ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺍﺭﺷﺪ ﻧﺎﺩﺭﺷﺎﻩ ﺍﻓﺸﺎﺭ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻧﺎﺩﺭﭘﻮﺭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺎﻥ ﺭﺳﺎﻧﺪﻥ ﺩﻭﺭﻩٔ ﻣﺘﻮﺳﻄﻪ ﺩﺭ ﺩﺑﯿﺮﺳﺘﺎﻥ ﺍﯾﺮﺍﻧﺸﻬﺮ ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺩﺭ‬ ‫ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۲۸‬ﺑﺮﺍﯼ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺗﺤﺼﯿﻞ ﺑﻪ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﺭﻓﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۳۱‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﺩﺭﯾﺎﻓﺖ ﻟﯿﺴﺎﻧﺲ ﺍﺯ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺳﻮﺭﺑﻦ ﭘﺎﺭﯾﺲ ﺩﺭ ﺭﺷﺘﻪٔ ﺯﺑﺎﻥ ﻭ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﺑﻪ ﺗﻬﺮﺍﻥ‬ ‫ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ]‪ . [1‬ﻭﯼ ﺍﺯ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۳۷‬ﺑﻪ ﻣﺪﺕ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻝ ﺩﺭ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻭ ﻫﻨﺮ ﺩﺭ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﺑﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﻧﺎﺩﺭﭘﻮﺭ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۴۶‬ﺩﺭ ﮐﻨﺎﺭ ﺗﻌﺪﺍﺩﯼ ﺍﺯ ﺭﻭﺷﻨﻔﮑﺮﺍﻥ ﻭ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎﻥ ﻣﺸﻬﻮﺭ ﺩﺭ ﺗﺎﺳﯿﺲ ﮐﺎﻧﻮﻥ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎﻥ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻧﻘﺶ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﺍﻋﻀﺎﯼ ﺍﻭﻟﯿﻦ‬ ‫ﺩﻭﺭﻩ ﻫﯿﺎﺕ ﺩﺑﯿﺮﺍﻥ ﮐﺎﻧﻮﻥ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﮔﺮﺩﯾﺪ ]‪. [2‬‬ ‫ﻧﺎﺩﺭﭘﻮﺭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﯾﺮﺍﻥ )‪ ،۱۳۵۷ (۱۳۵۷‬ﺑﻪ ﺁﻣﺮﯾﮑﺎ ﺭﻓﺖ ﻭ ﺗﺎ ﭘﺎﯾﺎﻥ ﻋﻤﺮ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﮐﺸﻮﺭ ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮﺩ‪ .‬ﻭﯼ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺭ ﺭﻭﺯ ﺟﻤﻌﻪ ‪ ۲۹‬ﺑﻬﻤﻦ ‪ ۱۳۷۸‬ﺩﺭ ﻟﺲﺁﻧﺠﻠﺲ‬ ‫ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺷﻌﺮ‬

‫]‪[3‬‬

‫ﻫﺮﺁﻧﮑﻪ ﻣﻠﮏ ﺟﻬﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺑﻮﺳﻪﺍﯼ ﻧﻔﺮﻭﺧﺖ ﺣﺪﯾﺚ ﺁﺩﻡ ﻭ ﻓﺮﺩﻭﺱ ﺭﺍ ﮐﺠﺎ ﺩﺍﻧﺴﺖ‬ ‫ﻓﺪﺍﯼ ﻧﺮﮔﺲ ﺷﻬﻼﯼ ﻧﯿﻢ ﻣﺴﺖ ﺗﻮ ﺑﺎﺩ‬

‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎﯼ ﺷﻌﺮ‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫ﭼﺸﻢﻫﺎ ﻭ ﺩﺳﺖﻫﺎ )ﺻﻔﯽﻋﻠﯿﺸﺎﻩ ‪(۱۳۳۳‬‬ ‫ﺩﺧﺘﺮ ﺟﺎﻡ )ﻧﯿﻞ ‪(۱۳۳۴‬‬ ‫ﺷﻌﺮ ﺍﻧﮕﻮﺭ )ﻧﯿﻞ ‪(۱۳۳۷‬‬ ‫ﺳﺮﻣﻪٔ ﺧﻮﺭﺷﯿﺪ )ﺗﻬﺮﺍﻥ ‪(۱۳۳۹‬‬ ‫ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺑﺮﮔﺰﯾﺪﻩ )ﺟﯿﺒﯽ ‪(۱۳۴۲‬‬ ‫ﺑﺮﮔﺰﯾﺪﻩٔ ﺍﺷﻌﺎﺭ )ﺑﺎﻣﺪﺍﺩ ‪(۱۳۴۹‬‬ ‫ﮔﯿﺎﻩ ﻭ ﺳﻨﮓ ﻧﻪ‪ ،‬ﺁﺗﺶ )ﻣﺮﻭﺍﺭﯾﺪ ‪(۱۳۵۰‬‬ ‫ﺍﺯ ﺁﺳﻤﺎﻥ ﺗﺎ ﺭﯾﺴﻤﺎﻥ )ﻣﺮﻭﺍﺭﯾﺪ ‪(۱۳۵۷‬‬ ‫ﺷﺎﻡ ﺑﺎﺯﭘﺴﯿﻦ )ﻣﺮﻭﺍﺭﯾﺪ ‪(۱۳۵۷‬‬ ‫ﺻﺒﺢ ﺩﺭﻭﻏﯿﻦ )ﭘﺎﺭﯾﺲ ‪(۱۳۶۰‬‬ ‫]‪[4‬‬ ‫ﺧﻮﻥ ﻭ ﺧﺎﮐﺴﺘﺮ )‪(۱۳۶۷‬‬

‫ﻫﺮﺁﻧﭽﻪ ﻋﻘﻞ ﺗﻬﯿﺪﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺮ ﺑﻬﺎ ﺩﺍﻧﺴﺖ‬

‫ﻧﺎﺩﺭ ﻧﺎﺩﺭﭘﻮﺭ‬

‫ﺗﺮﺟﻤﻪﻫﺎ‬ ‫• ﺍﺷﻌﺎﺭ ﻫﻮﺍﻧﺲ ﺗﻮﻣﺎﻧﯿﺎﻥ‬ ‫ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎ »ﮒ ﺧﻨﻨﺲ« »ﺭ‪ .‬ﺑﻦ« »ﻩ‪ .‬ﺍ‪ .‬ﺳﺎﯾﻪ«‪/‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪۱۳۴۸/‬‬ ‫• ﻫﻔﺖ ﭼﻬﺮﻩ ﺍﺯ ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺍﯾﺘﺎﻟﯿﺎ )ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎ ﺟﯿﻨﺎﻻ ﺑﺮﯾﻮﻻﮐﺎﺭﻭﺯﻭ(‬ ‫ﺑﺎ ﻫﻤﮑﺎﺭﯼ ﺑﯿﮋﻥ ﺍﻭﺷﯿﺪﺭﯼ ﻭ ﻓﺮﻧﺎﻧﺪﻭ ﮐﺎﺭﻭﺯﻭ‪/‬ﮐﺘﺎﺑﻬﺎﯼ ﺟﯿﺒﯽ‪۱۳۵۳/‬‬

‫ﭘﺎﻧﻮﯾﺲ‬ ‫]‪[1‬‬ ‫]‪[2‬‬ ‫]‪[3‬‬ ‫]‪[4‬‬

‫ﺧﺰﺍﺋﻞ ‪ ،۱۳۸۴‬ﺹ ‪=) ۴۶۲۱‬ﺻﻔﺤﺎﺕ ﮐﺘﺎﺏ ﺩﺭ ﺟﻠﺪ ‪(۶‬‬ ‫ﺻﻔﺤﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻭ ﺍﺩﺏ ﺑﯽ ﺑﯽ ﺳﯽ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ،‬ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕ ﮐﺎﻧﻮﻥ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎﻥ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺷﺶ ﺳﺎﻝ‪ ،‬ﺑﻪ ﺭﻭﺯ ﺷﺪﻩ‪ ۴۸:۱۰ :‬ﮔﺮﯾﻨﻮﯾﭻ ‪ -‬ﺩﻭﺷﻨﺒﻪ ‪ ۱۴‬ﮊﻭﺋﯿﻪ ‪ ۲۴ - ۲۰۰۸‬ﺗﯿﺮ ‪،۱۳۸۷‬‬ ‫‪http://www.bbc.co.uk/persian/arts/story/2008/07/080711_ge_kanoon_election.shtml‬‬ ‫ﻣﺠﻠﻪ ﺧﻮﺍﻧﺪﻧﯿﻬﺎ‪ ۱۷ .‬ﻣﺮﺩﺍﺩ ‪۱۳۵۱‬‬ ‫ﺣﻘﻮﻗﯽ ‪ ،۱۳۷۷‬ﺹ ‪=) ۱۰۹۹‬ﺻﻔﺤﺎﺕ ﮐﺘﺎﺏ ﺩﺭ ﺟﻠﺪ ‪(۲‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬ ‫• ﺣﻘﻮﻗﯽ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬ﺷﻌﺮ ﻧﻮ ﺍﺯ ﺁﻏﺎﺯ ﺗﺎ ﺍﻣﺮﻭﺯ‪ .‬ﭼﺎﭖ ﺩﻭﻡ ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﻧﺸﺮ ﺛﺎﻟﺚ‪۱۳۷۷ ،‬‬ ‫• ﺧﺰﺍﺋﻞ‪ ،‬ﺣﺴﻦ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﺟﻬﺎﻥ‪ .‬ﭼﺎﭖ ﺍﻭﻝ ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ :‬ﻧﺸﺮ ﮐﻠﺒﻪ‪،‬‬ ‫• ﻭﺏﺳﺎﯾﺖ ﻓﺮﻫﻨﮕﺴﺮﺍ )‪(http://www.farhangsara.com/fnaderpoor.htm‬‬

‫ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﯿﺮﻭﻥ‬ ‫• ﻭﺏﮔﺎﻩ ﻧﺎﺩﺭ ﻧﺎﺩﺭﭘﻮﺭ )‪(http://www.naderpour.com‬‬ ‫• ﺗﺮﺍﻧﻪ ﮐﻬﻦ ﺩﯾﺎﺭ ﺑﺎ ﺻﺪﺍﯼ ﺩﺍﺭﯾﻮﺵ ﻭ ﻧﺎﺩﺭ ﻧﺎﺩﺭﭘﻮﺭ؛ ﺷﻌﺮ ﺍﺯ ﺯﻧﺪﻩ ﯾﺎﺩ ﻧﺎﺩﺭ ﻧﺎﺩﺭﭘﻮﺭ )‪(http://www.azadegan.info/sorood/Kohan_Diara(Trimmed).mp3‬‬ ‫• ﺩﺭ ﻣﺮﮒ ﺯﯾﺴﺘﻦ؛ ﻧﮕﺎﻫﯽ ﺑﻪ ﮐﺎﺭﻧﺎﻣﻪ ﯼ ﺷﻌﺮ ﻧﺎﺩﺭ ﻧﺎﺩﺭﭘﻮﺭ )‪ (http://nasour.net/1387.03.05/184.html‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﯼ ﭘﯿﺮﺍﯾﻪ ﯾﻐﻤﺎﯾﯽ‬

‫‪134‬‬

‫ﻣﺤﻤﺪ ﭘﺮﻭﯾﻦ ﮔﻨﺎﺑﺎﺩﯼ‬

‫‪135‬‬

‫ﻣﺤﻤﺪ ﭘﺮﻭﯾﻦ ﮔﻨﺎﺑﺎﺩﯼ‬ ‫ﻣﺤﻤﺪ ﭘﺮﻭﯾﻦ ﮔﻨﺎﺑﺎﺩﯼ‬

‫ﻣﻠﯿﺖ‬

‫ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ‬

‫ﺗﻮﻟﺪ‬

‫‪ ۱۲۸۲‬ﺥ‬ ‫ﮐﺎﺧﮏ ﮔﻨﺎﺑﺎﺩ‬

‫ﻭﺍﻟﺪﯾﻦ‬

‫ﻋﺒﺎﺱ ﺍﻣﯿﺮﯼ ﺩﻟﻮﯾﯽ‬

‫ﻣﺮﮒ‬

‫ﭼﻬﺎﺭﺷﻨﺒﻪ ‪ ۱‬ﺷﻬﺮﯾﻮﺭ ‪۱۳۵۷‬‬ ‫ﺗﻬﺮﺍﻥ‬

‫ﭘﯿﺸﻪ‬

‫ﻣﺤﻘﻖ ﻭ ﻣﺘﺮﺟﻢ ﻭ ﻣﺼﺤﺢ‬

‫ﻭﺏﮔﺎﻩ ﺭﺳﻤﯽ ﺍﻧﺠﻤﻦ ﺍﺩﺑﯽ ﻣﺤﻤﺪ ﭘﺮﻭﯾﻦ ﮔﻨﺎﺑﺎﺩﯼ‬

‫]‪[1‬‬

‫ﻣﺤﻤﺪ ﭘﺮﻭﯾﻦ ﮔﻨﺎﺑﺎﺩﯼ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۲۸۲‬ﺩﺭ ﮐﺎﺧﮏ ﮔﻨﺎﺑﺎﺩ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺪﺭﺵ ﻋﺒﺎﺱ ﺍﻣﯿﺮﯼ ﺩﻟﻮﯾﯽ ﻣﻠﻘﺐ ﺑﻪ ﺷﻤﺲ ﺍﻟﺬﺍﮐﺮﯾﻦ ﺩﻟﻮﯾﯿﮕﯽ ‪ ۱‬ﻣﺮﺩﯼ ﺭﻭﺣﺎﻧﯽ ﻭ ﺍﻫﻞ ﻋﻠﻢ‬ ‫ﺑﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﺍﺯ ‪ ۱۵‬ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺗﺤﺼﯿﻞ ﺑﻪ ﻣﺸﻬﺪ ﺭﻓﺖ ﻭ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﺪﺭﺳﻪ ﻓﺎﺿﻞ ﺧﺎﻥ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺪﺗﯽ ﺑﻌﺪ ﺩﺭ ﺯﻣﺮﻩ ﺷﺎﮔﺮﺩﺍﻥ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺍﺩﯾﺐ ﻧﯿﺸﺎﺑﻮﺭﯼ ﺩﺭ ﺁﻣﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺍﺷﺎﺭﺕ ﻭﯼ‬ ‫ﺗﺨﻠﺺ »ﭘﺮﻭﯾﻦ« ﺭﺍ ﺑﺮﮔﺰﯾﺪ ﻭ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻋﻼﻗﻪﺍﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺯﺍﺩﮔﺎﻫﺶ ﺩﺍﺷﺖ »ﮔﻨﺎﺑﺎﺩﯼ« ﺭﺍ ﻧﯿﺰ ﺑﺪﺍﻥ ﺍﻓﺰﻭﺩ‪ .‬ﻭﯼ ﻣﺮﺩﯼ ﺑﻮﺩ ﺳﺨﺘﮑﻮﺵ‪ ،‬ﺩﻭﺳﺘﺪﺍﺭ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻭ ﺯﺑﺎﻥ ﻭ‬ ‫ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ،‬ﻭ ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺍﺯ ﺩﻭ ﻃﺮﯾﻖ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﯽﮐﺮﺩ‪ :‬ﮐﺎﺭ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻭ ﮐﺎﺭ ﺁﻣﻮﺯﺷﯽ‪.‬‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎﯼ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻭﯼ ﺩﺭ ﺣﺰﺏ ﺗﻮﺩﻩ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺳﺒﺐ ﺁﻥ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺩﺭ ‪ ۱۳۲۲‬ﺍﺯ ﻃﺮﻑ ﻣﺮﺩﻡ ﺳﺒﺰﻭﺍﺭ ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮﺭﺍﯼ ﻣﻠﯽ ﻓﺮﺳﺘﺎﺩﻩ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮﺭﺍﯼ ﻣﻠﯽ‬ ‫ﻋﻀﻮ ﻓﺮﺍﮐﺴﯿﻮﻥ ﺗﻮﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻫﺎﯼ ﺁﻣﻮﺯﺷﯽ ﻭﯼ ﺩﺭ ﺳﻄﻮﺡ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺍﺯ ﺩﺑﺴﺘﺎﻥ ﺷﺮﻭﻉ ﻭ ﺑﻪ ﺗﺪﺭﯾﺲ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺧﺎﺗﻤﻪ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻟﻐﺖ ﻧﺎﻣﻪ ﺩﻫﺨﺪﺍ ﺑﺴﯿﺎﺭ ﻓﻌﺎﻝ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ‬ ‫‪ ۱۳۵۷‬ﺑﺪﺭﻭﺩ ﺣﯿﺎﺕ ﮔﻔﺖ‪.‬‬

‫ﺗﺎﻟﯿﻔﺎﺕ‬ ‫ﺍﺯ ﻭﯼ ﺩﻩﻫﺎ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻭ ﮐﺘﺎﺏ )ﺗﺮﺟﻤﻪ ﯾﺎ ﺗﺎﻟﯿﻒ( ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﻨﺪﺗﺎﯼ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺫﮐﺮ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪:‬‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ ﺍﺑﻦ ﺧﻠﺪﻭﻥ ) ‪۲‬ﺟﻠﺪ(‬ ‫ﺭﻭﺡ ﺗﺮﺑﯿﺖ )ﮔﻮﺳﺘﺎﻭ ﻟﻮﺑﻮﻥ(‬ ‫ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﻭ ﺧﻮﺩﺁﻣﻮﺯ ﺍﻣﻼ ﻭ ﺍﻧﺸﺎ )‪۳‬ﺟﻠﺪ(‬ ‫ﺗﺼﺤﯿﺢ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺑﻠﻌﻤﯽ )ﺍﺯ ﺭﻭﯼ ﮐﺎﺭ ﻧﺎﺗﻤﺎﻡ ﻣﺤﻤﺪﺗﻘﯽ ﺑﻬﺎﺭ(‬

‫ﻣﺤﻤﺪ ﭘﺮﻭﯾﻦ ﮔﻨﺎﺑﺎﺩﯼ‬

‫‪136‬‬

‫ﭘﺎﻭﺭﻗﯽ‬ ‫• ‪ ۱‬ﺳﻠﻄﺎﻥ ﺣﺴﯿﻦ ﺗﺎﺑﻨﺪﻩ ﮔﻨﺎﺑﺎﺩﯼ ‪ .‬ﺗﺎﺭﯾﺦ ﻭ ﺟﻐﺮﺍﻓﯿﺎﯼ ﮔﻨﺎﺑﺎﺩ ﭼﺎﭖ ﺩﻭﻡ ‪ ۱۳۷۹‬ﺷﻤﺴﯽ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺩﺭ ﺗﻬﺮﺍﻥ‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬ ‫]‪[1‬‬

‫• ﺍﻧﺠﻤﻦ ﺍﺩﺑﯽ ﻣﺤﻤﺪ ﭘﺮﻭﯾﻦ ﮔﻨﺎﺑﺎﺩﯼ‬ ‫• ﻧﮕﺎﻫﯽ ﺑﻪ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﻭ ﺁﺛﺎﺭ ﻣﺤﻤﺪ ﭘﺮﻭﯾﻦ ﮔﻨﺎﺑﺎﺩﯼ‬ ‫]‪[3‬‬ ‫• ﺭﺍﻩ ﺗﻮﺩﻩ ـ ﭘﺮﻭﯾﻦ ﮔﻨﺎﺑﺎﺩﯼ ﺍﺩﯾﺐ ﺳﺮﺥ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ‬

‫]‪[2‬‬

‫ﻣﺮﺍﺟﻊ‬ ‫]‪[1‬‬ ‫]‪[2‬‬ ‫]‪[3‬‬

‫‪http://www.parvin.org‬‬ ‫‪http://www.aftab.ir/articles/art_culture/literature_verse/c5c1200324676p1.php‬‬ ‫‪http://www.rahetudeh.com/rahetude/Sarmaghaleh-vasat/HTML/nov-2005/parvine_gonabadi.html‬‬

‫ﻟﻄﻔﻌﻠﯽ ﺻﻮﺭﺗﮕﺮ‬

‫‪137‬‬

‫ﻟﻄﻔﻌﻠﯽ ﺻﻮﺭﺗﮕﺮ‬ ‫ﻟﻄﻔﻌﻠﯽ ﺻﻮﺭﺗﮕﺮ‬ ‫ﺯﻣﯿﻨﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺷﺎﻋﺮ‪ ،‬ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﻩ‪ ،‬ﻣﺘﺮﺟﻢ ﻭ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ‬ ‫ﻣﻠﯿﺖ‬

‫ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ‬

‫ﺗﻮﻟﺪ‬

‫‪ ۱۲۷۹‬ﺧﻮﺭﺷﯿﺪﯼ‬ ‫ﺷﯿﺮﺍﺯ‬

‫ﻣﺮﮒ‬

‫‪ ۳‬ﻣﻬﺮ ‪۱۳۴۸‬‬ ‫ﺷﯿﺮﺍﺯ‬

‫ﻣﺪﻓﻦ‬

‫ﺁﺭﺍﻣﮕﺎﻩ ﺍﻭ ﺩﺭ ﺟﻮﺍﺭ ﺣﺎﻓﻆ‬

‫ﻟﻄﻔﻌﻠﯽ ﺻﻮﺭﺗﮕﺮ‪ ،‬ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ‪ ٬‬ﺷﺎﻋﺮ‪ ،‬ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﻩ ﻭ ﻣﺘﺮﺟﻢ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺯﻧﺪﮔﯽ‬ ‫ﻟﻄﻔﻌﻠﯽ ﺻﻮﺭﺗﮕﺮ‪ ،‬ﻓﺮﺯﻧﺪ ﻣﯿﺮﺯﺍ ﺁﻗﺎﺧﺎﻥ‪ ،‬ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۲۷۹‬ﺧﻮﺭﺷﯿﺪﯼ ﺩﺭ ﺷﯿﺮﺍﺯ ﺯﺍﺩﻩ ﺷﺪ‪ .‬ﺟﺪ ﻭﯼ ﺁﻗﺎ ﻟﻄﻔﻌﻠﯽ ﺍﺯ ﻧﻘﺎﺷﺎﻥ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ ﻭ ﭼﯿﺮﻩﺩﺳﺖ ﻗﺮﻥ ﺳﯿﺰﺩﻫﻢ ﻫﺠﺮﯼ‬ ‫ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﮐﺎﺭﻫﺎﯼ ﺍﻭ ﺩﺭ ﻣﻮﺯﻩﻫﺎﯼ ﭘﺎﺭﯾﺲ ﻭ ﻟﻨﯿﻨﮕﺮﺍﺩ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻟﻄﻔﻌﻠﯽ ﺻﻮﺭﺗﮕﺮ ﺗﺤﺼﯿﻼﺕ ﺍﺑﺘﺪﺍﯾﯽ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺷﯿﺮﺍﺯ ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺎﻥ ﺭﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻫﻨﺪ ﺭﻓﺖ ﻭ ﺩﻭﺭﻩ ﻣﺘﻮﺳﻄﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺁﻧﺠﺎ ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺎﻥ ﺭﺳﺎﻧﯿﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﻭ ﺑﻪ‬ ‫ﺧﺪﻣﺖ ﺍﺩﺍﺭﺍﺕ ﺩﺍﺭﺍﯾﯽ ﻭ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺩﺭﺁﻣﺪ‪ ،‬ﻭ ﻣﺠﻠﻪ »ﺳﭙﯿﺪﻩﺩﻡ« ﺭﺍ ﺩﺭ ﺷﯿﺮﺍﺯ ﺗﺄﺳﯿﺲ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۰۶‬ﺧﻮﺭﺷﯿﺪﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺗﺤﺼﯿﻞ ﺑﻪ ﻟﻨﺪﻥ ﺭﻓﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺭﺷﺘﻪ‬ ‫ﺯﺑﺎﻥ ﻭ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﺍﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﺩﺭﺟﻪ ﺩﮐﺘﺮﯼ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻣﻮﺿﻮﻉ ﭘﺎﯾﺎﻥﻧﺎﻣﻪ ﺩﮐﺘﺮﯼ ﺍﻭ »ﻧﻔﻮﺫ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺩﺭ ﻗﺮﻥ ﭘﺎﻧﺰﺩﻫﻢ ﻭ ﺷﺎﻧﺰﺩﻫﻢ ﻣﯿﻼﺩﯼ« ﺑﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﻟﻄﻔﻌﻠﯽ ﺻﻮﺭﺗﮕﺮ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺍﺯ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺑﻪ ﺗﺪﺭﯾﺲ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﻭ ﺍﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻭ ﭼﻨﺪﯼ ﻧﯿﺰ ﺭﯾﺎﺳﺖ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺷﯿﺮﺍﺯ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﻣﺪﺗﯽ ﻧﯿﺰ‬ ‫ﻣﺪﯾﺮ ﻣﺠﻠﻪ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﻭ ﭘﺮﻭﺭﺵ ﻭ ﻋﻀﻮ ﻓﺮﻫﻨﮕﺴﺘﺎﻥ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻟﻄﻔﻌﻠﯽ ﺻﻮﺭﺗﮕﺮ ﺳﻔﺮﻫﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﮐﺸﻮﺭﻫﺎﯼ ﺷﻮﺭﻭﯼ‪ ،‬ﺁﻣﺮﯾﮑﺎ ﻭ ﭘﺎﮐﺴﺘﺎﻥ ﮐﺮﺩ‪ ،‬ﻭ ﺑﻪ ﻣﺪﺕ ﯾﮏﺳﺎﻝ ﺑﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﮐﻠﻤﺒﯿﺎ ﺑﻪ ﺗﺪﺭﯾﺲ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‪.‬‬ ‫ﻟﻄﻔﻌﻠﯽ ﺻﻮﺭﺗﮕﺮ ﺩﺭ ‪ ۳‬ﻣﻬﺮ ‪ ۱۳۴۸‬ﺩﺭ ﺷﯿﺮﺍﺯ ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ‪ .‬ﺁﺭﺍﻣﮕﺎﻩ ﺍﻭ ﺩﺭ ﺣﺎﻓﻈﯿﻪ ﺷﯿﺮﺍﺯ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪٔ ﺷﻌﺮ‬ ‫ﻫﺮ ﺑﺎﻏﺒﺎﻥ ﮐﻪ ﮔﻞ ﺑﻪ ﺳﻮﯼ ﺑﺮﺯﻥ ﺁﻭﺭﺩ‬

‫ﺷﯿﺮﺍﺯ ﺭﺍ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺑﻪ ﯾﺎﺩ ﻣﻦ ﺁﻭﺭﺩ‬

‫ﺁﻥﺟﺎ ﮐﻪ ﮔﺮ ﺑﻪ ﺷﺎﺥ ﮔﻠﯽ ﺁﺭﺯﻭﺕ ﻫﺴﺖ ﮔﻞﭼﯿﻦ ﺑﻪ ﭘﯿﺸﮕﺎﻩ ﺗﻮ ﯾﮏ ﺧﺮﻣﻦ ﺁﻭﺭﺩ‬ ‫ﻧﺎﺯﻡ ﻫﻮﺍﯼ ﻓﺎﺭﺱ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺍﻋﺘﺪﺍﻝ ﺁﻥ‬

‫ﺑﺎﺩﺍﻡﺑﻦ ﺷﮑﻮﻓﻪ ﻣﻪ ﺑﻬﻤﻦ ﺁﻭﺭﺩ‬

‫ﻧﻮﺭﻭﺯﻣﺎﻩ‪ ،‬ﻓﺎﺧﺘﻪ ﻭ ﻋﻨﺪﻟﯿﺐ ﺭﺍ‬

‫ﺩﺭ ﺑﻮﺳﺘﺎﻥ‪ ،‬ﻧﻮﺍﮔﺮ ﻭ ﺑﺮﺑﻂﺯﻥ ﺁﻭﺭﺩ‬

‫ﺍﺑﺮ ﻫﺰﺍﺭﭘﺎﺭﻩ ﺑﮕﯿﺮﺩ ﺳﺘﯿﻎ ﮐﻮﻩ‬

‫ﭼﻮﻥ ﻟﺸﮑﺮﯼ ﮐﻪ ﺭﻭ ﺑﻪ ﺳﻮﯼ ﺩﺷﻤﻦ ﺁﻭﺭﺩ‬

‫ﻣﻦ ﺩﺭ ﮐﻨﺎﺭ ﺑﺎﻍ ﮐﻨﻢ ﺳﺎﻋﺘﯽ ﺩﺭﻧﮓ‬

‫ﺗﺎ ﺩﻝﻧﻮﺍﺯ ﻣﻦ ﺧﺒﺮ ﺍﺯ ﮔﻠﺸﻦ ﺁﻭﺭﺩ‬

‫ﺁﯾﺪ ﺩﻭﺍﻥ ﺩﻭﺍﻥ ﻭ ﻧﻬﺪ ﺑﺮﮐﻨﺎﺭ ﻣﻦ‬

‫ﺁﻥ ﻧﺮﮔﺲ ﻭ ﺑﻨﻔﺸﻪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﺍﻣﻦ ﺁﻭﺭﺩ‬

‫ﻟﻄﻔﻌﻠﯽ ﺻﻮﺭﺗﮕﺮ‬

‫‪138‬‬

‫ﺁﺛﺎﺭ‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫ﻋﺸﺎﻕ ﻧﺎﭘﻞ )ﺗﺮﺟﻤﻪ(‬ ‫ﺳﺨﻦﺳﻨﺠﯽ‬ ‫ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﺍﻧﮕﻠﯿﺴﯽ‬ ‫ﻋﻠﻢ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ‬ ‫ﺩﯾﻮﺍﻥ ﺷﻌﺮ‬ ‫ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ‬ ‫ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻏﻨﺎﯾﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ‬

‫• ﺑﺮﮒﻫﺎﯼ ﭘﺮﺍﮐﻨﺪﻩ )ﺷﻌﺮ(‬ ‫• ﺟﻐﺮﺍﻓﯿﺎﯼ ﺗﺎﺭﯾﺨﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ )ﺗﺮﺟﻤﻪ(‬ ‫• ﺗﺠﻠﯿﻼﺕ ﻋﺮﻓﺎﻥ ﺩﺭ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻓﺎﺭﺳﯽ‬

‫ﻣﻨﺒﻊ‬ ‫• ﺍﺛﺮﺁﻓﺮﯾﻨﺎﻥ‪ ،‬ﺯﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﻪٔ ﻧﺎﻡﺁﻭﺭﺍﻥ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺍﻧﺠﻤﻦ ﺁﺛﺎﺭ ﻭ ﻣﻔﺎﺧﺮ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ﭼﻬﺎﺭﻡ‬

‫ﻣﺸﻔﻖ ﮐﺎﺷﺎﻧﯽ‬ ‫ﻋﺒﺎﺱ ﮐﯽﻣﻨﺶ ﻣﺸﻬﻮﺭ ﺑﻪ ﻣﺸﻔﻖ ﮐﺎﺷﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۰۴‬ﮐﺎﺷﺎﻥ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺍﻭ ﺑﺎ ﺍﺧﺬ ﺩﺭﺟﻪ ﻓﻮﻕ ﻟﯿﺴﺎﻧﺲ ﺑﻪ ﺗﺪﺭﯾﺲ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﺷﺪ ﻭ ﻣﺪﺕ ‪ ۳۷‬ﺳﺎﻝ ﺩﺭ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﻭ ﭘﺮﻭﺭﺵ ﺑﻪ ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻧﺴﻞ ﺟﻮﺍﻥ ﮐﺸﻮﺭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‪» .‬ﺧﺎﻃﺮﺍﺕ«‪» ،‬ﻫﻔﺖ ﺑﻨﺪ‬ ‫ﺍﻟﺘﻬﺎﺏ«‪» ،‬ﺍﻧﻮﺍﺭ ‪ ۱۵‬ﺧﺮﺩﺍﺩ«‪» ،‬ﺳﻮﮔﻨﺎﻣﻪ ﺍﻣﺎﻡ)ﺭﻩ(«‪» ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺷﻌﺮ ﺟﻨﮓ« ﻭ ‪ ...‬ﺍﺯ ﺁﺛﺎﺭ ﮐﺎﺷﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺁﯾﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬ ‫• ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻣﺸﻔﻖ ﮐﺎﺷﺎﻧﯽ ﺩﺭ ﺧﺒﺮﮔﺰﺍﺭﯼ ﻓﺎﺭﺱ‬ ‫• ﺯﻧﺪﮔﯽﺗﺎﻣﻪ ﻣﺸﻔﻖ ﮐﺎﺷﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣﺠﻠﻪ ﺷﻌﺮ‬

‫]‪[1‬‬

‫]‪[2‬‬

‫ﻣﺮﺍﺟﻊ‬ ‫]‪[1‬‬

‫‪http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=8601190177‬‬

‫]‪[2‬‬

‫‪http://www.poetry.ir/archives/000037.php‬‬

139

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ ﻭ ﻣﺸﺎﺭﮐﺖﻫﺎ‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ ﻭ ﻣﺸﺎﺭﮐﺖﻫﺎ‬ ‫ ﻭﯾﺮﺍﯾﺶﻫﺎﯼ ﻧﺎﺷﻨﺎﺱ‬Amouzandeh, Behaafarid, Mazdakabedi, 3 :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  http://fa.wikipedia.org/w/index.php?oldid=6067452 :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  ‫ﺍﺩﯾﺐ ﭘﯿﺸﺎﻭﺭﯼ‬ Aliparsa, Cobain, Dr AMD, Elessar, Eshghe iran, Farhad2010, Jamal Nazareth, Kamix, Nimaryn, Shirvanloo, Sonia :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  http://fa.wikipedia.org/w/index.php?oldid=6067424 :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  ‫ﺍﺩﯾﺐ ﻧﯿﺸﺎﺑﻮﺭﯼ‬ ‫ ﻭﯾﺮﺍﯾﺶﻫﺎﯼ ﻧﺎﺷﻨﺎﺱ‬Sevilla, Uspinkpanther, 6 ‫ ﻭﯾﺮﺍﯾﺶﻫﺎﯼ ﻧﺎﺷﻨﺎﺱ‬1 ,‫ ﻓﺨﺮﺍﻟﺪﯾﻦ ﺑﻼﮒ‬,Cobain, Mazdakabedi, Sonia Sevilla :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  http://fa.wikipedia.org/w/index.php?oldid=5864455 :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  ‫ﻣﺤﻤﺪﺗﻘﯽ ﺍﺩﯾﺐ ﻧﯿﺸﺎﺑﻮﺭﯼ‬ ,Aliazimifarsi, Alipir, Ariobarzan, Bahramee, Behaafarid, Bersam, Boshrooye, E235, Elessar, Gerehgoshaa :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  http://fa.wikipedia.org/w/index.php?oldid=6019292 :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  ‫ﺑﺪﯾﻊﺍﻟﺰﻣﺎﻥ ﻓﺮﻭﺯﺍﻧﻔﺮ‬ ‫ ﻣﻬﺪﯾﺰﺍﺩﻩ‬,‫ ﻣﺎﻧﻲ‬,‫ ﻣﺎﻧﻔﯽ‬,‫ ﺩﺍﻧﯿﻞ‬,Harati, M samadi, Mandro, Mazdakabedi, Mehdi hy, Mmehdi.g, Navid rabiee, Ojanfar, Parsee, Raamin, Regrami, Shirvanloo, Siavash, Soroush, Tbtb, Wayiran, Wiki66 ‫ ﻭﯾﺮﺍﯾﺶﻫﺎﯼ ﻧﺎﺷﻨﺎﺱ‬13 ,‫ ﭘﻮﻭﯾﺎ‬,‫ ﻫﻤﺎﻥ‬,‫ﮐﺎﺑﻠﯽ‬ ,Abtinb, Adler.fa, Aliparsa, Almoz06, Amouzandeh, Aparhizi, Behrad, Blackorwhite, BlueDevil, Bruno, Carl, Ebadi :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  http://fa.wikipedia.org/w/index.php?oldid=6038277 :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  ‫ﻣﺤﻤﺪﺗﻘﯽ ﺑﻬﺎﺭ‬ ,Elessar, Elmju, Erfan21, Europe2009, Fromart, Gerehgoshaa, Godisnowhere, H zahedian, M samadi, Mandro, Mardetanha, Masudmo, Mazdakabedi, Moraffahmail, Mutd, Ojanfar, R0stam ‫ ﻭﯾﺮﺍﯾﺶﻫﺎﯼ ﻧﺎﺷﻨﺎﺱ‬13 ,‫ ﭘﻮﻭﯾﺎ‬,‫ ﻫﻤﺎﻥ‬,‫ ﻧﮕﻮﻧﺒﺎﻧﮕﻮﻧﯽ‬,‫ ﻣﺎﻧﻲ‬,‫ ﻣﺎﻧﻔﯽ‬,‫ ﻓﺨﺮﺍﻟﺪﯾﻦ ﺑﻼﮒ‬,‫ ﺳﻨﺪﺑﺎﺩ‬,‫ ﺳﻌﯽ‬,‫ ﺭﻭﺯﺑﻪ‬,Raamin, Reza1615, Rmashhadi, Shirvanloo, Siavash, Sinahajian, Valleygirlzapped ,Abtinb, African Hunter, Ahmad87, Aliparsa, Amouzandeh, Aparhizi, Arash redcat, Badebahar, Bahraam Roshan :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  http://fa.wikipedia.org/w/index.php?oldid=5947587 :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  ‫ﺍﯾﺮﺝ ﻣﯿﺮﺯﺍ‬ ,Behaafarid, Behoush, Bijan khalili, Cobain, Dernhelm, Ebadi, Ebraminio, Elessar, Enik, FSystem, Farzan44, Gerehgoshaa, Gire 3pich2005, Grim reaper, Hojwhwd, Huji, Iman davari, Irnavash ,Kalpase, Kave, Leyth, M samadi, Maatine, Macromediax, Mandro, Mardetanha, Masoud, Masuodasmani, Mehrargham, Meisam, Mostafadam, Navid.k, Ojanfar, Paiamshadi, R0stam, Raamin ,‫ ﭘﻮﯾﺎ‬,‫ ﭘﻮﻭﯾﺎ‬,‫ ﻫﻤﺎﻥ‬,‫ﺭﺿﺎ‬.‫ ﻣﺤﻤﺪ‬,‫ ﻣﺎﻧﻲ‬,‫ ﻣﺎﻧﻔﯽ‬,‫ ﻋﻠﯽ ﺭﺟﺒﯽ‬,‫ ﻇﻬﯿﺮﯼ‬,‫ ﺭﻭﺯﺑﻪ‬,‫ ﺭﺑﻮﺳﺎﻡ‬,‫ ﺩﺍﻧﯿﻞ‬,‫ ﺩﺍﻧﻘﻮﻻ‬,‫ ﺣﺴﯿﻦ‬,2010 ‫ ﺍﯾﻠﯿﺎ‬,‫ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ‬,‫ ﺁﺯﺍﺩﺳﺮﻭ‬,Reza1615, Rumtin, Sajad, Sanchooli, Sepehrnoush, Serpico, Sesa, Soroush, Taranet, ZxxZxxZ ‫ ﻭﯾﺮﺍﯾﺶﻫﺎﯼ ﻧﺎﺷﻨﺎﺱ‬52 ,‫ ﯾﺎﺭﯼ‬,‫ ﮐﯿﺨﺴﺮﻭ‬,13‫ﭘﯿﻤﺎﻥ‬ A810a, Akbari, Aland, Alidazita, Aliparsa, Amouzandeh, Behaafarid, Categorer, Elessar, Jamshidpour, Kaaveh :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  http://fa.wikipedia.org/w/index.php?oldid=5925662 :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  ‫ﻣﯿﺮﺯﺍﺩﻩ ﻋﺸﻘﯽ‬ ,Ahangar, Khoshbaten esteghlali, Kuhzad, Masuodasmani, Mmehdi.g, Ojanfar, Pouyakhani, RetiredUser, Reza1615, S.abbasi, Sanchooli, Sepehrnoush, Shervinafshar, Siamakrad, Siavash, Sina ‫ ﻭﯾﺮﺍﯾﺶﻫﺎﯼ ﻧﺎﺷﻨﺎﺱ‬18 ,‫ ﮐﺎﻇﻢ‬,‫ ﻫﻤﺎﻥ‬,‫ﺭﺿﺎ‬.‫ ﻣﺤﻤﺪ‬,‫ ﻣﺎﻧﻲ‬,‫ ﻣﺎﻧﻔﯽ‬,‫ ﻓﺨﺮﺍﻟﺪﯾﻦ ﺑﻼﮒ‬,‫ ﻋﻠﯽ ﺭﺟﺒﯽ‬,‫ ﻇﻬﯿﺮﯼ‬,‫ ﺭﺑﻮﺳﺎﻡ‬,‫ ﺩﺍﻧﯿﻞ‬,‫ ﺩﺍﻧﻘﻮﻻ‬,Stagecoach, Taranet ,Akbari, Amirhf, Amouzandeh, Ariobarzan, Arj49, Behaafarid, BlueDevil, Categorer, Danrah, Ehsansharei, Elessar :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  http://fa.wikipedia.org/w/index.php?oldid=6067641 :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  ‫ﻋﺎﺭﻑ ﻗﺰﻭﯾﻨﯽ‬ ,Gerehgoshaa, Ghobadsafari, Hariva, Kian, Mardetanha, Masoud, Mehrargham, Mosaffa, Mostafazizi, Parsee, Payamy, Reza1615, Robosam, Roozbeh.Radmanesh, Sanchooli, Shervinafshar ‫ ﻭﯾﺮﺍﯾﺶﻫﺎﯼ ﻧﺎﺷﻨﺎﺱ‬25 ,‫ ﮐﺎﻇﻢ‬,‫ ﻫﻤﺎﻥ‬,‫ﺭﺿﺎ‬.‫ ﻣﺤﻤﺪ‬,‫ ﻣﺎﻧﻲ‬,‫ ﻇﻬﯿﺮﯼ‬,‫ ﺳﻨﺪﺑﺎﺩ‬,‫ ﺭﺑﻮﺳﺎﻡ‬,‫ ﺩﺍﻧﯿﻞ‬,‫ ﺩﺍﻧﻘﻮﻻ‬,‫ ﺟﺎﺯﻡ‬,‫ ﺍﻣﯿﺮﺷﺎﻫﯿﻦ‬,Siavash m689, Talodar, World Cup 2010 ,Ahmadsoory, Ahooralord, Amouzandeh, Behaafarid, Bilijacks, Carl, Elessar, Gerehgoshaa, Ghobadsafari :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  http://fa.wikipedia.org/w/index.php?oldid=5885480 :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  ‫ﻣﺤﻤﺪ ﻓﺮﺧﯽ ﯾﺰﺩﯼ‬ ‫ ﻭﯾﺮﺍﯾﺶﻫﺎﯼ ﻧﺎﺷﻨﺎﺱ‬14 ,‫ ﭘﻮﯾﺎ‬,‫ ﻫﻤﺎﻥ‬,‫ ﻣﺎﻧﻲ‬,‫ ﻣﺎﻧﻔﯽ‬,‫ ﻇﻬﯿﺮﯼ‬,‫ ﺭﺑﻮﺳﺎﻡ‬,‫ ﺩﺍﻧﯿﻞ‬,‫ ﺩﺍﻧﻘﻮﻻ‬,‫ ﺗﺮﺍﻧﻪ ﺟﻮﺍﻧﺒﺨﺖ‬,Ghods, Mostafazizi, Ojanfar, R0stam, RetiredUser, Reza1615, Tahmasebian, Vviki ,Abtinb, Alborzagros, Alireza76, Aminmansourifar, Amouzandeh, Arashbm, Arashp, Behaafarid, Behzaad :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  http://fa.wikipedia.org/w/index.php?oldid=6038298 :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  ‫ﭘﺮﻭﯾﻦ ﺍﻋﺘﺼﺎﻣﯽ‬ ,Bidabadi, Brotons, Carl, Cobain, Dehneshin, Elessar, Elmju, Ghalenezami, Hoseyn 1, Huji, Iran-art-poem, Iranorange, Khadem1386, Khodam-khodet, Leyth, MRG90, Maadikhah, Mehrargham ,Moraffahmail, Mostafadam, Nefrin, Nivar, Njamali, Pastil, R0stam, Raamin, Raavi, RetiredUser, Reza1615, Rmashhadi, Sahehco, Seyedhasantaghavi, Shahramsh, Shahriariabbas, Shervinafshar ‫ ﻭﯾﺮﺍﯾﺶﻫﺎﯼ ﻧﺎﺷﻨﺎﺱ‬66 ,13‫ ﭘﯿﻤﺎﻥ‬,‫ ﭘﻮﻭﯾﺎ‬,‫ ﻫﻤﺎﻥ‬,‫ ﻣﺎﻧﻲ‬,‫ ﻓﺨﺮﺍﻟﺪﯾﻦ ﺑﻼﮒ‬,‫ ﻋﺒﺪﺍﻟﻘﺎﺩﺭ‬,‫ ﺳﻌﯽ‬,‫ ﺭﺑﻮﺳﺎﻡ‬,‫ ﺩﺍﻧﯿﻞ‬,Soroush, Soroushiq, Taranet, YusuF ‫ ﻭﯾﺮﺍﯾﺶﻫﺎﯼ ﻧﺎﺷﻨﺎﺱ‬4 ,‫ ﺳﻨﺪﺑﺎﺩ‬,‫ ﺟﺎﺯﻡ‬,Aliparsa, Dantte, Nima meimandi, Nimamrn, Taranet, TruthPraiser :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  http://fa.wikipedia.org/w/index.php?oldid=5424417 :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  ‫ﻧﯿﻤﺎ‬ ,Abtin111, Abtinb, Alborz Fallah, Alborzagros, Ali20 wiki, Aliparsa, Amirpasha, Amirreza, Aparhizi, Arashp :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  http://fa.wikipedia.org/w/index.php?oldid=6048416 :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  (‫ﺷﻬﺮﯾﺎﺭ )ﺷﺎﻋﺮ‬ ,Aryash, Azalish, Babakme, Behaafarid, Bilijacks, BlueDevil, Carl, Cobain, CommonsDelinker, Cuauhtemoc, Ebadi, Ehsankarimlou, Elessar, Elmju, Faramarz, Farzaaaad2000, Gerehgoshaa ,Ghafari54, Hakperest, Hamed, Hamedvahid, Irnavash, Iroony, Kaaveh Ahangar, Kamix, Karl marx, Kaveh, Lawyer tab, Leyth, M samadi, Mahjoob, Mardetanha, Mazdakabedi, Mehdizeinali ,Mehrargham, Meisam, Mmehdi.g, Moraffahmail, Mostafazizi, Mr.zero, Mrostami, Nana asheghoone, Nicaniran, Nivar, Njedari, Nshervsampad, Ojanfar, Paiamshadi, Persia2099, R0stam ,Raamin, Raatin, RetiredUser, Sajad, Samadzad, Senemmar, Seyedhasantaghavi, Shadecute, Shervinafshar, Soroush, Ssma, Talodar, Tanzaniatiger, Taranet, Urumchu, World Cup 2010, YusuF ‫ ﻭﯾﺮﺍﯾﺶﻫﺎﯼ ﻧﺎﺷﻨﺎﺱ‬81 ,‫ ﮊﻧﺮﺍﻝ‬,‫ ﻫﻤﺎﻥ‬,‫ ﻧﮕﻮﻧﺒﺎﻧﮕﻮﻧﯽ‬,‫ﺭﺿﺎ‬.‫ ﻣﺤﻤﺪ‬,‫ ﻣﺎﻧﻲ‬,‫ ﻇﻬﯿﺮﯼ‬,‫ ﺳﻨﺪﺑﺎﺩ‬,‫ ﺳﻌﯽ‬,‫ ﺭﻭﺯﺑﻪ‬,‫ ﺩﺍﻭﺩ ﻣﺠﺘﻬﺪﯼ‬,‫ ﺩﺍﻧﯿﻞ‬,‫ ﺩﺍﻧﻘﻮﻻ‬,‫ ﺣﺴﺎﻡ‬,‫ ﺗﻬﺮﺍﻧﻲ ﻫﺎ‬,‫ ﺁﺳﻤﺎﻧﻬﺎﯼ‬,Zabih t, Zmalizadeh, ЈусуФ ,1mirzade, Adler.fa, Alborzzz, Alipir, Almoz06, Aparhizi, Ayda, Baran1991, Behaafarid, Cobain, Danrah :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  http://fa.wikipedia.org/w/index.php?oldid=6038274 :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  ‫ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﺷﻔﯿﻌﯽ ﮐﺪﮐﻨﯽ‬ ,Elessar, Eshghe iran, FaRHaD1368, Farhad2010, Farzan44, Fotoohirud, Gerehgoshaa, Gire 3pich2005, Grim reaper, Hasrat04, Huji, Irnavash, Irstranger, JDiamond, Jamal Nazareth, Kasir, Leyth ‫ ﺁﺭﺵ‬,Mazdakabedi, Moraffahmail, Oqtay, PHoBiA, Payamv, Privacy04, Raamin, Rah682004, Reza liaghat, Siavash, Sonia Sevilla, Soroush, Taranet, Tardidnet, Tbtb, Wayiran, Yamynet, ÆON ‫ ﻭﯾﺮﺍﯾﺶﻫﺎﯼ ﻧﺎﺷﻨﺎﺱ‬45 ,‫ ﮐﺎﯾﺮﻭﺱ‬,‫ ﻫﻤﺎﻥ‬,‫ ﻧﮕﻮﻧﺒﺎﻧﮕﻮﻧﯽ‬,‫ ﻣﺎﻧﻲ‬,‫ ﻇﻬﯿﺮﯼ‬,‫ ﺭﻓﻌﺖ ﺧﺎﻥ‬,‫ ﺭﺑﻮﺳﺎﻡ‬,‫ ﺩﺍﻧﯿﻞ‬,‫ ﺗﺮﺍﻧﻪ ﺟﻮﺍﻧﺒﺨﺖ‬,‫ﺟﻮﻥ‬ ,Abtinb, Adler.fa, Alborzagros, Alipir, Amirreza, Aparhizi, Ariobarzan, Bahar777, Bbadree, Ehsan310, Elessar :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  http://fa.wikipedia.org/w/index.php?oldid=6096662 :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  ‫ﻣﻬﺪﯼ ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺛﺎﻟﺚ‬ ,Elmju, Farhad e m, Farzan44, Grim reaper, IliaH, In fact, Iran-art-poem, Kalbas, Kalpase, Kamix, M samadi, Mahdisagheb, Mkst, Mohammad Rajabpur, Mohsen.dawoudi, Mohsenmoossavi ,‫ ﺁﺭﺵ‬,Moraffahmail, Mosaffa, Navid.k, Nivar, Persian knight shiraz, Raamin, Saeedkingboy, Sanchooli, Seyedhasantaghavi, Shervinafshar, Sonia Sevilla, Spidaj, Talodar, Taranet, Zardoshtt ‫ ﻭﯾﺮﺍﯾﺶﻫﺎﯼ ﻧﺎﺷﻨﺎﺱ‬48 ,‫ ﮐﺎﻇﻢ‬,‫ ﻫﻤﺎﻥ‬,‫ ﻣﺎﻧﻲ‬,‫ ﻓﺨﺮﺍﻟﺪﯾﻦ ﺑﻼﮒ‬,‫ ﻋﻠﯿﺮﺿﺎ ﺣﺎﻓﻆ‬,‫ ﻇﻬﯿﺮﯼ‬,‫ ﺻﺪﺭﺍ‬,‫ ﺳﻨﺪﺑﺎﺩ‬,‫ ﺭﻭﺯﺑﻪ‬,۱۶۱۵‫ ﺭﺿﺎ‬,‫ ﺩﺍﻧﯿﻞ‬,‫ﺡ‬.‫ﺍﺷﮑﺎﻥ‬ ,Ariobarzan, Cobain, Elessar, Gerehgoshaa, Ghods, Hamedvahid, Hamid620, Hasanbardal, Irnavash, Korouni :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  http://fa.wikipedia.org/w/index.php?oldid=6044270 :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  ‫ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ ﺑﻬﻤﻨﯽ‬ ‫ ﻭﯾﺮﺍﯾﺶﻫﺎﯼ ﻧﺎﺷﻨﺎﺱ‬14 ,‫ ﻫﻤﺎﻥ‬,‫ ﻧﯿﮑﺎﺕ‬,‫ ﻣﺎﻧﻲ‬,‫ ﺳﭙﯿﺪﻩ‬,‫ ﺯﻧﺪﯾﺎﻥ‬,‫ ﺭﺑﻮﺳﺎﻡ‬,‫ ﺩﺍﻧﯿﻞ‬,‫ ﺣﺴﺎﻡ‬,‫ ﺑﻪﺁﻓﺮﯾﺪ‬,‫ ﺍﺭﺩﮐﺎﻧﯽ‬,Moraffahmail, Nivar, R0stam, Raamin, Vandidaad, Zeerak, ÆON ,Amouzandeh, Aparhizi, Arash2860, Ariobarzan, Cobain, Davoudsh, Elessar, Eskandar57, Europe2009 :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  http://fa.wikipedia.org/w/index.php?oldid=6038243 :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  ‫ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ ﺁﺗﺸﯽ‬ ,Gerehgoshaa, Hamedvahid, Irnavash, Maysam30, Mazdakabedi, Moraffahmail, Motabassem, Mzr, Nasher, PHoBiA, Pedraam, Persian Gulf 4ever, Pouyana, RetiredUser, Sajad, Shaer v adib ‫ ﻭﯾﺮﺍﯾﺶﻫﺎﯼ ﻧﺎﺷﻨﺎﺱ‬22 ,‫ ﻫﻤﺎﻥ‬,‫ ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ‬,‫ ﺳﻮﺷﯿﺎﻧﺲ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ‬,۱۶۱۵‫ ﺭﺿﺎ‬,‫ ﺭﺑﻮﺳﺎﻡ‬,‫ ﺗﺮﺍﻧﻪ ﺟﻮﺍﻧﺒﺨﺖ‬,2010 ‫ ﺍﯾﻠﯿﺎ‬,Shervinafshar, Siavash, Zeerak, ZxxZxxZ ,Abtinb, Adabiyat pharsi, Adler.fa, Ageri, Ali ringo, Almoz06, Amouzandeh, Aparhizi, Arashbm, Aries1359 :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  http://fa.wikipedia.org/w/index.php?oldid=6070023 :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  ‫ﻓﺮﻭﻍ ﻓﺮﺧﺰﺍﺩ‬ ,Asheghoone, Asimo, Atila Kagan, Avdis, Ayda, Behaafarid, Behtis, Behzaad, Benyamin ps, Bersam, Cobain, Elessar, Farigorz, Gerehgoshaa, Gorgomishsky, Hamedrocker, Hamedvahid, Hariva ,Hegmataaneh, Hemtom, Hoomy, IliaH, Iranget nana, Irnavash, Kamancheh, Kasir, Kaveh, Komeil 4life, Le monde, Leyth, M samadi, Mamadshams, Mamouri, Manouchehr78, Mardetanha ,Maryam ghojavand, Mazdakj, Mehrad sha, Meisam, Mjbmr, Mohsens, Moraffahmail, Mostafazizi, Nana asheghoone, Nana nana, Nathaniel83, Nefrin, Nersy, Nimavojdani, Njamali, Nocensor2 ,‫ ﺭﻭﺯﺑﻪ‬,۱۶۱۵‫ ﺭﺿﺎ‬,‫ ﺭﺑﻮﺳﺎﻡ‬,‫ ﺩﺍﻧﯿﻞ‬,‫ ﺣﺴﺎﻡ‬,‫ ﺁﺳﺎ‬,PHoBiA, Parandco, R0stam, Raamin, Reza1615, Sajad, Salar123ir, Senemmar, Shemiran, Shervinafshar, Sohale, Soroush, Surena, Taranet, Tarawneh, Wayiran ‫ ﻭﯾﺮﺍﯾﺶﻫﺎﯼ ﻧﺎﺷﻨﺎﺱ‬69 ,‫ ﭘﻮﯾﺎ‬,‫ ﻫﻤﺎﻥ‬,‫ ﻣﺮﺗﻀﺎ‬,‫ ﻣﺎﻧﻲ‬,‫ ﻣﺎﻣﺎﻧﯽ‬,‫ ﻓﺮﻭﻩ‬,‫ ﻓﺨﺮﺍﻟﺪﯾﻦ ﺑﻼﮒ‬,‫ ﻇﻬﯿﺮﯼ‬,‫ﺳﻨﺪﺑﺎﺩ‬ ,Abtinb, Alborzagros, Aliazimifarsi, Alipadash, Amin rkh, Amirreza, Aparhizi, Ayda, Bamshadan, Behaafarid :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  http://fa.wikipedia.org/w/index.php?oldid=6044255 :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  ‫ﺳﻬﺮﺍﺏ ﺳﭙﻬﺮﯼ‬ ,BehnamFarid, Carl, Cobain, Coffeetalkh, ELF IT871, Elessar, Europe2009, Farzaaaad2000, Gerehgoshaa, Ghazalih, Ghods, Gir bazar, Gorgomishsky, Hajiuni, Hamedvahid, Hooman91, IliaH ,Iran-art-poem, Iranget nana, J4v4d, Juybari, Khalilighazi, Khomkhaneh, Leo71538, Leyth, MMojdeh, Mahanrahi, Mahshid Riyahi, Mazdakabedi, Maziarparizade, Mehdidadjoo, Mehrnoosh.m ,Mhdf, Mkh121, Moraffahmail, Moupho, Nana asheghoone, Nivar, PHoBiA, Raamin, Rah682004, Reza1615, Sajad, Sarabagheri, Se7en, Senemmar, Shervinafshar, Sohale SHARIFAN, Sohrab-F ‫ ﻭﯾﺮﺍﯾﺶﻫﺎﯼ ﻧﺎﺷﻨﺎﺱ‬69 ,‫ ﻫﻤﺎﻥ‬,‫ ﻣﺴﻌﻮﺩﺷﯿﺦ‬,‫ ﻣﺎﻧﻲ‬,‫ ﻓﺨﺮﺍﻟﺪﯾﻦ ﺑﻼﮒ‬,‫ ﻋﻠﯽ ﺭﺟﺒﯽ‬,‫ ﺭﻭﺯﺑﻪ‬,۱۶۱۵‫ ﺭﺿﺎ‬,‫ ﺭﺑﻮﺳﺎﻡ‬,‫ ﺩﺍﻧﯿﻞ‬,‫ ﺣﺴﺎﻡ‬,‫ ﺗﺮﺍﻧﻪ ﺟﻮﺍﻧﺒﺨﺖ‬,‫ ﺁﺳﺎ‬,‫ ﺁﺭﺵ‬,Ssn s50, Surena, Tanzaniatiger, Taranet, Vahid11, Zakerh ,Abtinb, Adler.fa, Ahmadahmadf, Amirreza, Aparhizi, Barzi, Behaafarid, Bejan, Elessar, Farzanyar, Gerehgoshaa :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  http://fa.wikipedia.org/w/index.php?oldid=6044279 :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  ‫ﻫﻮﺷﻨﮓ ﺍﺑﺘﻬﺎﺝ‬ ,Ghods, Huji, Irnavash, Mazdakabedi, Mehranshargh, Moh14, Moraffahmail, Mostafazizi, Nivar, Ojanfar, Paiamshadi, Pieter, Pouyana, R0stam, Raatin, Rasooleaftab, S.abbasi, Se7en ‫ ﻭﯾﺮﺍﯾﺶﻫﺎﯼ ﻧﺎﺷﻨﺎﺱ‬33 ,‫ ﮔﯿﻼﻧﺸﺎﻩ‬,‫ ﻋﻠﯽ ﺭﺟﺒﯽ‬,‫ ﺳﭙﯿﺪﻩ‬,1 ‫ ﺳﺮﺍﺝ‬,‫ ﺭﻡ‬,۱۶۱۵‫ ﺭﺿﺎ‬,‫ ﺭﺑﻮﺳﺎﻡ‬,‫ ﺩﺍﻭﻭﺩ ﺧﺎﻧﯽ ﺧﻠﯿﻔﻪ ﻣﺤﻠﻪ‬,‫ ﺩﺍﻧﯿﻞ‬,‫ ﺣﺒﯿﺐ‬,‫ ﺟﺎﺯﻡ‬,‫ ﺍﻣﯿﺮﻣﺴﻌﻮﺩ‬,‫ﺡ‬.‫ ﺍﺷﮑﺎﻥ‬,Shervinafshar, Sicaspi, Wayiran ,Abtinb, Adler.fa, Ahad882, Ahura21, Alborzagros, Alex Pardis, Ali Esfandiari, Aliazimifarsi, Aliparsa, Alipir :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  http://fa.wikipedia.org/w/index.php?oldid=6064796 :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  ‫ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ‬ ,Almoz06, Amouzandeh, Aparhizi, Arash redcat, Ariya shookh, Asheghoone, Asimo, Ayda, Babak06, Babakslt, Behaafarid, BehnamFarid, Behtis, Behzaad, Bidabadi, Cobain, Coffeetalkh ,CommonsDelinker, Companionship, Cracki, Elessar, F.kafka, Farzaaaad2000, Gerehgoshaa, Ghods, Godisnowhere, Goodman, Hemtom, Hooman91, ICEAGE, IliaH, In twilight, Iranianson ,Irnavash, Jason Nadler, Kaaveh Ahangar, Kamancheh, Kasir, Lapskingwiki, Leyth, M samadi, Mahatma, Mardetanha, Mazdakabedi, Mazdakmoraghebi, Maziarparizade, Mdd 2007, Mehran ,Meisam, Mjbmr, Mohsens, Moraffahmail, Mosaffa, Moslemnazemi, Mostafadam, Mostafazizi, Mrt doulaty, Naghshejahanart, Nana asheghoone, Nana nana, Njamali, Parastoo, Patrisco ,Pbahramian, R0stam, Raamin, RetiredUser, Reza1615, Robosam, Rooh23, Rumtin, SK 136913, Sajad, Samic, Sanchooli, Sdfhkjdbhoppiozcxzcxvvdvbdfk, Senemmar, Sepehrnoush, Shabah ,Shahryar, Shervinafshar, Sheyda2008, Siavash rahmani, Snazeeram, Soroush, Talodar, Tanzaniatiger, Taranet, Tehran7000, Turk oğlan, Uspinkpanther, Waterland, Wayiran, WikiKochooloo ‫ ﻭﯾﺮﺍﯾﺶﻫﺎﯼ‬132 ,‫ ﭘﻮﻭﯾﺎ‬,‫ ﻫﻤﺎﻥ‬,64‫ ﻣﯿﻼﺩ‬,‫ ﻣﺤﮏ‬,‫ ﻣﺎﻧﻲ‬,‫ ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ ﺑﺎﻗﺮﯼ‬,‫ ﻇﻬﯿﺮﯼ‬,‫ ﺳﻨﺪﺑﺎﺩ‬,‫ ﺯﺭﺷﮏ‬,۱۶۱۵‫ ﺭﺿﺎ‬,‫ ﺭﺑﻮﺳﺎﻡ‬,‫ ﺩﺍﻭﻭﺩ ﺧﺎﻧﯽ ﺧﻠﯿﻔﻪ ﻣﺤﻠﻪ‬,‫ ﺩﺍﻧﯿﻞ‬,‫ ﺣﻤﯿﺪ ﻓﺮﺥ‬,‫ ﺣﺴﯿﻦ‬,‫ ﺣﺴﺎﻡ‬,‫ ﺣﺒﯿﺐ‬,‫ ﺗﺮﺍﻧﻪ ﺟﻮﺍﻧﺒﺨﺖ‬,‫ ﺍﻣﯿﺮﻣﺴﻌﻮﺩ‬,‫ ﺍﺭﺩﺷﯿﺮ‬,‫ ﺁﺳﺎ‬,‫ ﺁﺭﻣﺎﻥ‬,‫ ﺁﺭﺵ‬,ZxxZxxZ ‫ﻧﺎﺷﻨﺎﺱ‬

140

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ ﻭ ﻣﺸﺎﺭﮐﺖﻫﺎ‬ ,1Fathi, Abtinb, Adabiyat pharsi, Amin rkh, Aparhizi, Asheghoone, Elessar, Gerehgoshaa, Ghods, Hariva :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  http://fa.wikipedia.org/w/index.php?oldid=5863094 :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  ‫ﻓﺮﯾﺪﻭﻥ ﻣﺸﯿﺮﯼ‬ ,Iran-art-poem, Irnavash, Leyth, M samadi, Mandro, Meysam.maleki, Mirmahdimo, Mohsens, Nana asheghoone, Nana nana, Nivar, PHoBiA, Parsee, Qoqnous, R2G-Soft, Raamin, Reza1615 ‫ ﻭﯾﺮﺍﯾﺶﻫﺎﯼ ﻧﺎﺷﻨﺎﺱ‬28 ,‫ ﭘﻮﯾﺎ‬,‫ ﭘﻮﻭﯾﺎ‬,‫ ﻫﻤﺎﻥ‬,‫ ﻣﺤﻤﺪ ﺍﻣﯿﻦ ﺷﺮﯾﻔﯽ‬,‫ ﻣﺎﻧﻲ‬,‫ ﻇﻬﯿﺮﯼ‬,‫ ﺭﺑﻮﺳﺎﻡ‬,‫ ﺩﺍﻧﯿﻞ‬,‫ ﺣﺴﺎﻡ‬,‫ ﺑﺎﺩﺑﺎﻥ‬,Sahehco, Se7en, Senemmar, Shahab.z, Shervinafshar, Siavash, Sohrab b.m, Taranet, Wayiran, ÆON Aparhizi, Ebraminio, Elmju, Elph, Gerehgoshaa, Hooshmand.hasannia, Kian, Mazdakabedi, Moraffahmail, Navid :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  http://fa.wikipedia.org/w/index.php?oldid=6038253 :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  ‫ﺍﺣﻤﺪﺭﺿﺎ ﺍﺣﻤﺪﯼ‬ ‫ ﻭﯾﺮﺍﯾﺶﻫﺎﯼ ﻧﺎﺷﻨﺎﺱ‬10 ,‫ ﻫﻤﺎﻥ‬,‫ ﻓﺨﺮﺍﻟﺪﯾﻦ ﺑﻼﮒ‬,۱۶۱۵‫ ﺭﺿﺎ‬,‫ ﺗﺮﺍﻧﻪ ﺟﻮﺍﻧﺒﺨﺖ‬,rabiee, Nima.m1, Nivar, PHoBiA, Sanchooli, Shahab.z, The400blows, Zeerak ,Abraham-abramam, Alipir, Amiralis, Aparhizi, Arash redcat, Cobain, Elessar, Enrique shad, Fardayedigar :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  http://fa.wikipedia.org/w/index.php?oldid=6038236 :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  ‫ﻗﯿﺼﺮ ﺍﻣﯿﻦﭘﻮﺭ‬ ,Farzaaaad2000, Hamco, HamidSaberi, Mardetanha, Masoud omidvar, Meisam, Mimodona, Mojtaba60, Moraffahmail, Mostafazizi, Nightloneman, Raamin, S.abbasi, Sahim, Sajad, Sanchooli 57 ,‫ ﻫﻤﺎﻥ‬,‫ ﻣﺎﻧﻲ‬,‫ ﺳﻨﺪﺑﺎﺩ‬,‫ ﺑﺮﺍﺩﺭ ﺑﺰﺭﮒ‬,‫ ﺁﺭﺵ‬,Sdfhkjdbhoppiozcxzcxvvdvbdfk, Senemmar, Sepidar16, Shahinbakhtiar, Shervinafshar, Siavash, Ssaraa, Taranet, Tardidnet, Victor.im, Vviki, Zeerak, ÆON ‫ﻭﯾﺮﺍﯾﺶﻫﺎﯼ ﻧﺎﺷﻨﺎﺱ‬ ,Amirpiran, Aparhizi, Arash redcat, Cobain, Hamid648, Honareqazal, Kamix, Mandro, Mardetanha, Mehdy59 :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  http://fa.wikipedia.org/w/index.php?oldid=6038240 :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  ‫ﺣﺴﯿﻦ ﻣﻨﺰﻭﯼ‬ ,‫ ﻇﻬﯿﺮﯼ‬,‫ ﺭﻭﺷﻨﺎﻥ ﻣﻬﺮ‬,‫ ﺭﻭﺯﺑﻪ‬,۱۶۱۵‫ ﺭﺿﺎ‬,‫ ﺭﺑﻮﺳﺎﻡ‬,‫ ﺩﺍﻧﯿﻞ‬,‫ ﺁﺳﺎ‬,Meisam, Meysam.maleki, Milad.afshari, Mohammad molana, Moraffahmail, Navid.k, Nivar, Njamali, S.abbasi, Sajad, Talodar, Valleygirlzapped ‫ ﻭﯾﺮﺍﯾﺶﻫﺎﯼ ﻧﺎﺷﻨﺎﺱ‬23 ,‫ ﭘﻮﯾﺎ‬,‫ ﻫﻤﺎﻥ‬,‫ ﻣﺴﮕﺮﯼ‬,‫ﻣﺎﻧﻲ‬ Alipir, Amirreza, Arman7, Asadi s, Behaafarid, Eh kia, Elessar, Mamouri, Maysam08, Mazdakabedi, Nivar, Pro :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  http://fa.wikipedia.org/w/index.php?oldid=6019398 :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  ‫ﻣﻬﺮﺩﺍﺩ ﺍﻭﺳﺘﺎ‬ ‫ ﻭﯾﺮﺍﯾﺶﻫﺎﯼ ﻧﺎﺷﻨﺎﺱ‬6 ,‫ ﻣﺎﻧﻲ‬,‫ ﻣﺎﻧﻔﯽ‬,‫ ﺩﺍﻧﯿﻞ‬,translator, Shahinbakhtiar, Wayiran, Zeerak ‫ ﺳﻨﺪﺑﺎﺩ‬,Amiralis, BlueDevil, Eh kia, Fabasi, Farzaaaad2000, Mazdakabedi, Meisam, Nersy, Nivar, Taranet :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  http://fa.wikipedia.org/w/index.php?oldid=6027484 :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  ‫ﺛﻤﯿﻦ ﺑﺎﻏﭽﻪﺑﺎﻥ‬ ,Abtinb, Adora, Aghajanpour, Amin rkh, Aparhizi, Azaad, Categorer, Elessar, Europe2009, F.kafka, Farzaaaad2000 :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  http://fa.wikipedia.org/w/index.php?oldid=5489912 :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  ‫ﺭﺿﺎ ﺑﺮﺍﻫﻨﯽ‬ ,Farzinfar naser, Gerehgoshaa, IliaH, Irnavash, Mazdakabedi, Mhassanm, Mmahdavim, Mrostami, Nivar, PHoBiA, Pk02, Pouyana, Raamin, Rah682004, S.abbasi, Sahim, Shahab.z, Shervinafshar ‫ ﻭﯾﺮﺍﯾﺶﻫﺎﯼ ﻧﺎﺷﻨﺎﺱ‬20 ,‫ ﮐﺎﻇﻢ‬,‫ ﻫﻤﺎﻥ‬,‫ ﻣﻴﻼﺩ ﺟﻤﺸﻴﺪﻯ‬,‫ ﻣﺎﻧﻲ‬,‫ ﻣﺎﻧﻔﯽ‬,‫ ﻇﻬﯿﺮﯼ‬,‫ ﺳﻨﺪﺑﺎﺩ‬,‫ ﺯﻧﺪﯾﺎﻥ‬,‫ ﺭﻓﻌﺖ ﺧﺎﻥ‬,۱۶۱۵‫ ﺭﺿﺎ‬,‫ ﺭﺑﻮﺳﺎﻡ‬,‫ ﺩﺍﻧﯿﻞ‬,‫ ﺣﺴﺎﻡ‬,‫ ﺗﺮﺍﻧﻪ ﺟﻮﺍﻧﺒﺨﺖ‬,Tamanna.v, Urumchu ,Abtinb, Ali20 wiki, Alipir, Aparhizi, Arj49, Arjangahmadi, Asma59, Categorer, Cobain, D11221122, Elessar :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  http://fa.wikipedia.org/w/index.php?oldid=6038293 :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  ‫ﺳﯿﻤﯿﻦ ﺑﻬﺒﻬﺎﻧﯽ‬ ,Gagarin, Gerehgoshaa, Ghods, Gire 3pich2005, Grim reaper, ITNOG-14, Kaaveh Ahangar, Lapskingwiki, Moraffahmail, Mostafazizi, Nivar, Nocensor2, Pouyana, RetiredUser, Reza Mansour ,‫ ﮐﺎﯾﺮﻭﺱ‬,‫ ﮐﺎﻇﻢ‬,‫ ﻫﻤﺎﻥ‬,‫ ﻫﺮﮔﺰ ﻧﺨﻮﺍﺏ ﮐﻮﺭﺵ‬,‫ ﻧﯿﻮﺷﺎ ﺩﺭﺧﺸﺎﻥ‬,‫ ﻣﺎﻧﻲ‬,‫ ﻓﺨﺮﺍﻟﺪﯾﻦ ﺑﻼﮒ‬,‫ ﺳﻨﺪﺑﺎﺩ‬,‫ ﺭﺑﻮﺳﺎﻡ‬,‫ ﺩﺍﻧﯿﻞ‬,‫ ﺣﺴﺎﻡ‬,‫ ﺗﺮﺍﻧﻪ ﺟﻮﺍﻧﺒﺨﺖ‬,Rumtin, Senemmar, Shervinafshar, Shoshtari123, Sina12, Taranet, Women, World Cup 2010 ‫ ﻭﯾﺮﺍﯾﺶﻫﺎﯼ ﻧﺎﺷﻨﺎﺱ‬30 ‫ ﻭﯾﺮﺍﯾﺶﻫﺎﯼ ﻧﺎﺷﻨﺎﺱ‬3 ,‫ ﺣﺒﯿﺐ‬,‫ ﺗﺮﺍﻧﻪ ﺟﻮﺍﻧﺒﺨﺖ‬,‫ ﺁﺳﺎ‬,Abtinb, Aliparsa, Blackorwhite, D ali, Elessar, Wikimajid :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  http://fa.wikipedia.org/w/index.php?oldid=6064335 :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  ‫ﻓﺮﯾﺪﻭﻥ ﺗﻮﻟﻠﯽ‬ ,Aliazimifarsi, Aliparsa, Alireza sh80, Amir hossein alvandi, Behaafarid, Bidabadi, CommonsDelinker :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  http://fa.wikipedia.org/w/index.php?oldid=6087055 :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  ‫ﻋﺒﺪﺍﻟﻌﻠﯽ ﺍﺩﯾﺐ ﺑﺮﻭﻣﻨﺪ‬ ‫ ﻭﯾﺮﺍﯾﺶﻫﺎﯼ ﻧﺎﺷﻨﺎﺱ‬21 ,‫ ﮔﯿﻼﻧﺸﺎﻩ‬,‫ ﻣﺎﻧﻲ‬,‫ ﻇﻬﯿﺮﯼ‬,‫ ﺯﺭﺷﮏ‬,‫ ﺭﺑﻮﺳﺎﻡ‬,‫ ﺩﺍﻧﯿﻞ‬,‫ ﺣﺴﺎﻡ‬,Elessar, Gerehgoshaa, Ghods, Hootandolati, Independentuser, Nivar, Payamy, Persisch, Siavosh 84 ,Amirreza, Aparhizi, Behaafarid, Gerehgoshaa, Mahdix, Mazdakabedi, Maziarhsr, Moraffahmail, Mostafazizi :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  http://fa.wikipedia.org/w/index.php?oldid=6038261 :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  ‫ﺍﯾﺮﺝ ﺟﻨﺘﯽ ﻋﻄﺎﯾﯽ‬ ‫ ﻭﯾﺮﺍﯾﺶﻫﺎﯼ ﻧﺎﺷﻨﺎﺱ‬4 ,‫ ﻫﻤﺎﻥ‬,‫ ﺗﺮﺍﻧﻪ ﺟﻮﺍﻧﺒﺨﺖ‬,Nivar, Parastoo, Reza 2638, Shayan4420, Siavash, Taranet, Wayiran ,Alefbe, Aliparsa, Arashk rp2, Bbadree, Carl, Elmju, Mazdakabedi, Powerpersia, Rezaee568 :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  http://fa.wikipedia.org/w/index.php?oldid=6089407 :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  ‫ﻣﻬﺪﯼ ﺣﻤﯿﺪﯼ ﺷﯿﺮﺍﺯﯼ‬ ‫ ﻭﯾﺮﺍﯾﺶﻫﺎﯼ ﻧﺎﺷﻨﺎﺱ‬3 ,‫ ﭘﻮﻭﯾﺎ‬,‫ ﺗﺮﺍﻧﻪ ﺟﻮﺍﻧﺒﺨﺖ‬,Sdfhkjdbhoppiozcxzcxvvdvbdfk, Shirvanloo ,Aliazimifarsi, Alipir, Aparhizi, Ayda, Azari, Behaafarid, Bellavista1957, Elessar, Espitmaan, Gerehgoshaa, JXtra :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  http://fa.wikipedia.org/w/index.php?oldid=6019413 :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  ‫ﭘﺮﻭﯾﺰ ﻧﺎﺗﻞ ﺧﺎﻧﻠﺮﯼ‬ ‫ ﻓﺨﺮﺍﻟﺪﯾﻦ‬,‫ ﺣﺒﯿﺐ‬,Kamix, M samadi, MRBigdeli, Mandro, Manouchehr78, Mazdakabedi, Mehran, Niabehzad, Nivar, Pedraam, R0stam, Raamin, Shirvanloo, Uspinkpanther, Wayiran, Zaryab amin ‫ ﻭﯾﺮﺍﯾﺶﻫﺎﯼ ﻧﺎﺷﻨﺎﺱ‬15 ,‫ ﮔﯿﻼﻧﺸﺎﻩ‬,‫ ﻣﺮﺗﻀﺎ‬,‫ ﻣﺎﻧﻲ‬,‫ﺑﻼﮒ‬ ‫ ﻣﺤﮏ‬,Aliparsa, Behtis, Mardetanha, Nivar, Paiamshadi, Taranet :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  http://fa.wikipedia.org/w/index.php?oldid=4673403 :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  ‫ﺳﯿﺪ ﮐﺮﯾﻢ ﺍﻣﯿﺮﯼ ﻓﯿﺮﻭﺯﮐﻮﻫﯽ‬ ‫ ﻭﯾﺮﺍﯾﺶﻫﺎﯼ‬3 ,‫ ﺳﯿﻤﺮﻍ‬,‫ ﺣﺒﯿﺐ‬,‫ ﺗﺮﺍﻧﻪ ﺟﻮﺍﻧﺒﺨﺖ‬,Abtinb, Blackorwhite, Elessar, Europe2009, Nivar, Sanchooli, Senemmar, Ssn s50 :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  http://fa.wikipedia.org/w/index.php?oldid=5876893 :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  ‫ﻣﺤﻤﺪ ﺯﻫﺮﯼ‬ ‫ﻧﺎﺷﻨﺎﺱ‬ ,Abas432, Aboutorab, Abtinb, Adler.fa, Ahmadh1, Alefbe, Aleshofto, Ali20 wiki, Aliazimifarsi, Alipir, Almoz06 :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  http://fa.wikipedia.org/w/index.php?oldid=6034096 :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  ‫ﻋﺒﺪﺍﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮﻭﺵ‬ ,Aminadibi, Amirreza, Anvar11, Aparhizi, Arashk rp2, Aref zamani, Arian87, Asoshno, Avayekabutar, Ayda, Bbadree, Behaafarid, Bihasel, BlueDevil, Carl, Categorer, Cobain, Elessar ,Farhad2010, Farzaaaad2000, Feed200812345, Gerehgoshaa, Gire 3pich2005, God's spirit, Grim reaper, Hamedvahid, Hermion, Huji, Jangjooo, Kalpase, Kapitan kgb, M.terohid, Mardetanha Mazdakabedi, Mehdiabbasi, Meisam, Mmohammadmousavi, Mohayeji, Nasser-sadeghi, Navid rabiee, Nersy, Ololalbab, Oqtay, PHoBiA, Paripedia, R0stam, Raamin, Rasooleaftab, Raul ,Guevara, RetiredUser, Reza1615, Rezaruzbeh, Roozen, S.abbasi, Sadegh50ir, SalmanParsi, Seapurse, Senemmar, Sepehrnoush, Serpico, Siavash, Smigle, Sohale SHARIFAN, Soroush ,‫ ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ‬,‫ﺭﺿﺎ‬.‫ ﻣﺤﻤﺪ‬,‫ ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ ﺑﺎﻗﺮﯼ‬,‫ ﺳﻨﺪﺑﺎﺩ‬,‫ ﺯﻧﺪﯾﺎﻥ‬,‫ ﺯﺭﺷﮏ‬,‫ ﺭﻭﭼﻨﻪ‬,‫ ﺩﺍﻧﯿﻞ‬,‫ ﺣﺴﺎﻡ‬,‫ ﺗﺴﻠﯿﻢ‬,‫ ﺗﺮﺍﻧﻪ ﺟﻮﺍﻧﺒﺨﺖ‬,‫ ﺑﺎﺑﮏ ﺧﺮﻡ ﺩﯾﻦ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ‬,‫ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ‬,‫ ﺍﻣﯿﺮﻣﺴﻌﻮﺩ‬,samsam, ZxxZxxZ&Soroush90gh, Taranet, Vviki, Wayiran, Yoones ‫ ﻭﯾﺮﺍﯾﺶﻫﺎﯼ ﻧﺎﺷﻨﺎﺱ‬113 ,‫ ﮐﺎﯾﺮﻭﺱ‬,‫ ﭼﻪ‬,‫ ﭘﻮﻭﯾﺎ‬,‫ ﻫﻤﺎﻥ‬,‫ﻣﻨﺎﻗﺒﯽ‬ ,Abtinb, Aliparsa, Aparhizi, Ardabil baki, Ariya shookh, Ashena asia, Behaafarid, Behtis, Elessar, Estahbanati :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  http://fa.wikipedia.org/w/index.php?oldid=5863018 :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  ‫ﻋﻤﺮﺍﻥ ﺻﻼﺣﯽ‬ ,Gerehgoshaa, Irnavash, Le monde, M samadi, Massood.khaari, Mazdakabedi, Meisam, Nivar, Pouyardiola, Raamin, Roshan1364, Shervinafshar, Soheila 3155, Soroush, Talodar, Urumchu ‫ ﻭﯾﺮﺍﯾﺶﻫﺎﯼ ﻧﺎﺷﻨﺎﺱ‬13 ,‫ ﭘﻮﻭﯾﺎ‬,‫ ﻣﻬﺮﺩﺍﺩ‬,‫ ﻣﺎﻧﻲ‬,‫ ﺩﺍﻧﯿﻞ‬,‫ ﺁﺳﺎ‬,YusuF, Zeerak ‫ ﻭﯾﺮﺍﯾﺶﻫﺎﯼ ﻧﺎﺷﻨﺎﺱ‬3 ,‫ ﻫﻤﺎﻥ‬,‫ ﺩﺍﻧﻘﻮﻻ‬,Abtinb, Alidazita, CommonsDelinker, Eh kia, Elessar, Gerdou, Nasour, Nivar, Taranet :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  http://fa.wikipedia.org/w/index.php?oldid=5913489 :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  ‫ﻧﺎﺩﺭ ﻧﺎﺩﺭﭘﻮﺭ‬ ‫ ﻭﯾﺮﺍﯾﺶﻫﺎﯼ ﻧﺎﺷﻨﺎﺱ‬4 ,‫ ﻧﮕﻮﻧﺒﺎﻧﮕﻮﻧﯽ‬,‫ ﺣﺒﯿﺐ‬,Dr AMD, Elessar, Mazdakabedi, Mehdiabbasi, Meisam, Ojanfar, Siavash :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  http://fa.wikipedia.org/w/index.php?oldid=5892651 :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  ‫ﻣﺤﻤﺪ ﭘﺮﻭﯾﻦ ﮔﻨﺎﺑﺎﺩﯼ‬ 6 ,‫ ﭘﻮﻭﯾﺎ‬,‫ ﻫﻤﺎﻥ‬,‫ ﺳﻌﯽ‬,Amouzandeh, Behtis, Europe2009, Farzan44, Mandro, Mazdakabedi, Nivar, Ssn s50, Taranet :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  http://fa.wikipedia.org/w/index.php?oldid=5863076 :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  ‫ﻟﻄﻔﻌﻠﯽ ﺻﻮﺭﺗﮕﺮ‬ ‫ﻭﯾﺮﺍﯾﺶﻫﺎﯼ ﻧﺎﺷﻨﺎﺱ‬ ‫ ﺳﭙﯿﺪﻩ‬,Nivar, Payamy, Sanchooli :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  http://fa.wikipedia.org/w/index.php?oldid=4678500 :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  ‫ﻣﺸﻔﻖ ﮐﺎﺷﺎﻧﯽ‬

141

‫ ﻣﺠﻮﺯﻫﺎ ﻭ ﻣﺸﺎﺭﮐﺖﻫﺎ‬،‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﺼﻮﯾﺮ‬

‫ ﻣﺠﻮﺯﻫﺎ ﻭ ﻣﺸﺎﺭﮐﺖﻫﺎ‬،‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﺼﻮﯾﺮ‬ Sonia Sevilla:‫ ﮐﺎﺭﺑﺮ‬:‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  ‫ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ‬:‫ﻣﺠﻮﺯ‬  Adib_Nishaburi.jpg:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  Adib Nishaburi.jpg:‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬ LadyofHats, Oren neu dag :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  Public Domain :‫ﻣﺠﻮﺯ‬  State_flag_of_Iran_1964-1980.svg:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  State flag of Iran 1964-1980.svg:‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬ ‫ ﻣﺎﻧﻲ‬:‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  ‫ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ‬:‫ﻣﺠﻮﺯ‬  jpg.‫ﻓﺮﻭﺯﺍﻧﻔﺮ‬:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  jpg.‫ﻓﺮﻭﺯﺍﻧﻔﺮ‬:‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬ ‫ ﻣﺎﻧﻲ‬,Meisam :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  ‫ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ‬:‫ﻣﺠﻮﺯ‬  jpg.‫ﺑﻬﺎﺭ‬:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  jpg.‫ﺑﻬﺎﺭ‬:‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬ .Zereshk using Sony 5.1 MegaPixel camera :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  GNU Free Documentation License :‫ﻣﺠﻮﺯ‬  Bahar_tomb.jpg:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  Bahar tomb.jpg:‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬ Original uploader was Zereshk at en.wikipedia :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  Public Domain :‫ﻣﺠﻮﺯ‬  Iraj_mirza_picture.jpg:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  Iraj mirza picture.jpg:‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬ ‫ ﻣﺎﻧﻔﯽ‬,‫ ﺩﺍﻧﻘﻮﻻ‬:‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  ‫ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ‬:‫ﻣﺠﻮﺯ‬  Irajkhat.JPG:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  Irajkhat.JPG:‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬ Ayda :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  Creative Commons Attribution-Sharealike 3.0 :‫ﻣﺠﻮﺯ‬  Irajmirza.JPG:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  Irajmirza.JPG:‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬ ‫ ﻣﺎﻧﻲ‬,Elessar, Meisam :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  ‫ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ‬:‫ﻣﺠﻮﺯ‬  jpg.‫ﻣﯿﺮﺯﺍﺩﻩ_ﻋﺸﻘﯽ‬:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  jpg.‫ﻣﯿﺮﺯﺍﺩﻩ ﻋﺸﻘﯽ‬:‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬ Various :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  Public Domain :‫ﻣﺠﻮﺯ‬  Flag_of_Iran.svg:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  File:Flag of Iran.svg Pendar :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  Public Domain :‫ﻣﺠﻮﺯ‬  Aref.JPG:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  Aref.JPG:‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬ Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 :‫ﻣﺠﻮﺯ‬  Iran_flag_with_emblem_1964-1979.png:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  Iran flag with emblem 1964-1979.png:‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬ Piotr Mikołajski :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  Unported ‫ ﺩﺍﻧﻘﻮﻻ‬:‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  ‫ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ‬:‫ﻣﺠﻮﺯ‬  MAGHBARE_AAREF.jpg:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  MAGHBARE AAREF.jpg:‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬ ‫ ﻣﺎﻧﻲ‬:‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  ‫ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ‬:‫ﻣﺠﻮﺯ‬  jpg.‫ﻓﺮﺧﯽ_ﯾﺰﺩﯼ‬:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  jpg.‫ﻓﺮﺧﯽ ﯾﺰﺩﯼ‬:‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬ Fabienkhan, Meisam, Mrostam, Taranet :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  Public Domain :‫ﻣﺠﻮﺯ‬  Etesami.jpg:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  Etesami.jpg:‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬ Alborzagros :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  ‫ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ‬:‫ﻣﺠﻮﺯ‬  jpg.‫ﭘﺮﻭﻳﻦ_ﺍﻋﺘﺼﺎﻣﻲ_ﻭ_ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ_ﭘﻬﻠﻮﻱ‬:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  jpg.‫ﭘﺮﻭﻳﻦ ﺍﻋﺘﺼﺎﻣﻲ ﻭ ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﭘﻬﻠﻮﻱ‬:‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬ Meisam :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  Creative Commons Attribution-Sharealike 3.0 :‫ﻣﺠﻮﺯ‬  Shahriyar_-_Tabrizu.jpg:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  Shahriyar - Tabrizu.jpg:‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬ Creative Commons Attribution-Sharealike 3.0 :‫ﻣﺠﻮﺯ‬  Old_photo_Shahriar_and_his_family.jpg:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  file:Old photo Shahriar and his family.jpg Alborzagros, Foroa :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  Alborzagros, Foroa :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  Public Domain :‫ﻣﺠﻮﺯ‬  Shahriar_and_Nima.jpg:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  file:Shahriar and Nima.jpg User:Alborzagros :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  Creative Commons Attribution-Sharealike 3.0 :‫ﻣﺠﻮﺯ‬  Shahriar_cinema_hall.jpg:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  file:Shahriar cinema hall.jpg User:Alborzagros :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  Creative Commons Attribution-Sharealike 3.0 :‫ﻣﺠﻮﺯ‬  Shahriar_remember_day.jpg:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  file:Shahriar remember day.jpg Fabienkhan :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 Unported :‫ﻣﺠﻮﺯ‬  Shariyar_tomb.jpg:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  Shariyar tomb.jpg:‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬ JDiamond :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  ‫ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ‬:‫ﻣﺠﻮﺯ‬  ShafieeKadkani.jpg:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  ShafieeKadkani.jpg:‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬ Alborzagros :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  ‫ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ‬:‫ﻣﺠﻮﺯ‬  jpg.‫ﻣﻬﺪﻱ_ﺍﺧﻮﺍﻥ_ﺛﺎﻟﺚ_ﺩﺭ_ﺟﻮﺍﻧﻲ‬:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  jpg.‫ﻣﻬﺪﻱ ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺛﺎﻟﺚ ﺩﺭ ﺟﻮﺍﻧﻲ‬:‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬ Alipir :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  ‫ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ‬:‫ﻣﺠﻮﺯ‬  Writers.jpg&Poets:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  Writers.jpg&Poets:‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬ Kalpase :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  ‫ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ‬:‫ﻣﺠﻮﺯ‬  Akhavan-sales.jpg:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  Akhavan-sales.jpg:‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬ .Amin R :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  Creative Commons Attribution-Sharealike 3.0,2.5,2.0,1.0 :‫ﻣﺠﻮﺯ‬  Akhavan_Sales_tomb.jpg:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  Akhavan Sales tomb.jpg:‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬ (!Photographer)Amirreza (look at my shadow beside photographer) Hasanbardal :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  ‫ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ‬:‫ﻣﺠﻮﺯ‬  Mohamad-ali-bahmani-3.jpg:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  Mohamad-ali-bahmani-3.jpg :‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬ Hasanbardal :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  ‫ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ‬:‫ﻣﺠﻮﺯ‬  Mohamad-ali-bahmani-4.jpg:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  Mohamad-ali-bahmani-4.jpg :‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬ fa.user:Mamouri :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  Public Domain :‫ﻣﺠﻮﺯ‬  Foroogh.gif:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  Foroogh.gif:‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬ :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  Public Domain :‫ﻣﺠﻮﺯ‬  Parviz-Shapour-and-Forough-Farrokhzad.jpg:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  Parviz-Shapour-and-Forough-Farrokhzad.jpg:‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬ fa.user:Mamouri User:Zereshk from English wiki :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  GNU Free Documentation License :‫ﻣﺠﻮﺯ‬  Foroogh_tomb.jpg:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  Foroogh tomb.jpg:‫ﺗﺼﻮﯾﺮ‬ Ayda :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  Creative Commons Attribution-Sharealike 3.0 :‫ﻣﺠﻮﺯ‬  Foroogh.JPG:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  Foroogh.JPG:‫ﺗﺼﻮﯾﺮ‬ Ayda :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  Creative Commons Attribution-Sharealike 3.0 :‫ﻣﺠﻮﺯ‬  Foroogh01.JPG:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  Foroogh01.JPG:‫ﺗﺼﻮﯾﺮ‬ ‫ ﻭﯾﺮﺍﯾﺶﻫﺎﯼ ﻧﺎﺷﻨﺎﺱ‬Alex Spade, Fabienkhan, Kam Solusar, Nagual37, 2 :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  Public Domain :‫ﻣﺠﻮﺯ‬  Sohrab.jpg:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  Sohrab.jpg:‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬ Leyth:‫ ﮐﺎﺭﺑﺮ‬:‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  ‫ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ‬:‫ﻣﺠﻮﺯ‬  Signature_of_Sohrab_Sepehri.svg:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  file:Signature_of_Sohrab_Sepehri.svg Alipadash :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  ‫ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ‬:‫ﻣﺠﻮﺯ‬  DSCF65551.jpg:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  DSCF65551.jpg:‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬ Original uploader was Mostafazizi :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  Creative Commons Attribution-Sharealike 3.0 :‫ﻣﺠﻮﺯ‬  Ahmad_shamlu.jpg:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  Ahmad shamlu.jpg:‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬ at fa.wikipedia User:pouyana :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  Creative Commons Attribution-Sharealike 3.0 :‫ﻣﺠﻮﺯ‬  Shamlou_va_Ayda.JPG:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  Shamlou va Ayda.JPG:‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬ Mostafa Azizi :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  Public Domain :‫ﻣﺠﻮﺯ‬  Shamlou-_home.jpg:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  Shamlou- home.jpg:‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬ Mostafazizi, Taranet :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  Public Domain :‫ﻣﺠﻮﺯ‬  Cover_of_Khooshe_Publication.jpg:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  Cover of Khooshe Publication.jpg:‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬ Mostafazizi, R0stam :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  ‫ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ‬:‫ﻣﺠﻮﺯ‬  Shamlu-hymnes.jpg:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  shamlu-hymnes.jpg:‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬ Nivar :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  ‫ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ‬:‫ﻣﺠﻮﺯ‬  Fereydoon_Moshiri.jpg:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  Fereydoon_Moshiri.jpg:‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬ Kian :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  ‫ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ‬:‫ﻣﺠﻮﺯ‬  jpg.‫ﺁﺣﻤﺪﺭﺿﺎ_ﺍﺣﻤﺪﯼ‬:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  jpg.‫ﺁﺣﻤﺪﺭﺿﺎ ﺍﺣﻤﺪﯼ‬:‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬ Mardetanha :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  ‫ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ‬:‫ﻣﺠﻮﺯ‬  Monzavi.jpg:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  Monzavi.jpg:‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬ GeorgHH, Raayen :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  Public Domain :‫ﻣﺠﻮﺯ‬  Mehrdad_Avesta.gif-01:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  Mehrdad Avesta.gif-01:‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬ ‫ ﻭﯾﺮﺍﯾﺶﻫﺎﯼ ﻧﺎﺷﻨﺎﺱ‬Amiralis, 1 :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  ‫ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ‬:‫ﻣﺠﻮﺯ‬  Samin_Baghcheban.jpg:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  Samin Baghcheban.jpg:‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬ (VOA PNN (Persian News Network Of Voice Of America :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  Public Domain :‫ﻣﺠﻮﺯ‬  Reza_barahani_2.jpg:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  Reza barahani 2.jpg:‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬ Original uploader was BehnamFarid at :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  GNU Free Documentation License :‫ﻣﺠﻮﺯ‬  Simin_Behbahani.jpg:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  Simin Behbahani.jpg:‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬ en.wikipedia ‫ ﻭﯾﺮﺍﯾﺶﻫﺎﯼ ﻧﺎﺷﻨﺎﺱ‬Amir hossein alvandi, 1 :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  Public Domain :‫ﻣﺠﻮﺯ‬  Adib_Boroumand.jpg:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  Adib Boroumand.jpg:‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬ SeNeKa :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  Public Domain :‫ﻣﺠﻮﺯ‬  Flag_of_Persia_(1910).svg:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  Flag of Persia (1910).svg:‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬ Arashk rp2 :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  Public Domain :‫ﻣﺠﻮﺯ‬  Mehdi-hamidy-shirazy-15.jpg:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  Mehdi-hamidy-shirazy-15.jpg:‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬ Asadollah Hezari, Montesquieu, Powerpersia :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  ‫ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ‬:‫ﻣﺠﻮﺯ‬  Mehdi_Hamidi_Shirazi.JPG:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  Mehdi Hamidi Shirazi.JPG:‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬ Ervaude, Wvk :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  Public Domain :‫ﻣﺠﻮﺯ‬  Khanlari.jpg:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  Khanlari.jpg :‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬ Original :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 Unported :‫ﻣﺠﻮﺯ‬  Parviz-Natel-Khanlari.jpg:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  Parviz-Natel-Khanlari.jpg :‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬ uploader was BehnamFarid at en.wikipedia Hessam M.Armandehi :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 Unported :‫ﻣﺠﻮﺯ‬  Oostad_020.jpg:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  Oostad 020.jpg:‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬ Izba, Wst :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 Unported :‫ﻣﺠﻮﺯ‬  Makarem_hamedani.jpg:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  Makarem hamedani.jpg:‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬ Mehdiabbasi:‫ ﮐﺎﺭﺑﺮ‬:‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  ‫ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ‬:‫ﻣﺠﻮﺯ‬  Javad_Tabatabai.png:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  Javad Tabatabai.png:‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬ Athenchen :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  Creative Commons Attribution 2.0 :‫ﻣﺠﻮﺯ‬  Mohsen_Kadivar.jpg:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  Mohsen Kadivar.jpg:‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬ R0stam, Roshan1364 :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  ‫ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ‬:‫ﻣﺠﻮﺯ‬  Imran1.jpg:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  imran1.jpg:‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬ Various :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  Public Domain :‫ﻣﺠﻮﺯ‬  Flag_of_Iran.svg:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  Image:Flag of Iran.svg Dr AMD :‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬  ‫ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ‬:‫ﻣﺠﻮﺯ‬  Parvin_Gonabadi.jpg:‫=ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :‫ﻣﻨﺒﻊ‬  Parvin_Gonabadi.jpg:‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬

142

‫ﺍﺟﺎﺯﻫﻨﺎﻣﻪ‬

‫ﺍﺟﺎﺯﻩﻧﺎﻣﻪ‬ Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported /creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0//